VOOR uw geld!
mmi-H'iJ
GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 23 OCT. 1926 TWEEDE BLAD
7Q50i
SSlApo
£T 9ft75
Vao 't Haagsche Binnenhof.
i '4 n lJ
Due moderne Japon van
Rips Popclinc. m nieuwen
blousevorm alsmede plooi
en biezengarnccring kost.
in de mode-kleuren
Groen, Lie de TK
Vin, Marine 1^/O
Keurige Crêpe de Chine
Japon, mei blouse-vorm
en aardig<plooi-en knoop-
Earnecring. In de herlst
leuren Mulberry, Bois
Doré, Praliné,
Plegante Japon van prima
kwaliteit Rips Travers met
plissé-tokje, alsmede iijac
knoopgarneering en fraai
borduursel, in alle mo
derne klcu-
Zwart, kost
slethts
wartfflTlJillll/n'
Uit onze rijke col»
lectie Bontmantels
toonen wij U hier»
bij een voornaam
stuk van uitstekend
Ner*»Chevrette.
Deze chique Bont»
mantel, geheel gev
[slechts M <7t I
Chique Velours
Mantel, gegarneerd
met Taupinetfebont
en Seal Electric, in
de herfstkleuren:
Gris Fer. Groen.
Wijnrood. Marine en
Zwart. 4 £^*7*)
kost J *3'^
Deze keurige Mante^
met nieuwen blouse»
vorm en moderne,
dubbele volant, alg»
mede kraag en bree»
den tand rondom van
imitatie Mol, in de flat»
slechts lL/a
Elegante Velours de
Laine Mantel met
rijken rand van smock»
werk. vollen bont»
kraag, manchetten en
garneeriag onder van
Bibcrettcbont, in de
slechts WH.
voor Heerenkleeding
WAARDE
Deze zeer e!egsat»ktee»
dende Mantel van het
zware en toch soepele
DubbeI»Rlps is m. zijde
gfvoerd. De kraag en
een rijkt zijgametrlng
van Seal Electric geven
dit stuk een voornaam
karakter. Het Is ver»
krijgbsar In de nieuw»
ste tinten, voor slechts
HOOGSTRAAT
Naak KORT! HOOGSTRAAT
-UI
TWEEDE KAMER.
Hei Tandtechnici-wetje. Naar Belasting
verlaging.
A Het Verdrag met België niet
I ten onrechte door velen het Belgische ver
drag genoemd is nu toch op de agenda
ha Kamer geplaatst. Er is nog zwaar over
dütA+awl- maar uiterlijk Vrijdag a.s. begint
zoo lang met belangstelling is uitgezien.
Wij kunnen er niet om treuren, dat het zoo
ver komt. Nieuw uitstel zou toch niet baten
en een onvriendelyjcen indruk kunnen ma
ken en de bedoeling is juist, ook van dege
nen, die dit verdrag te onvoordeelig voor
ons'land achten om zich by neer te leggen,
om zooveel mogelijk den indruk weg te ne
men, alsf men niet met onzen Zuiderbuur-
man op een goeden voet zou willen komen
en niet een eenigszins redelijk verdrag zou
willen aanvaarden. Intusschen wordt het
debat meer en meer bijzaak, nu de argumen
ten pro en contra reeds zoo dikwijls zijn
gehoord. Het komt hier alleen op de eind
stemming aan, of op een andere uitspraak
der Kamer, waarbij zou >vorden vastgelegd,
dat zij een aannemelijker verdrag wenscht.
Zal het daartoe komen Met zekerheid valt
vooral in internationale zaken weinig te
voorspellen. Wel is het 'n feit, dat de kansen
van het verdrag den laatsten tijd gezakt
lit. Twee fracties, Vrijheidsbonden? en
Christ. Historischen zijn geheel of nagenoeg
geheel tegen, één fractie (de vryz. de
mocratische) houdt zich nog „op de vlakte",
doch men verwacht ook van haar tenslotte
verzet, de kleine één. en tweemansfracties
moeten eveneens tegen zijn en het schijnt
zéér de vraag, of socialisten en anti-revolu-
tionairen voldoende hulptroepen aan de Ka
tholieken (die trouwens hoogstwaarschijn
lijk lang niet allen de leiding van hun lei
der zuilen volgen) zullen leveren om by
de eindstemming een meerderheid te beha-
len. S
Binnen veertien dagen zal alle onzeker
heid verdwenen zijn. Wij voor ons zien dit
Verdrag nog niet in het Staatsblad
Zonder stemming heeft de
vereenigd met het unicum van wetgeving,
noodig geworden door de even vrijmoedige
als ongeoorloofde uitvoering, door minister
Kooien en na hem, met de bedoeling om
de continuïteit te handhaven, door minister
Slatemaker de Bruinê gegeven aan het
veelbesproken overgangswetje voor de
t a n id t e c h n i c i, die reeds 13 jaar gele
den de volledige tandprothese uitoefenden
en daartoe bekwaam waqfen. Men herinnert
zich wellicht, dat by de uitvoering van dit
wetje de gestelde eöschen met voeten zyn
getreden en dat na een interpellatie van
mevr. de Vries—Bruins een herstel-wetje is
toegezegd. Dit wetje is thaijs aangenomen
en hoewel de Minister formeel de befdissin-
gen zal nemen, heeft hy zich feitelijk uitge
schakeld door een commissie in te schake
len, welke over het al-dan-niet voldoen aan
de gestelde eischen opnieuw zal oordeelen.
AI het werk voor de uitvoering van het
overgangswetje-1925 begint dus opnieuw.
Het was het beste wat er te bereiken viel.
We zullen er verder maar niets van zeggen.
Het is een droevige geschiedenis geweest
en hoe eer het nieuwe ondertóek beëindigd
zal zyn. hoe beter.
We gaan nu naar belastingverla
ging.
Een blyde tijding!
Wel dreigt na afdoening der thans aan
hangige verlagingen een nieuwe heffing
de wegenbelasting <Üe onze vreugde tem
pert, maar er is toch reden tot groote vol-
dnening, nu er. na jaren van steeds nieuwe
en hooger belastingen, eindelijk een keer
gekomen is. Het jaar 1927 geeft een ge
raamd saldo van ruim 8 millioen (eigen
lijk 12, doch 3.7 millioen gaan naar het we
genfonds over) en minister de Geer wil nu
alvast twee verlagingen vastleggen: de
Successiebelasting, in 1921 tot een
al te groote hoogte opgevoerd, zal vermin
derd worden en als oppositie tegen de ver
laging van de Personeelebelasting
ten minste niet tot verwerping leidt, zal ook
deze belasting verlaagd worden. En ten
slotte (lest best) is de Commissie van
Voorbereiding gelukkig met den Minister
tot overeenstemming gekomen omtrent de
vraag, welke heffing(en) voor verlaging in
aanmerking moesten komen nu het Lee-
ningfonds een groöt overschot heeft en
daardoor een jaarlyksche aderlating van de
middelen, die in dat fonds vloeien, groot 27
millioen, kan verdragen. Men is het ten
slotte eens geworden dat de 25 opcenten op
de Ry ksinkomstenbëlasting ge
heel zullen verdwijnen, een vermindering
dus met 1/6 van Tiet totaal aan Ryksinkom-
stenbelasting. Een ieder kan nu op zyn bil
jet nagaan, hoeveel minder hy daardoor
van 1927 af zal behoeven te betalen. Wel is I
van vryzinnig-democratische zyde bezwaar
gemaakt tegen deze belastingverlaging, wyl
het beter zou zyn de crisiaschuld sneller af
te lossen en de belasting ongewijzigd te la
ten, doch de Minister van Financiën, daar
in warm gesteund door den Vryheidsbonder
mr. van Gyn en eenige sprekers van de
Rechterzijde, hield voet by stuk en betoogde
terecht dat belastingverlaging thans een
veel grooter belang Is en niet langer mag
worden uitgesteld. Het was dan ook niet
twijfelachtig, of deze belastingverlaging
kwam er door, evenzoo de verlaging van de
Successiebelastingwelke niet onbelangrijk
is, al blijft ze in de zijlinies en voor niet-
bloedverwanten, nog hoog genoeg.
Sociaal- en vryzinnig-democraten, bene
vens de communist en de R. K. Volkspar-
tyer hebben tegen deze verlaging gestemd,
de een omdat deze belasting heelemaal niet
drukkend zou zijn (men moet maar durven:
een oomzegger betaalt tegenwoordig 27 tot
36 verdere verwanten en niet-verwanten
van 38 tot 47 de ander omdat hij Me-
ver een andere verlaging zag voorgaan. Ge
lukkig heeft de Minister dezen stayd ge
wonnen, met 58 stemmen tegen 30. De eind
stemming over deze Wet heeft nog wel niet
plaats gehad, maar na de beslissing over de
tariefsverlaging is deze niet meer twijfel
achtig. Zoo gaat het (goed.
Over de schrapping der 25 opcenten op
de Inkomstenbelasting is in de Kamer geen
woord gezegd, zonder hoofdelijke stemming
ging dit ef door.,Zelfs de vryzinnig-demo-
tegen deze opcenten-afschaffing anders had
doen verwachten. Zeker, mr. Oud had in zijn
repliek j.l. Woensdag reeds aangekondigd,
dat er voor zyn meening geen meerderheid
was te vinden en hy zich daarom niet „tot
het uiterste" zou verzetten, maar sinds wan
neer wordt de stem van deze groep bepaald
door de vraag, of een warm verdedigd sy
steem een meerderheid zal vinden? Neen,
wie Zóó principeel Ageert, gelijk mr. Oud
deze week deed, voor snellere aflossing van
de crisisschuld en daarom het Leenings-
fonds op volle kracht wil behouden, had hier
fier het „tegen" moeten laten hooren.
By de stemming over de verlaging van
de Personeele belasting stemde van de Ka
tholieken alleen mr. Veraart (dus zelfs door
zyn mede-*Michaélieten in den steek gela
ten) tegen. Hy zal dus wel de eenige zyn,
die met communist, socialist en vrijzinnig-
democraat tegen de gewijzigde Successie-^
De verlaging van het tarief van de Per-
soneele belasting (kinderaftrek, huurwaar
de en meubilair) is aangenomen met slechts
3 stemmen tegen: alleen de heer Veraart,
die de inkomsten van het Rijk niet wal zien
verminderen en twee antirevolutionairen,
mr. Heemskerk en de Wilde, hebben bij de
eindstemming overwegend bezwaar gehad
om met deze verlichting van den Ryksbe-
lastingdruk mee te gaan.
Nog laat is de Kamer daarop met de be
handeling van het wetsontwerp tot het hef
fen van een belasting en het treffen van'
verdere voorzieningen ten behoeve van
openbare verkeerswegen te land begonnen.
Naast de vaststelling van bepalingen totj
invoering een een weggeldbelasting,
beoogt dit wetsontwerp de instelling van;
een wegenfonds.
De heer J. J. C. van Dyk (a.r.) bracht]
namens de commissie van voorbereiding'
verslag uit. De algemeene beschouwingen
werden geopend en het woord zou zyn aan;
den heer Van der Waerden (s.d.), doch we
gens het vergévorderd uur, werd de verga
dering verdaagd tot Dinsdag a.s.
Overwogen zou worden het houden eener
samenkomst buaschen de leidende militai
ren in Duitschland en de geallieerde landen
ter baap reking van de nog bestaande ge
schillen. Men verwacht hiervan een beter
en spoediger resultaat dan van een voort
zetting der notawiaseling.
Dr. Seipel, de nieuwe (bondskanselier van
Oostenrijk heeft gisteren een bespreking
gehouden met de rijksambtenaren ■die door
hun loonedschen oorzaak zijn
"het aftreden van Dr. Ramek.
Het ia bijna komisch, als men bedenkt
Hat de uiterlijke aanleiding, die het kabi-
net-Ramek tot aftreden noopte en Seipel
weer aan 't heiwind! bracht, van denzelfden
aand was ale die, welke twee jaar geleden
Seipel dwong heen te gaan. Toen brak in
derdaad de staking uit, het waren de
orwegjmannen, die ertoe overgingen,
thans is het nog niet zoover gekomen en
hearft Dr. iSöipel het bewind toch weer op
U« militaire controle op Uuitsohlanii.
Het nieuwe Oostemijkache kabinet.
Uit Parijs kwam dezer dagen een bericht
dat de Gezantenconferentie in haar Woens
dag gehouden bijeenkomst tot het besluit
zou zyn gekomen dat de -ontwapening van
Duitschland niet voldoende is gevorderd om j
toe te staan dat de zaak onder de controle j
van den Volkenbond wordt gesteld. Uit of-
ficieele bron wordt thans medegedeeld dat
de zaak zelfs niet door de gezanten -be
sproken is. In aansluiting met andere za
ken, die by de Gezantenconferentie aan
hangig zijn, is een aantal punten met de
ontwapening verhand houdend besproken,
terwijl de correspondence daarover met de
Duitsche regeering wordt voortgezet.
Voorts verluidt dat de militaire commis
sie van Versailles, die onder leiding van
maarschalk Fooh staat, voornemens is de
leden van de intenge al lieerde militaire con
trolecommissie in Duitschland naar Parijs
te ontbieden, alvorens verdere stappen ten
aanzien van de militaire controle worden
klaarblijkelijk van oordeel,
dat hy het met de staking spoedig klaar
zai kunnen spelen.
'De oud-nieuwe bondskanselier aldoia
de Fr. Ztg. is een staatsman en daten-
ryk ibezit daarvan, evenals andere landen,
niet vele; tenminste: men heeft in den
jongsten tyd nauwelijks een krachtige per-,
soonlykheid gezien. Hy is, wat ook zyn fel
ste tegenstanders toegeven, een volstrekt
onkreukbaar, waarachtig vaderlander. Te
genover de gebeurtenissen van den laatsten
'tyd anet haar samenkoppeling van politiek
en „zaken", welke hij vele personen, die!
nauwe relaties anet de regiering onderhou
den, een zeer bedenkelijke mate had -be
reikt, is deze eigenschap, die hem verze
kert van den zedelyken eerbied van heel
het land, vooral van belaag. Want een land'
als Oosten ryk kan niet als een Balkan-!
staat worden geregeerd, waarbij opgemerkt
moet worden, dat ook daar de politieke!
moraal, tenminste theoretisch, in aanzien
is toegenomen.
De nieuwe bondskanselier zal zijn eigen,
minister van buitenlandsche zaken zyn. Dat
spreekt, aldus de Fr. Ztg., vanzelf by een
staatsman, die zoo krachtig als dr. Seipel
op de Oostenrijksche politiek in Europa den
stempel heeft gedrukt en wiens naam een
even Europeeschen klank heeft als die van
Oostenrijk zelf. De richting van Seipel's po
litiek is niet onbekend. Hy is ook thans nog
in wezen een vriend van het oude Habs-,
burgsche Oostenrijk, maar hy heeft zich on
voorwaardelijk op den grondslag van den
beeld van aansluiting by Dufttschland neemt
hij, deels uit de reëele overwegingen der
buitenlandsche politiek, deels uit eigen in
nerlijke overtuiging een koele en afwijzende
houding aan. Hy kent de kracht dezer idee
en houdt er rekening mee, maar hij zal zeer
stellig niets doen om haar practisch te be
vorderen.
"Üieip
■eipel heeft in zyn rede bij de aanvaar
ding van zyn ambt er den nadruk op ge
legd, hoeveel prys hy erop stelt met het
broedervolk in het Duitsche ryk nauwe be-
betrekkingen te blijven onderhouden. Dat
is in- elk geval, naar de Fr. Ztg. opmerkt,
een warmer toon dan vroeger in dè pers,
die nauw voeling met den bondskanselier
hield, was te hooren. Dat deze bij zyn po
litiek niet alleen met Duitschland rekening
houdt, maar ernaar streeft, zoover het on
der de tegenwoordige omstandigheden mo-
geelyk is, een zelfstandige positie tegenover
het overige Europa te voeren, spreekt van
zelf.
Aan het slot harer beschouwing stelt de
Er. Ztg. vast, dat het conflict met de amb
tenaren betrekkelijk slechts een bijzaak is.
Maar dr. Seipel zal de zaak uit de wereld
moeten helpen, voordat hy zyn verdere taak
uitvoert. Of het hem lukt, is niet zeker.
Want het is voor de ambtenaren en em
ployés, die werkelijk nood lijden, moeilijk
zich tevreden te stellen met een verhooging
van hun salaris ten bedrage van een acht
ste daarvan. Maar even moeilijk is het voor
den staat, zonder het begrootingsevenwicht
te verstoren, groote uitgaven toe te staan.
Misschien vindt Seipel, omdat hy hem vin
den w i 1, ditmaal den uitweg. Maar dan zijn
er nog andere ernstige klippen. De ouder-
doms- en invalidenverzekering, alsmede de
bescherming der huurders zijn zaken, die
vooral door de soc-dem. op den voorgrond
worden gesteld. Makkelijk zal de bondskan
selier het niet hébben en hy overweegt
reeds, wanneer hy niet opschiet, de ontbin
ding van het parlement en nieuwe verkie
zingen. Of deze tot een oplossing der han
gende vraagstukken zullen leiden is even
min te 3
BUITEN LANDSCH NIEUWS.
DUITSCHLAND.
Echtscheiding van prins EiVel Friedrich.
Het huwelijk van Prins Ëitel Fried rich,
met prinses Sofie Gharlotte van Pruisen,
hertogin van ólidenburg, is gisteren ont
bonden verklaard.
FRANKRIJK.
Paul Deschanei herdacht*
Morgen zal in Nogentrle-Rotrou, in he»4
Fransohe departement Evure-et-Loir, het
monument worden onthuld ter nagedachte
nis aan Paul Deschanei, die in 1920 gledhtw
enkele maanden president der republiek is
geweest.
Meer dan ze» jaren is het reeds geleden,
dat het ontstellende beriaht de bladen be
reikte dat Deschanei tijdens een officieele
reis uit -den train gevallen was.
Men herinnert zich dat president Deaoha-
nel het ongeluk nooit geheel ia te boven
gekomen. Tot September bleef Ihjj in Ram-
bouillet, telkens overvallen door duizelin
gen, die hem -den arbeid onmogelijk maak
ten. Den Ben September 1920 hervatte hij
zyn functie in het Elysée, de volgende
maand echter zag hy zich genoodzaakt
voor goed af te treden. Het CongrM van
Versailles koos Millerand tot zyn opvolger
Nog geen twee jaren later, den aden April
1922, overleed Deschanei te Parots.
De ambtsperiode van Paul Deschanei la
Onza collega do baul.
Op een der -laatste vergaderingen van de
Ver. tet Bevond, van de Geschiedenis der
Genode-, Natuur- en Wiskunde 'heef t "Dr. M.
A. van Andie/l, art* te Gorinchem een voor
dracht gehouden over „Onze collega de
beul", een historische beschouwing over het
uitoefenen van praktijk als chirurgijn dooi
den beul, Dr. van AndeJ heeft de tekst van
die lezing gepubliceerd in het „Neder-
iandsch Tijdschrift voor Geneeskunde",
waaraan wij' het een en ander ontleenen.
Op den zeedijk bij Hariingen herinnert
een steen en paaJ met een Januskop, waar
van één aangezicht mét grimmigen blik
over de zee staart, het andere, met een
meer welwillende uitdrukking op het voor
het water beschermde land is gericht, aan
den Spaanschen bevelhebber Caspar de Ro
bles, die Friesland door een zeewering heeft
beveiligd. Dit gedenkteeken kan gevoegelijk
als zinnebeeld van het bedrijf onzer vroe
gere scherprechters dienst doen. Konden zy,
als dienaars der straffende gerechtigheid,
met verwachten, dat hun aanblik de boeven
en rabauwen, die in hun handen vielen, be
haaglijk stemde, hun werkzaamheid als
heelmeester en „ledesetter" gaf hun gele
genheid zich aan een deel hunner medebur
gers van een gunstiger kant te vertoonen.
?e ingenomenheid met dit menschlievend
was echter niet algemeen, de chi-
J^rgijnsgilden vooral hadden deugdelijke
bewaren tegen dezen bedenkelyken aan
was van het leger lialfbevoegden en beun
hazen, die de grenzen van hun gebied af-
7"-oopten, hun bestaan bemoeilijkten en
r® luister en het aanzien van het heel
kundig bedryf bedreigden. Vandaar, dat
wii onder de bezwaarschriften, waarin -doc
toren, chiiruHgyns, apothekers en opera-
^rs- eigen ruime opvattingen over de
lenzen hunner bevoegdheid vergetend,
™et k'em en overtuiging voor hun be-,
dreigde en geschonden rechten opkomen,
herhaaldelijk klachten vinden over het on
wettig en onverantwoordelijk meesteren
van den scherprechter en zyn aanhang.
deze inbreuken op de rechten dér-
^rurgyng werd de beul gesteund en ge-
JwMfct door de eigenaardige voorliefde van
het publiek voor de ziwervers op den zélf-
^ant der geneeskundige gemeenschap, wier
duistere levenswijze en onmaatschappelijke
«genschappen als eer. soort waarborg gol
den, dat zy hun kunde en earvaring niet
k®hgs den regeLmatigen afgabakenden weg
"«•aen verworven, maar dat deze hun op 1
verborgen en onnaspeurlijke wijze waren
toegevloeid. Aan deze voorkeur voor bui
tenissig en minderwaardig gedoe, waarvan
ook onze tegenwoordige kwakzalvers en
wonderdokters de baten genieten, zullen
wy het moeten toeschrijven, dat de beu
zich tot het eind der 18de eeuw ais heefi-
kundige heeft kunnen handhaven, in zyn
positie versterkt door de griezelige aan
trekkingskracht, die van zyn somber be
drijf uitging, en door de overtuiging zijner
aanhangers, dat hij overvloedig gelegen
heid had zyn kennis en ervaring van aller
lei verwondingen te onderhouden en te ver
rijken. Dit voorrecht, beenbreuken, ont
wrichtingen, open wonden en verouderde
letóels te mogen -behandelen, steunde blijk
baar meer op een oud gewoonterecht, dan
op een wettelijke bevoegdheid .maar had
zich in den loop der tijden zóó ingeburgerd,
dat het dien steun kon missen.
Terech-t hebben de chirurgynsgiiden zich
voortdurend tegen deze geduchte mededin
ging, die zich op geen enkel wettelijk voor
schrift kon -beroepen, verzet en met aide j
middelen, die hun ten dienste stonden, dien
smet op hun eerzaam bedrijf trachten uit
te wisse hen.
Wy zien dat de chirurgijns het niet eens
waren met het oordeel vam Hryn Snaps in
BTeeroo's Spaanache Brabander, die deze
betrekking nog zoo min niet vohd en ver
klaart:
.31en mach scigghen w&t men wil,
kynt, hef is een eerlyck Off icy,
H(j ie een diender van Godt en de
heiligfhe Justicy".
De Haagsche chirurgijns gevoelden zich
in hun e«r getast, toen hun hoofdman,
Wülera van Bourgondië, er zich voor had
laten vinden, met den gewezen beul een
consult te houden over een gecomponeerd.'
fractuur, die de laatste ond-etr handen had.
De -beslissing, 'dat hy, die zich zoo aan het
aanzien en de waardigheid van zijn stand
had vergrepen, tot een boete van twee du-
catons werd veroordeeld en hem werd ver
boden, voortaan met den beul te pmktisee-
ren gnag, hef vergrijp in aanmerking ge
nomen, buitengewoon gematigd genoemd
worden. Minder gevoelig toonden zich de
chirurgijns te Gouda in een geschil tus-
schen hen en Mr. Hang Hendridk van Gel
der, scherprechter te Utrecht, die in hun
stad lijders onder behandeling nam. In het
jaar 1682 ddent de laatste een request by
den raad in. waarin hy mededeelt, „dat hy
sich (tot accommodatie van U. Ed. Achtb.
Gameynte) binnen de stadt Gouda eenige
reysen heeft begeven gehadt, om de pa
tiënte, die hem ven noode hadde, te cu-ree-
ren". Dit menschlievend hulpbetoon blijkt
niet algemeen gewaardeerd te zijn, hij be
klaagt zich tenmui8te, dat „de ohiiruigyno
I hem suppliant daermne tegen ende ten
hoogeten hinderlyck syn, als willende, dat
hy by «fcke patiënt een van haer lieden
chirurgijns moet present hébhen, als hij
aen deselve eenigh verbant doet ende bo
vendien noch begeren twee stuyver van
ye-der gulden, die hy aen de patiënten co-mt
te verdienen". „Daer 't selve cureren t°c
dienste ende gerieff van U. Ed. Achtb. ge
meynte is", en hy „de costesn van de vragt
en varteringe moet doen, waarvoor hy de
ingeeetenen en in 't byao-nder de onvermo-
genden daaronder reiskosten naar Utrecht
bespaart", verzoekt hy om „vryheyt om
tseive sonder mo lesten ende lasten van de
voorschreven chirurgijns tc mogen doen,
9oo anders tseive bjj hem niet soude lawi
nen gedaen worden ende alsuücx syn diepst
aen U. Ed. Achtfc. gemeynte ende ingezete
nen soude moeten achterhlyven". Blijkens
aanteekening van den 24sten Juni, in mar-
gine van het request, waren burgeimeeste-
ren ontvankeflyk voor He billijkheid van dit
verzoek. Misschien ook durfden zy de ver
antwoording niet op zich nemen, door te
weinig toeschietelijkheid de inwoners von
Gouda van de hulp van den scherprechter
te berooven, een ramp, waarmede in duide
lijke taal wordt "gedreigd. Derhalve hebben
zij. .rien suppliant zijn gedaen versoeck bij
provisie gecojisenteert ende dienvolgenrie
denselven g'aathoriseert oirtme zyn prack-
tijck ten dienste van de inge-sefenen deser
stad te mogen exerceren, mits dat jaer-
licx ten profyte vant chirungijnsgUde sal
contribueeren twee silvere ducabons" (Ar
chief Chirurgynsgilde Gouda). Ondanks
deze welwillende erkenning zijner verdien
sten, geven zy echter blijk va:
twyfel aan 's meesters rechtzinnige
door het artikel in den chirurgyns-giide-
brief, waarin de gildebroeders uitdrukkelijk
wordt verboden, een patiënt van een ander
te verbinden of te aanvaarden, aan te vu>-
len met de aanteekening „en sal Mr. Hans
Hendrik van Gelder en alle andere buyte-
meestexs, die door consent ofte octroy van
burgmeester toegelaten weit, in de stadt
te mogen practiseeren, dese artikel mede
subiekt sijn". By deze gunstige .beslissing,
waarin van het recht der heelmeesters, de
operatiën van den beul door een hunner te
doen .bijwonen, zelfs niet gerept wordt,
schijnen beide partyen zich te hebben neer
gelegd. In tegenstelling met a odere opera
teurs en reizende meesters, die zich aav
een examen of toezicht van het gilde had
den te onderwerpen, genoot Mr. van Gakiei
dus te Gouda een buitengewone bevoor
rechting en heeft zich, blijkens de reke-
ning en verantwoording der gelden vafl het
chirurgjjnagilde van de jaren 16* 3 tot 1688,
geregeld van zyn geldelijke verplichtingei-
-gekweten. De twee dvxatons st£ an zonder
commentaar verantwoord, zijn waarschijn
lijk door den penningmeester- onder het
motto: „non o4et", geïnd en h ebben als een
verzachtende pleister o-p Ie gekwetste
waardigheid van het K'Ide ge werkt.
Uit het regelmatig terugke eren van de
klachten der heelmeesters m- >gen wy af
leiden, dat deze slechts zeèd ep den ge-
wc•nachten uitslag hebben geh ad', de over
tuiging, dat het recht tot uit zefenen derj
heelkundige praktijk onafscheit k?lijk aan do"
betrekking van scherprechter as verbon
den, bleek zóó sterk te zyn, da fc de onmis
bare steun der overheid herhaalt, elyk uit
bleef. Inplaats van door duidelyk e voor
schriften en krachtige maatrtgeh ~n aan
dit misbruik een eind te maken, a arzelde
zy blyfcbaar een dergelijk ingewwfltt ld ge
bruik gladiweg te verbieden en baj, >aaJde
zich er toe de heelkundige rechten, wi ^arop
de beul aanspraak maakte, te besno«ie n eri
duidelyk te omschrijven. Het gevolg d aar-»
van was. dat zijn bevoegdheid, die tot notf
toe op losse aéhroeven stond, nu door t 'en
Wettel ijken waarióorg, waarop hij zich 9b
beroepen, werd bevestigd.
Evenals alle beperkte bevoegdheden: u*
vroeger tijd, gaf het ambt van ledesetter
waarmee de beul in verschillende plaatse»
qualitate qua was bek\eed, overvloedig^
aanleiding tot allerlei overtredingen en in
breuken op de rechten der chirurgijns, te I
meer daaa- deze ambtsdragers over het al- Ij
gemeen de eigenschappen misten, die den
rustigen en volgzamen burger kenmerken.
Te begrypen is het, dat van dergelijke
menschen, om hun bedryf en hun persoon- I
lyke eigenschappen door iedereen veracht
en met den nek aangezien, niet verwacht
kon wonden, dat zij zich aan wettelijke
voorschriften of de regelen der fatsoensleer
veel lieten gelegen liggen. Het verwondert
ons dan ook niet in een klacht van het Col
legium medicum te Haarlem te lezen, dat
de beul .jSrieak en gtout", zich niet tot het
herstellen van dislocatiën -beperkt,
dat hy er ook geen been in ziet, „de exer
citie van de behandeling van fracturen en
ander s'agh van chirurgische operatiën ten-
hand te nemen, zonder dat men daartegen
veel heeft kemnen uytregten".
De klachten der chirurgynsgüden o-ver
het onrechtmatig en onverantwoordelijk
optreden van den beufl zyn dan ook niet
van nfe lucht. Al leggen zij er zich noodge
dwongen bij neer, dat hij de dislocatiën
voor zyn rekening neemt, tejgen een over
schrijden van die bevoegddhei moeten zij
zich voortdurend met band en tand verzet
ten.
Wanneer wij lezen, welk een nuisme betee-
kenis de meeste scherprechters aan het be
grip „ledezetten" toekenden, moeten -wy
toegeven, dat er eenige aanleiding voor die
herhaalde klachten bestond. Zoo lazen wij
bij Krul, dat de beul van den hoogen
krijgsraad te 's-Gravenhage in 1777 een
vrouw behandelde voor een gezwel in het
hol van de knie. Na dit langen tijd gepapt
en gesmeerd te hebben, maakte, hij ten
slotte een opening, waaruit zich zes A acht
pond bloed ontlastten. Jammer genoeg le
zen wij niet, of de patiënte deze krachtda
dige behandeling van een aneuryama heeft
overleefd.
Als verklaring voor de zonderlinge voor
keur Voor den beul als heelkundige mag in
de eerste plaats de overtuiging gelden, dat
men bij hem een dooT zijn werk verworven
en onderhouden ervaring in de behandeling
van wóndén en kwetsuren kan aannemen.
Dr. van Andel zou deze echter nog wil
len aanvulden. Wanneer wy (bedenken, hoe
bij natuurvolken de toovenaar of madicym-
man al naar zijn believen ziekten en
lichaamsrampen op zijn medemenschen kan
doen neerdalen of hen daarvan kan verlos
sen, lijkt de mogelijkheid hem niét uitge
sloten, dat deze voorstelling, als zooveel
andere in later tijd niet volkomen is ver
dwenen en in het onderbewustzijn van het
volk is bltfven hangen, waardoor hü, die
%-onden sloeg, ook als de aangewezen heel-
oester werd beschouwd. Bedenken wij.
welke een eigenaardige plaats de
rechter innam, als een
eerbied behandeld en ontzien, d«n is eenige
overeenkomst met de plaats van den medi
cijnman in een meer primitieve samenle
ving, die met het begrip taboe of sacer
overeenkomt, niet te i