DiLiffnaBi
Speciaal Slolltolniii
v LampetaiipH
>e-Stof
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
f
i
1
Mo. 15848
Zaterdag 16 Mei 1825
65*Jaargang
WEK KERK
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
a>
EERSTE BLAD.
lar-in”,
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP, GOUGE RAK. HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIEU
HJDERKERK,, OUDEWATER, REEUWIJK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enx
DE TWEE HANSEN
ts. per el
r kleuren.
S SLIM
l IK GUM
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
1331 24
HAGENAAR.
FEUILLETON.
zoudt gij
Waarom
RSETTEN
vanaf 1*05.
Wie 's morgens niet vroeg op wil staan,
Moet heel den dag een drafje gaan.
socialistische
in de
tillen
te
zuster
in:
•SCHOENEN.
KINDERKOUSEN.
SCH KOUSEN.
S en kraagjes.
KATOENEN-,
LENSTOFFEN.
te spreken
omgegaan
ter toen ik van. de verloving
--- GOUDA
Zie Etalage* Telef. 734
1353 ‘20
218 en DUIVEN.
U schateren van het
1348 40
J. DE MOL EN ZOON
TirfairM 71 7.1. 4I« -
Mum- ii DiiiiUudiii
aaar maat.
E R GOUDA
nen wy:
lol land.)
doan.
G0ÜD8CHE IM li lNT.
(Nadruk verboden).
Een roman uit onzen tijd
Uit het Dui.'sch van
PETER ROSEGGER.
Bewerkt door
P. WESSEL1NK—v. ROSSUM.
ZIJDE
en SATINET.
KAPFRANJE.
f 1.35 per EL
rende dessins.
lijke zorgen g<
den en het kil
heeft niet lang geduurd.”
Zij zat daar als een Steenen beeld.
Het was hem, alsof hij wat dichter
naar haar moest schuiven. Toen stond
zij op en ging op een anderen steei|
zitten. i 1
,jEr zijn bovendien nog andere din
gen gebeurd,” vertelde zij verder.
„De pastoor heeft zijn meerderen niet
alles aaar den zin kunnen maken.
Een» zouden vreemde predikers naar
StahUiöfen komen, ik geloof Liguori-
anen- Die heeft hij niet willen ont-
Wij zullen dit niet ontkennen. Maar toch
achten wy het waarschynlyk, dat de ge
meenschap der belangen van katholieke en
socialistische arbeiders en de overeenkomst
tusschen de katholieke en
maatschappijbeschouwing het, al than#
naaste toekomst, in de praktyk' z
winnen. 1
Als rechts geen regeeringsifteeiderheid
zul kunnen vormen, blyven, zegt de heer
Albania, twee mogelijkheden open. In de
eerste plaats, zou de wensch van den heer
Dresselhuis kunnen woiden vervuld en een
nationaal ministerie kunnen worden ge
vormd, bestaande uit den Vrijheidsbond en
de paityen, die thans de rechterzijde uit
maken. De heer Albarda acht dit echter
niet waarschijnlijk, aangezien de katholie
ken zien daardoor zouden blootstellen aan
eene massale desertie van hunne arbeid^rs-
kiezers. Wat de opneming van den Vrijheids
bond in den weg staat, zegt de schrijver, is
niet de antithese tusschen geloof en onge
loof, maar die tusschen kapitaal en arbeid.
Naar zijne meening zou 0<lan ook geene
andere parlementaire meerderheid te vor
men zijn dan die, waarvan de Roomsch-Ka-
tholieken met de Sociaal-Democraten deel
uitmaken en waarbij zich dan de Vryzinnig-
Democraten zouden kunnen voegen. Of zij
echter in staat zouden blijken te zijn, te
zamen te regeeren, acht de heer Albarda in-
tusschen nog alles behalve zeker. Ongetwij
feld staan de Katholieken hier voor soort
gelijke moeilijkheden als by de vorming van
het dour Mr. Dresselhuis aanbevolen natio
naal ministerie. Zouden voor dit laatste de
katholieke arbeiders niet te vinden zijn,
tegen een samengaan met de Sociaal-Demo
craten zal ongetwijfeld het andere katho
lieke volksdeel bezwaar hebben.
Wij zyn dan ook met den heer Albarda
van meening, dat de Katholieke Staatspartij
in een weinig benydenswaardige en uiterst
moeilijke positie verkeert. Van haar, zegt
hjj, zal het afhangen of de reactie dan wel
de democratie haar stempel zal drukken op
de legeering der eerstvolgende jaren.
Mogen aan den eenen kant dus de laat
ste jaren steeds duidelijker hebben aange
toond, dat de oude antithese niet meer als
grondslag voor eene regeeringsmeerderheid
kan dienen, aan den anderen kant brengt
ook de nieuwe antithese hare moeilijkheden
met zich. Het beste middel om deze moei
lijkheden te overwinnen, lijkt ons verhel
dering der economische inzichten. En het
zyn, zooals wij reeds herha^fdelijk opmerk
ten, inzonderheid de liberalen, welke in de
zen eene taak hebben te vervullen.
MEDISCHE BRIEVEN.
De Aktinomycome.
III.
Ditmaal moet ik uw aandacht een oogen-
blik vragen voor de z.g.n. Longaktinomy-
cose. Zooals ik reeds in den aanvang van
mijne bespreking dezer aanuloening mede-
deelde roeren de verschijnselen, welke de
tangoktinomycose te weeg brengt, het al
lereerst de Tuberculose in ons wakker. Im
mers de patiënt hoest, geeft.op, heeft tem-
peratuursverhooging, ziet er lU<len<l uit,
kortom de symptonen, welke zich veelaj
plegen voor te doen b(j dezen volksvijand
ontbreken geenszins by de aktinomycose,
wanneer deze haar zetel in onze longen
heeft opgeslagen. Het spreekt wel van «elf,
dat men spoedig bemerkt, dat men op een
dwaalspoor is. Immers de tuberkelbacillen
ontbreken in ‘t sputum, terwijl de typische
korrels aanwezig zijn zoodat het niet moei
lijk valt «en joiate diagnose te stellen.
Evenwel reeds vóór dien tijd springt het
merkwaardige feit in ’t oog, dat de z.g.n.
longtoppen d. z. (k^bovenstegedeelten van
de long, welke, zooals u wellicht niet onbe
kend zal zyn, zoo gaarne door de Tuberkel
bacil aangetast worden, zoo vaak volkomen
normaal zijn bij de oktinomycose en juist
de midden- en onderkwab veelal aangetast
ADVERTENTIEPRUSi Uit Gouda an omstreken (behoor»!» tot dm baaorgkriag)
1—6 regels 1.30, elke regel maar /0.26. Van buiten Gouda aa den bezorg
1—5 regels 1.55, elke regel meer 0.80. Adveitentifa in het Zatardagmffamer
bijslag op don prjja. JJefdadigheida-adveitemtiën do helft van den pijja.
INGEZONDEN MEDEDEELlNGENi 1—4 regels 2.05, elke r^el maar f 0.50. Op
de voorpagina 50 honger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen b(j contract tot aaar ^reduceer
den prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tuaschenkomst van «oliede Boekhan
delaren, Advertentiebureaux en onze Agenten en moeten daag* vóór do plaatsing
aan het Bureau zijn ingakomao, teneinde van opname verzekerd te «ga.
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DCGLXIV.
Het is altijd de droom van den Haag, «lal
het een internationaal centrum zal wonden.
Die droom heeft als uitgangspunt natuur
lijk het vredespaleis. Maar daarmede alleen
is men er niet, want al zou dit paleis aah
zijn bedoelingen beantwoorden, dan nog zou
slechts op gezette tijden daarin zooveel le
vert en bedrijf zijn, dat het als een centrum
ware te beschouwen waarom heen zich dan
een milieu van internationalisme zou kun
nen vormen. De droom brengt ook de vi
sioenen dat uit alle oorden van de wereld
steeds weer ingrooter getale bezoekers zul
len komen om hier congressen te houden,
tentoonstellingen te bezoeken en te beraad
slagen over al hetgeen kan leiden tot sa
menwerking en verbroedering der volken.
Van de verwezenlgking van die droom
gedachte zyn we helaas een heel eind af,
veel verder zelfs dan wij vroeger wei ge
dacht hebben. Wat de oorzaak daarvan is
dat elders op de wereld zich een centrum
heeft gevormd dat veel eer aan die droom
gedachte beantwoordt, laten wy in het mid
den. Wel doet het ons altijd leed, dat
den Haag niet die medewerking is gegeven
door de autoriteiten welke gewenscht was.
In de eerste plaats was rtoodig een betere
hotelpolitlek, waardoor het mogelijk was ge
weest liet verblijf hier ter steile te bevor
deren en te veraangenamen. In plaats dat
ei -meer en meer moderne hotels zyn geko
men, valt er achteruitgang te constateeren.
En nog maar altyd blijft het hotelleven te
duur. In de tweede plaats is er geen con
gres- en tentoonstellingsgebouw, dat aar
de vergaderenden gratis kan worden aan
geboden. Het is en blijft een onvergetelyke
fout, dat de gemeente den Haag daarvoor
al niet vele jaren geleden heeft gezorgd.
Zoolang dat er niet is, is den Haag niet r(jp
voor internationaal centrum.
Het zonderlinge is dat er terreinen ge
noeg zyn, «lat er geld genoeg is en dut nu
en dan zelfs door den burgemeester de
noodzakelijkheid van de stichting is erkend,
maar dat zelfs een allereerste poging om
er toe te geraken niet is gedaan. Groote
plannen voor stadhuisbouw, voor musea enz.
w«rken. Later hoeft zij den pestoor
den dienst opgMegd en ta op haar
zelt gaan wonen. Daarna heelt hij mij
gevraagd, of ik de zorg voor de pas
torie op mij zon willen nemen. Het ia
m>j moeilijk gevallen, hem te neggen,
hoe het met mij stond.
Eerst was hij verschrikt, daarna
vroeg hij mij „.Ia. Elisabeth, wat
wilt gij dan doen Toen heeft hij
genen, da» ik geen raad wud «n heett
mij in het dorp gedaan bij eeno goe-
tusschen deze twee steden. Wie nu eenw de
streek die gelegen is tusschen die beide
plaatsen wil bezichtigen, heeft daartoe alle
gelegenheid. Men kan van den Haag uit,
bjjv. naby het Staatsspoorstation de elec-
trisehe nemen, di« over Voorburg, Voor
schoten naar Leiden gaat. Teruggaande ie
het aardig de Hin te nemen die over de
Haagsche Schouw en Wassenaar gaat. Deze
Ijjn .waarvan dan nu dezer dagen het slot
stuk wordt geopend, eindigt in «len Haag bij
den Dierentuin. Daar kan men zeer gemak
kelijk een tranwnetje pakken naar die Hol-
landsche of ^Staatsspoor of naar Scheve-
ningen.
Wie in den zomer eena een «laagje wil
uitgaan, velge eens deze route. Men kan et
telijke uren in Lelden vertoeven, men kan
naar Noordwjjk of Katwijk gaan; er Is In-
derdaad allerlei keuze en juist doze nieuwe
l(jn brengt ons eens in een deel waar men
vroeger niet licht kiwam. Het ia dafstrook
achter de duinen, met heel veel bosch, een
mooie plek due, die een bezoek zeer zeker
waard is. En aanlegplaatsen zijn er na
tuurlijk overal meer dan genoeg. Wie van
een gezellig dagje houdt, houde dit tochtje
eens in gedachte.
Toen ?eide aij
anders zijn, dan
len hebben zoo over ons gesproken.
Het is mij niet de moeite waard
zeggen dat wij als broer en
hebben geleefd. Hij heett zijn herder-
;ehad ik mijn huishou-
ind. Het is waar het
.1
7
Zij had haar mand op het gras ge-
de ellebogen op haar knie ge
steund. Zij legde een hand voor haar
voorhoofd, alsof zij de oogen voor de
zon wilde beschermen.
En de huishoudster uit de klooster^
herberg bij de „Drei Augen” begon
,,Wat destijds in mij is
Denaelfden avond. En la-
j hoorde
en u met uw verloofde in het rijtuig
W rijden
Zij kon niet verder aij moest haar
aandoening onderdrukken. Toen dit
was gelukt, vervolgde zij ,,Ik wensch
niemand toe, waf ik in die dagen
heb doorgemankt. Maar dat wil ik wel
zeggen, de Donau zou mij niet in de
gedachten zijn gekomen. Aan zoo iets
denkt geen christen. De enkele «iin-
MARKT 16-
de vronw. 1 waalt weken ben ik bij
dit vrouw geweest, langer kou het
niet. Daarna neet! de geestelijke mij
weer in «Ie pastorie genomen, nadal
nij goz'en had, aal dc geen uitkom»,
wist. Van hetgeen ik verdiende, heb
ik voor mijn kind betaald, dat bij de
vrouw gebleken is.
Mijn God, ik heb nog blij moeten
zijn. Nu het duurde niet lang
ot de menschen begonnen te praten
„De jonge keukenmeid van den pas
toor K’ i i i
„De pastoor zou er zich wel in kun-
ben schikken, en zooals er dan ge
sproken wordt. De geestelijke heeft
er om gelachen, en gedacht zooals
de waard is, vertrouwt hij zijn gas
ten. Het is trouwens ook maar een
grapje geweest zij hieüden veel van
hem.’’ i"* r i
Zij haalde diep adem en keek naar
den zandigen grond, alsof het daar
stond' te lezen. Daarna sprak zij ver
der „Na eenigen lijd heeft het on
geluk gewild, dat de pleegmoeder ziek
is geworden, en ik niet wist, waar ik
met Hansje heen moest. Toen zeide
do geestelijke „Het kind behoort bij
de moeder”. Eerst dacht ik, dat het
wilde zeggen, dat ik nu weg moest,
en hei kleintje bij mij moest nemen.
Toen heeft hij hef jongetje in de pas
torie laten brengen. „Dat zal niet
goed aijn, ndjnh«‘«‘r de pastoor,” heb
gen, die ik oezal, heb ik verkocht tn
ben naar het lanu gegaan.
Ik heb bloedverwanten in liet Melk-
slubqntal opgezocht. Er waren van
mijn vaders kant nog een paar oude
lieden. Ik ben eenigen tijd bij hen
gebleven en heb hun kleeren genaaid.
Maar ik heb moeten vertrekken, zij
zijn zelf arm, en zouden, sleets schan
de en spot van mij hebben ondervon
den. Zoo ben ik ergens anders heen
gegaan ik wist uiet waarheen, «lat
is mij ook onverschillig geweest. „Ga
zoo lang, totdat gij aan den weg blijft
liggen. Gij zult uzelf weer oprichleo.”
„Teen heeft hij mij gevonden onder
een esdidoomboom. Hij heeft mij aan
mijn arm meegesleept naar de pasto
rie. Daar is het mij goed gegaan; na
een paar dagen hdb ik de oude vrouw
d>e daar was reeds iets kunnen hel
pen. Zij was de zuster vah den ouden
pastoor en te oud onr veel te kunnen
De oude en de nieuwe antithese.
Van den afloop der aanstaande verkie
zingen zal het afhangen, of de antithese,
berustende op het godsdienstig geloof, nog
langer onze politiek zal beheerschen, dan
wel of zy voor goed zal plaats maken voor
eene nieuwe antithese, berustende op econo-
sche belangen en op economische inzichten.
Of die nieuwe antithese echter inderdaad
aan eene tot regeeren geschikte meerder
heid het leven zal kunnen schenken, staat
nog altyd te bezien. Verschillende moge
lijkheden staan in dezen open. Maar ook
even zoo vele moeilijkheden treden deze
mogelijkheden in den weg. Wie zich daar
omtrent een oordeel wil vormen, verzuime
vooral niet kennis te nemen van het korte
en heldere artikel, dat de heer Albarda on
der den titel „By de nadering van de ver
kiezingen” schreef in het Mei-nummer van
de „Socialistische Gids”.
De schrijver van genoemd artikel is van
oordeel, dat alleen by eene zeer groote
meerderheid der kerkeljjke partijen deze tot
regeeren in staat zullen zyn en dan ook nog
slechts voor zoover geen krachtige Katho-
liek-democratische minderheid daarvoor
een beletsel zal vormen.
Krijgen de kerkelyke partijen geen meer
derheid, zoo zal toch van een kabinet uit de
linkerzijde geen sprake kunnen zijn. Sedert
de invoering van het algemeen kiesrecht en
de evenredige vertegenwoordiging is, zegt
de heer Albarda, de laatste schyn van geest-
verwantschap tusschen liberalen en sociaal-
- democraten verdwenen. Er is geen enkel
groot doel meer, waarnaar zij te samen zou
den kunnen streven. Hunne partijen staan
tegenover elkander, zooals de klasse der
werkgevers en die der arbeiders.
Wie kennis-heeft genomen van de in den
laatfeten tijd verschenen geschriften van
Prof. Mr. J. A. Eigeman, en wel inzonder
heid van diens^ boek „Het ^jcialisme van
Troelstra, een in zich zelf verdeelde bewe
ging” zal daaruit een ander geluid hebben
vernomen. De heer Eigeman wijst er op,
dat er tusschen de twee groote groepen ter
linkerzyde, de liberale in al haar schakee-
ringen en de socialistische met uitsluiting
van de dogmatische, zuiver Marxistische
fractie, een beginsel groeiende is, dat in we
zen aan beider gedachtenleven ten grond
slag ligt.
Dit beginsel is eerbiediging van de onein
dige waarde der menschelljke persoonlijk
heid in de sfeer der vrijheid, wars van elk
dogmatisme.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal f 2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt,
franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad /3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie Tel. Int. 82;
Redactie Tel. 545.
vaiigeu. Op een anderen keer ia Ui de
herl>erg eeu reiziger geetorven hij
heeft hem in gewijde aarde begraven
en gezegend, zonder naar liet geloot
te hebben gevraagd liet moet een
inraMiet zijn gewwst. Toen zijn er be
rispingen gekomen. Er moet eene een
scherpe brief zijn gekomen van de
bissctioppelijke kanselarij over mij.
Hij heeft er mij niet» van gezegd, an
ders zou ik onae-ddellijk met het kim)
zijn vertrokken. Later ia er een pre
laat gekomen. Toen *k een glas wijn
in de kamer bracht, keek d© hooge
heer mij aan, en zeide „Meinttrouw
of wat u bent, neem dat maar weer
mee. Mijn tanden en voeten begon
nen dadelijk te beven en spoedig
hoorde ik in de kamer luid spreken
en de stem van den pastoor „fk ver
vul mijn ambt volgen» plicht en voor
schrift, het overige gaat niemand aan.
Zoolang de huishoudster» in de pasto-
rtön met van ae zijde der kerk ver
boden zijn, bebotxi ik ook de mijne.”
Zoodra de preltat weg was, heb ik
mijn boeltje bdj.*elkaar gepakt De
pastoor is boos geworden ik moest
blijven I Dat zou hij eens willen zien
.of een katholieke geestelijke geen
christen zou mogen zijn. „Waar wilt
gij dan heen met het kind Gij in de
zondi», het kind het verderf. Ik
heb mij voorgenomen u niet te verla-
teh.” (Wordt vervolgd).
zijn in den loop der tijden,gemaakt. Ze lig
gen wel alle onder het stof van het archief
maar ze zfjn er, doch een plan v«x»r een
groot monumentaal congresgebouw is er
niet.
Hopen wy dat het er spoedig kome.
Op het punt van de volkshuisvesting
heeft ons gemeentebestuur eigenaardige
ideeën. Het heeft nu aan den gemeenteraad
zijn voorstellen gedaan betreffende hot
l.uurvraagstuk. We begrijpen van dat voor
stel niet veel. B. en W. stellen den Raa«1
voor om den Minister van Arbeid te axlvi-
sc-eren geleidelijk over te gaan tot Intrek
king der Huurcommi^siewet. Aangezien die
wet echter geleidelijke intrekking niet mo-
geljjk maakt, vraagt men maar precies het
tegenovergestelde, n.l. opheffing der Huur-
commissiewet, waarbij dan echter de Huur-
opzeggingswet behouden moet blijven. Dus:
uw eigenaar kan u niet de huur opzeggen
maar wel uw huur verdubbelen, hetgeen na
tuurlijk in de meeste gevallen hetzelfde i«
als opzeggen.
Het komt ons voor dat B. en W. zeer
slecht op de hoogte zijn van dit woning
vraagstuk en geheel en al vergeten dat er
wel degelijk een zeer groot tekort aan wo
ningen bestaat.
Er staan wel vele woningen leeg, maar
zy zjjn niet geschikt. Er is een type 8e‘
bouwd, dat het publiek niet verkiest en het
lijkt ons niet ónmogelijk dat B. en W. nv.
door de opheffing der huurwetten het pu
bliek wil dwingen dat type te aanvaarden.
Het is te hopen datdé gemeenteraad het
voorstel van B. en W. niet aanvaardt. De
Huurwetten kunnen alleen venlwijneipAloor
haay overbtxligheid. Van tweeën één: .óf zü
zyn overbodig en An schaden zjj niet óf zij
zyn wel noodig en dan is opheffing niet ge
wenscht.
De slechte woningpolitiek der gemeente,
die millioenen zal kosten omdat de huren
der gemeentewoningen veel te hoog zyn,
aangezien men in de duurste tijden maar raak
gebouwd heeft, moet nu gedekt worden door
de huren «lor bestaandewoningen van vóór
den oorlog naar boven te laten jagen. We
derom zal de middenstand de dupe worden
van het doe-maar-raak-systeem dat op wo-
ninggebied is gevolgd. Het is met de duur
dere gemeentewoningen hoe langer hoe
slechter gesteld. Het aantal dat er leeg
staat neemt geregeld toe en Inen behoeft
niet te vragen wat dat wekelijks aan de be
lastingbetalers kost. De in het nauw gedre
ven kat doet rare sprongen en zoo is het
gemeentebestuur thans gedwongen om de
huurwaarde door.de huiseigenaren te laten
opdryven zoodat die niet meer afsteken bl»
die der gemeentewoningen. Het belasting
betalend publiek mag dus tweemaal betalen,
eens voor zijn eigen woningen en eens voor
die der gemeente.
Binnenkort, waarschynlyk reeds de vol
gende week, zal de lijn den Haag—Leiden
van de Haagsche tram worden geopend. Dat
«al dan de derde electrisohe verbinding zijn
GOUDA
elef. 520.
.k geoogd. Wat ankwoonkto hij „Al
les is goed, wat niet slecht i».” Wat
was ik loeu gelukkig eeu goeden
dienst en het kind bij nuj I Ik heb
alle smart en schande vergeten, die.
nog over was. Daarbij had het moe
ten blijven, mijnheer Schmied, en u
had nooit moeten komen.”
Hans trommelde met de vingers op
zijn knie, eu zeide, een weinig zin-
geiA „Het moet een schoon familie
leven zijn geweest.”
Elisabeth verdroeg den. smaad kalm.
Nu zweeg zij. Hans tad reeds spijt,
•n;u_ _u ^waarom zoudt gij
de meeste lieden. Al-