Voor Uw SI. NISOLAAS CADEAU! AANBIEDING NOVEMBER Akker'. Abdijsiroop y.y.y. - gouda KOOPT E. BOUT's Schoenmagazijn DG OOGDSCHG FRUITHANDEL Bobbed en Shingled Elke lepel helpt Formosa Oolong Thee H. C, WEMIKG - larkt 464? Telefunken Service Station. J.E.W. TTJBIOÏ GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 20 NOV. 1926 - TWEEDE BLAD De Vereeniging' voor Vreemdelingenverkeer betere verkeerswegen naar en van Gouda. P. J. REVEf ZONEN H. P. v. Wijngaarden DAMES Gouda - Fa. J. G. DORLAS - Amsterdam Pelterijen, Wollen Vesten, Hand schoenen, Zakdoekjes, Kousen, Eau de Cologne, Fijne Zeepsoorten, Dames Mode Artikelen. Borstplaat cadeau - C. VAN DER HORST ■■■■si MEUBELEN L. TIËNDEWEG 24 ËODOi TEL. No. 321 Faa 't Hugsche Binnenhof. Betten en Rattenbestrijding. VoQr iedere Beurs, apk dj* meest bescheidene, valt en' val onze buitengewoon voofdeelig*' November-prijzen te 'piyaöteereir om al deze nkuwe modÖ snufje* te bekomen Deze chique, mod Mantel van mooie Dubbel-Rips, overbl.msend, tn plooien in de zi> panden en Bibe- rettebontop kraa; manchetten en zij panden is verkrijg- LJ Dc« zeet mooie, vm de Ij'ne Mooie Rip.Pope- J5"SS! line Japon met se-model en elegante plooi- en «Ml* garhte.düjt moderne knoop- *a" 8"JS DupmïiV girneenng op pon en mouwen, yerkrygbaan in dg in Wijnrood, Beige, kleuren! ValentU^ Zilvergrijs, Sahara, £'llar bpx.Gtls-fgr, Marine en Zwart. -«or Q50 StlWj slechts -F slechts. *vf Prachtige Japon v. uitstekende kwa liteit Rips Travers, blousevorm, diepe plooien in voor- en achterbaan, kraag en manchetten m. keurige applicatie, indesad. kleuren slechts 16 Aardige Japon van Elegante Japon Rips popeline, m van Rips Travers, blousevorm.mooie met plooien en knoopgarneering smockwcrk alsook en- plooien In rok, mooi bijpassend kraag en manchet- borduursel op ten van Crêpe de kraag, voorpanden Chine, geborduurd manchetten, keurig in harmonieerende afgewerkt, in de tinten, in ver- nieuwe mode- schillende moderne kleuren, voor den kleuren. - *J75 prijs van -J 50 slechts slechts J%t£, slechts meest verwende, bieden onre rijke collecties volkomen bevre- diging, omdat ieder stuk de ty» peerenae kenmerken bezit dei nieuwe mode. Deze zeer aardige Mantel van uit stekende en warme winterstof heeft plooien op zij en is leuk met knoo- pen gegarn. ter wijl op den kraag mooi bont (imit. Marter) is aange bracht. De prijs bedraagt toch g50 AMSTERDAM ROTTERDAM DEN HAAG UTRECHT LEIDEN GRONINGEN LEEUWAkDEH SNEEK ENSCHEDE ZWOLLE ARNHEM HAARLEM stelt pogingen in het werk om te verkrijgen Dat is van enorme beteekenis. Steun dat pogen door uw lidmaat schap op te geven aan het Secreta riaat: MARKT 31. 2 nu Uw CRE8 en OVERSCHOENEN in U waarborgt U zelve voor drooge voeten. J736 so E. BOUT, Nieuwehaven 306. Firma Wad. A. Rietveld. LANOE TIENDEWEU 27 TELEF 313 heeft in BLAUWE DRUIVEN TAFELPEREN TAFELAPPELEN SINAASAPPELEN CITROENEN BUSGROENTEN (merk Sleutels) teg voorraad TOMATEN BANANEN DOOSJES TUNISDADELS NIEUWE VIJGEN ANNANAS in blik DIVERSE SOORTEN NOTEN en scherp compirreerende prijzen. HOESTPASTILLES DROP IN SOORTEN LEVERTRAAN HAARLEMMEROLIE THERMOGENEWATTEN SLOANS LINIMENT PUROL. Gouda Oosthaven 65 haarknippen nieuwste modellen Ondulatlon Marcel. KLEIWEQ 77 TEL. 463. om Uw ontstoken keel te verzachten en die afmattende hoestprikkel weg te nemen I Akker's Abdijsiroop dankt haar •nel werkende geneeskrachtige eigenschappen aan de kruiden extracten in haar samenstelling. Stilt als bij tooveislag de hevigste hoestbuien en verruimt de borst I 2955-5 - Hffieaieoha artikalRi - PATENT DENEESMIDDELEN. laoMl Ttriakatd. MAISON SANTÉ 9878 8 S.hl.h.d. 165a ROTTERDAM. Wit merk 40 cent Blauw 38 Rood 36 Oranje merk 34 cent Bruin 32 (per ons pakje) Vraagt ze Uwen Winkelier is het BESTE ADRES in 'A kunnen wij niet geven, doch wel een aanwijzing hoe ze zoo goedkoop mogelijk te verkrijgen: ET" MAAK UW BORSTPLAAT ZELF MET ONZE ESSENCE. Prijs per flacon 25 cent. Verkrijgbaar in 20 verschillend smake Bij iedere flacon gebruiksaanwijzing en borstplaatvonm Drogisterij „DE GOUDSCHE GAPER" Fa. S. H. VAN LOON 2959 MARKT 6 GOUDA. Telefoon No. 762. Na 8 uur 's avonds No. 761. süsmm* mam HAVIN -I- GOUDA Beveelt zich beleefd aan voor het maken van alle soorten TEGEN SCHERP CON CU R R EE R EN DE PRIJZEN. Oedipl. Electro technicus Een Telefunken Radiotoestel in 't bereik van iedereen. Naast het toe' stel Telefunkon 3/26 van 300, »o° Juist uitgekomen, het Telefunkon „Alpha", een tweelamps toeatel K'~ schikt voor luMsprekerontvangst voor 83.50. Compleet met ace», annode batterij en Telefunken luidspreker „1, 444" zonder antenne 130e-, Spoedig wordt venwaeht, de door de vakpers zeer gunstig beoordeelde iuid-^ spreker „AROOiPHDN" prijs 65. Informeert eens waarom de TELEFUNKEN SERVICE U voordeelen bieov. TWEEDE KAMER. Algemeen politiek debat. Het Belgisch Verdrag is nu bij de Eerste Kamer. Dit college schijnt zich met het veel- be streden Verdrag niet te willen overhaas ten. Terecht! Het is op 11 Nóvember in de Tweede Kamer aangenomen en het zal pas op 8 December in de afdeelingen van de Eerste Kamer onderzocht worden. Zoo wordt het, na de wisseling van schriftelijke stukken tusschen Senaat en Regeering, al licht 1927, alvorens de eindbeslissing zal vallen. Het is niet te snel, maar haastnis er ook niet bij. Algemeene beschouwingen over de Sta&ts- hegrooting. Ze zyn door het Verdrag een week opge schoven en wat erger was, zy vielen, na de spannende debatten over het Verdrag, ge ducht af. Daar heeft niemand schuld aan. De geduchte spanning, welke een paar we ken in de vergaderzaal had geheerscht, was nu geheel verdwenen en een doffe matheid hing over het debat, dat weinig noodig was en waarin velen dan ook weinig zin hadden. De positie van het Kabinet en de geheele politieke situatie geven trouwens niet veel reden ara zware politieke bespiegelingen te houden: het intermezzo-Kabinet is een uit komst uit den nood en wie in den nood zit, is nu juist niet de eerstgeroepene om hoog te paard te gaan zitten tegenover degenen, die hem uit den nood hielpen. Daarenboven hebben wij eerst in Maart politieke debat ten gehad over de Regeeringsverklaring van het Kabinet-de Geer, toen de interpellatie- Marchant over de militaire quaestae (het weer-optreden van minister Lambooy) en kort geleden uitvoerige belastingdebatten. Waarlik motieve^ genoeg om dit jaar de algemeene beschouwingen eens over te slaan! Maar neen, tot zulk een zelf-over- wdnning bleek dè Kamer niet in staat en niet minder dan 16 leden hebben hun licht laten schijnen, w.o. verscheidene van de mindere goden, die anderg by het groote po litieke debat minder naar voren komen. En het debat kon er niet op winnen, nu twee leiders, mr. Dresselhuys en mr. Marchant, afwezig waren j en ook verschillende kleine partytjes (L. de Visser, ds. Kerstten en mr. Arts) zwegen. Vatten wij onzen algemeenen indruk sa men, dan staat het Kabinet-de Geer sterk en gelooven wy met dr. Nolens, dat dit inter mezzo zeer wel tot de stembus van 1929 kan voortduren, al sluit dit geen strubbe lingen met enkele Ministers uit. Met name de Minister van Arbeid kreeg al heel wat critiek te hooren, omdat hyjiiet voortvarend genoeg zou zijn met de inwilliging van ar- belderswenschen inzake achturendag, ver bindendverklaring van de Collectieve Ar beidsovereenkomst en sociale verzekering. Een katholiek democraat dreigde reeds den Minister zyn steun te moeten onthouden en de heer Stenhuis, die geweldig tegen mi nister Slotemaker de Bruine fulmineerde, dreigde zelfs met N. V. V.'sche stakingen in bedrijfstakken, waarin geen verkorting van den arbeidsdag zal plaats hebben. An deren waren zeer ontstemd over de houding der Regeering t. o. v. hqt 7e leerjaar, dat pas in 1930 zou worden hersteld en ook de schynt te gevoelen. In deze omstandigheden is er, gel yk mr. Droogleever Fortuyn, die mr. Dresselhuys verving, zei, aanleiding om het Kabinet-de Geer alle medewerking toe te zeggen en de hoop uit te spi*eken, dat de partyen de nationale zaak zullen stellen boven de partyzaak en deze Regeering zul len steunen waar dit mogelijk zal zijn. En in gelyken geest sprak mr. van Gyn, die vooral minister de Geer met voldoening als het hoofd van het Departement van Finan ciën had zien optreden en die de bezuiniging met kracht wil voortzetten om tot verlaging van het nog altijd hooge Staatsbudget te komen. In twee vergaderingen waren alle 16 spre kers aan het woord geweest en reeds den derden dag kwarfK^ de Premier aan de beurt die de positie kan het Kabinet, een aantal van zyn programpunten en de Staats financiën behandelde.7 Mr. de Geer heeft kort en bondig gesproken en kort en bondig komt het hierop tvasr, dat het Kabinet de zaken, welke de oude antithese raken, ver- standiglyk laat rusten eiyverder alles zal aanpakken wat zyn hand te doen vindt. Op één punt is de Minister van Financiën on vermurwbaar: veel geld mag niets nieuws kosten, integendeel! De bezuiniging wordt voortgezet om nieuwe toeneming van, de Rijksuitgaven op te vangen. En wat het ze ker verblijdend accres der middelen betreft, waarschuwde de Md bister de goedhartige Kamerleden er voor, dat men een bedrag slechts eenmaal kan uitgeven. Wy hebben thans den belastingdruk verlaagd en van 1928 af is zeker aan nieuwe middelen 31 millioen noodig. Voorzichtigheid is dus nog geboden, willen er niet weer nieuwe tekor ten komen. Herziening van het Bezoldi gingsbesluit voor ambtenaren wees de Re geering dan ook pertinent af en, op den zelfden grond zal de leerverplichting voor het zevende leerjaar nog niet worden her steld. Wel zal de Regeering het zevende leerjaar herstellen, voorshands echter zon der leerverplichting en een wetsontwerp be treffende het leerlingwezen zal de klove moeten dempen tusschen den leerplichtigen loeftyd en den minimum-leeftijd voor ge- oorloofden arbeid. Verder wilde de Regee ring niet gaan en de moties bleven dan ook niet uit. Er kwamen er liefst vier, twee uit het goede hart voortspruitende van den heer ter Laan, een van den heer Bulten en een van den heer Suring. Ken motie-ter Laan was ongeveer gelijk aan de motie-Bulten, herziening van het bezoldigingsbesluit en toelagen over 1926 aan rykswerklieden, ambtenaren en onder wijzers. In verband hiermede trok de heer ter Laan zyn motie in. De motie-Bulten werd aangenomen met 41 tegen 36 stemmen. Een motie-ter Laan betreffende de rechtspositie werd aangeno men met 46 tegen 31 stommen. Een motie-Suring (verplichtstelling van het zevende leerjaar) met 46 tegen 31 i van tal van an dere punten te zwijgen. Van herstel der coalitie is nog niets te bespeuren. Ook van een nieuwe groepee ring ziet men nog geen kiem. Het blyft by afwachten. Hoe de politieke constellatie zich tal ontwikkelen. Belangrijk was in dit verband dat dr, Noleris zich opnieuw voor de oude coalitie uitsprak en voor een sa mengaan met de S. D. A. P. nog altijd niets Laat nu geen ambtenaar denken, dat hy een cent meer krijgt. Dit is met wiskun dige zekerheid uitgesloten. De Regeering heeft absoluut geweigerd deze moties uit te voeren. De premier zei zelfs meer open hartig dan hoffelijk, dat de afloop van de stemmingen over deze moties hem niet in teresseerde! En met nadruk hield mr. de Geer het de Kamer voor, hoe verkeerd het is moties aan te nemen, waarvan men te voren met absolute zekerheid weet dat tzy niet worden uitgevoerd. De heer Alberda mocht al wijzen op de beteekenis van een ernstig overwogen besluit dhr Kamer, het antwoord van achter de Regeeringstafel liet aan duidelijkheid niets te wenschen over: een parlementair Kabinet suppri meert door zyn politieken invloed een onverstandig besluit van de Kamer, een extra-parlementair Kabinet deponeert zulk een besluit. Dat was afdoende! Niet temin heeft de Kamermeerderheid er blijk baar prys op gesteld drie moties in de mi nisterieel© archieven gedeponeerd te krij gen. Waarom? Neemt men bet beste aan en onderdrukt men de gedachte aan vleiery van groote kiezers- en kiezeressengroepen, dan kan niet anders dan van sentimentspo- 1 it tok sprake zijn. Men gunt den ambtena ren gaarn© wat meer salaris en wil zijn goede hart laten spreken. Dat dit mogelijk was tegen den nadrukkelyken wensch van de Regeering, is een nieuw bewijs voor de ongezonde politieke constellatie. Niet ge remd door vrees voor de politieke gevolgen laat «ton zich gaan, wetende, dat de bp- trokkenen er geen baat by zullen vindejn, welke ook. Aan deze schoone demonstratie hebben meegewerkt: bij de ambtenaarsmotie de S. D. A. P., Vryz. Democraten, 13 Katholiei, ken en de heer Arts en by de onderwysmo- tie dezelfden en zelfs 18 Katholieken, w. o. dit maal ook de leider, dr. Nolens. De motie-J."*ter Laan e.a. inzake <1* rechtspositie der ambtenaren ging er, even als de onderwjjsmotie door met 46 tegen SI stemmen en was eveneens een slag in de lucht. Reeds vroeger (op 28 April j.l.) heeft de Minister van Justitie in de Kamer uiteengezet, dat deze zaak allerminst een voudig is, dat opwekken van verwachtin gen nergens zoo bedenkelijk is als by per soneelsaangelegenheden en dat hier zeggen en doen behooren samen te vallen. Deze motie zal dan ook geen verandering bren gen in het voornemen der Regeering om het formeele recht in een wetsontwerp voorop te stellen e n t. o. v. het materieel® te bepalen, dat er een regeling moet ko men. e e De Kamer heeft de overige deel van den dag besteed aan de begrooting van minis ter Kan, waarvan alleen de afdeel ing Vi»- schery onafgedaan bleef. Van verschillende zijden is gepleit voor herstel van het directoraat-generaal by Landbouw en de heer van der Sluis heeft daarvoor zelfs een motie ingediend. Wij verwachten echter, dat de meerderheid het standpunt zal innemen, dat men den Mi nister in deze de handen niet moet binden, of zooals de heer Weitkamp het zei: men late minister Kan „boer op zyn erf en schrijver op zijn erf'. ®ij de behandeling van de afdeeling Landbouw heeft vooral het verbod van in voer van Nederlandsch versch vleesch in Engeland op grond van (een kennelijk on gemotiveerde) vrees voor mond- en klauw zeer in het middenpunt der belangstelling gestaan. Dat onze Regeering ten deze niet heeft stilgezeten is voldoende bekend en gelukkig heeft en ze uitvoerhandel in vleesch zich voor een goed deel weten aan te passen door het uitvoeren van bacon. Met het advies van den heer Braat om te genmaatregelen tegen Engeland te nemen nam de Minister terecht een loopje door de vergelijking met een dwerg, die een reu* een klap in diens voor den kleinen mam onbereikbaar gelaat wil geven. Het van verschillende zyden geopperde denkbeeld om gedqrènde de Olympiade in 1928 een landbouwtentoonstelling met Staatssteun to organiseeren om onzen landbouw nog meer bekendheid in het buitenland te ge ven, lokte den Minister zeer aan, al kon hy natuurlijk nog geen bepaalde toezegging doen. Hot conflict in da mijnindustrie. Het Engelsche mtjiwrnflkt is wel een heel eigenaardig stadium gekomen Men rekende er beslist op, dat de distrieten de regeerings-voorstellen zouden aanvaarden, en dat daarmee de staking tot het verleden zou behooren. Trouwens practisch was dat reeds het geval, doordat duizenden mijnwer kers den arbeid reeds hebben hervat. Doch wat gebeurt! Men laat in de districten hen, die weer aan het werk zjjn gegaan, niet meestemmen! Een buitengewoon merkwaar, dige truc, die de waarde van den udtslag der stemming tot nul reduceert. Want zjj, die die daad zich feitelijk uitgesproken vóór beëindiging der staking. Alleen hun stem wordt niet gehoord; hun daad wordt alleen gezien, en die is welsprekender dan hoeveel stemmen ook. Maar als men het formele re sultaat der stemming in Londen nagaat, dan ziet men dat waarschyrilyk een groote meerderheid tegen de regeeringsvooratel 1 en zyn geweest. Nogal logisch! Want in feite hebben allen zy, die nog doorstaken, en dus tegen de opheffing der staking zyn, hun stem uitgebracht. Formeel gesproken is dus de (meerderheid^ der werkers tegen de regee- ringsvoorstellen, maar iemand-, die de toe standen goed- kent, kan tot geen andere con clusie komen dan deze: de staking is totaal verloren, en de regeeringsvoorstellen zyn feitelijk aanvaard, niet door de stemming, maar door de daad. Volgens de officieele uitslag zyn 147.606 stemmen uitgebracht. Tegen het aanvaarden der regeeringsvoorstellen waren er 460.806 er voor 313.200. Door dezen uitslag werd het bestuur der Mijnwerkersfederatie, dat naar men weet gisteren bijeenkwam, voor een dilemma gesteld, waarmee intusschen 'n steeds wassende stroom van werkwilligen in de districten gepaard gaat. Gisteren had den zich ruim 10.000 man aangemeld en het (aantal mijnwerkers, dat zich thans van de Federatie heeft afgescheiden en den ar beid heeft hervat, is byna 377.000. Op initiatief van de gedelegeerden van Zuid-Wales werd voordat de gedelegeerden conferentie uiteenging een resolutie aange nomen, waarin aan alle districten wordt aanbevolen onverwijld in onderhandelingen te oj De resolutie renden raad na te gaan door welke alge meene beginselen de districtsorganisatiea zich moeten laten leiden bij de onderhan delingen. Zy dringt er op aan, dat geen dis trict een eindregeling zal treffen, totdat er een nieuwe nationale conferentie wordt ge houden, welke de rapporten over alle on derhandelingen zal ontvangen. Nog voor de resolutie om onverwijld on derhandelingen te openen gepubliceerd weid werd reeds bekend dat er tusschen de mijn eigenaars in Nottinghamshire en de gedele geerden van 40.000 van de 60.000 myyorwer- kers in dit kolengebied, die de leiding vol gen van het Lagerhruislid Spencer, den lei der van den gewestelyken Mijn werkersband, die onlangs door de Mijnwerkersfederatie werd geroyeerd, een overeenkomst werd ge sloten voor den duur van vijf jaar. De andere zullen thans wel spoedig vol- De bladen melden, dat een aantal voor aanstaande arbeidersleiders van plan zyn een nieuwe beweging voor den vrede in het industrieels leven in te zetten. De „Daily News" meldt dat deze leiders van meening zyn, dat de gebeurtenissen in de industrie sedert het laatste jaar een buitengewoon geschikte gelegenheid opleveren om op de ruïneuze nutteloosheid van stakingen te wijzen en de voordeelen van constitutioneel e en conciliante middelen te propageeren. En kele oorzaken van de strubbelingen in de industrie zijn, zoo wordt betoogd, recht streeks terug te brengen tot de concurren tie van inferieure arbeidsnormerv in het bui tenland en kunnen alleen door wetgevende maatregelen doeltreffend worden ondervan- ge. Andere strubbelingen vragen om de in stelling van betere betrekkingen met de werkgevers door de voorziening in een ver beterd stelsel vam verzoening. Omtrent deze verzoeningspoging zegt de Times dat de leidende figuren van den ge matigden vleugel der Arbeiderspartij geen speciale campagne voor den Vrede in het industrieele leven zullen op touw zetten, maar meer dan zy tot nog toe deden in redevoeringen den nadruk zullen leggen op vredalievende oplossing van arbeidsgeschil len. Zy wijzen er op dat in industrieën, die geen buitenlandsche concurrentie te duchten hebben, en in andere industrieën die niet met concurrentie rekening hebben te hou den, geschillen zeldzaam zijn, en dat den laatsten tyd de geschillen zich uitsluitend beperkten tot de industrieën, waar de con currentie uit het buitenland scherp is. In dit verband wordt er op gewezen dat in Augustus van het vorig jaar een commissie uit de Lagerhuisfractie der Arbiederspartij party onder presidium van Snowden de hou ding van deze party omschreef tegenover „sweated" goederen en erop aandrong, aan goederen, geproduceerd onder bevredigende voorwaarden in het rijk, voorkeur te ver- leenen boven goederen geproduceerd onder „sweated" voorwaarden in het buitenland. Verwacht wordt dat dat standpunt thans sterker naar den voorgrond zal worden ge bracht met het oog op de meening die on der de Arbeidersleden bestaat, dat de indus trieën, waar de stubbelingen acuut zijn, juist die industrieën zijn, waarin de'Engel- sche arbeider onderhevig is aan unfaire bui tenlandsche concurrentie. BUITENLANDSCH NIEUWS. BELGIë. Onzekere oorlogsleiding. De strijd tusschen maarschalk Foch en kening Albert inzake den slag aan den Ijzer, welke denken doet aan den strijd om de overwinning by de Marne (tusschen Joffre en Gallieni) is de „Frankf. Z." aan leiding om erop te wijzen, dat die strijd ook voor de Duitschers meer dan alleen histo risch belang heeft. Er Wijkt n.l. uit, dat in die kritieke weken in het kamp der geal lieerden groote onzekerheid heeft heerscht. Hoe zou de gang van zaken zijn geweest, indien toen niet ook in het Dyit- sche hoofdkwartier onzekerheid hadde ge heerscht. Door dat gebrek aan doelbewust heid kregen de Belgen gelegenheid de stel lingen aan den Lfaer in te nemen voordat de jonge Duitsche troepen aan het front kwamen. In verband met d^n aanvol op Antwerpen alvorens het Belgische verzet was gebro ken vraagt de „F. Z." tenslotte of het leger- bestuur den moreelen invloed van een snel len val van Antwerpen hooger heeft ge^" schat dan het geweldig groote militaire voordeel, gelegen in de bezetting van weste lijk België en den we gnaar Calais. ZU1ID- AMERIKA. Een schip verbrand. Een lading vee omgekomen. Het stoomschip „Montreal", een der mooiste schepen van de Canada Steamship Line, is door brand tusschen Quebec en Montreal totaal vernield. Vijf leden van een bemanning van veertig worden vermist Het schip vervoerde een lading rundvee en paarden, die geheel verbrandde. Een interessante brochure van Dr. W. Schuurmans Stek hoven. Uitgave C. Morks Ozn., Dordrecht. Prijs 1.50. 72 pag. Dr. W. Schuurmans Stekhoven, arts te -Utrecht, welbekend als genees kundige medewerker van de Nieuwe Rot- terdamsche Courant, heeft sociaal- geneeskundige studie geschreven, getiteld „Ratten en Rattenbestrijding in ons Vader land", welke studie, in verband met de groote beteekenis van de ratten in onze sa menleving algemeen interesse verdient. De voorzitter van den Gezondheidsraad te 's- Gravenhage, Dr. N. M. JosephusJitta schreef een inleidend woord, waarin hy er OA. op wyBt, dat op 't oogenblik in Parys een internationale conferentie, bijeenge roepen door de Fransche regeering, zich bezig houdt met het bestudeeren van de maatregelen, die op wederkeerig gebied ge nomen kunnen worden tegen een aantal besmettelijke ziekten, o.a. tegen de pest, waarvip de rat in 't algemeen de over brengster is. Op Java eischt deze ziekte op 't oogepblik vele slachtoffers, en juist daar is gebleken, dat de strijd tegen de ratten het eenige afdoend© venweermiddel is en, dat daar, waar de strijd tegen de ratten rtelselmatig wordt gevdferd, men ook de Pest ziet verdwijnen. In dit boekje van Dr. Stekhoven wordt n« op eenvoudige, maar grondige Wyze uit eengezet, waarom en hoe we ong tegen de mtten kunnen ivenweeren. De schrijver ver- de kunst quaesties op een pakkende Jrnnier uit een te zetten en verbaast tel kens door de veelzijdige toelichting. Aan heen, die zich interesseert voor maat- «chappelyke hy giëne zy het boek je ten zftrste ter lezing aanbevolen. Allereerst wordt een overzicht gegeven van de biologie van de ratten: waar ze voorkomen, hoe ze leven, welk voedsel ze gtibruiken enz. In ons land komen twee echte ratten voor en wel: lo. d e r i o o 1 r a t (Mus norvegicus of decumanus). 2o. dehuisrat (Mus rattus). Deze soorten komen thans over de gehee le wereld verspreid voor, maar volgens de geschiedschrijvers zouden beiden uit Oost- Azië afkomstig zy'n en vandaar per schip langs de oude handelswegen Europa hebben bereikt en de ratten hebben een buiten gewoon groote (voortplantingssnelheid zich binnen korten tijd zoo snel hebben uit gebreid, dat ze nu welhaast overal worden aangetroffen. De rat is voor den mensch schadelijk op drieërlei wijze. Allereerst door haar v.oed- sel, dat ze gewoonlijk van ons „Bteelt". Hierbij valt echter een verschil op te mer ken tusschen de rioolrat, die practisch alles eet, en de huisrat, die meer den voorkeur geeft aan zindelijk voedsel en bovendien eenigszins vegetarisch is aangelegd. Ten tweede is de rat schadelijk door z'n groote vernielzucht en ten derde door z'n behoefte aan nestmateriaal, waarin zij voorziet ten koste van boeken, kleeren, iDeoeconomische schade door de ratten aangericht, is vry .belangrijk. Uit een vereenigd rapport van de diensten voor Stadsontwikkeling en Reiniging en den Geneeskundigen Dienst der gémeente Den Haag blykt, dat de schade, die per jaar op door de ratten aan de eigendommen der gemeentenaren worden toegebracht op niet minder dan 300.000 werd begroot. Op het platteland is de schade, berekend per inwoner, ongetwijfeld veel hooger De schrijver meent, dat slechts dan de over heid de bestrijding ter hand mag nemen, wanneer de algemeene welstand en de Volksgezondheid bedreigd worden, of wanneer het betreft het voorko men van hinder van de omwonenden van particuliere bedrijven, die met bijzonder rattengevaar gepaard gaan. Tot op zekere hoogte kunnen we aan de rattenbestrijding ten grondslag leggen het oude Hollandschè spreekwoord: „Wie 't water deert, die 't water keert".. By de hygiënische gevaren ver bonden aan de rattenplaag staat de over brenging van besmettelijke ziekten 't zij direct, 't zy door imiddel van beesmette parasieten, geheel op den' voorgrond. Als zoodanig moeten genoemd werden de rattenbeet-ziekte, de z iek te van We il, de pest, de t r i- chinoseen 't mond-en klauwzeer. Dat de laatste veeziekte door de ratten zou worden overgebracht, is een veronderstel ling van zeer jonger datum, die echter door opzen landbouw-consulent te Londen Ir. Gerritsen wordt bestreden, omdat ratten zeer moeilyk met mond- en klauwzeer te besmetten zyn. 't Lykt ons wel interessant, in verband met het onlangs voorgekomen infectie- geval in de Stedelijke Zwemin richting te Gouda, de opvatting van Dr. Schuurmans Stekhoven over de rol, die de ratten spelen by de overbrenging van de Weil'sche ziekte (spirochaetoais icterohaemorrhagiae), weer te geven. Ge woonlijk verloopt deze ziekte onder zóó lichte verschijnselen, dat ze óf onopgemerkt blyven óf afgaande op het hoofdverschyn- sel: geelzucht een andere diagnose wordt gesteld. Het Tïiicro-organisme, dat directe oor zaak van de ziekte is, Leptospira icterohaemorrhagiae, nestelt zich m de nieren van de rat en wordt met de urine uitgescheiden. De besmetting van den mensch vindt dan ook waarschijnlijk plaats door het binnenkrijgen van verontreinigd water of van stoffen, die door ratten be smet zijn. Vermelding verdient, dat een deel der in ons land waargenomen gevallen, personen betroffen, die in 't water hadden gelegen en byna waren verdronken e« daar bij een flinke hoeveelheid water hadden bin nen gekregen. iBij een onderzoek van de hoogleeraren Dr. W. Schiiflfner en Dr. W. A. Kuenen in ons land, bleek, dat gemiddeld 45 der volwassen ratten (by na alle rioolratten) ermee besmet waren. Onze aandacht moeten we dus voortdurend op dit vraagstuk gevestigd houden, al wet tigen de vry zeldzaam waargenomen gevallen dezer ziekte nog geen kostbare rattenverdelgings-campagne. De rattenbestrijdin gsmidd e- len houden natuurlijk verband met het deel, dat by het gebruik voor oogen wordt gesteld en dat drieeërlei kan zijn: verdrij ving, beperking of uitroeiing van de ratten- bevolking op een bepaalde plaats. Prof. van Loghem stelt zich op het stand punt, dat de stryd tegen de rat vóór alles is verdediging tegen het indrin gen van de rat in voedaelpak- huizen en voorraadschuren en het tot rattennesteling onge schikt maken van alle voor de samenleving dienstbare hui zen, stallen en gebouwen. Ter verduidelijking van dit standpunt voert Prof. van Loghem aan, dat er wel haast zooveel ratten zijn als er kunnem zijn; in den strijd om het bestaan dringen zij steeds op naar nieuwe nestelplaatsen en nieuwe jachtterreinen. Rattenverdrij- v i n g heeft dus tengevolge ratten- verdelging. De allereerste ei sch, waaraan dan ook een rattenbestrijding behoort te voldoen, moet afdoende en blijvende verdrifving genoemd worden. Dr. Stekhoven verdeelt de bestrij dingsmiddelen in de volgende vijf groepen: 1. jagen en vangen met natuuelijke vijanden en vallen; 2. vergiftigen door toedienen van vergif tig voedsel; 3. vergiftigen met behulp van vergiftige gassen; 4. verwekken van besmettelijke ziekten onder ratten; 5. ratdichtmaken van nestelplaatsen en voedselvoorraden. Rattenbestrijding zonder het ratproof maken van alle nestplaatsen en opslagplaat- sel heeft volaens den schryver g e en zin. In een afzonderlijk hoofstuk wordt een over zicht gegeven van de rattenbestrijdings- organisatie. Mits het toezicht op de toepas sing der bestrijdingsmiddelen en het slot- onderzoek ter vaststelling van de bereikte resultaten in deskundige en onpartijdige handen is, ziet de schryver er geen bezwaar in de rattenbestrijding aan een c o m m e r- ei e e le onderneming toe te vertrou wen. Alleen de zoo verantwoordelijke scheepsontratting in de haven steden zal door de betrokken, goed uitge ruste overheidsdiensten moeten worden toegepast, en komt zeker niet in aanmerking om aan een particuliere onder neming te worden toevertrouwde Het rattenbestrydingsvraagstuk is zeer veelzijdig en slechts door onderlinge samen werking van den technicus, den medicus epidemioloog en den pharmaco-toxicoloog, die voor elk bijzonder geval een plan de campagne zullen moeten samenstellen, waarbij rekening wordt gehouden met aller belangen, kan men een afdoende bestrijding organiseeren. In verhand met de algemeene belang stelling, die dit geschrift verdient, hebben we de denkbeelden van den schrijver meer uitvoerig weergegeven dan we ais regel kunnen doen. Enkele slordigheden, die er in voorkomen, kunnen bij een eventueelen her druk gemakkelijk verbeterd worden. t

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1926 | | pagina 3