1925 De Rijks Hoogere Burgerschool S- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN (HT. BERKEN WOUDFJ bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle, ERK, OUDERKERK, OjJDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz. j i 1865 NIEUVJ Vrijdag 2 October I82S rat/ H Mo I58< 5- 3 root, den haag. W Ibbrgswg EERST» R.H. B. SI Na zeil SeJblad. j [Oübiidf 4 jaren. j 1 schijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen BERGAMBM NIEUWER® - 20 bl Dit nummer besi 'r in di 2672 210 hieraan willen toevoegen, op dien weg I b De 3-jarige cursus 18651881. ii namaak! Apothekers Directeur der Rijks H. B. S. sinds 1 Jan. 1903. De nieuwe Rijks H. B. S. Geopend 6 Nov. 1916. Het oude gebouw aan den L. Tiendeweg 1«05—1916. 8, CrwMettm Prooterluo». jgea, smetten ind-, snjj- en ver- iden en voeten, ge buid, huidverschil weren, open bee- in en uitwendige met Wortelboer’s Wortel boer. t bij de verkoopers len. 958 18 ?vierd ma] HpoÉW jng v|p‘$ jrs’ hjiM 'die thara proef mede. ast per flacon 2 fl. 21.—. een eetlepel is i vierden geslacht zijn er- iwstoornissen en maar echt ge in zaak, bij tjjds voldoende ver- NOS6 E overwonnen ïnergie terugge- abonnbm per kwartaal f} Franco per post Abonnement*»mn SL&r" ftr SP RIJS: per kwartaal f 2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad 0, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt T »r kwartaal 8.15, rnet^Zondagsblad ƒ8.80. u'|worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 81, GOUDA, loopers, den boekhandel en de postkantoren. j dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie Tal. 1st. 82; De Rijks Hóójreil viert heden fee<['E i 60-jarig bestaan»^ i 4waarljjk g« lij De Rijk.' 1 n inrichi meente, wi *r en el< O uit twee bladen. ‘lOol (IIIMHE lllilÜM Met ingang van 1 October 1865 werd tot Directeur der inrichting be noemd Dr. W. Julius, toen nog direc teur van het instituut-van Kinsber- gen te Eiburg, benevens een zestal leeraren, van wie geen meer in leven is. Op Dinsdag 17 October 1865 werd de school plechtig geopend in tegen woordigheid v*n het Dagelijksch Be stuur der Stad, den Gemeenteraad, de Commissie van Toezicht, de hoofdon- derwpzers te Gouda en de ouders der leerlingen. Dr. Julius hield een rede, waarin hij de algemeene strekking der Wet op hot M.’ O. en het speciale doel Van een H.' B. S. met 3-jarigen cursus uiteenzette, waarna nog het woord werd gevoerd door dr. Steyn Parvé en den Burgemeester van Gou da, Mr. van Bergen IJzendoom. Den 19en October namen des mor gens te 9 uur de lessen eèn aanvang Co. 4. Den Haat Doel en strekking van het bij deze Wet geregelde onderwijs, door A. Thiers genoemd „la plus influente sur l’esprit du peuple”, was: „de vorming van ontwikkelde jongelui, toegerust met de kundigheden, die de heden- daagsche maatschappij in elk be schaafd man eischt. De hedendaag- sche maatschappijDat was de maat schappij van na 1848, toen,het volk constitutioneel mondig was gewor den, toen de toepassing van den stoom op fabrieken en schepen en de hooge vlucht van de studie der natuur- en scheikunde, handel en nijverheid tot ongekenden bloei en vooruitgang schenen te zullen voeren. Dat was de nieuwe Staat, de nieuwe Maatschap pij, die nieuwe krachten eischte voor de uitvoering van nieuwe problemen. Van dit nieuwe onderwijs werd ver wacht, dat het 't opkomend geslacht, die „bijzondere kundigheden” zou bij brengen, „welke de tegenwoordige maatschappij eischt voor het welsla gen in den handel, in het fabrieks wezen, in den landbouw, in de lands verdediging, bjj den aanleg van open bare werken, enz. enz.” Ruim 60 jaar zijn sedert de invoe ring der Wet op het M. Onderwijs voorbijgegaan en de duizenden kwee- kelingen, die eervolle betrekkingen bekleed hebben of nog bekleeden in Staat en Maatschappij, zijn het beste bewijs, dat het nieuwe onderwijs aan de verwachting, die men ervan koes terde en de eischen, die men eraan stelde, ten volle beantwoord en vol daan heeft, ondanks de gebreken, die wij nu in die Wet van 1863 meenen te kunnen aanwijzen. Art. 18 der Wet luidde: „Er zjjn thans 15 H. B. S., te vestigen in daar voor meest gelegen gemeenten in de onderscheiden oorden van het land. Daarvan zijn ten minste 5 met 5-ja- rigen cursus.” Hieruit blijkt, dat Thorbecke de H. B. S. met 3-jarigen cursus eigenlijk beschouwde als de school voor hooger volksonderwijs tot opleiding voor de talrijke bedrijven des dagelijkschen levens, de school, wier taak was, zoo- als hij in de Memorie van Toelichting op het Wetsvoorstel M. O. het uit- de mijlpalen, die ons uitnoodigen een wijle de reis te onderbreken, te rus ten, den blik te laten gaan over den afgelegden weg, ten einde de herinne ringen op te frisschen, die de gebeur tenissen en gewaarwordingen van het verleden hebben achtergelaten, ons voordeel te doen met de opgedaqp er varing, leering te putten uit de ont vangen lessen, opdat we met rijper ondervinding en grooter vertrouwén, met frisschen moed en nieuwe energie de verdere reize kunnen voortzetten, overtuigd van de volle waarheid van Bilderdijk’s dichterwoord „In het Verleden Ligt het Heden, In het Nu, Wat worden zal.” Vergun mjj, geachte feestgenooten, Uw explicateur te mogen zjjn, wan neer ik U uitnoodig eenigé oogenbl.k- ken Uwe belangstellende attentie te wijden aan de film, die de geschiede nis der Rijks H. B. S. te Gouda van 1865 heden voor üw geestesi j zal laten voorbijgaan. Na een kalme, bezadigde en toch principieele discussie, wier hoffelijke toon ons zoo aangenaam aandoet, werd het wetsvoorstel op het M, O. den 12en Maart-1863 met 40 tegen 25 stemmen door de Tweede Kamer der Staten-^Generaal aangenomenden len Mei volgde de aanneming door de Eerste Kamer met 26 tegen 7 stem men en den volgenden dag, 2 Mei 186Ê, werd het door ’s Konings on- derteekening Wet. Zij is het onwaar- deere geschenk van den groeten staatsman Thonbecke, die door deze Wet ons land op onderwijsgebied wil de opheffen tot het niveau van Frank rijk en Duitschland, waar reeds kor ter of langer M. O. bestond. Zij zou de schuld der Regeering aan den al te lang stiefmoederlijk bedeelden bur gerstand afdoen en dezen geven, wat volksklasse en hoogere stand reeds lang bezaten: een eigen onderwijs, berekend naar de eischen, die een verzorgde maatschappij aan dezen stand stelde, hem van intellectueele wapenen voorzien in den steeds scher per wordenden strijd om het bestaan. drukt, „de vorming van die talrijke burgerij, welke het L. O. te boven, naar algemeene kennis, beschavingen voorbereiding voor de onderscheidene bedrijven der njjyere maatschappij tracht.” Deze H. B. S. met 3-jarigen cur sus beeft niet aan de verwachting van den grooten staatsman voldaanzelf standig bestaat ze nog slechts in de 4 grootste steden van ons land, vooral in Amsterdam, dat in het begin dezes jaars nog 6 dezer inrichtingen telde, waar ze het M. U. L. O. vrijwel var vangen; de overige zijn omgezet* in scholen met 5-jarigen cursus of vór men den onderhouw van Hoogere Handelsscholen. De oorzaak van dit verschijnsel lag in den amphibischen aard der Wet. De H. B. S. was eigen lijk bedoeld als een inrichting van hooger Volksonderwijs met „bretde algemeene ontwikkeling”, wat profes sioneel onderwijs uitsloot. „Het is uitdrukkelijk en herhaalde lijk verklaard”, zegt Prof. Nafcer reeds in 1865, „dat de H. B. S. géén technische scholen moeten zijn, niet bestemd voor professioneel onderwas, maar dat de leerstof het eigendom behoort te worden van allen, die eni germate vallen binnen den kring, dien men in het dagelijksch leven den be schaafden noemt.” En toch werden deze scholen dienstbaar gemaakt aan professioneele opleiding: voor Breda, Willemsoord en bovenal voor Delft. Dit tweeslachtig karakter heeft de H. B. S. behouden, al is ze in den iJop der tijden meer en meer den kant der professioneele opleiding uitgegaan. Aan dé hooge eischen, die deze oplei ding vordert, konden de inrichtingen met 3-jarigen cursus niet voldoen, daarom verdwenen ze. Maar „revenons a nos'moutons”, de geschiedenis der Goudsche School. Kort na de afkondiging der Wet wendde het Gemeentebestuur van Gouda zich tot de Regeering met het verzoek om deze stad van handel en industrie met de oprichting van een Rijks H. B. S. te bevoorrechten. Dat er hier behoefte gevoeld werd aan een onderwijs, waarin de nieuwe Wet trachtte te voorzien, bljjkt, dunkt ons, uit het Versla® der Commissie van Toezicht op de scholen voor L. O. van 1863: „Gouda telt in de verhouding tot de grootte harer bevolking weinig vermogende inwoners. Terwijl elders het kapitaal aan de kennis de hand reikt, zullen onze jongelingen bijna uitsluitend door hunne bekwaamhe den zich een weg door het leven moe ten banen. De eischen, waaraan vol daan moeten worden, stijgen met iederen dag.” In October 1863 bezocht de toenma lige Inspecteur M. O. dr. Steyn par- vé, een man, aan wien ons M. O. de grootste verplichtingen heeft, de stau en bracht verslag uit van zjjn. Onder zoek naar de plaatseljjke toestanden en naar 't gebouw, dat het Gemeente bestuur der Regeering als schoolge bouw had aangeboden, waarin toen tertijd de Latjjnsehe school met haar beide afdeelingen gevestigd,was. De activiteit van het Gemeentebestuur werd beloond en in het Gemeentever slag van 1864 weerklinkt een juich toon over het besluit der Regeering om in deze stad een Rjjks H. B. S. met 3-jarigen cursus te vestigen. Men was ten volle bevredigd en koesterde de beste verwachtingen van de nieu we inrichting voor Gouda’s spes pa triae. De uitkomst heeft sedert bewezen, .^PyaTldpg Gouda terecht tot de gemeenten heeft gerekend. De H. B. S. is eigenlijk een school voor Gouda en omstreken een districtsschool zou ik ze willen noemenhet getal buitenleerlingen is gaandeweg toegenomen, bedroeg vóór 1900 gewoonljjk 1/3 van het totaal aantal discipelen en is in de laatste jaren tot ruim 50 gestegen. Wie meenen mocht, dat de kwantiteit hier ten nadeele van de kwaliteit komt, vergist zich. Vele van onze prettigste en beste leerlingen zjjn jongelui van buiten geweest. Door kleine inwendige verbeterin gen was het gebouw aan den Langen Tiendeweg spoedig doelmatig inge richt; de lessen der Latjjnsche school, Wier 2de afdeeling opgeheven was, zouden vooreerst in de benedenloka len van het achtergebouw worden voortgezet Zoo ruimde de oudere zuster een bescheiden plaatsje aan de jongere in, die haar weldra bovén het hoofd zou groeien. De le Commissie van Toezicht M. O. dateert van Nov. 1865 en bestond uit de heeren Mr. A A. van Bergen IJzendoorn, voorzitter, die deze func tie 30 jaar heeft waargenomen, D. Dotobe, T. P. Viruly, C. L. Walther en mr. P. P. P. Kist, personen die alleen de oudsten onder U zich zullen kun nen herinneren. nderden in ons uiten, getuigen Dit blad v« i Burgers Hêrdenkt* '•édenkda^ diq ivprdent 1 drgerscho<*>l isj dgwjjs in i^nz^ ;«r velen van deining hebben belangrijke en ïden in staat en i cfyze grerizeh |$arhe|d zullen z| i instelling t kostelijk tun on Ver is ek blijft voor uouiix; ivvcu. instelling'w^s en is velen ten er heden reden tot Wjj verheugen ons er in een der oud-lieerlilgen van de H. B. S. op ons verzoek direct bereid te hebben ge vonden denkdirecteur Hoogstra uit te beelden te, midden van de scholen waarin hy zoovele jaren heeft ge werkt en nog werkt. In het oude ge bouw aan den Tiendeweg, heeft Dr. Hoogstra de school zien groeien, en in het nieuwe, dat rustige, voorname ge bouw aan den Burgemeester Mar- tenssingel, met zjjn fraaien tuin, is het werk van jaren tot volle ont plooiing gekomen. Fccctrcde Dr. Hoogstra De geschiedenis der school. Hedenmiddag heeft Dr. Hoogstra m een bijeenkomst van autoriteiten, leeraren, leerlingen en oud-leerlingen het heugelijk feit van het 60-jarig be staan der school herdacht en daarbij de geschiedenis der school nagegaan. Dr. Hoogstra hield de volgende rede: „Rompen”, zingt de dichter Ten Kpte, zijn op den levensweg „de Kruj^wegpalep, die ons voor verdwa len behoeden”; jubilea zijn, zou ik ADVEKTENTlEPKUCl UU Gouda <a o«.tMk«a (WbMtwlo tat d» bawnckrUlU 1—5 r«ali 1J0, elk. Vaa bulten J^gda «n da* taMlgkrias: 1—6 rogoU 1 66, allu ragal maw O SO. Adrartenliln la lit Zataidagwunbwr M b(jdu« op don prio. llWriodigb.i.b tel tol ten KIn de ItelftjMa dea pr|a INGEZONDEN MEDEDEBLINGJiNi 1—4 ngela SM. eUu mau ƒ.0.60. Op de voorpagina 60 boogar. Gewone edvertentita en ingesandaa mUadMUagm b* eoatraet tot aeer gtndueMf- den prijs. Groote letten en randen worden barabend aaar plaAterulmte. Advertentiln kunnen worden ingesonden door tuweheakomit TM» soUedo Boekte* delaren, Advertentiebureau* en ome Agtetea an moeten teM» vóór de plMUtatig aan het Bureau stjn iitgakoman, teneinde VM ofmaoao TerMkard te xjjn. Öte danl jh vanfril Lenkenjw^arbjf $oed is niejrgeguv! vreemdlbaar èigeijdoi Jiet gansche leven. Die zegen. Daarom is vreugde. Directeur en leeraren mogen op den gedenkdag van heden ervaren hoezeer hun arbeid en toewijding wordt gewaardeerd, In de gansche periode van 60 jaren waren aan deze onderwijsinrichting slechts twee directeuren: Dr. W. Ju lius vanaf 18651902 en de huidige directeur Dr. S. S. Hoogstra, die van af 1903 aan het hoofd dezer inrich ting staat. Dr. Hoogstra heeft thans 23 jaren de,leiding dezer uitnemende onder wijsinrichting en in deze pe riode is de school m beteekenis aan zienlijk toegenomen. Deze dag, hij moge dan niet een officieele jubi- leumdag zijn, is ook voor Dr. Hoog stra een mijlpaal in zijn leven, waar bij hij met zeer groote voldoening mag terugzien op zijn belangrijken arbeid. Zjjn onvermoeid streven om onze spes patriae te maken tot flink ontwikkelde, degelijke burgers in de maatschappij, vinde ook hier openlijk de warme erkentelijkheid, die dit ten volle verdient. Blijve de Goudsche H. B. S. ook in de toekomst de beteekenisvolle plaats innemen die ze thans heeft en blijv i den directeur Hoogstra en zijn stal van leeraren die warme belangstel ling en liefde bij voor hun zaak, die het onderwijs loet leven en die ook na de schooljar i banden van vriend schap doet blijv en

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1925 | | pagina 1