GENEEST
UW HUID
I Brui A ML Mm UjpsllitsUiit i
Van wrqa&ren
DROSTE CHOCOLADE-KETEL
De NIEUWE TAEIEP WET betekent;!
Vermindering van onze ExportmogelijkheidJ
ASBKST-CEMBCT ï1""E" 8T«
goudsche courant
v B. JAXON DEELMAN - ARNHEM
MAANDAG 4 MEI 1925 - TWEEDE BLAD
(Tlimmer afwijkend in (Letaliteit
Qltijd. -Mfeüïomj
MrV. Amerikaansche Strijkinrichting
den Heer P. ROZENDAL, Pr. Hendrikstraat 105.
Narvauzan en Zenuwzieken,
DE VRIJHEIDSBOND
Naast onzen steeds meer gewaardeerden chocolade-kop (als
premie verkrijgbaar bij inzending van 50 bons) wordt nu pok
voor de verbruikers van Droste-artikelen een bijpassende
verkrijgbaar gesteld. Deze waardevolle ketel van Saksisch
porselein, in bruin en crème met gevlochten rieten hengsel,
wordt gratis en franco toegezonden na ontvangst van 250
bons waarvan er in de meest gangbare verpakkingen van
onze cacao en chocolade één of meer zijn bijgevoegd.
Ofechoon de verzending eerst van 1 Augustus a.s. af kan plaats
hebben, wordt het beschikbaar stellen van Droste's Chocolade
ketel nu al aangekondigd, opdat U reeds thans met het „ver-
gaeren en spaeren" van de bons kunt aanvangen. Zijt gij een
opgeld verbruiker van Droste's bonbons, pastilles en cacao,
dan kunt gij wellicht reeds in den a.s. winter, met zijn vaak
zoo gezellige avonden aan den huiselijken haard, Droste'
Verpleegster-cacao schenken uit een Droste Chocolade-kete
Dkua: c'S Cacao en Chocoladefabrieken,HAARLEM
COMITÉ VAN VERZET TEGEN PROTECTIE
bericht dat zij ale agent voor Gouda heeft aangesteld
De goederen worden wekelijks gehaald en bezorgd. JJ:a
Vakkundig» bahandallng. - Voopdaallgst adras.
die lijden aan prikkelbaarheid en wilammkte, gebrek een energie, neerslachtigheid
levensmoeheid, slapeloosheid, hoofdpijn, angtt- m dwangtoeatanden, hypochondrie
nerveuae hart- en ronsgaandoeningen vragen de uitvoerige gratie brochure van
Dr. WKIflK, over zenuwziekten. OrGUBHAED A Co., Krankenstmat 79
Haa«. lli3 j,
Een oh», druppels D.D.D. rijn al vol-
fï?'e ondragelijke Jeuk, dal
brandt,ide gevoel, die pijn Ie doen be.
rrat*, da,cu D.D.D. kan alle huid-
»»i,tfoeaingfB dit hel leven
'Tinrf makc"' generen.
mm—* vele Hjdcrsdie vjuf oneenccs-
I r(,e" Behouden, z(jn door
D.D.D. v,;ecr hersteld De leni-
gendc vloeistof dringt door dc
AmA, f0"*". «o» diep in de huid dooi
dsdsiïïi, «iekleklemen Probeer het
OAdelök, koop heden nog een flesch
Hoofdagent B. ME/NDERSMA. Den Haag
nn Mm uitgebreide brochutl mot hutd-
en W/s 075
2.50 per fl. OU nlh apothekers en
drogisten. Vraagt
ODD.-zeep ft.
de geneeskrachtige
9
Voor Mwld aawloeningea
UIT VOORRAAD.
THJJ. v. d. BERG HARiNAVLiET 47 ROTTERDAM
STADSKANAAL. „au,
WJj Keven thans uit:
Pandbrlmvan 97 (Beirtkeen)
met verplichte uitloting a pari van minstens 5 per jaar.
GotóLkrtiKhaai bU d® Hoofda*cnt J' C- JUE G">-. Westhaven 17. I
CONGRES EN ALGEMEENE VERGADERING.
OPENINGSREDE VAN
Zati?rtag c« Zondag zyn te Scheven.ra
gen de party vergadering en het congres
van tien Vrijheidsbond gehouden.
De voorzit/ter, rar.' JhL C. iDresselhuya fcioiu
een openingsrede, waaraan wy h<* volgende'
ontileenem:
Wederom is een parlementaire periode
welhaast afgesloten en rust op my de taak
voor de dagen van geesitelyken stryd, die
ons wachten, imet U het toeken in ons vaan
del te aehryven, dat gelijkgezinden kan op
wekken hun beste krachten te schenken aa'n
een negepraai van ons beginnet en tevens
hun .invloed te «even op den komenden ïe-
geerkoers voor ons land. Het ie ons go'ed
vecht voor eigen staatkundige overtuiging
op te komen, het ie bovendien liberale plicht
niet om zeiven, die geen staatkundig of par
tij voordeel beoogen, maar die krachtens om-
beginsel alleen de geheele gemeenschap wil
len dienen, een weg te toonen aan de zeer
velen, die zoekende zyn naar geesteiyke h;n
atoffelyke versterking van ons land na de
inzinking van het jongste verleden. Want
de gidsen zyn wed vele, maar onder hen
zyn er ook die baatzuchtig zyn en de iei-
ding, die de meerderheid had verkoren, is
moedeloos en zwak. De Regeering, togen
haar wil op de plaats van het gezag ge-
gyaield, verricht als geheel haar taak zon
der de minste opgewektheid, aanvaardt
dagelijks nederlaag of steun met ijskoude
onverschilligheid als een gewillig dienaar
van een meerderheid, die zonder program
of doelwit na de eenmaal geconstateerde
afwezigheid van wericelyk staatkundigen
samenhang zich laat dryven op oppoi\u-
mistische stroomingen. Ziooals zonder efeni-
ge{l^i8che verklaring men hedert het
tioinml uurwerk wil eooruitoetten om mór-
genioven vurig den iwyzer liever togen te
houden, .apeurt men angstig maar stemmin
gen in het volk of in de komende kieners-
massa, om nu met nieuiwe Jadtem ons te be
dreigen dan weer op grond van onverwach
te vondsten an die schatkist machtige groe
pen te verzoenen; vandaag is het in voile
vaart «toornen naar die meest moderne
luchtbeelden, imongen worden pilots alle
remmen aangezet om te blyven by het be
kende land. Niet» is in het politieke beleid
nu meer zeker dan de onzekerheid, en®e.fs
in de grootste dier groepen verkeert
in angmtige verwachting of het economisch
beginsel dier party izioh zal openbaren als
te zyn ultra-democraat dan wel overtuigd
conservatief. Tenwyi ons land in de eerste
plaats behoefte heefit in deze economische
kentering vam den tyd aan welbewust en
voor ons allen te volgen sbeum aan regeer
kracht, zooals wy die hebben igekend in do
dagen van liberaal gezag, aan een klaar
bestek van afbouw of vernieuwing. Niette
min vraagt die meerderheid, tot geen af-
lataiul bereid van de vleeschpotten dei-
macht, vernieuwing van het mandaat; na
het «pel zóó te hebben geschud, dat de
meeste troefkaarten op één hand1 zitten,
wyst zy er op, «lat immers alleen deze
combinatie het spél kan winnen, pocht zy
op hare kracht, alsof het nationaal belang
niet een andere groepeering zou kunnen
vorderen. En de zielkundige drang, die
in den stembusstrijd op het volk wordt "ge
oefend, is die van vrees, van schildering
van gevaar, van aankweeking van pessi
misme. De gevaren ook van zedelyken aard,
die ongetwyfeld ons omringen, maar die
hun tegenkracht moeten vinden in den op
bloei van gezond geestelijk leven, waar
van de kernen in onze natie overvloedig
aanwezig zyn en biyven, worden met diep
zwarte kleuren geschilderd. Ja zeifis werd
de veronderstelling geuit, dat het verlan
gen naar straffeloosheid van den abortus,
gel yks te Hing van de afschuwelykheden der
homosexueete gemeenschap met notuurlyk
leven, -ontwichting vanfhet huweiyk, onrust-
barende afmetingen zou aannemen. Naar
myne overtuiging ia dit een volkomen mis
kenning der werkelijkheid. Inderdaad ko-
Mr DRESSELHUYS.
men deigelylce propagandisten voor, even
goed ais zy l& jaar geleden bestond©»;
maar in ons volk ia een genoegzaam steis©
bodem van geestoiyk en zedelyk normaal
bewustoyn om dergeiyke excessen niet to
aanvaaTden, maai- die door afkeer te ver
bannen naar de duisternis waar ze beboe
ren. -De taak van den Staat, veel minder
van den strafiechter, kan niet *yn als ze-
demeeetor op te treden en met pogmg tot
onderdrukking van zedeloosheid tevens alle
vrye kritiek te treilen. Een poging om tot
inzet van politieleen stryd to maken, dat
meer dwang eh straf het opvoedingsmiddel
van ons volk zou kunnen zyn, schynt wel
een armelyke boodschap aan de Natiën in
dezen tyd. üy gaat uit van een pessimisme
ten aanzien van verheffing van het indivi
du door geesteiyke beïnvloeding ton goede,
door aankweeking vam zelfstandige kracht,
wat de grondgedachte is van het liberalis-
me. Het is tegelyk de kracht en de zwak
heid van het liberalisme, maar by voorkeur
en men kan haast zeggen by uitsluiting op
het door zedelyk besef en geweten be-
"heersoht intellect. Het intellect, dat de weg
moet zyn naar het zedelyk einddoel en de
werkdadig» factor van den zedelyken
grondslag, van het begin af t»t aan het ze
delyk ideaal, het einde.
Hét aldus beheerscht intellect is de li
berale kracht, want daardoor richt het zich
tot wat het bent onttrekt aaft hartstocht en
tydetyke volksbeweging ,tot wat zich in al
le tyden en alle omstandigheden het imeest
gelyk blyft, tot wat in laatste instantie, wil
de imensch »n de wereld niet ten onder gaan,
de regulateur van het menschelyk handelen
moet zyn .Maar het ifl politiek gesproken,
oak zyn zwakheid. Naar mate het kiesrecht
meer uitgebreid ie, heeft de politicus tot
grooter massa te spreken en alle volkspsy
chologen zyn het ©r over eens, datfzoodra
de zeÉfsatandige persoon zich iaat ontaar
den tot willoos deel van de massa, die mas
sa by uitstek onvatbaar ia voor overtuiging
door argunmewten. Die massa, juist omdat
zy massa is, iaat haar doem en laten gro
tendeels bepalen door haar sentiment, door
het sentiment dat veel meer dan verstan-
delyk inzicht geschikt is om collectief te
zyn. Het is 't streven van het liberalisme
om ons volk te bewaren togen zulk massa-
begrip, maar de stryd vooral by nieuwe kie-
zerslagen, is zeker een moeiiyke.
Zeker na den oorlog is het misschien niet
geheel toevallig, dat bet liberalisme geen
overwinningen boekte.
Waar wy ook rond ons zien, in de geheele
wereld worden We gewaar hoe een heimwee
naar een betere wereld de menschheid be-
heerecht. Wie op dpt sentiment maar een
beroep doet, vanaf den meest fantastischen
wereldhervormer tot den meest funatieken
godsdienstdweper, hy vindt gehoor, en een
gemakkeiyk en ruim .gehoor.
tfcet zou geen verwondlering behoeven te
baren alB in zulk een tyd het liberalisme
zyn invloed zag schemeren. Reeds zoolang
de wereld bestaat, weet de kenner van de
menschelyke ziel hoe weinig logica en ar
gumenten vermogen tegen hartstocht en
gevoel. Wat baat het den liberaal of hy de
nuchtere feiten voorhoudt aan den mensch
die aan den gezichtseinder het fata mor
gana van het aardsche paradys ziet
Ik wil niet zeggen, dat de liberalen in de
afgeloopen 10 jaren onder iedere omstan
digheid zóo principieel voet by «tuk hebben
gehouden als zy misschien hadden behooren
te doen. Ook de aanhangers van die leer
zyn maar men ache n met al hun zwakheden.
Zonder het liberalisme nu al te zeer omhoog
te steken,, mag ik misschien hier toch een
beeld gebruiken, dat ook de dyk die be
stemd is water in zyn bedding te houden,
zich soms ten deele door den stroom laat
meeslepen. Maar dit mag ik toch zonder
vrees voor tegenspreken zeggen: misschien
niet alle liberalen maar toch zeer velen hun
ner hebben telkens gewaarschuwd, (Ut wat
men. in den roe» van den oorlog meende te
kunnen doen, het organiseeren van de ge-
lieele maatochappy tot een paradys op aar
de, op gruwelyke teleurstelling moest uit-
ioopen. indien by dat overmoedige weik be
ginselen zyn geschonden, zyn het bynu al-
tyd liberale beginselen geweest. Het spreekt
vanzelf, dat men weinig dankbaar u. nu men
ervaart met hoeveel grond gewaarschuwd
is tegen de fouten die men maakte.
Maar thans schynt«ny voorde Nederland-
sche Liberalen geen reden te bestaan om de
stombus te vreezen.
De Coalitie begint ®u zelve de gevolgen
to ontwaren van de politiek di« zy heeft ge
voerd. ik draag uden naar Athene door hier
nog eens te herinneren aan de concrete aan
leiding tot de partygroepeermg die Ne
derland nu sedert byna zertig jaren kent-
lk doel op den schoolatryd.
Het achteraf, dukielyk dat de libera
len met hun houding in dezen stryd oen
fout hebben begaan. In de politiek maakt
men reeds dan een fout als men de neder
laag tydt en dat de Liberalen den school
stryd hebben verloren, behoeft niet te wor
den aangetoond. Het is zelf» aooverk dat
meer dan éen Liberaal niet anders d*yi
woorden van verguizing over heeft voor de
mannen die vyftig, veertig, dertig juar ge
leden met zooveel warmte en zooveel over
tuiging de neutralè openbare school verde
digd hebben. Veirdieoen zy die verguizing,
onze Liberale voorgangers? Was het by t'
meerendeel hunner inderdaad hun bedoe
ling het Nederlundache volk te muken tot
een godsdienstloos volk? Bedoelden «y den
Jan Rapgeent te kweeken die nu spreekt uit
zoo menig artikel in oigauen van oiulerwy-
zers, openbare onderwyzers...... en ook by-
zondere
Wie iet» van de geschiedenis van den
schoolatryd weet, weet ook, dat ai <leze
vragen met neen beantwoord moeten wor
den.
Het ware dwaass te ontkennen, dat de te-
igienstaUing die de schoolatryd bracht, in veel
opzichten een werkeiyke tegenstelling w«*
zooals niet in den zin dien onze tegenstan
der» er aan gaven, dan toch in den geeat als
ik zooeven schetste. Maar voor het overige
nu de schooUtryd in den ouden zin voorby
U en men vergeefs zoeken moet, naar wer-
kz-lyk rechtoche politiek? Men heeft aan
de overzyde wel de houding trachten aan to
nemen aloof de tegenstelling rechts Unk»,
zooals wy die hier kennen, ook verder een
werkelyk bestaande, een in ona volk leven
de tegenstelling zou zijn. Maar ieder jaar,
dat de Coalitie langer bestaat, ieder rechtoch
bewind bewyzen opnieuw hoeveel kunstma
tige er in deze antitheee is. Hpr. toonde aan
hoe onwaar het is te .beweren dat het de
rechterzyde alleen is die waakt voor l)ot
behoud van wat men dan noemt de Chris
tel yke grondslag van onze Maatschappij
Spr. meende dit zonder tegenspraak te mo
gen constateeron, dat da liberale Party in
haar geheele Nederlandache verleden nooit
in eenig woord of in eenoge dhad aanlei
ding heeft gegeven tot de beschuldiging dat
zy gezag, eigendom, huweiyk, zou onder
schatten of willen ondermynen, integendeel,
dat de handhaving van dit alles altyd is ge
weest het kenmerk ook van den liberalen
Staat.
Het was dan ook maar in vroeger byna
onbereikbare plaatsjes, aahkiezers voor wie
de namen Thorbecke en Bakounine gelyk
van klank waren omdat zy ze beiden nooit
gehoord hadden dat men zulke beschul
digingen met succes kwyt loon en men heeft
heel goed begrepen, dat om een groot deel
der kiezers naar zich toe te halen andere
klanken noodag waren.
Om het Liberalisme ten val to brengen,
speelt men van rechts het socialisme in de
kaart. En byna hardyp troont men zich
met de overweging dat de kerk de aldus
opgewarmde arbeiders wel aan den t°0|d
zoude houden. Ik sprak «trales van een»
psychologische fout, die de Liberalen ge
maakt hebben. Die fout die ik hier in de
rechtsche politiek aanwijs, is nog een veel
grootere. Het Kamerlid Rutgers heeft eens
in de Kamer gewaarschuwd tegen het le
zen van Goethe's Faust. Men moet vreezen
dat men in de rechterzyde zyn raad al to
getrouw heefit opgevolgd. Anders zou men
zich Goethe's waarschuwing herinneren, dut
men de geesten die men zelf heeft opgeroe
pen niet altijd mede bedwingen kan. Zelfs
in ernstige en gearaghebbende Roomsche
bladen laat men de vraag «tollen of de
Eigendom wel gehandhaafd moet worden.
1 ngrouten kring propageert men het denk
beeld van de gedwongen renteiooze leenlnlg.
dat is wel (te meest brutale inbeslagneming
van particulier kapitaal. De toon togen de
Overheid ia in een deel van de rechtsche
ambtenaarablwten juist deaelfde «I»
organen van de Socialisten en van de Com
munisten. Wat in de Chnstoiyke arbeideM-
orgunisaties zoo nu en dan wordt gez«g«t
klinkt wel een beetje minder revolutionair
en een beetje minder onhebbelyk voor de
patroon» dan wnt men in de vergaderingen
van de zoogenaamde moderne arbeider* te
hoeren krijgt, maar heel groot i« het ver
schil niet. Zeifis de geesteiyke adviseurs ne
men niet immer een blad voor den mond.
Men heeft met du* politiek de Liberalen
gedecimeerd, en met heeft nu alle benoe
iiungen in de hand, het is waar, maar men
heeft er niet veel anders mee bereikt dan
in eigen kring het social isme en de ootbin
ding van Staat en MaaUcbappy voor te be
reiden. Ook. ter rechterzyde voelt men dit
alles wel. Kr hcerscht een lugtatoooheld dia
zelfs een zoo vaardig politicus als de heer
Nolens niet slaagt te bedekken. Niet dat
zy straks in Juli in de minderheid zullen
konten, is hetgeen de Coalitiegenoot©*! het
meest vreazon, maar dat «y een meerder
heid zullen vormen en tod» onbekwaum om
de vraagstukken die werkelyk om oplossing
vingen, tot een oplossing te brengen. Men
kan nu nog wel beproeven aan dg kiezer-
te vertellen dat het om het behoud van het
huweiyk gaat. Maar als straks do nieuwe
Kamer by een is, weten de augures wel, dat
het niet het huweiyk zal zy« hetwolke hum
grootste zorgen vraagt tenay (tan het
huweiyk met hunne Coaktieg»nooten. Zy
weten dut liet de groote politieke proble
men zyn hervorming van het purismen
taire stelsel, nieuwe bepaling van de taak
van tftaut en Overheid of de economisch©
problemen de samenwerking van patroon
en de arbeider, de nieuwe regeling van hu»
verhouding met vermijding van Htaatsvoog-
dy of de financieele problemen het
verminderen van het overmatig deel dat de
publieke kassen van het particulier inko
men vragen of de internationale pro
blemen het plaveien van den weg naai
Gen&ve, de organisatie van onze nationale
defensie hier en in Indlë.
Daarnaast «Un de weikxaamheden, die
onzen toch nog liberalen Staat wachten, nog
legio. De verbetering vaij den nationaten
bodem, het verkeerswezen, het werketloos-
heidsvroagstuk, de concurrentiekracht on
zer bedryven ,de betere volksontwikkeling,
de taak van den $taat ton behoeve van zie
ken en ouden, het *y«» problemen, die
geen langer uitatel dulden.
Het lykt er niet naar, dat een Coalitie-
meerderheid, hoe ook samengesteld, na wat
er het laatste jaar in de Kamer w gebeurd
en na wat er beaig ia in het larnt voor te
vollen, erin zal kunnen «Jagen ook maar
een deel van deze problemen uit eigen
krachten op te lossen.
Zeker, men kan het leven voortsleepen
gelyk het Ministorte-Ruys dat nu sedert
©enigen tyd doet. Men kan de eene tegen-
«trydigheid op de andere stapelen. Men kan
het vlootplam in zyn geheel onmis^uar ver
klaren cm later met uitetol zelfs van de
helft genoegen nemen. Men kan zelf «e"
voorstel doem om de sancties op den stem
plicht af te schaffen en er mee tevreden
zyn in opdracht van de Tweede Kamer naar
de Eerste Kamer te trekken om aldaar pre
cies het tegenovergestelde van zyn eigen
voorstel te verdedigen. Men kan een com
mlaaie benoemen om voor- en tegenstand© r.«
van den zomertijd tot elkaar te brengen en
dan een wetsvoorstel indienen dut die voor-
en tegenstanders zooveel mogeiyk uit el
kaar jaagt. Men kan als Minister de
Visser de eene week vooratellen do*n
om den toevloed naar «te universiteiten iv\U
van slecht voorbereidende jongelieden zoo
groot mogelyk te ipaken en de andere w *ek
een brief schryven aan curatorew der uiu-
versiteiten om te vragen hoe men toch (ten
grooten toeloop van atudenten kan tegen
gaan. Men kan al* Minister Aalberse
maar wy hebbea nog ©en heel en dag van
werk voor ons ©n lk kan dien dag dus i.tet
gebruiken om li de zwakheden v«a dit
Ministerie voor oogen te houden, aangeno
men dat voor de opsomming daarvan een
dag voldoend© zou zyn. de néet te mis
kennen persoualyke rtmitomaneeigezwehap
pen van den heer Coiyn «tekken dit nil©»
geenszins, al ware hei reeds door eelt voor
hem onmogetyke dualisme van het natio
naal belang te willen dienen en tegeiyker-
tijd de bizarre wenechen zijner party niet
to ontmoedigen.
In zulk een Kamer en by zulk een meer
derheid ik neem nu eens aan dat de O»-
lit ie mede tengevolge van ons tegenwoor
dig kiesstelsel een meerderheid zal houden
in zulk ©en Kamer en by zulk een meer
derheid hebben de liberalen reed* onmiddel-
lyk een belangryk# taak te vervullen.
Er is aan «n»»n kant *©1 gezegd,
en men heeft er vnn rechte den stef over
gebroken, dat men zegt dnt «te Libe
ralen üe meeste inteüectueelen voorkomen,
Natuurlyk wordt daarmede iriet bedoeld,
dnt Liberale politici reden hebben tot zelf
verheffing. Integendeel pleegt vnn het mis
schien onbewust Liberale volksdeel zich
juist de overgroote meerderheid en vnnk
de meest productieve, van de politiek to ont
houden. Maar mef» aal toch mogen
dat het aandeel door hen, die van huis uit
Ltberual zyn. genomen in (te leiding van ons
geest©!yk »,n ©(«.nomisdi leven, onevenredig
groot Van tyd tot tyd constat©©ren ook
de rechtsche bladen dit. Het kan voor een
land niet goed zijn ate ©«o zoo nuttig ded
vnn zyn volk niet mede op den politieken
gang vun zaken invloed oefent. Als wy
strak* in de Kamer ono® taak opvatten, ^oo-
als ik dat schetste, zal dnt deel van ons volk
waaraan wy zoo verwant zy», althans een
deel van dien invloed terugkrijgen.
En daarnaast zuH©n wy. UVralen. zoonl
niet «Heen, dan toch door onze traditie en
onze beginselen in de eerste plaat», voor
twee dingen hebben te waken, die, zou ze
al niet in levensgevaar verkeeren, toch
lederen dag worden aangevalten en mis
schien ook bedreigd worden. Spr dacht hier
by allereerst aan het parlementaire stelsel
Wy kunnen «1« taak van den Staat be
t>erken, wy kunnen aldus, «dyk ik en ook
sommige van my» vrienden reeds meeriyp
len hebben aangetoond, het parlement een
betere plaats en een betere taak geven,
maar wy hebben ons te hoeden af te bre
ken wat door onfite vaderen met zooveel
moeite i* gebouwd. Ook en In «te eerste
plaat», gelyk ik zetde. um onae voHwvryhe
«ten. Ik denk nu vooral ook aan de geeste
lyke vrijheid.
Het zou dwaas zyn te ontkennes, dat wat
■men noemt de ctericale of kerhdyke par
tyen or belangryk toe te kunnen by dragen
de geesteiyke ontbinding, die byna altyd
tot ontbinding van staat en maaUchappy
voert, te voorkomen. Dit geestoiyk conner
vatisme heefit zeker <nik zyn deugden voor
de gemeenschap, al heeft de vorm, waarin
dut zich In Nederland uitte» het groote n«
deel gehad van het verketteren van ande
ren, het gelijkstellen van ander geloof met
ongeloof, en daardoor dit geloof te onder
mynen ®n te verzwakken in geesteiyk*
waardeering. Maar in de geesteiyke een
zijdigheid schuilt ©en gevaax Iedere macht
hoeft neiging zich uit te breiden, iedere
macht dreigt tot overmacht en willekeur
uit te groeien. Hoe licht komt hy, die zich
gedtongen voelt over de geesten to waken,
.$r toe geesten aan ketenen te leggen.
Slechts als hy tegenover zich vind^ een
andere macht, niet geringer «tan de zyne,
een wil en een overtuiging dia «te zijne
weert,tast. kan worden voorkomen dat bet
geestelijk teven door gebrek aan vrye lucht
en aan ruimte verstikt en zoo "bet eind van
allen vooruitgang brengt.
We wil «m die overtuiging, die Iedere po
ging den geest fce kefikerm zullen valhoe
den, «He wil en die overtuiging zyn van ons,
van ons Liberalen. l"
Door de onverenigbaarheid der beginse
len over het geheel© staatskundig gebied
zag de Coalitie zich gedwongen tot onmacht
van staatkundige hervorming Het social is-
TOONEEL EN LEVEN.
Het was vier uur 's middags. Buiten viel
de regen by stroomen neer en het zag er
daarby geenszins naar uit alsof het weer
spoedig zou opklaren. By het»kleine gezel
schap, hetwelk baron en barones von Back-
hausen dien dag ter eere van een intiem
huiseiyk feest ten hunnent hadden genoo-
digd, begonnen zich dan ook reeds de eer
ste teekenen eener naderende verveling
te doen gevoelen en met levendigheid werd
om deze stemming te onderdrukken de
vraag besproken op welke wyze de avond
zou worden doorgebracht. Een Wanner-en
thousiast sloeg muaiceeren voor, ie jónge
meisjes verklaarden zich voor daneen, maar
eerst mevrouw von Zech vond de algemeene
instemming, toen zij zich tot de gastvrouw
wendde en deze vfeiuocht het gezelschap op
een kleine voorstelling te doen rekenen; men
moet namelyk weten, daV de barones, alvo
rens door haar adellijken echtgenoot naar
hpt altaar te worden geleid, jarenlang aan
een der grootste vorstelyke residentie-the
aters als prima domui was verbonden ge
weest en dat zy, hoewel afgezien hebbend
van alle kunstreizen of minder optreden
in hetopenbaar, voor vrienden en bekenden
op huiselijke soirée's toch nog meerma'en
tooneelen uit beroemde dramatische meea
terstukken voordroeg.
„Ah ja, speelt u wat voor ons," werd dan
ook dadelijk van verschillende zijden geroe-
vrouw von Zech haren wensch .had geuit en
luitenant von Lochwitz, de zwager van den
baron, verklaarde zich onmiddeliyk bereid
voor het daarstellen van een geïmproviseerd
tooneeh zorg te dragen. Direct gaf de baro
nes intusschen haar woord nog met, daur
de solo-scènes, waaruit haar dilettantistisch
repertoir was samengesteld, eensdeels reeds
meer dan bekend by het meerendeel der
gasten waren en haar andersdeels voor deze
gelegenheid niet byzonder geschikt voor
kwamen. Nog drong men algemeen by haar
aan, toen plotaeling eene andere ometand,r-
heid de aandacht der eemamelden tot zich
trok. Over het gras zagen zij zee zterke
groote mannen op het slot toeloopen en in
den voorsten hunner herkende de barones
weldra een wachter van het g">"te
zhmigengesticht, dat elechts een halve mgl
afstand, van de landgoederen WA kW
echtgenoot verwijderd leg. Lang «""Jf M
dan ook niet of den baron, die het ambt van
bestuurder dezer inrichting waarnem. wen
gemeld, dat iemand hem dnngend wenachte
te spreken.
De baron stond dadelijk van tafel ep en
grag naar beneden, waar de opzichte^rop
h« wachtte. Deae droeg zpne
herd met zoo laider stormne en mzulkeen.
opgewonden overijling
ziiren boven in de laai ieder woord duidelijk
ÏÏLTvSnemen. Wat zij hoorden, w«
waarlijk wel voldoende om him
dag in den voormiddag een krankzinnige uit
de inrichting was ontsnapt nadat hy eerst
een opzichter byna dood had geslagen. Nog
was men er niet in geslaagd zich weer van
zyn persoon meester to maken en eerst een
■half uur te voren had men hem in de na
bijheid van het kasteel zien ronddwalen.
„God zy ona genadig! Hy kan ieder oogen-
blik hier zyn," ri*P de tante van den baron
uit en werd van schrik lykbieek.
„Zou het nietZou het geene aanbe
veling verdienen alle deuren en vensters te
sluiten en te grendelen?" meende een der
jonge meisjes, die kort tevoren zulk een
groote lust tot dansen had blyken te bezit
ten en nwaan alle leden trilde,
„Voor dat ik ga slapen, kyk ik vanavond
zeker eerst onder mijn bed en ga alle hoe
ken en gaten nasnuffi»", verzekerde me
vrouw von Zech, waarop luitenant von Loch
witz als zyne vaste overtuiging te kennen
gaf, dat de dames dat altyd deden.
„Maar wat is het voor een man?'' hoor
den de gasten den heer des huizes aan dea
„wachter vragen.
„Hij i» groot en mager, heeft wjt haar
en «en bleeke, geelachtige gelaatskleur;
zijne oogen schitterden als vuur".
„Zoo, zoo. Naar hetgeen wat ge me zegt,
I geloof ik. dat hoe eerder we dien vent weer
achter slot en grendel hebben «Ie* te beter
hrt ia. Tot au to« l»bb«, wo kicr van tlan
karei niets freiem of ««boord. Mocht hp
lick War laten Wen, dnn kunt «e op onenid-
del-1 yk bericht rek«men!"
Toen de baron de zaal weer binnentrad,
toonde HU een zeer ernstig gelaat. Echter
trachtte hy zyne vrouw en hare gaston ge
rust te stellen; er was in het geheel geen re
den om zich angstig te maken, meende hy.
want de vluchtelin^zou immers spoedig ge
vat zijn, daar in den geheelen omtrek op
hem geloerd en jacht gemaakt werd. De
schrik echter, die «1» aanwezigen door het
onverwachte bericht hadden opgedaan, wil
de zoo spoedig niet wyken. Ook aan het di
ner, dat kortdaarop een aanvang nam, was
de ontsnapte krankzinnige het hoofdonder
werp van de discpssiën- Men naderde reed*
het dessert, toen luitenant von Lochwite
zich tot de barones wendende, ^enaklaps
vroeg. „En, waarde schoonzuster, hebt ge
reed* een besluit genomen omtrent het re
pertoir,'dat ge ons hedenavond zult «joen
hooren?"
„Niet nieuwsgierig zijn!" klonk het ant
woord. „Ik heb iets nieuws bedacht, maar
het moet,een verrassing biyvenI"
N* afloop van het diner begaf het gezel
schap zich naar de salon». De baron onder
hield zich levendig met mevrouw von Zeen
over een ipeuw verschenen, zeer interessant
werk, handelend» over heraldiek en daar
haar gelaste register en wapen daarin ook
voorkwamen, wilde hU haar het boek too-
nen. HU verontowhuldigde zich daarom een
ogenblik ea begaf W«h
om Het te halen. Neuwelljka ma M echter
weg of het viel de barones ia, dat het boek,
dat hy zocht, niet in de bibliotheek, maar
ergens ander» was. Om hem du» onnoodige
moeite te besparen, liep zij hem snel na.
Heb kasteel der Backhausen'* nu bestond
yit een mi«Vlengedeelte en twee zijvleugels;
het echtpaar bewoonde daarvan echter
slechts den westeiyken vleugel en het mid
denge«leelte, in den oosteiykea vleugel be
vond zich wel de bibliotheek, maar overi
gen* kwam men er zelden. Over de eer
ste venHeping en de met de eikenhout Inge-
legde parketvloeren kwam Je barones zoo
doende in den ooeteiyken vleugel. Licht had
zy niet medegenomen en dacht* het spaar
zame lieht van de maan, dat door de getra
liede venster» naar binnen drong, lichtte
haar voor op haar pad, doch ijj kende den
weg in het kasteel zoo goed. «lat zij zonder
eeltige moeite de bibliotheek wi«t te vinden.
Zy doorliep de beeldengalerij met hare van
oud©ndont grijz© portretten der voorouders
van het geslecht vnn haren doorlucht»gen
gemaal, waar het zeer ongezellig en donker
was en waar bet ook zeei bedompt en akelig
rook. Terwijl zij daarom voorzichtig tastend
langs den muur voortschreed, meende tjj een
geluid te hooren alxof zich in hare nabijheid
fats bewoog en weldra zag ook, dat maar
enkele schreden van haar verwijderd, een
menschel yke gednnnte stond.
(Word» vmoM)