i bladen
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoüde, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht,
Zaterdag 7 November 1825
85«Jaargang
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
EERSTE BLAD.
MOERCAPELLE,
enz.
Zooals de ouden zongen
ANT
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
1103 IX
FKUILLETOa.
IrtJl,
het
(Wordt vervolgd).
in hoe eng verband ook samenwerkende,
toch niet^geheel eigen zelfstandigheid en
inzicht prijsgeven.
Oorspronkelijke roman
door
LOUISE B. B.
zelfs
we-
heb-
sue-
hooging
van de
WIIIISIHE COURANT.
Waardeering heeft ieder mensch noo-
dig. Alle eigenschappen kunnen door doo-
de onverschilligheid ten grond gericht
worden. r <i.>
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DOQLXXXIX.
Al is het dan eigenlijk meer toeval dan
wysheid, de gemeenteraad heeft de baatbe
lasting, waarover we de vorige week eeni-
ge opmerkingen maakten verworpen. Slechts
drie leden meer verklaarden zich tegen dan
vóór het voorstel, zoodat het slechts aan
de toevallige samenstelling van den raad eh
niet aan objectieve wijsheid is te danken dat
de beslissing aldus was. Het was wel een
grappige toestand, dat de wethouder van
financiën' zich met hand en tand verzette
tegen de invoering van deze belasting, die
hem door zijn medeleden van het dage-
lijksch bestuur werd opgedrongen. De be
zwaren, die de wethouder had waren de
zelfde welke wij verleden week aangaven,
voornamelijk berustend op de onzekerheid
en de onbillijkheid. Op één puntje willen
wij nog wijzen. De voorstanders hebben ook
wel ingezien dat iemand, wiens eigendom
Hij lachte sardas tisch, bitter.
we kunnen er om lachen of er
schreien, als je dat liever wilt i
Het ernstigste bezwaar in Engeland on
dervonden, ligt wel in de machtsvolkomen-
heid der Trade Unions om zelfs ook maar
de geringste ruüverdeeling in de arbeids*
praestaties te verbieden. Wie daar aange
nomen is als klinker of sjouwer, blijft klin
ker of sjouwer, ook al is op een gegevert
oogenblik de hulp van een paar stevige ar
men voor iets anders noodig. De regelin
gen door dé vakvereenigingen in de z.g,
„sheltered trades” met ijzeren vuist ge*
handhaafd, waardoor een volkomen samen
werking tusschen „kapitaal” en „arbeid”
onmogeljjk blijft, doen alle pogingen on»
door verbetering in machines en accomoda-
tie het steeds verder wijkende succes vast
te grijpen, op zuivere geldverspilling neer
komen. Deze klachten door de Blyth-com-
missie met buitengewonen nadruk naar
voren gebracht, zijn ingegeven door een te
schrijnender gevoel van machteloosheid,
waar zij in ons land verrast werd door eeij
logisch stelsel, dat arbeid gedaan moet wor
den, waar die op handen wacht, door de
momenteel beschikbare krachten.
iDe commissie besluit met de vrees uit te
spreken, dat, tenzij „arbeid” zich gereede
lijk en graag beschikbaar stelt om te doen
wat de hand te doen vindt, vooruitgang onr
mogelijk zal blijken en Engeland terecht zal
komen op heel wat lager plaats onder de
handeldrijvende volken der wereld.
Het Hooglied van den Arbeid dat moet
niet alleen begrepen en verstaan worden,
maar tevens in toepassing gebracht. In En
geland, maar ook nog wel bij ons
En dé ervaring in Engeland houdt wijze
lessen in voor anderen.
Hit Hoogliid vin den arbiid.
Op het demonstratief congres van de S.
D. A. P. en het N. V. V. zijn verscheidene
eischen geformuleerd in moties, welke on
der groote geestdrift zijn aanvaard en vun
deze vormen de strikte handhaving en de
verdere dSorveering van den 8-urigen ar
beidsdag de eigenlijke basis.
(De 8-urige arbeidsdag voert ons in de
herinnering terug naar de eigenaardige
geestesgesteldheid, die plots over de be
stuurders van ons land was gekomen, toen
de eerste internationale arbeidsconferentie
in Washington was gehouden.
Een vloedgolf van ethicisme voer over de
wereld en in de theoretische verrukking
over een harmonische samenwerking tus
schen kapitaal en arbeid ging Nederland
in den wedloop om aan arbeiderseischen te
gemoet te komen, alle anderen vooruit. Die
verrukking verkeerde echter al spoedig in
het tegendeel door de bittere ervaring, wel
ke gelijk gaf aan de waarschuwende stem
men van de manhen uit de pr act ijk en thans
nog zuchten wjj onder de gevolgen van een
aanvaarding van den wettelijk geregelden
8-urigen arbeidsdag.
'De geschiedenis van de jaren na den
vrede is een aaneenschakeling geworden
van droevige ervaringen, droevig in meni
gerlei opzicht. De industrie zag zich on-
Öragelijke kluisters aangelegd, welke iede
re kans om met vrucht de concurrentie met
het buitenland te onderhouden, onmogelijk
maakten. De arbeiders zelven, die zoo ge
juicht hadden over hun sprekende over
winning, werden mede het slachtoffer. Ve
le ondernemingen toch moesten noodge
dwongen al spoedig besluiten het bedrijf
aanzienlijk in te krimpen. De algemeene
economische toestand van het volk werd
met den dag ernstiger, daar, door vermin
derde productie, de prijzen omhoog gingen,
de consumptie afnam en de werkloosheid
angstig steeds meer slachtoffers maakte...
Hoe lang heeft het geduurd aleer men aan
het Departement van Arbeid erkennen
moest dat alleen door een soepele toepas
sing van de Arbeidswet en een eenigszins
vrijgevig stelsel van overwerkvergunnin-
gen voor de ondernemingen afzonderlijk,
nog iets gered zou kunnen worden uit den
ondergang, waarmee het geheele Neder-
landsche bedrijfsleven bedreigd werd?
Nog steeds kunnen de omstandigheden
niet gunstig genoemd worden voor een rus
tige en verdere ontplooiing van de indus
trie, welke rekening heeft te houden met
nad Kuu<ui hel Dosoupau over ue straat
bereikt en hij liep voert alsof hij
vluchtte. (Betty, die hem gretig natuur
de tot hij bij een kromming uit iet
oog verdween, zag hem geen enkele
maal omkijken. Loom, als met loodeh
voeten, liep zij nu de Bankastraat af.
Plotseling voelde zaj zich als gebro
ken, moedeloos, tot schrei ens toe be
droefd, zoo moe, zoo moe... alsof zij
uren achtereen geloopen had. Zij was
nog slechts vatbaar voor één gevoel,
één gedachte, zoo spoedig mogelijk
haar huis lo bereiken. Gezanik, daar
was de tram van de Atjehstraat.
Zij drukte zich in een hoekje van
den wagen. Met fierheid bedwong zij
elke spierbeweging van haar gericht
die vreemde menschen van de straat,
die enkele groetkenmissen daartus-
s 'hen, dat hooipje in de volle tram, zij
behoefden niet hun nieuwsgierigheid
te toonen in haar leed1, niet te bemer
ken haar overweldigende behoefte om
alleen te zijn, om eens goed door te
denken, o ontleden haar indrukken,
haar onrust na haar ontmoeting met
Ruud’. Tusschen al dieivreemden wilde
ze niet denken, nog nietgewoon
doen vooral toch gewoon doen. Straks
thuis, dan kon zij overwegen en schif
ten al de gedachten en gevoelens dfe
nu kokend1 woelden in haar brein.
Eindelijk stapte zij uit bij de halte
van de Piet Heinsbrug, en liep zij
met vlugge bewegingen, tusschen de
menschen in dit drukke stadsgedeelte
langs de Koninklijke stallen en het
Noordeinde, waar zij eindelijk haar
huis bereikte. Nog even zag zij voor
een der ramen van het kantoorhuis
Jaap staan, die zich, zofldier groet,
snel omdraaide en wegging van het
raai», zoodra zijn oog viel op haar.
Haar voet, gereed de blauwsteenen
stoeptrappen op te vaan, hokte even;
Jaap’s merkbaar mokkende houding
verscherpte haarsmart.
Zoover is het nu met Jaap. Hij
wil me zelfs niet eens meer groeten”,
dacht zij, met een nieuwen pijnlijken
schok door haar moede hersens. „Als
hij eens wist..., zijn leedvermaak, als
hij nu hoorde hoe ik lijd. Maar neen,
stil, nog even niet denken, tot straks,
thuis waar ik veilig zal zijn.”
Zij wipte snel de stoep op, ging,
om haar aanwezigheid in huis niet te
verraden, door de communie» tied eur
tusschen kantoor en huis, naar bin
nen, doorschreed zacht stappende de
lange smalle gang, waar' het met de
zen korten winterdag op dit uur reeds
schemerde, ojxmde voorzichtig de deur
van „de zaal”, de stilste kamer van
het huis en gleed daar binnen, de
zijden portier© achter zich latende
vallen.
oorgen onder klimiopraxen, in strakke
grauwheid de graLruizen zich rijen in
wijde u. (gestrektheid. En zoo droef
voelde zij zich te moede, dat zij hem
had willen loslaten, omi naar een van
die graven te gaan, haar hoofd te
vlijen tegen een van die grijze koude
steenen, tot die kilheid van die krui
zen zich verdoovend had gelegd om
haar brandende smart.
Hoe slecht had Rudolf haar begre
pen. Offervaardig, had zij hem gebo
den heel den schat harer groote kui-
^sohe liefde als een kille adem uit
donkere diepe graven was zijn ant
woord gevaren over haar vaste geloof
in hem. Stond werkelijk de armoede
alléén hun geluk in den weg Maar
vroeg ze dan om wat anders, naast
hem Wilde zij niet wachten, als al
d*e voorgaande jaren, trouw en blij
moedig, gelukkig, in zijn 'tegenwoor
digheid Welk fatum1 dlan stoorde dit
maal, telkens jveer, als met somber
voorgevoelen van dreigend onheil, de
lichte blijheid van zijn aanwezigheid
in de stad
Zij hieven luisterend het hoofd opt
uit de verte naderden voetstappen, uit
den lichten nevel doemden langzaam
gestalten op, stemmen klonken over,
dtridleilijker wordend. Dadelijk liet
Rudolf haar arm varen. Weer zag zij
tot hem op in pijnlijke verwarring.
Wat konden hem de menschen scho-
ADVERTENTIEPRUS: Uit Gouda omstreken (behoorande tot den bazorgkring)
1—5 regels ƒ1.80, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den benorgfcring:
15 regels ƒ1 55, elke regel meer ƒ0.80. Advertentiën in het Zaterdagmunmer 20
bfjslag op den prijs. Liefidadigheide-advertentiën do helft van den pril*-
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1-4 regels ƒ2.05, elke ragel meer ƒ.0.50. Op
de voorpagina 50 booger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bfl contract tot eeer gereduceer-
den prijs. Groote lettere en randen worden berekend naar plaatsruimte.
'Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomat van soliede Boekhan
delaren, Advertcntiebureaux en onze Agenten en moeten daags vóór de plaatsing
tan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde vtuz opname verzekerd te rijn.
niet aan den nieuwen verkeersweg gelegen
is, maar zelfs een eind daar vandaan, groot
voordeel kan krijgen door dien weg, omdat
deze den toegang tot zjjn eigendom indirect
zooveel gemakkeljjker en beter maakt, dat
daarin een groote winst voor hem kan
schuilen. Men wilde daarom voor ieder ge
val een rayon aangeven waarop de belas
ting betrekking zou kunnen hebben, 'n sys
teem dat natuurlijk volmaakt onuitvoer
baar zou zjjn.
De gemeente Brunssum, de eenige in Ne
derland die een dergelijke baat-belasting
heeft ingevoerd, blijft dus voorloopig een
unicum en andere gemeenten die het plan
mochten koesteren om iets dergelijks in te
voeren zullen zich uit de Haagsche discus
sie goed op de hoogte kunnen stellen van
de groote bezwaren die er aan verbonden
zjjn.
Het jaarlijksche klachten-register, d. i.
het verslag der afdeelingen van den ge
meenteraad op de begrooting voor het vol
gend jaar, is verschenen. De notitie-boekjes
der klachtenbureaux d- z. de raadsleden
zjjn in dit verslag geledigd. Buitengewoon
belangrijke opmerkingen vinden wij in dat
verslag niet. Algemeene besprekingen over
het gemeentebeheer ontbreken, hetgeen er
op duidt dat de raad allerminst een beeld
geeft van de burgerij, bij wie wel terdege
in breede kringen verschil van gevoelen
bestaat omtrent de richting waarin het ge
meentebeheer zich steeds blijft bewegen.
Van een gansch ander soort beheer wil
men nu eenmaal nog niet hooren. Eindelijk
is men dan al zóóver dat men van belasting-
verhooging of van nieuwe belastingen niets
meer wil weten. Een eerste zachte drang
om de belasting op de publieke vermake
lijkheden te vermihderen, wordt thans al
uitgeoefend. Grappig is de opmerking in dit
verslag dat volgens sommige leden de bios
coop reeds zijn tjjd heeft gehad. Misschien,
is de wensch ook hier weer de vader der
gedachte.
De burgervader heeft ditmaal aan vrij
scherpe critiek blootgestaan. Hem werde
vooral verweten dat hij er niet tegen kan
wanneer men zich verzet tegen zijn mee-
ning en dat hij de orde in de Raadsvergade
ringen niet voldoende weet te handhaven.
Deze laatste klacht uit den mond der raads
leden zelf is nogal humoristisch. Het is een
feit dat het in de raadsvergaderingen verre
■van ordelijk is. .Wanneer de leden rustig
op hun plaats bleven zitten, zou dat al veel
verbeteren.
Waarschijnlijk hebben de zeer vele Twee
de Kamerleden die in onzen gemeenteraad
zitting hebben de Binnenhof-allures naar
<le raadszaal overgebracht, waardoor de
orde er niet beter op geworden is. Het is
een krachttoer om de orde te handhaven en
wanneer er een burgemeester kwam die
eens krasser optrad, zou het verwijt van
tyrannie zeker niet lang bespaard blijven.
Wie eens een vergadering van onzen raad
bewoont, krijgt over het algemeen geen bi-
van
waar
zich in Engeland de vakver-
het geluk had bekwame
het hoofd te hebben, die zich
ernstige concurrentie in het buitenland.
Maar de benauwde atmosfeer is toch
eenigszins opgeklaard; van hooger hand
wordt niet meer voor bedrijfstakken be
slist of er overgewerkt mag worden ei»
zullen niet meer beslissingen gegeven wor
den, hoe plotselinge orders over het land
verdeeld zouden kunnen worden. Wij heb
ben tenminste geleerd en zijn er niet meet
trotsch op, door de wettelijke regeling van
den arbeidsduur den pas te hebben aange
geven voor enkele landbouwstaten of lan
den waar de industrie van weinig beteeke-
nis is.
Het stelsel der overwerkVergunningen
heeft eenige vrijheid gegeven en daardoor
de mogelijkheid geschapen, dat de leideré
der ondernemingen opdrachten konden ver*
werven, ook voor buitenlandsche rekening.
De Nederlandsche metaalindustrie is
weer een geduchte concurrent op de
reldmarkt geworden en herhaaldelijk
ben de bladen melding gemaakt van
cessen voor de nationale scheepbouwnijver-
heid en de reparatiewennen.
Hoe ernstig op dit gebied de mededin
ging van Nederland wordt gevoeld, is nog
dezer dagen weer bewezen door een spre
kend feit. Een officieele commissie uit de
havenautoriteiten van het Britsche Blyth
is een bezoek gaan brengen aan Amster
dam en Rotterdam en heeft over haar be
vindingen een rapport uitgebracht dat ift
de Engelsche bladen sterk de aandacht
heeft getrokken.
Het verslag over de bevindingen van des
ze commissie is een merkwaardig docu
ment. Niet dat het zooveel onthullingen
brengt over de toestanden in de genoemde
havenplaatsen, maar het geeft een over
zicht van de arbeidsverhoudingen in de be
zochte steden en stelt daarnaast hetgeen in
Engeland gebruikelijk is. Het verslag is
dus wel de aandachtige lezing waard. Na
tuurlijk in de eerste plaats voor de leiden
de personen in de Britsche industrie, zoo
wel werkgevers als werknemers, voor wié
(tan ook de geheele studiereis werd onder
nomen. Maar ook anderen kunnen er hun
voordeel mee doen en door vergelijking
zich wijzer maken, al heeft de ervaring,
waarop wjj reeds de aandacht vestigderi,
bjj zeer velen nu den klink-klank doen ver
stommen, welke door het geenszins phil-
harmonisch orkest in de eerste jaren na den
vrede zoo luidruchtig werd ten gehoore ge
bracht.
Engeland, dat zoovele jaren als indus-
trieele mogendheid in het allereerste gelid
een plaats heeft ingenomen, heeft thans
niet alleen zeer aan deze reputatie moeten
inboeten, maar gaat daarbij nog gebukt
onder een haast niet te torsen gewicht aan
Zeker, er zijn redenen, welke tot op ze
kere hoogte een verklaring kunnen geven
van de hier genoemde moeilijkheden, ge
volg vooral ook van de drastische maatre
gelen tot vereffening van de oorlogsscha
den in zoo benarde tijdsomstandigheden.
Maar juist in en door de economische
crisis, waaronder het zakenleven in het
Vereenigde Koninkrijk te Ijjden heeft, zijn
de ongelukkige gevolgen duidelijker dan
ooit aan den dag getreden van de ontwik?
keling der arbeidsverhoudingen daar te
lande.
Wij moeten ter verklaring geruimen tijd
in de geschiedenis teruggaan en komen dan
in de bloeiperiode der industrie van eeïf
halve eeuw terug. Eerder dan waar ook
ontwikkelde
eeniging, welke
leiders aan
van de politiek wisten vrij te houden. Jacht
op politiek gewin, eerst in de eigen gelede
ren, daarna in het groote steekspel om ten
slotte in onedelen en vooral kortzichtigen
wedloop te ontaarden, daarvan had men
zich aanvankelijk beslist onthouden, in het
volkomen besef van de groote waarheid,
dat alleen door bloei van de industrie,
vooral in een land van export bjj uitne
mendheid, de bedrijven, de handel en
scheepvaart en eindelijk het geheele volk
hét beste gebaat kunnen worden. Hierin
bleek een zuiver werkelijkheidsbesef en
daarnaast was het mógelijk de arbeidsver
houdingen door onderhandelingen en be
sprekingen te verbeteren, al ging dit niet
zonder strijd. Maar deze grondwaarheid
werd uit het oog verloren, of wel de nieu
we leiders bleken niet genoeg gezag te heb
ben om in de roes van het mogelijke onmo
gelijke de juiste koers te handhaven. Daar
bij kwam een mentaliteit, ook hier te lan
de aan den dag getreden, toen door on
juiste begrippen aan de andere zijde en te
groote angstvalligheid om zich tegen den
waan van den dag te verzetten, vrij baan
werd gelaten aan eischen, die op den lan
gen duur slechts konden en moesten leiden
tot bittere ontgoocheling.
Geldt dit feit voor allen, voor Engeland
in het bijzonder heeft men nog rekening te
houden met machtsverhoudingen, die zich
ontplooid hebben tusschen werkgevers en
werknemers en tusschen de Trade Unions
onderling. De oppermachtige beslissingen
in de verschillende groepen door de leiding
te nemen kennen wij hier te lande, geluk
kig, niet en hoezeer men uit organisato
risch oogpunt misschien in Engeland het
uiterste bereikt heeft, wij voor ons willen,
„OCH,
om
maar
het blijft onmisbaar, ’t eenige wat wij
samen nooit krijgen zullen dat vui
le, dat nietige, diat meest aardsche al
ler süjkeri..., het geld. Geld, met de
grootste 'hóófdletter die men schrijven
kan.”
Hij sloeg, als om zijn drift aan iets
te koelen., met rijn racket ruw in de
dorre takken langs het pad. Betty ant-
woordde niet, zij liét het hoofd op de
borst zinken zwijgend wandelden zij
verder, zijn arm achteloos door den
hare. Zij liepen nu op de kerkhof-
laan de villaatjes vöorbij. Het kerk
net strekte zich uit langs dén. weg.
Betty zag door het traliehek, half ver-
belastingen, terwijl het maatschappelijk
euvel van de werkloosheid een ontstellen
den omvang heeft gekregen.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per po«t per kwartaal 8.15, met Zondagsblad 8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 81, GOUDA
bij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie Tel. Int. 82;
len op uit oogenblik, waar thans al-
leen sprake was tusschen de eischen
va de „wereld” en hunne liefde?
Zij liepen nu aisi onverschillige men
schen naast elkaar, terwijl andere pa
ren langs hen gingen en, in die en-
ke»e passen voelde Betty zich al ar
mer worden, meisjesatahtige schaamte
mengde zich .in haar smartgevoel, het
berouwde haar nu, zooeven hem’ haar
meest verborgen gevoelens te hebben
verraden. Zooals het kruidije-roer-mij-
niet de blaadjes angstig sluit, als nach-
‘elijke kille dauw het beroert, zoo
plooide kiesdhe teru,»houJen Jheid zich
weer om Betty’s gewonde ziel. Bij de
Bankastraat stond zij stil en zeide
koel »,Je moet stellig doo.r de Bosch-
jes naar de Witte Brug Dan zullen
wij hier afscheid nemien ik wil door"
de Bankastraat naar de stad terug.”
..Ja, dat zal het beste zijn.”
„Adieu dan”. Zij reikte hem de
hand.
Hij greep die vurig, knelde die in
de zijne „Betty, Betty.... O, als je
wist.”
Even leefde de hoop weer in haar
•op „ftfaar wat dan toch Ruud, wat
toch
i Hij stampte met den voet op den
grond, slingerde haar hand weg: „Och
niets, er is todh niet aan te doen.
Adieu.”
Met een paar groote, vlugge stappen
3088 198
41)