VOOR uw geld! mmi-H'iJ GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 23 OCT. 1926 TWEEDE BLAD 7Q50i SSlApo £T 9ft75 Vao 't Haagsche Binnenhof. i '4 n lJ Due moderne Japon van Rips Popclinc. m nieuwen blousevorm alsmede plooi en biezengarnccring kost. in de mode-kleuren Groen, Lie de TK Vin, Marine 1^/O Keurige Crêpe de Chine Japon, mei blouse-vorm en aardig<plooi-en knoop- Earnecring. In de herlst leuren Mulberry, Bois Doré, Praliné, Plegante Japon van prima kwaliteit Rips Travers met plissé-tokje, alsmede iijac knoopgarneering en fraai borduursel, in alle mo derne klcu- Zwart, kost slethts wartfflTlJillll/n' Uit onze rijke col» lectie Bontmantels toonen wij U hier» bij een voornaam stuk van uitstekend Ner*»Chevrette. Deze chique Bont» mantel, geheel gev [slechts M <7t I Chique Velours Mantel, gegarneerd met Taupinetfebont en Seal Electric, in de herfstkleuren: Gris Fer. Groen. Wijnrood. Marine en Zwart. 4 £^*7*) kost J *3'^ Deze keurige Mante^ met nieuwen blouse» vorm en moderne, dubbele volant, alg» mede kraag en bree» den tand rondom van imitatie Mol, in de flat» slechts lL/a Elegante Velours de Laine Mantel met rijken rand van smock» werk. vollen bont» kraag, manchetten en garneeriag onder van Bibcrettcbont, in de slechts WH. voor Heerenkleeding WAARDE Deze zeer e!egsat»ktee» dende Mantel van het zware en toch soepele DubbeI»Rlps is m. zijde gfvoerd. De kraag en een rijkt zijgametrlng van Seal Electric geven dit stuk een voornaam karakter. Het Is ver» krijgbsar In de nieuw» ste tinten, voor slechts HOOGSTRAAT Naak KORT! HOOGSTRAAT -UI TWEEDE KAMER. Hei Tandtechnici-wetje. Naar Belasting verlaging. A Het Verdrag met België niet I ten onrechte door velen het Belgische ver drag genoemd is nu toch op de agenda ha Kamer geplaatst. Er is nog zwaar over dütA+awl- maar uiterlijk Vrijdag a.s. begint zoo lang met belangstelling is uitgezien. Wij kunnen er niet om treuren, dat het zoo ver komt. Nieuw uitstel zou toch niet baten en een onvriendelyjcen indruk kunnen ma ken en de bedoeling is juist, ook van dege nen, die dit verdrag te onvoordeelig voor ons'land achten om zich by neer te leggen, om zooveel mogelijk den indruk weg te ne men, alsf men niet met onzen Zuiderbuur- man op een goeden voet zou willen komen en niet een eenigszins redelijk verdrag zou willen aanvaarden. Intusschen wordt het debat meer en meer bijzaak, nu de argumen ten pro en contra reeds zoo dikwijls zijn gehoord. Het komt hier alleen op de eind stemming aan, of op een andere uitspraak der Kamer, waarbij zou >vorden vastgelegd, dat zij een aannemelijker verdrag wenscht. Zal het daartoe komen Met zekerheid valt vooral in internationale zaken weinig te voorspellen. Wel is het 'n feit, dat de kansen van het verdrag den laatsten tijd gezakt lit. Twee fracties, Vrijheidsbonden? en Christ. Historischen zijn geheel of nagenoeg geheel tegen, één fractie (de vryz. de mocratische) houdt zich nog „op de vlakte", doch men verwacht ook van haar tenslotte verzet, de kleine één. en tweemansfracties moeten eveneens tegen zijn en het schijnt zéér de vraag, of socialisten en anti-revolu- tionairen voldoende hulptroepen aan de Ka tholieken (die trouwens hoogstwaarschijn lijk lang niet allen de leiding van hun lei der zuilen volgen) zullen leveren om by de eindstemming een meerderheid te beha- len. S Binnen veertien dagen zal alle onzeker heid verdwenen zijn. Wij voor ons zien dit Verdrag nog niet in het Staatsblad Zonder stemming heeft de vereenigd met het unicum van wetgeving, noodig geworden door de even vrijmoedige als ongeoorloofde uitvoering, door minister Kooien en na hem, met de bedoeling om de continuïteit te handhaven, door minister Slatemaker de Bruinê gegeven aan het veelbesproken overgangswetje voor de t a n id t e c h n i c i, die reeds 13 jaar gele den de volledige tandprothese uitoefenden en daartoe bekwaam waqfen. Men herinnert zich wellicht, dat by de uitvoering van dit wetje de gestelde eöschen met voeten zyn getreden en dat na een interpellatie van mevr. de Vries—Bruins een herstel-wetje is toegezegd. Dit wetje is thaijs aangenomen en hoewel de Minister formeel de befdissin- gen zal nemen, heeft hy zich feitelijk uitge schakeld door een commissie in te schake len, welke over het al-dan-niet voldoen aan de gestelde eischen opnieuw zal oordeelen. AI het werk voor de uitvoering van het overgangswetje-1925 begint dus opnieuw. Het was het beste wat er te bereiken viel. We zullen er verder maar niets van zeggen. Het is een droevige geschiedenis geweest en hoe eer het nieuwe ondertóek beëindigd zal zyn. hoe beter. We gaan nu naar belastingverla ging. Een blyde tijding! Wel dreigt na afdoening der thans aan hangige verlagingen een nieuwe heffing de wegenbelasting <Üe onze vreugde tem pert, maar er is toch reden tot groote vol- dnening, nu er. na jaren van steeds nieuwe en hooger belastingen, eindelijk een keer gekomen is. Het jaar 1927 geeft een ge raamd saldo van ruim 8 millioen (eigen lijk 12, doch 3.7 millioen gaan naar het we genfonds over) en minister de Geer wil nu alvast twee verlagingen vastleggen: de Successiebelasting, in 1921 tot een al te groote hoogte opgevoerd, zal vermin derd worden en als oppositie tegen de ver laging van de Personeelebelasting ten minste niet tot verwerping leidt, zal ook deze belasting verlaagd worden. En ten slotte (lest best) is de Commissie van Voorbereiding gelukkig met den Minister tot overeenstemming gekomen omtrent de vraag, welke heffing(en) voor verlaging in aanmerking moesten komen nu het Lee- ningfonds een groöt overschot heeft en daardoor een jaarlyksche aderlating van de middelen, die in dat fonds vloeien, groot 27 millioen, kan verdragen. Men is het ten slotte eens geworden dat de 25 opcenten op de Ry ksinkomstenbëlasting ge heel zullen verdwijnen, een vermindering dus met 1/6 van Tiet totaal aan Ryksinkom- stenbelasting. Een ieder kan nu op zyn bil jet nagaan, hoeveel minder hy daardoor van 1927 af zal behoeven te betalen. Wel is I van vryzinnig-democratische zyde bezwaar gemaakt tegen deze belastingverlaging, wyl het beter zou zyn de crisiaschuld sneller af te lossen en de belasting ongewijzigd te la ten, doch de Minister van Financiën, daar in warm gesteund door den Vryheidsbonder mr. van Gyn en eenige sprekers van de Rechterzijde, hield voet by stuk en betoogde terecht dat belastingverlaging thans een veel grooter belang Is en niet langer mag worden uitgesteld. Het was dan ook niet twijfelachtig, of deze belastingverlaging kwam er door, evenzoo de verlaging van de Successiebelastingwelke niet onbelangrijk is, al blijft ze in de zijlinies en voor niet- bloedverwanten, nog hoog genoeg. Sociaal- en vryzinnig-democraten, bene vens de communist en de R. K. Volkspar- tyer hebben tegen deze verlaging gestemd, de een omdat deze belasting heelemaal niet drukkend zou zijn (men moet maar durven: een oomzegger betaalt tegenwoordig 27 tot 36 verdere verwanten en niet-verwanten van 38 tot 47 de ander omdat hij Me- ver een andere verlaging zag voorgaan. Ge lukkig heeft de Minister dezen stayd ge wonnen, met 58 stemmen tegen 30. De eind stemming over deze Wet heeft nog wel niet plaats gehad, maar na de beslissing over de tariefsverlaging is deze niet meer twijfel achtig. Zoo gaat het (goed. Over de schrapping der 25 opcenten op de Inkomstenbelasting is in de Kamer geen woord gezegd, zonder hoofdelijke stemming ging dit ef door.,Zelfs de vryzinnig-demo- tegen deze opcenten-afschaffing anders had doen verwachten. Zeker, mr. Oud had in zijn repliek j.l. Woensdag reeds aangekondigd, dat er voor zyn meening geen meerderheid was te vinden en hy zich daarom niet „tot het uiterste" zou verzetten, maar sinds wan neer wordt de stem van deze groep bepaald door de vraag, of een warm verdedigd sy steem een meerderheid zal vinden? Neen, wie Zóó principeel Ageert, gelijk mr. Oud deze week deed, voor snellere aflossing van de crisisschuld en daarom het Leenings- fonds op volle kracht wil behouden, had hier fier het „tegen" moeten laten hooren. By de stemming over de verlaging van de Personeele belasting stemde van de Ka tholieken alleen mr. Veraart (dus zelfs door zyn mede-*Michaélieten in den steek gela ten) tegen. Hy zal dus wel de eenige zyn, die met communist, socialist en vrijzinnig- democraat tegen de gewijzigde Successie-^ De verlaging van het tarief van de Per- soneele belasting (kinderaftrek, huurwaar de en meubilair) is aangenomen met slechts 3 stemmen tegen: alleen de heer Veraart, die de inkomsten van het Rijk niet wal zien verminderen en twee antirevolutionairen, mr. Heemskerk en de Wilde, hebben bij de eindstemming overwegend bezwaar gehad om met deze verlichting van den Ryksbe- lastingdruk mee te gaan. Nog laat is de Kamer daarop met de be handeling van het wetsontwerp tot het hef fen van een belasting en het treffen van' verdere voorzieningen ten behoeve van openbare verkeerswegen te land begonnen. Naast de vaststelling van bepalingen totj invoering een een weggeldbelasting, beoogt dit wetsontwerp de instelling van; een wegenfonds. De heer J. J. C. van Dyk (a.r.) bracht] namens de commissie van voorbereiding' verslag uit. De algemeene beschouwingen werden geopend en het woord zou zyn aan; den heer Van der Waerden (s.d.), doch we gens het vergévorderd uur, werd de verga dering verdaagd tot Dinsdag a.s. Overwogen zou worden het houden eener samenkomst buaschen de leidende militai ren in Duitschland en de geallieerde landen ter baap reking van de nog bestaande ge schillen. Men verwacht hiervan een beter en spoediger resultaat dan van een voort zetting der notawiaseling. Dr. Seipel, de nieuwe (bondskanselier van Oostenrijk heeft gisteren een bespreking gehouden met de rijksambtenaren ■die door hun loonedschen oorzaak zijn "het aftreden van Dr. Ramek. Het ia bijna komisch, als men bedenkt Hat de uiterlijke aanleiding, die het kabi- net-Ramek tot aftreden noopte en Seipel weer aan 't heiwind! bracht, van denzelfden aand was ale die, welke twee jaar geleden Seipel dwong heen te gaan. Toen brak in derdaad de staking uit, het waren de orwegjmannen, die ertoe overgingen, thans is het nog niet zoover gekomen en hearft Dr. iSöipel het bewind toch weer op U« militaire controle op Uuitsohlanii. Het nieuwe Oostemijkache kabinet. Uit Parijs kwam dezer dagen een bericht dat de Gezantenconferentie in haar Woens dag gehouden bijeenkomst tot het besluit zou zyn gekomen dat de -ontwapening van Duitschland niet voldoende is gevorderd om j toe te staan dat de zaak onder de controle j van den Volkenbond wordt gesteld. Uit of- ficieele bron wordt thans medegedeeld dat de zaak zelfs niet door de gezanten -be sproken is. In aansluiting met andere za ken, die by de Gezantenconferentie aan hangig zijn, is een aantal punten met de ontwapening verhand houdend besproken, terwijl de correspondence daarover met de Duitsche regeering wordt voortgezet. Voorts verluidt dat de militaire commis sie van Versailles, die onder leiding van maarschalk Fooh staat, voornemens is de leden van de intenge al lieerde militaire con trolecommissie in Duitschland naar Parijs te ontbieden, alvorens verdere stappen ten aanzien van de militaire controle worden klaarblijkelijk van oordeel, dat hy het met de staking spoedig klaar zai kunnen spelen. 'De oud-nieuwe bondskanselier aldoia de Fr. Ztg. is een staatsman en daten- ryk ibezit daarvan, evenals andere landen, niet vele; tenminste: men heeft in den jongsten tyd nauwelijks een krachtige per-, soonlykheid gezien. Hy is, wat ook zyn fel ste tegenstanders toegeven, een volstrekt onkreukbaar, waarachtig vaderlander. Te genover de gebeurtenissen van den laatsten 'tyd anet haar samenkoppeling van politiek en „zaken", welke hij vele personen, die! nauwe relaties anet de regiering onderhou den, een zeer bedenkelijke mate had -be reikt, is deze eigenschap, die hem verze kert van den zedelyken eerbied van heel het land, vooral van belaag. Want een land' als Oosten ryk kan niet als een Balkan-! staat worden geregeerd, waarbij opgemerkt moet worden, dat ook daar de politieke! moraal, tenminste theoretisch, in aanzien is toegenomen. De nieuwe bondskanselier zal zijn eigen, minister van buitenlandsche zaken zyn. Dat spreekt, aldus de Fr. Ztg., vanzelf by een staatsman, die zoo krachtig als dr. Seipel op de Oostenrijksche politiek in Europa den stempel heeft gedrukt en wiens naam een even Europeeschen klank heeft als die van Oostenrijk zelf. De richting van Seipel's po litiek is niet onbekend. Hy is ook thans nog in wezen een vriend van het oude Habs-, burgsche Oostenrijk, maar hy heeft zich on voorwaardelijk op den grondslag van den beeld van aansluiting by Dufttschland neemt hij, deels uit de reëele overwegingen der buitenlandsche politiek, deels uit eigen in nerlijke overtuiging een koele en afwijzende houding aan. Hy kent de kracht dezer idee en houdt er rekening mee, maar hij zal zeer stellig niets doen om haar practisch te be vorderen. "Üieip ■eipel heeft in zyn rede bij de aanvaar ding van zyn ambt er den nadruk op ge legd, hoeveel prys hy erop stelt met het broedervolk in het Duitsche ryk nauwe be- betrekkingen te blijven onderhouden. Dat is in- elk geval, naar de Fr. Ztg. opmerkt, een warmer toon dan vroeger in dè pers, die nauw voeling met den bondskanselier hield, was te hooren. Dat deze bij zyn po litiek niet alleen met Duitschland rekening houdt, maar ernaar streeft, zoover het on der de tegenwoordige omstandigheden mo- geelyk is, een zelfstandige positie tegenover het overige Europa te voeren, spreekt van zelf. Aan het slot harer beschouwing stelt de Er. Ztg. vast, dat het conflict met de amb tenaren betrekkelijk slechts een bijzaak is. Maar dr. Seipel zal de zaak uit de wereld moeten helpen, voordat hy zyn verdere taak uitvoert. Of het hem lukt, is niet zeker. Want het is voor de ambtenaren en em ployés, die werkelijk nood lijden, moeilijk zich tevreden te stellen met een verhooging van hun salaris ten bedrage van een acht ste daarvan. Maar even moeilijk is het voor den staat, zonder het begrootingsevenwicht te verstoren, groote uitgaven toe te staan. Misschien vindt Seipel, omdat hy hem vin den w i 1, ditmaal den uitweg. Maar dan zijn er nog andere ernstige klippen. De ouder- doms- en invalidenverzekering, alsmede de bescherming der huurders zijn zaken, die vooral door de soc-dem. op den voorgrond worden gesteld. Makkelijk zal de bondskan selier het niet hébben en hy overweegt reeds, wanneer hy niet opschiet, de ontbin ding van het parlement en nieuwe verkie zingen. Of deze tot een oplossing der han gende vraagstukken zullen leiden is even min te 3 BUITEN LANDSCH NIEUWS. DUITSCHLAND. Echtscheiding van prins EiVel Friedrich. Het huwelijk van Prins Ëitel Fried rich, met prinses Sofie Gharlotte van Pruisen, hertogin van ólidenburg, is gisteren ont bonden verklaard. FRANKRIJK. Paul Deschanei herdacht* Morgen zal in Nogentrle-Rotrou, in he»4 Fransohe departement Evure-et-Loir, het monument worden onthuld ter nagedachte nis aan Paul Deschanei, die in 1920 gledhtw enkele maanden president der republiek is geweest. Meer dan ze» jaren is het reeds geleden, dat het ontstellende beriaht de bladen be reikte dat Deschanei tijdens een officieele reis uit -den train gevallen was. Men herinnert zich dat president Deaoha- nel het ongeluk nooit geheel ia te boven gekomen. Tot September bleef Ihjj in Ram- bouillet, telkens overvallen door duizelin gen, die hem -den arbeid onmogelijk maak ten. Den Ben September 1920 hervatte hij zyn functie in het Elysée, de volgende maand echter zag hy zich genoodzaakt voor goed af te treden. Het CongrM van Versailles koos Millerand tot zyn opvolger Nog geen twee jaren later, den aden April 1922, overleed Deschanei te Parots. De ambtsperiode van Paul Deschanei la Onza collega do baul. Op een der -laatste vergaderingen van de Ver. tet Bevond, van de Geschiedenis der Genode-, Natuur- en Wiskunde 'heef t "Dr. M. A. van Andie/l, art* te Gorinchem een voor dracht gehouden over „Onze collega de beul", een historische beschouwing over het uitoefenen van praktijk als chirurgijn dooi den beul, Dr. van AndeJ heeft de tekst van die lezing gepubliceerd in het „Neder- iandsch Tijdschrift voor Geneeskunde", waaraan wij' het een en ander ontleenen. Op den zeedijk bij Hariingen herinnert een steen en paaJ met een Januskop, waar van één aangezicht mét grimmigen blik over de zee staart, het andere, met een meer welwillende uitdrukking op het voor het water beschermde land is gericht, aan den Spaanschen bevelhebber Caspar de Ro bles, die Friesland door een zeewering heeft beveiligd. Dit gedenkteeken kan gevoegelijk als zinnebeeld van het bedrijf onzer vroe gere scherprechters dienst doen. Konden zy, als dienaars der straffende gerechtigheid, met verwachten, dat hun aanblik de boeven en rabauwen, die in hun handen vielen, be haaglijk stemde, hun werkzaamheid als heelmeester en „ledesetter" gaf hun gele genheid zich aan een deel hunner medebur gers van een gunstiger kant te vertoonen. ?e ingenomenheid met dit menschlievend was echter niet algemeen, de chi- J^rgijnsgilden vooral hadden deugdelijke bewaren tegen dezen bedenkelyken aan was van het leger lialfbevoegden en beun hazen, die de grenzen van hun gebied af- 7"-oopten, hun bestaan bemoeilijkten en r® luister en het aanzien van het heel kundig bedryf bedreigden. Vandaar, dat wii onder de bezwaarschriften, waarin -doc toren, chiiruHgyns, apothekers en opera- ^rs- eigen ruime opvattingen over de lenzen hunner bevoegdheid vergetend, ™et k'em en overtuiging voor hun be-, dreigde en geschonden rechten opkomen, herhaaldelijk klachten vinden over het on wettig en onverantwoordelijk meesteren van den scherprechter en zyn aanhang. deze inbreuken op de rechten dér- ^rurgyng werd de beul gesteund en ge- JwMfct door de eigenaardige voorliefde van het publiek voor de ziwervers op den zélf- ^ant der geneeskundige gemeenschap, wier duistere levenswijze en onmaatschappelijke «genschappen als eer. soort waarborg gol den, dat zy hun kunde en earvaring niet k®hgs den regeLmatigen afgabakenden weg "«•aen verworven, maar dat deze hun op 1 verborgen en onnaspeurlijke wijze waren toegevloeid. Aan deze voorkeur voor bui tenissig en minderwaardig gedoe, waarvan ook onze tegenwoordige kwakzalvers en wonderdokters de baten genieten, zullen wy het moeten toeschrijven, dat de beu zich tot het eind der 18de eeuw ais heefi- kundige heeft kunnen handhaven, in zyn positie versterkt door de griezelige aan trekkingskracht, die van zyn somber be drijf uitging, en door de overtuiging zijner aanhangers, dat hij overvloedig gelegen heid had zyn kennis en ervaring van aller lei verwondingen te onderhouden en te ver rijken. Dit voorrecht, beenbreuken, ont wrichtingen, open wonden en verouderde letóels te mogen -behandelen, steunde blijk baar meer op een oud gewoonterecht, dan op een wettelijke bevoegdheid .maar had zich in den loop der tijden zóó ingeburgerd, dat het dien steun kon missen. Terech-t hebben de chirurgynsgiiden zich voortdurend tegen deze geduchte mededin ging, die zich op geen enkel wettelijk voor schrift kon -beroepen, verzet en met aide j middelen, die hun ten dienste stonden, dien smet op hun eerzaam bedrijf trachten uit te wisse hen. Wy zien dat de chirurgijns het niet eens waren met het oordeel vam Hryn Snaps in BTeeroo's Spaanache Brabander, die deze betrekking nog zoo min niet vohd en ver klaart: .31en mach scigghen w&t men wil, kynt, hef is een eerlyck Off icy, H(j ie een diender van Godt en de heiligfhe Justicy". De Haagsche chirurgijns gevoelden zich in hun e«r getast, toen hun hoofdman, Wülera van Bourgondië, er zich voor had laten vinden, met den gewezen beul een consult te houden over een gecomponeerd.' fractuur, die de laatste ond-etr handen had. De -beslissing, 'dat hy, die zich zoo aan het aanzien en de waardigheid van zijn stand had vergrepen, tot een boete van twee du- catons werd veroordeeld en hem werd ver boden, voortaan met den beul te pmktisee- ren gnag, hef vergrijp in aanmerking ge nomen, buitengewoon gematigd genoemd worden. Minder gevoelig toonden zich de chirurgijns te Gouda in een geschil tus- schen hen en Mr. Hang Hendridk van Gel der, scherprechter te Utrecht, die in hun stad lijders onder behandeling nam. In het jaar 1682 ddent de laatste een request by den raad in. waarin hy mededeelt, „dat hy sich (tot accommodatie van U. Ed. Achtb. Gameynte) binnen de stadt Gouda eenige reysen heeft begeven gehadt, om de pa tiënte, die hem ven noode hadde, te cu-ree- ren". Dit menschlievend hulpbetoon blijkt niet algemeen gewaardeerd te zijn, hij be klaagt zich tenmui8te, dat „de ohiiruigyno I hem suppliant daermne tegen ende ten hoogeten hinderlyck syn, als willende, dat hy by «fcke patiënt een van haer lieden chirurgijns moet present hébhen, als hij aen deselve eenigh verbant doet ende bo vendien noch begeren twee stuyver van ye-der gulden, die hy aen de patiënten co-mt te verdienen". „Daer 't selve cureren t°c dienste ende gerieff van U. Ed. Achtb. ge meynte is", en hy „de costesn van de vragt en varteringe moet doen, waarvoor hy de ingeeetenen en in 't byao-nder de onvermo- genden daaronder reiskosten naar Utrecht bespaart", verzoekt hy om „vryheyt om tseive sonder mo lesten ende lasten van de voorschreven chirurgijns tc mogen doen, 9oo anders tseive bjj hem niet soude lawi nen gedaen worden ende alsuücx syn diepst aen U. Ed. Achtfc. gemeynte ende ingezete nen soude moeten achterhlyven". Blijkens aanteekening van den 24sten Juni, in mar- gine van het request, waren burgeimeeste- ren ontvankeflyk voor He billijkheid van dit verzoek. Misschien ook durfden zy de ver antwoording niet op zich nemen, door te weinig toeschietelijkheid de inwoners von Gouda van de hulp van den scherprechter te berooven, een ramp, waarmede in duide lijke taal wordt "gedreigd. Derhalve hebben zij. .rien suppliant zijn gedaen versoeck bij provisie gecojisenteert ende dienvolgenrie denselven g'aathoriseert oirtme zyn prack- tijck ten dienste van de inge-sefenen deser stad te mogen exerceren, mits dat jaer- licx ten profyte vant chirungijnsgUde sal contribueeren twee silvere ducabons" (Ar chief Chirurgynsgilde Gouda). Ondanks deze welwillende erkenning zijner verdien sten, geven zy echter blijk va: twyfel aan 's meesters rechtzinnige door het artikel in den chirurgyns-giide- brief, waarin de gildebroeders uitdrukkelijk wordt verboden, een patiënt van een ander te verbinden of te aanvaarden, aan te vu>- len met de aanteekening „en sal Mr. Hans Hendrik van Gelder en alle andere buyte- meestexs, die door consent ofte octroy van burgmeester toegelaten weit, in de stadt te mogen practiseeren, dese artikel mede subiekt sijn". By deze gunstige .beslissing, waarin van het recht der heelmeesters, de operatiën van den beul door een hunner te doen .bijwonen, zelfs niet gerept wordt, schijnen beide partyen zich te hebben neer gelegd. In tegenstelling met a odere opera teurs en reizende meesters, die zich aav een examen of toezicht van het gilde had den te onderwerpen, genoot Mr. van Gakiei dus te Gouda een buitengewone bevoor rechting en heeft zich, blijkens de reke- ning en verantwoording der gelden vafl het chirurgjjnagilde van de jaren 16* 3 tot 1688, geregeld van zyn geldelijke verplichtingei- -gekweten. De twee dvxatons st£ an zonder commentaar verantwoord, zijn waarschijn lijk door den penningmeester- onder het motto: „non o4et", geïnd en h ebben als een verzachtende pleister o-p Ie gekwetste waardigheid van het K'Ide ge werkt. Uit het regelmatig terugke eren van de klachten der heelmeesters m- >gen wy af leiden, dat deze slechts zeèd ep den ge- wc•nachten uitslag hebben geh ad', de over tuiging, dat het recht tot uit zefenen derj heelkundige praktijk onafscheit k?lijk aan do" betrekking van scherprechter as verbon den, bleek zóó sterk te zyn, da fc de onmis bare steun der overheid herhaalt, elyk uit bleef. Inplaats van door duidelyk e voor schriften en krachtige maatrtgeh ~n aan dit misbruik een eind te maken, a arzelde zy blyfcbaar een dergelijk ingewwfltt ld ge bruik gladiweg te verbieden en baj, >aaJde zich er toe de heelkundige rechten, wi ^arop de beul aanspraak maakte, te besno«ie n eri duidelyk te omschrijven. Het gevolg d aar-» van was. dat zijn bevoegdheid, die tot notf toe op losse aéhroeven stond, nu door t 'en Wettel ijken waarióorg, waarop hij zich 9b beroepen, werd bevestigd. Evenals alle beperkte bevoegdheden: u* vroeger tijd, gaf het ambt van ledesetter waarmee de beul in verschillende plaatse» qualitate qua was bek\eed, overvloedig^ aanleiding tot allerlei overtredingen en in breuken op de rechten der chirurgijns, te I meer daaa- deze ambtsdragers over het al- Ij gemeen de eigenschappen misten, die den rustigen en volgzamen burger kenmerken. Te begrypen is het, dat van dergelijke menschen, om hun bedryf en hun persoon- I lyke eigenschappen door iedereen veracht en met den nek aangezien, niet verwacht kon wonden, dat zij zich aan wettelijke voorschriften of de regelen der fatsoensleer veel lieten gelegen liggen. Het verwondert ons dan ook niet in een klacht van het Col legium medicum te Haarlem te lezen, dat de beul .jSrieak en gtout", zich niet tot het herstellen van dislocatiën -beperkt, dat hy er ook geen been in ziet, „de exer citie van de behandeling van fracturen en ander s'agh van chirurgische operatiën ten- hand te nemen, zonder dat men daartegen veel heeft kemnen uytregten". De klachten der chirurgynsgüden o-ver het onrechtmatig en onverantwoordelijk optreden van den beufl zyn dan ook niet van nfe lucht. Al leggen zij er zich noodge dwongen bij neer, dat hij de dislocatiën voor zyn rekening neemt, tejgen een over schrijden van die bevoegddhei moeten zij zich voortdurend met band en tand verzet ten. Wanneer wij lezen, welk een nuisme betee- kenis de meeste scherprechters aan het be grip „ledezetten" toekenden, moeten -wy toegeven, dat er eenige aanleiding voor die herhaalde klachten bestond. Zoo lazen wij bij Krul, dat de beul van den hoogen krijgsraad te 's-Gravenhage in 1777 een vrouw behandelde voor een gezwel in het hol van de knie. Na dit langen tijd gepapt en gesmeerd te hebben, maakte, hij ten slotte een opening, waaruit zich zes A acht pond bloed ontlastten. Jammer genoeg le zen wij niet, of de patiënte deze krachtda dige behandeling van een aneuryama heeft overleefd. Als verklaring voor de zonderlinge voor keur Voor den beul als heelkundige mag in de eerste plaats de overtuiging gelden, dat men bij hem een dooT zijn werk verworven en onderhouden ervaring in de behandeling van wóndén en kwetsuren kan aannemen. Dr. van Andel zou deze echter nog wil len aanvulden. Wanneer wy (bedenken, hoe bij natuurvolken de toovenaar of madicym- man al naar zijn believen ziekten en lichaamsrampen op zijn medemenschen kan doen neerdalen of hen daarvan kan verlos sen, lijkt de mogelijkheid hem niét uitge sloten, dat deze voorstelling, als zooveel andere in later tijd niet volkomen is ver dwenen en in het onderbewustzijn van het volk is bltfven hangen, waardoor hü, die %-onden sloeg, ook als de aangewezen heel- oester werd beschouwd. Bedenken wij. welke een eigenaardige plaats de rechter innam, als een eerbied behandeld en ontzien, d«n is eenige overeenkomst met de plaats van den medi cijnman in een meer primitieve samenle ving, die met het begrip taboe of sacer overeenkomt, niet te i

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1926 | | pagina 3