NAAR
DODO komt!
Men zie onze SPECIALE ETALAGES
Adverteert in dit Blad.
■Café- en Winkelmtarissen*
Bobbed en Shingled
Wie verhuist 1
Fucol-Tabletten
Ifriigl sÉd SCHIM
Firma J. C. SIBBES
y.y.y. -.gouda
GEBR. BOUTER,
Voor Uw kleine lieveling
Abonneert U op dit Blad
H. V. d. POOL
j.p.
GOÜDSCHE FRUITHANDEL
E. BOUT's Schoenmagazijn
Goudsche Dienstverrichting
Voor Lips' Brandkasten en Slotenfatriek
GEBR. BOUTER,
Gij behoeft niet te klagen
ALLE DRUKWERKEN
A. BRINKMAN ZOON.
BELASTINGEN
GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 28 AUG. 1926 - TWEEDE BLAD
5» Orgelbespeling
WISKUNDE-
Roomboter, Kaas
Worstsoorten en
Comestibles
A. BRUYNEL
Wilt gl|
H. P. v. Wijngaarden
Pédicure
Voetbehandeling
P. J. REVEr ZONEN
G. VAN DEN BERG
Fa. S. H. van Loon
Fa- P. K. van Maaren,
P. C. VAN DER HORST
MIDERNE STEUNZOOL - Licht, Dnvrzni, Deilmitig- GLORIA
Turfmarkt 1 - Telef. 344 - Gouda
De Vereeniging
voor Vreemdelingenverkeer
betere verkeerswegen
Hat van ouds bakendst Adras
Alpacca Paplepel
HHZUT I TIN STAVEIEN
NIJVERHEIDSONDERWIJS.
De inschrijving van NIEUWE
LEERLINGEN zal worden gehouden
op Woensdag 1 Saptam-
a.8. des avonds van "7-®
uur in het gebouw der school aan de
Houtmansgracht, De lessen beginnen
op MAANDAG 6 SEPTEMBER a.s.
in de GROOTE of St. JANSKERK te Gouda
op DINSDAG 31 AUG. n.m. 7 uur
door den heer Henri J. C. de Man.
'Programma ad 50 ct. verkrijtgbaar by
Boetóh. J. DE VEN, Wydstr. 4, BIJLSMA's
Boekh. L. Tiendeweg en aan de Kosters-
w owing.
lessen aangeboden, op zeer billijke voor
waarden, voor leerlingen H. B. S. en
Gymnasium, voor candidates BOUWKUN
DIG OPZICHTER, enz. door
P. S. DAUVILLIER,
751 10 ZEUGSTRAAT 34.
KLEIWEG 14
voor DE BESTE kwaliteit
tegea DE LAAGSTE PRIJS
v.h. K. DE JONG
Uw schoenwerk netjes en vluig ge
maakt hebben, probeert dan eens
bij de SCHOENMAKERIJ van
RAAM 107—109.
haarknippen
nieuwste modellen
Ondulation Marcel.
KLEIWEG 77 TEL. 463
Systeem Dr. SCHOLL'S
OOSTHAVEN 65.
Ammonia
Creoline
Lysol
Naphthaline
Zoutzuur
Benzine (Shell)
Gasoline
Black Varnish
Carbolineum (ook gekl)
Bruine en Koolteer
BILLIJKE PRIJZEN.
RIDDER v. CATSWEO 18
Bewaarplaats van INBOEDELS.
Zeer lage conditiën.
tegen Vetzucht en Corpulentie.
Onschadelijk voor het hart.
Drogisterij „Do Rouifschs Bipir",
MARKT 8 GOUDA.
van 2140 ïo
VIJVERSTRAAT.
Kruidkundig Laboratorium „DODOKEUS"
NIEUWE MARKT 27 COUDA
DODO 9U9 90
HOOGSTRAAT 7
NIEUWS HAVEN -I- QOUPA
Beveelt zich beleefd aan voor het maken van alle soorten
MEUBELEN
TEGEN SCHERP CONCURREERENDE PRIJZEN.
Firma Wad. A. Rletvuld.
LANOE TIENDEWEÜ 27 3
heef ff in
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
MELOENEN.
AALBESSEN
PRUIMEN.
TAFELPEREN -{aX
TAFELAPPELEN
Busgroenten (merk sleutels) tegen
HP 8
TELEF 313
voorraad
SINAASAPPELEN
CITROENEN
BANANEN
TOMATEN
ANNANAS IN BLIK
DIVERSE SOORTEN NOTEN
scherp concurreerende prijzen.
IUr don eleganten Schuh.
Tevens OVERSCHOENEN in alle meten, in
Nieuwe Haven 306 "8
Zeer snelle verhuizing-en met auto-verhuiswagens van
en naar alle plaatsen.
Transport van Piano's, Orgels, Brandkasten, enz. enz.
ALTIJD ONDER GARANTIE.
Goedkoope prijzen. Zeer nette behandeling.
Beleefd aanbevelend. L. N. POLDERVAART.
stelt pogingen in het werk om te
verkrijgen
naar en van Gouda.
Dat is van enorme beteekenis.
Steun dat pogen door uw lidmaat
schap op te geven aan het Secreta
riaat MARKT 31.
2880 10 TSMAMOT: RUMP Pi. MTOA
FrofllddP van da galaganhaid I
Vanaf beden ruilen wij elke ÜEFBOTE VULPEN in tegen een „SWAiN" tegen
betaling van van den prfje. 2141 12
ioskhand»! «I. Dl ViM
WIJDSTRAAT 4 TELEFOON 375.
levert alle soorten WinkeA-InataMatdën, zooals by v.: Winkelkasten met glazen
schuifdeuren, in geheel massief eiken of geschilderd, verder Toonbanken, Gmt-
teribakken en Aardappelbakken, alle soorten Bascules, de edhte Aimerikaansöhe
aardapp. bascules tejgen adherp concurreerende prijzen. Alle aoorten Winkelbus-
sen, Pindabuasen en Maten. Zoo juist gearriveerd een greote partij gewichten.
Verder eiken Liggende en staande Vitrines, in alle maten veikryigbaar. Geheel
glazen Toonbanken. Alle soorten koperen, vernikkelde en bponzen Etalages moet
glasplaten. In onze magazijnen wel 10 verschillende Café-Buffetten voorradig.
Ook verschillende modellen Café-Stoelen en Fauteuil», Leestafels met opetanrL
BerlimziLveren Bierpompen, Spoelblikiken en alle verdere benoodigidheden
voor Café.
Een speciaal adres voor H.H. Coiffeurs. Geheel maasrief eiken Waschtafels
met marmeren Blad, Opeet en Spiegels. Prachtige Toilettafels van 24 personen.
Amverikaansche Sdheenstoeleoi en Scheerkuppen. Ook prachtige Damestoil ebtafels
by ons voorradig.
Voor H.H. Slagers: betegelde Toon/banken, Vleeschrekfcen, marmeren Eta-
lagebladen, Majolica Bascules, Snelwegers, Kasregisers voor alle bedrijven en
nog eenige IJlskasen, nz.
In het kort alles, wat in elk winkelbedrijf voorkomt, is bij ons voorradig
en alléén by 2127 100
Lange Baanstraat 37-41-46 - Botterdam,
T—I—toon B660.
Orae Goederen zyn aoowel niéuw als 2e Hands,
jggp Let vooral op het JUISTE en GOEDE adres.
MOEPEN8I
Tegen inzending van 50 contrólezegels Drs. Van Hamel-Roos
en Harmsen (gedrukt op de voorzijde van de pakjes Mol#naar'a
Klnd«rma«l) ontvangt U GRATIS en FRANCO een mooien
De voordeelen van dezen paplepel zijn
le. dat Uw kleine zonder hulp kan eten.
2e. niet vermoeid wordt.
3e. niet meer met de linkerhand kan eten.
4e, geen eten meer morst.
5e. steeds zindelijk is.
Het is dus ongetwijfeld
■•n practlsoh an laarsaam oadaau.
Wanneer U direct dezen lepel wenscht te ontvangen, zendt ons
dan f 1.20 per postwissel of in postzegels van 10 ct. U krijgt dan
later, na inzending der 50 contrólezegels, dit bedrag weder van ons
terugbetaald. Verzuimt niet van deze aanbieding gebruik te maken.
Alle zendingen rechtstreeks aan
N.V. P. MOLENAARS A Co's MEELFABRIEKEN WESTZAAN.
Speciale fabricatie van Molanaar'a Klndarmaal
over gal, slijm, maajglijden, trage ontlasting, slechte spijsverte
ring, gebrek aan eetlust, gevatte koude, influenza, lusteloosheid
koortsigheid, duizeligheid, hoofdpijn, enz., want door 't gebruik
van de
Wortelboer's Kruiden of .Wortelboer'i Pillen
van Jacoba Maria Wortelboer van Oude PekeJa, zijt ge binnen
enkele dagen weer fnisch en opgeknapt. Probeer ze maar eens,
en ge zult tevreden zijn over de heilzame uitwerking. Overal
verkrijgbaar a 60 cent.
«os
voor den Handel, Vereenigingen én voor
Particulier gebruik worden tot zeer billijke
prijzen accuraat en vlug door on* geleverd.
Deskundige behandeling an alle belastingzaken
Aangifte Reclame Beroepschriften
UTRECHT
JANSKERKHOF No. 1
Tel. 13652, 12823, 12842.
Leeraren M. O. Boekhouden.
Leden Ned. Broedersch. van
Accountants.
De groei van het Westland.
In een der laatste nummers van de Ne-
deflandsdhe Merouur komt een artikel voor
van den heer H. J. van der Munnik over
den «roei van het Westland.
jDe «chrtfver wyst er op, dat blijkens
oude documenten men zich reeds in 1494 in
het Westland bezig hield met „fruyt coopen
erule vercoopen". De oorsprong der West-
landsche cultuur moet men zoeken in den
tyd der monniken, die door hun voortduren
de verplaatsing naar allerlei landen, de
overbrengers waren van tal van uitheem-
gdhe voortbrengselen. Zoo kwamen in het
Westland appelen uit Frankrijk, Duitech-
land en Engeland, peren uit Griekenland en
Syrië, aalbessen en kruisbessen van het
eiland Zante, meloenen uit Armenië, prui
men uit Azië, enz.
De Hervorming heeft deze periode afge-
aan wien die
l bloei
terjke, pastoor Veiburöh,
Westlandsche tuinbouw hernieu
te danken had. Vertwrch was
1650 pastoor te Poeldijk. Hij voerde aldaar
de druivencultuur in, die zich langzamer
hand met Poeldyk als middelpunt door het
Westland uitbreidde.
bleef tot het laatst der '19de
eeuw de Weetlamdsche cultuur met hare
tyden van voor- en tegenspoed van betrek
kelijk bescheiden omvang. Sedert ging de
ontwikkeling echter in eene sterk opgaan
de lyn, wat wel in nauw veiband zal staan
mat de ontwikkeling van de groote bevol
kingscentra in het binnenland en ook in de
omringende landen, het' gemakkelijker ver
voer en ten slotte ook de betere wijze van
verkoop, welke ontstond door de oprichting
der veilingen. Terwijl in 1890 de Westland
sche veilingen een totaalomzet hadden van
160.000, en in 1910 van 1.500.000, na
derde in 1925 deze omzet eene som van 15
millioen gulden. Men mag wel aannemen,
dat 80 dier Westlandsche producten te
genwoordig aan de veilingen wordt ver
kocht. Van he.t geveilde gaat 45 naar
het binnenland per schuit. De grootste bin
nenland scbe afnemers zyn Den Haag en
Amsterdam.
25 gaat, grootendeels per spoor, naar
Duitschland. Het is in drukke dagen voor
gekomen, dat 153 wagons per dag werden
verzonden. 25 gaat naar Engeland. Ge
deeltelijk gaat het vervoer daarvan per
vrachtauto naar Hoek van Holland, om.
vandaar per Harwichboot naar Engeland
vervoerd te worden. Een kleiner deel van,
den export op Engeland gaat via Rotterdam
met de Hull-booten of de Batavierlyn. De
res toerende 5 gaat.n^ar.andere landen.
Ofschoon de schrijver er niet bij Stil
staat, mag er hier wiel op worden gewezen,
dat in het voor een zoo groot gedeelte steu
nen op den export het ziwakke pu*t gele
gen is van den Westlandschen tuinbouw en
trouwens van den Nederlandschen tuinbouw
in het algemeen, vooral in dezen tyd, nu
ieder land er zooveel mogelijk naarr streeft,
zich zelf te voorzien. Men zegt wel, dat het
buitenland onze producten niet kan missen,
doch men1 vertrouwe daarop niet te veel.
Ook in tuinbouwkringen gelooft men dit
de eerrte niét, zooals de laatebe behoeft al
te stuiten op gebrek aan grond.
Een tweede moeilijkheid, waarvoor men
in het Westland staat en die op dit oogen-
blik zeer sterk naar voren treedt, is ge
legen in het transport. De vaarten en we
gen zyn veel te nauw geworden, nu de mo
tor er den toon aangeeft. De heer v. d.
Munnik wijdt aan dit vraagstuk b ijzende re
aandacht.
Uitbreiding van de tainbomv is veel ge-
makkelijker dan van den landbouw, omdót
De verrassingen van de Neder-
landsche taai.
Myn jonge vriend Siegfried Nederl. litt.
cand. drie mij dikwijls onthaalt op lekker
nijen, op zyn speciale studie betrekking
hebbende, kwam dezer dagen weer eens by
my oploopen. Hy bleek eenigszins verstoord
en zei, met 't uiterlijk van een verongelijk
ten haan, dat hy nu besloten had, zijn abon
nement op zijn lijblad overigens een van
de grootste en beste van ons land op te
zeggen .omdat t' altijd zoo wemelt van prin-
cipieele taalfouten.
,Jk kan het niet meer harden", zed hy,
„om altijd te lezen: De getuige verklaard
met 'n d, en: Pbincaré heeft verklaart met
'n t. Vandaag of morgen lees ik nog: Bald
win zegd met 'n d, of gemeent en gehoort
met 'n t".
„Permiteer me", zei ik, „gemeent en ge-
hoort met 'n t kan todh heel goed zijn
„Hoe heb ik 't nu?" dreigde hij.
„Wel", zei ik kalmeerend, flak je 't maar
in twee woorden schrijft."
Een oogenblik was Siegfried paf, maar al
gauw bracht ik hem weer op zyn stokpaard
je van de verrassingen de!r Nederlandsche
taal en daarmede geheel in zyn humeur.
„Heb je niet weer wat nieuw» op dat ge
bied?" informeerde ik.
„Wat nieuws?" antwoordde hij met groo-
ten nadruk, alles op dat gebied is oud en
juist door het oude zoo interessant. Heb je
ooit wel eens er over nagedacht,
beteekenis, die wy aan
(hechten, totaal een andere is,
spronkelyke moet zijn geweest? Nu
len wij daarmede zoo iets als .aarzelend"
„daarover wil ik straks ook nog iets zeggen
maar het is duidelyk, denk maar eraan,
wat een „schoor" is, dat schoorvoetend oor
spronkelijk een krachtig verzet uitdrukte,
waariby men rich mét zyn voeten schoorde,
vastzette, om niet meegetrokken te wor
den".
„Gelijk heb je", erkende ik, „tenslotte zal
alleen nog de wijsheid onzer vaderen, die in
spreekwoorden gecristalliseerd is,
„Dan heb je het todh deelyk mis", wierp
myn vriend tegen.
„Al dadelijk het veel gebmihte: „Geen
is absoluut fout en
zou eigenlijk
(zooale je je van de je H.B.S.-tyd nog zult
herinneren), terwijl doornen de scherpe uit
steeksels zyn, die met het stamhout ver
groeid zijn en niet als die van de rozen,
door een lichten druk in hun geheel te ver
wijderen zyn. Een ander spreekwoord waar
ik door dien „druk" op k<xm, nu een met na
druk of klemtoon, die verkeerd gelegd is:
„In 't donker zijn alle katjes grauw",
zoggen we, alsof die eigenschap van grauw
heid speciaal en bij uitsluiting aan de felis
demestica eigen is. Het moet natuurlijk
zyn: „In 't donker zyn allé katjes grauw"
en niet meer zwart, grijs, bont of rood. En
van klemtoon gesproken: waarom heeft de
Amsterdammer "t altyd over zijn Konings-
plein en Leidache plein, ook allebei met
een glad-verkeerden Idemtóón, zou ik bijna
zeggen. Waarom zeggen wy allemaal stad-
huis, in plaats van stadhuis. We zullen
toch niet spreken van een stadswe i, maar
van een stadswei. En waarom spreken w\j
over een kwa kzalver, alsof dat iemand is,
die een ibyaonder soort zalf, de kwakzalf,
opereert, terwijl wij toöh iemand bedoelen,
die alle riekten met een kwak zalf behan
delt en die dus kwakzalver zou moeten
heeten?"
„En aarzelen", herinnerde ik hem, na
enkele oogtmblikken stilte, waarin ik zyn
taalkundige versnaperingen digereerde.
„Ja, aarzelen en ook ,ypopeLen", woorden,
die man in alle, zelfs de beste kringen ge
bruikt, zyn frequentatieven, die in een salon
allerminst op hun plaats zijn. Als je er
eten over nadenkt, zal je dat wel duidelijk
zyn".
Ik knikte, want ik had 't begrepen.
„Gieren van achen „al eo'ECtfriin", ging
Siegfried voort, „vraag t maar eens aan
een boer!"
„Zoo kan men zich verspreken", merkte
Ik op, zonder 't zelf te weten".
Verspréken", vatte mijn geleerde Vriend
dadelijk op, „versprekep is: by of door het
spreken een fout begaan; vergrijpen is
grijpen met noodlottig gevolg, verspringen,
verschrijven, verrekenen, alles geeft een
andere uitwerking te kennen dan in de be
doeling lag. „Verloven" ging hy voort, met
een blik op mijn nieuwen engagements ring,
verloven is dus ook z65 lang loven, tot je
er in zit".
.Daten we van dót onderwerp maar af
stappen", zei ik, ,jik neem 't je niet kwalyk,
want vooreerst is t een mop en ten tweede
is een zeke're Antoinette..."
„Ja, ja," viel hy met een kleur in de rede,
„afstappen! en niet te zeggen afstijgen,
want dat zou weer een contradictio in ter
minus zijn: stijgen gaat altyd omhoog, dus
kan afstijgen niet bestaan. Maar dat is nu
eenmaal een door de eeuwen geijkte term
doch veel misdadiger is, dat alle couranten
tegenwoordig durven schrijven „openslui
ten". Zie jij kans om i«ts zoodanig te s 1 u i-
ten, dat het open gaat?"
„Je hebt goed Slag om over iets heen te
praten," zei ik, „laten we de vredes-sigaar
ïooken!" en ik hield hem myn kistje after-
dinners voor.
„Voorloopig baad je nog in weelde, dat
zie ik wel", merkte hy op, „de weelde van
een goede sigaar. Maar voor 't geval je la
ter nog eens aan lager wal zoudt raken, wil
ik je wel de kunst leeren om een slechte
sigaat lekker te maken".
Ik verklaarde m(j gaarne bereid, dat te
leeren, tegen den tyd dat ik myn tegen
woordige rookertje niet mee:
bekostigen.
,,Wel" onderwees hij, „je
slechte sigaar en maakt er een gaatje in,
dan ïs zy lek. Dan bcxfr je er nog een gaatje
ir. en zy is lekker!"
„Siegfried!" waarschuwde ik, „schaam je
je niet om zulke flauwe moppen te tappen
Ik heb ze ook van dat kaliber: Ken je eer,
Hollandses woord, dat vier trappen van
vergelijking heeft?"
„Meen!" erkende hy zonder nadenken.
„Het woord „Haarlem", onderrichtte ik
bem. Stellende trap: Haarlem. Vergrooten-
de trap: Haarlemmer. Don komt er een
eigenaardige vorm van méér vergrootende
trap: Haarlemmermeer en ten slotte de
vierde trap: Haarlemmermeerder.
„Nou ga ik maar", zei Siegfried bij wijze
van critiiek, en daalde met groote snelheid
de trap af.
MEDISCHE BRIEVEN.
Schurft.
IL
Wij zijn den vorigen keer geëindigd met
een ietwat andere kijk te hebben op boven
genoemde aandoening don in 't algemeen
dc opinie hieromtrent is. Immers men kan
een volmaakt zindelijk menach zyn en van
daag of morgen todh de dupe worden van
de schurft. Het is «kis geenszins noodzake
lijk, dat men een vreeselyke smeerpoes is.
Desdhurftmijt en speciaal de worm, die by
den mensch voorkomt, „de sarcoptes ho-
minte", wordt van den lijder overgebracht
op den gezonden menach. In 't algemeen
dient de aanraking met het besmette voor
werp, Om 't zoo algemeen mogelijk uit te
drukken, een vry vinnige te zyn.
Een e«kel voorbeeld zal u duidelyk doen
worden, wat ik hiermede zeggen wil. Geeft
ge b.v. den sdhurfltfder een hand, dan zult
ge niettegenstaande deze besmet is, toch be
trekkelijk weinig kans .loopen geïnfecteerd
te worden door de sarcoptes hominis. Zandt
ge daarentegen zyn hand lang vasthouden
of was de handdruk buitengewoon krachtig,
dan wordt het gevaar ontegenzeggelijk veel
en veel grooter.
Niet alleen hebben we gelegenheid de in
fectie op te loopen als we in nauw contact
komen met den lyder aan scabies of schurft
zelve, doch ook wanneer iwy met voorwer
pen in aanraking komen, welke door hem
gebruikt zijn, en samengebracht zyn met
de besmette deelen, dan is de kans. dat we
de dupe worden van deze aandoening, te
meer wanneer het contact eveneens
langdurig en innig is. Wilt ge hiervan een
veelvuldig voorkomend voorbeeld, dan moet
ik u medenemen naar het Hotel. De goede
niet te na gesproken komt het af en toe
voor, dat men, na erge na gelogeerd te heb
ben, den volgenden morgen behept is met
acabies. Wat is n.l. het geval. Den vorigen
nadht b.v. heeft eeai patiënt lijdende aan dit
euvel op uw bed geslapen, de schurftmyt
nes te ld zich in de dekens, lakens etc. en het
iwas dus geen wonder, dat ge den volgen
den morgen dwars en scheef geïnfecteerd
opstond. Het directe contact met den lyder
is dus niet noodzakelijk, zooals ge ziet.
iDat deze Wijze van infectie soms «eer
veel moeilijkheden kan te weeg brenben
blykt wel uit het volgende geval, dat ik
eens mede maakte.
Een zeer nette, kraakzindelijke patiënt
had een bezoek gehad, dat een paar nacht
jes overgebleven was. Hiervoor had zyn
zoon zyn bed afgestaan en er was uit dien
aairl der zaak schoon linnen etc etc. op het
Eén h twee Klagen later openbaarde zich
de schurft by onzen wel,willenden zoon des
huizee en op medisch advies werden de de
kens grondig gereinigd, de zoon eveneens
danig onderhanden genomen en het eind
resultaat was, dat zoonlief scabies kreeg of
liever gezegd hield.
Het leek een puzzle. Evenwel moest er
todh nog één of andere bron van infectie
bestaan. Na* onderaoek loon het niet anders
of de vacht, welke voor bet bed lag moest
4e schuldige zijn. Immers hy was gewoon
om zyn kousen uit te trekken en met zijn
bloote voeten op de vacht te gaan staan,
lederen avond inflateerdé onze zoon zich
dus weer opnieuw en het was dus geen won
der, dat de scabies niet wijken wilde.
Het is dus ook hier weer zeer duidelijk,
dat men op zeer toevallige wijze scabies
oploopen. a' betracht men zelve dc pijnlijk
ste zindelijkheid.
Wy willen den volgenden keer het één
«n ander vertellen over de m(jt zelf.
ONS PLUIMVEE.
Wy spraken altijd maar over zand, droog
zuiver zand in de ren om in te kroelen en
in te baden. Wat wy echter wel wisten,
maar tot nog toe niet zoo bepaald uitspra
ken, was en is het groote onbetaalbare nut
van zand voor de spijsverteering, voor de
instandhouding en versterking der inwen
dige organen van onze huisdieren. We we
ten niet en vragen er ook niet naar of men
in- deze bedoeling het gut van zand ree<ls
vroeger in de pfluimveelitteratuur heeft be
sproken. Wat we hier bedoelen berust op
eenvoudige eigen waarnemingen, die men
dus te beschouwen heeft als een greep uit
de praktyk. We gaan hier niet wetenschap-
pel yk spreken over de scheikundige ana
lyses van het zand, we willen alleen hier
praktisch, maar toch niet onwetenschappe
lijk an 't licht stellen dat zand onmisbaar
is by de voeding van ons pluimvee. Wat is
per slot van rekening de wetenschap anders
dan een handige combinatie van ervarin
gen. Ervaringen nu kan iedereen oipdoen,
hij behoeft daartoe niet een bepaalde we
tenschappelijke school doorgemaakt te heb
ben. Het kwam 'toch al meermallen voor (lat
een leek met andere oogen ziet dan de ge
leerde en een nieuwen weg ontdekt om tot
de juiste waarheid te komen.
Maar apropos, het zand!
Het blijkt dat het dierlijk liéhaam zand
noodig heeft en dat het gebrek aan die stof
tiaideelige gevolgen na zich sleept. Het
oude spreekwoord: zand schuurt de maag, is
steeds een waar woord gebleken. By kooi-
vogels, hoenders en duiven krijgt het ge-
vedqrte een ruig, leelyk en dof aanzien,
zoodra de dieren moeten leven zonder ge
bruik te maken van deze zoo algemeen
verbreide «tof. Zoo heeft men waargeno
men dat voor de tegenwoordig ook in farms
aangefokte struisvogels zand onmisbaar is
om de fraaie lange veeren te verkrijgen.
Hoe zandiger de bodem van die struisen-
farms zyn, hoe meer overeenkomend met
de zandwoestijnen, des te ryker veeront-
wükkeldng.
Het zuivere zeezand of by hoenders, kal
koenen, pauwen, fazanten en duiven ook
het rivierzand, zal wel gedeeltelijk in het
lichaam omgezet worden en tevens een rei-
nigenden prikkel teweeg brengen in 't ge-
heele organisme. Er wordt zelfs in natuur
geneeskundige geschriften voor ons men-
sehen op het nut van een weinig zand in
wendig gewezen en er zijn meerder voor
beelden dat bij een zeer gébrekkdgen af
voer een weinig fijn zand de overwinning
behaalde op allerlei andere, soms niet in-
schuldige, geneesmiddelen. De natuurge
neeswijze beveelt dan ook het eten van on-
gebudld tarwebrood steeds ook daarom aan,
omdat aan de omhulsels of zemelen der
tarwekorrels altyd eenige zanddeeltjes blij
ven hangen, hetgeen by gebuild meel en
bloem niet het geval is.
Een party kuikens, wien op harilen
aardbodem het zand onthouden wordt, die
hun voor niet van uit een zandlaag moeten
opkrabben, zullen ruig en leelyk in de vee-
ren blyven, gebrekkig doorruien en slecht
opgroeien.
In de vogelkooi zonder zand op den bo-
defy ziet men nooit anders dan aan veer-
riekte en andere kwallen lijdende lustelooze
vogels. Ook honden en katten in huis, ja
«elfs soms op' een bovenhuis gehouden,
kunnen op den duur niet gezond blyven als
niet een weinig zand in hun eten terecht
Broedseizoen 1926.
Plaats Bisdom van Vliet.
There is romance enough at
home, without going half a
mile for it, only people never
think of it
Dickens.
Ja, ongetwijfeld is er bij huis genoeg poë
zie, behoeft men er geen groote reizen
voor te maken. Geldt dit voor lederen
mensch in 't algemeen, voor de Haastrech
tenaren zéker wed' in 't bijzonder. Ieder van
hen immers kan den geileden zomer door
genieten van de heeriyke wandelingen door
het prachtige park van dé Stichting Bisdom
van Vliet. Het park, met zyn sierlyk aan
geleiden voortuin, zy'n groote, breede la
nen, de Notelaan en de Groote Laan ter
weerszijden en de aardige slingerende
paadjes „Binnendoor"! Den geheelen zomer
was het voor hem, die 't maar zien wilde,
een lustoord, een paradys zonder weerga!
Is het niet dioor de uitstekende regeling en
't voortdurende toeaicht mogelyk ieder on-
gewenscht individu te weren, iets waardoor
het zich van alle andere openbare parken
onderscheidt! Hoe zou ook anders vogel-
kuituur, met een reauLbaat als dit jaar,
kunnen voorkomen? Geen enkele keer zijn,
voor zoover ong bekend is, nesten door
vernielend optreden verstoord. En ver
gelijk hiermee eens het Stadspark te Gou-
<la! Ongetwijfeld zyn het daar 50 van
de mdslukte broedsels, die door kwaadwil
ligheid of baldadigheid ten gronde gingen!
Eens zelfs wenden al geringde Lysters,
met afgesneden kop by het nest gevonden!
Iets dengel ijk» ts in Haastrecht ondenk
baar!
Het werk, dat de Goudache OrnUhologi-
s<he Olïib „Htrundo" verleden jaar ter hand
namv iLl. vogelkuituur in het Park van bo
vengenoemde Stichting, kon dit jaar wor
den voortgezet.
Reeds in den winter waren de voorberei
dingen voor het komende broedeeizoen ge
troffen. Enkele kasten, waarvan duidelyk
was gebleken, dat ze onbewoond zouden
hiyvem, we bedoelen voornameiyk die in ne
Notelaan, werden verhangen, naar gunsti
ger plaatsen, terwijl ze alle werden gecon
troleerd, waarbij duidelyk bleek (veertjes,
excrementen), dót er als slaapplaats veel
gebruik van werd gemaakt.
Daar er dezen winter veel sneeuw viel, en
de voedingsvoórwaarden voor de vogels dus
slecht waren te rtoemen, werden enkele
exemplaren dood gevonden. Mogelyk dat
hierdoor een teruggang in het aantal leg-
sels van dè Koolmees ontstond.
Heel vroeg in 't voorjaar werden alle
kasten nog eens schoongemaakt. Meerdere
kasten op te hangen oordeelden we niet
noodig. Er waren er nog genoeg disponibel.
'Half April begon de rbgielmatigè contro
le, zoowel voor de vrye nesten als voor de
kasten. (Onder vry'e nesten worden die
nesten verstaan, töe niet in een kast zijn
gebouwd). Reed» dadelijk werden verschei
dene vrye nesten gevonden; te weten van
Vinken, Lysters en Spreeuwen. De kasten
kwamen iets later; wel wenden nesten in
aanbouw aangetroffen, maar .eieren waren
er piet, met uitzondering van één Spreeu-
wenei. Van nu af neemt het aantal bewoon
de kasten en nesten met den dag toe. Zon
der onze getrouwen, zou het dhmogelyk
zyn geweest, alle nesten uit elkaar te "hou
den, wat todh ter latere bestudeering van
het verzamelde materiaal noodzakelyk was.
Ieder nest kreeg een nummer, waarachter
duidelijke omschrijving van de plaats waar
het rich bevond. En dan nog waren enkele
r.esten eerst na lang zoeken terttg te vin
den. Heel vreemd is dit niet. Zoo^ls men
wee* is het Park of „Bosch", zooals de
Haastrechtenaren het noemen, slechts 8T4
H.A. groot. En van die 8% H.A. worden
slecHts enkele gedeelten door bepaalde vo
gelsoorten bewoond. Hoffman gaf verleden
jaar de indeeling: Vliegenvangers-, Spot
vogels- en Meeeengébied, en geheel te-
redht. Men zal in den voortuin slechts by
uitzondering een SpotvogeUnest aantreffen,
(dit jaar slechts één keer) evenmin als
achterin een Vliegenvanger. Maar 't gevolg
hiervan is, dat de nesten van een «elfde
soort soms zeer dicht by elkaar zitten; met
de bekende moeilijkheden.
Wenden evenals verleden jaar, alle
Spneeuwenkasten en de twee kasten voor
Steenuiltjes door Spreeuwen bewoond, toch
valt er een zeer groot verschil tuseohen bei
de jaren op te merken. Hefe aantal legsels
1 bedroeg in totaal 7 (slechts 1 Spreeuw
broedde voor de tweede maal). Van de 35
eieren, die de 7 legeels bevatten vlogen 16
jongen uit; tegenover 5 jongen van die 38
eieren in 8 legeel» in 1926. De verhoudingen
voor de Spreeuwen die buiten de kasten,
dus in hojten in de hoornen broedden, Ls
ongejveer deaelfde. Wat de oorzaak hiervan
is? iMiogelyk en niet onwaarsehynlyk het
iwieer. Dit was in het voorjaar en den voor
zomer van dien aard, dat de temperatuur
ver onder normaal .was. En juist die lage
temperatuur, die met de vele regen» voor
de andere vogels zoo noodlottig is gewor
den, schijnt voor de Spreeuweavoortplan
ting by uitstek geschikt te zyn geweest.
Hofifiman söhreef verleden jaar al, hoe bui
tengewoon vuil een Spreeuwenkast kan
zyn, zoo zelf», dat de jongen aJi.w. uit een
laag drab moeten wonden opgeviacht. Komt
daanby dan nog de factor warmte, dan
wordt de atmosfeer in zoo'n kast ten eenen
male ongeschikt om jongen in groot te
brengen. En juist die warmte is den Spreeu
wen dit jaar bespaard gebleven en daardoor
werd hun de fout die de momenteel in den
handel zynde kasten aankleven (ze zyn nJ.
te diep en hebben een te kleine doorsnee)
minder noodlottig. Al dadelyk, in het begin
van onze controle dit jaar viel het ons op,
dat in de kleinste kasten en natuurlijk^ ook
in de kleinste boamholten, de meeste sterf
gevallen voorkwamen, terwijl in de Uile-
kasten en in de grootere holten, zooals on
der dakpannen, alle vogels in leven bleven.
In een zeer Ideine kast, waren alle jongen
vanhet le broedse! na een week al dood.
Toen de jongen van het 2e broedsel enkel-1
dagen oud wóren, wend de least grondig ge
reinigd en opgevuld met ©en oud Zang-
lijsternest, zoodat ze belangrijk ondieper
werd: allé vogels bleven in leven. Wat men
vooral in "t oog «al dienen te houden is dat
er verband bestaat tasschen breedte en
diepte der kast, zoodat men niet zal rede
neeren als G. Wolda, de ornitholoog van
den Planteaiziektenkundiigen dienst, in „Na
ture" van 15 Juli 1926: „Maar, wanneer
een Spreeuw broedt in een <Meezcnkast(
die todh zeer ondiep is, en een legsel mis
lukt todh?" Zeker, de diepte is goed, maar
de breedte deugt niet!
Koolmees.
Minder gelukkig zyn we geweest, waar
het de Koolmeezen betreft. Slechte één
Koolmees heeft dit jaar in de kastjes ge
broed. Weliswaar bracht hy twee flinke leg
sels, samen 18 jongen, groot, maar onge-
twyfeld kan (fit aantal veel worden uitge
breid. Tevens staan we hier voor de open
vraag: Waar zyn de Koolmeezen, die verle
den jaar 5 leg«els groot brachten, geble
ven Hoeveel paartjes in 1926 in de kaóten
hebhen gebroed is moeiyk nauwkeurig op
te geven, daar niet &l'e oude exemplaren
zijn geringd, zoodat niet was na te gaan,
of een legsel dat b.v. in Juni begon van
een Mees afkomstig was, die al eerder in 't
gebied had gebroed, of wel van een. die uit
de onmiddellijke omgeving kwam. Ware het
ons gelukt, zooels dit jaar, alle oude Mee-
zen te ringen, dan was onmiddellijk te con
trol eeren van welke Mees de eieren afkom
stig waren.
Meezen immers, zitten bultengewooir
vast op de eieren en verlaten slechts uiterst
zMden bij onze nadering de kust. Vermoe
de'ijk echter waren de bovenbedoelde 5 leg
sels en 1 legsel in ec» boomholte afleontetig
van 3 paar Koolmeezen. Waar aijn dus de^
twee ontbrekende Meezen gebleven, aange-
I nomen nog, dat de Mees van dit jaar er
verleden jaar ook al was, wat ook niet vast
staat. Uitgebreide onderzoekingen slechte
I Kullen in staat zyn, hierin opheldering te
•brengen, en dan nog alleen, wanneer een
voldoend aantal vogels van een duidelyk
ondersCheidingateeken (en er z(jn geen an
dere denkbaar dan *en genummerde ring)
ls voorzien. Inmiddels is het heel goed mo
gelyk, dat de vogels dezen winter, tenge
volge van de slechte voedselomstandighe-
den, zyn gestorven. Hopelijk, dat we door
doelmatige vogelwintervoedering het aan
tal legsels in 1927 weer kunnen opvoeren!
Waarschyrdyk heeft u zich nog een twee
de vraag gesteld: Blijven de jongen, die dit
jaar en andere jaren zyn geboren niet in
het gebied? Als bijv. - zooals verleden jaar
30 Koolmeeaen zyn groot gebracht, wordt
dan het aantal legsels in het daaropvolgen
de jaar niet met 30 2 dus 15 vermeer
derd? Neen. Voorloopig zullen met
Wlolda aannemen, dat ze, althans ffëor eeni
ge jaien, het gebied verlaten, hoewel hier
tegen bezwaren zyn in te brengen. Immers:
reduceer het aantal meezengebieden ge
makshalve tot 3 A, B en C. De jongen uit
gebied A trekken naar gebied B, die uit B
naar C, maar die uit C moeten dan nood
wendig naar A, dus „stuivertje wisselen",
•t Gevolg hiervan zou dan toch zyn, dat in
de gebieden A, B en C het aantal legsels
telken ja re met verscheidene wend vermeer
derd, wat uit onze controles biykt niet waar
te zyn; althans niet voor ons gebted. Toch
hebben we vóór een soort nJ. de Kleine
Boschduif onaantastbare bewyzen, dat de
jonge vogels uit het gebied zyn getrokken.
Wy komen hierop nog wel terug. Evenwel
blyven we bij de mees voor de open vraag
staanwillen we heele verschijnsel 'niet
schuiven op een groote sterfte eiken win
ter?
B. SWANEN1BURJG, G.OD.
Gouda, Aug. 1926.
(Wordt vervolgd-)