Sanitas
7
r
irg’s Brood
m voadaaam
AT 65
RHE1D
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
N». 10406
65* Jaargang
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
EERSTE BLAD.
FEUILLETON.
Zaterdag 12 —aart 1627
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enx.
VLAMMENDE KATCHEN.
Gouda als woonstad.
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
gewogen en te licht
715 225
GOUDA
1f
in
zou
i
(Wordt vervolgd).
I
Het leven is een som, die niemand twee
maal kan overmaken.
bij het Witte hele
Telefoon 4SS8.
UW BON
tüTENDIJI
:roam.
dres voor
N KOUSEN,
eukbanden enz.
Ü1IIIISCHE COURANT.
Artikelen
en heerea
linboakje id f 1.26
el end:
M. HUFKENS.
asvormen door D. Fi.
SCHE KRACBTPIL-
'ndej-bare Bustes. Ook
zwakken. Bekroond
en eer&-diploma’i. In
>nd toeneming. Geg«-
Door Artsen aanbe-
7ele dankbetuigingen.
100 stuks WW. 200
thuis onder rembourt'f
postwissel.
feestr. 21, Den Haag
gezeten boerenstand
Ze heeft, mede haar
n dat platteland. Ze
>men en kennelijk
afkomst niet. Want
Roman door
PAUL OSKAR HöCKER.
Uit het Duitsch vertaald
door
Hermine van Geerten.
(Nadruk verboden).
meermalen, niet Let minst in den Laatsten
tijd, in opspraak was. Dit past niet bij haar
komaf, strijdt met den aard hirer bevolking,
is gedecideerd on-Goudsch.
Mijn oordeel .geef ik U, Mynheer de Re
dacteur, niet in den door U verlangden
vorm van voor- en nadeelen. Ik hoop, dat
gij dit wilt verontschuldigen. Ik vreesde
zeer alsdan te zullen vervallen in een tellen
en wegen van zuiver materieel© voor- en
nadeelen, misschien zelfs met do uitkomst
van een «Mene' Tekel”, wat Gouda even
zeer gedecideerd niet verdient.
R. RENSMA.
Gouda, Maart '1927.
(„Mene’ Tekel”
bevonden. Red.)
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DCCCLIX.
In de laatste jaren zyn vel© nieuwe en
groote gebouwen in de residentie opgericht.
Verschillende groote instellingen hadden
uitbreiding van haar lokaliteit dringend
noodig en er komt in het systeem van ty-
delyke voorziening door middel van aan
koop van groote woonhuizen ten slotte een
toestand in die bedrijven die het noödig
maakt afdoende voorziening te treffen. De
Handel-Maatschappy en de Rotterdamsche
Bank bleven in het centrum der stad op de
Kneuterdijk en wisten daar zooveel terrein
te verwerven dat het mogelyk werd een
monumentaal gebouw te stichten. Over het
al dan niet mooie dier nieuwe kunstwerken
zal wel altijd getwist worden. Er iB op deze
twee heel wat kritiek geoefend en dat is
begrijpelijk, want zy hebben iets aparts,
iets nieuws, dat natuurlijk niet algemeene
instemming vindt - -
^Ar<üïitect^^ -4ie~wvtób^4s voerh^ mo«e.
wat mooi is en er zyn diverse richtingen
in de moderne architectuur die gewoonlyk
nogal vijandig tegenover elkaar staan. De
leek buitenstaander verstout Z’CJ' niet 0611
oordeel uit te spreken maar heeft zijn eigen
smaak, e/n begrip dat v€el beteekenis
heeft voor kunstbeoordeeling. Gewoonlyk is
die leek ook erg praktisch en hy vraagt rich
af of de inrichting van het gebouw zelf vol
komen goed is met het oog op het doe!
waarvoor het bestemd is. En dat kan hy
heelemaal niet beoordeel en.
Er is een nieuwe wyk in de residentie
gekomen die bizondere attractie schfynt te
hebben voof het oprichten van kantoorge
bouwen. Die wyk ligt langs de trambaan
die van het StaaAsspoorstation naar Scheve-
ningen voert. We,-vinden daar de gebouwen
van de Koninklijke Petroleufri-Maatschappy
en haar familielid de Bataafsche, het rijks-
gebouw voor de Statistiek, het kantoor der
Petrolea, de Indische Spoorwegen en thans
als laatste het hoofdgebouw der Assurantie
Maatschappij De Nederlander van 1845.
Verleden week is dit laatste gebouw ge
opend. Het is de jongste schepping van Mr.
Berlage. Men moet dus beginnen met aan
te nemen dat Let architectonisch een kunst-
U vraagt myn oordeel over „Gouda a’s
woonstad”.
Voor mij is een woonstad, esn stad waar
iemand zich zal gaan vestigen zonder er
bepaald te moeten wonert uit hoofde van
zijne werkzaamheden; een stad dus, die
door zyne voordeelen speciaal mooie na
tuur menschen tot zich trekt.
Ofschoon Gouda my in de reeks van ja-
ren die ik er woon .lief geworden is, moet
ik tot mijn ®PÖt verklaren da* Gouda geen
woonstad is en hef m.i. ook nooit zal
kunnen worden, door gebrek aan voldoende
mooie wandel- en fietswegen in de nabij
heid. Zelfs zeer lage belastingen kunnen
onze stad niet tot woonstad maken.
Gouda is een prachtig mark t-centrum
en kan zich als zoodanig ontwikkelen, wan-
I neer men voor goade toegangswegen zorgt
Ten slotte laten wy voor heden hier vol-
..ift uaiiK V uvvbwi-iiiuoiv-
rend. ,.U hebt het zoo goedbedoeld
Zij wachtte niet af of hij wat zou
antwoorden. Hoofdschuddend gng Uj
verder.
Een vooraanstaand ingezetene geeft ons
Zijn oordeel aldus:
uei netn meeueeien. lun ik zal er dij-
voegen ais de firnx Troilo zich ver
plicht haar concuirrenie op 1 Uctober
geen moeilijkheden in den weg te leg
gen, dan zal Mr. Gabb miissonien zoo
genadig zijn met mij te willen spelen.
Is het zoo goed
Nearly. Vrijwel’”, zei Mr. Gabb
dOodJkaimi. Hij was allang weer met
zijn werk verder gegaan.
De jonge vrouw iaóhte zenuwachtig.
,,Üp stua van zaken was he. voor mij
een kleine moeite geweest om aan jul-
irouw Lutz die paar stuivers voor te
schieten waar het oni te doen zal zijn.
Maar dan had ik een verzoek van naar
zelf verwacht, geen bedreigingen van
naar vrend. Geen... afpersing.
Met voldoening zag mevrouw Rett-
berg de uitwerking van het scherpe
woord. Katarina was doodsbleek ge
worden. De Engelschman, die naast
haar was komen staan, legde snel zijn
hand op haar arm. als wilde hij haar
van iets onnadenkends .erughouden.
Met vlugge passen verliet mevr. Rett
berg de kas.
De beide ach ter olijvenden spraken
langen tijd geen woord. Mr. Gabb nam
een arbeidster een bloempotje uit de
hand en toonde haar zwijgend hoe ze
de aarde moest ophoopen en aandruk
ken.
EWelijk vroeg Katarina halfluid en
bedeesd ,.Hoe wist U het dan
„De oude heer had het gehoord.
*u iwijiei beiaien over ae gevoi^en van
net procesieeren van een wissel. ue-
s.ag. nxecuioriaie vemoqp. zmu net
werK m oun komenuen winter een
even-enthousiaaieui vo.cooler vinden l
ui zou er den nieuwen eigenaar niets
aan gelegen zijn om' naar bloem tot
bOKenuhpid te brengen Zou hij mis
schien uit nijd al liaair moeizaaa werk
vernielen
Over Katarina’s bruingebrande wan
gen druppelden heete tranen. Zelfs al
zou ze zoo snel mogelijk ad naar voor
raden vetKOOipen aan de F ranktorter
[irma. dan zou de opbrengst met vol
doende zijn. De zaak was niet te nou-
den. Want wat voor moordprijs
die haar bieden?
Ze perste haar lippen, haar tanden
Op elkaar. Ze had een prop in de keel;
voor haar oogen kwam een slu er van
tranen. Ze kon niet eens de omtrek
ken van de gestalten herkennen, die
bij de bloembedden omhoog rezen Met
had zes uur geslagen.
Langzaam ging ze op de deur toe.
Toon ze langs Mr. Gabb ging, bleef
ze even stilstaan en greep zijn met
aalrde en sto> besmeurde hand.
..Ik dank U”. zei ze heesoh-flniste-
ADONNEMFNTSPRUS: per kwartaal 8J85, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.—, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per poet per kwartaal 8.15, met Zoai’ag«blad 8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomea *an ons Bureau: MARKT 81, GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van B—6 uur. Administratie Telef. Interc. 82;
Redactie Telef. 88. Postrekening 48400.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1regels 1.80, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgknng:
1—regels 1.55, elke regel meer 0.80. Advertentiën m-het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentië» de helft van den prij*.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN i 1—4 regels 2.06, elke regel meer (L50. Op
dr voorpagina 50 S> hooger.
Gewone advertentita en ingezonden medodeehngen bf| contract tot zeor gereduceer
de© prijs- Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst ras «oliede Boekhan
delaren, Advertentiebureau! en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
riet heeit hem ook erg verbitterd.
Kiatariaa noest gaan zit.eti, haar
knieën trilden. „Dat is het einde. Ik
was juist bij h^jn advocaat. De bank,
vaaroveir hij onlangs gesproken heelt,
heeft die hypotheek geweigerd.
„En uw Berlijnsche Geheimraad.
„(Heeft nog met geantwoord. Rij
heeit de brief van grootvader Troilo
waarschijnlijk nde. eens gekregen. Eva
heeft telegrafisch geimormeerd en heeit
als antwoord gekregen dat hij met een
studieoommiseie' naar Argentinië is.
,.What a shame.
Ze stond voor de groote werktafel
in het middenpad tusschen de bedden
met de irooie, groote exemplaren van,
de bloeiende „Vlammende Katchen’
waarvan de bloemen nu verwijderd
weirden. omdat de planten nu alleen
voor verdere vermeerdering werden
gebruikt.
Weik een verwachtingen had ze op
de nieuwe bloem gebouwd. Hoeveel
arbeid, hoeveel tijd, 'hoeveel geld was
er niet aan gewijd. En nu.
De data van de aianteekeningen. ge
deelte! jk in het onleesbare gekriebel
van Mr. Gabb. gedeeltelijk in haar
eigen stijl schootaelisjeeschrift, eindi
genden op 23 September. Vandaag. Ze
liet haar oogen gaan over de open
vakken in de agenda :ot 1 October
Wat zou er wel op die dag-van-schrik
cebeuren. als ze het accept niet kon
betalen Haar advocaat had haar niet
45) --
.Zegt dan maar tegen de Lady,
da1, het gezelschap, dat ik tegenwoor
dig weer op den Amselberg aantret,
tne niet aanstaat.”
,.Zoo, zoo.” Mevrouw Rettberg drar
de rich op haar hakken om en rood
van dkift keek ze Katarina recht in
b«t geaictK. „Dat is afgesproken werk.
Het gant tegen meneer Troilo. Dat is
dus jullie wraak, nietwaar
Katarina maakte een afwerend! ge
baar „Maar mevrouw..
Mr. Gabb zette het bloempotje dat
hij onderhanden had1, weer in de rij
en wendde zich naar mevrouw Rett-
berg. Zijn kaarsrechte houding had’iets
dreigends. Hij zag er int om bang voor
te worden „Bent U Waar Goed U
wik dus hooren, wat U al heel goed
stuk is al zal he^ nageslacht zich stellig
voorbehouden om een eigen oordeel te vei
len. Op dit oogenblik is het zóó dat men
het mooi moet vinden omdat het van dezen
architect is. Ons eigen oordeel telt dus niet
mee en wij wachten ons er dus wei voor om
te zeggen dat wy het niet 111001 vinden.
Niet ver van dit gebouw staat het nieuMe
Gymnasium waarover al heel wat is ge
schreven en dat ook pas over een halve
eeuw op ware waarde zal worden geschat.
Tot op zekere hoogte hebben wy reden om
tevreden te zyn dat deze bouwwerken wer
den gesticht door de beste architecten die
wy op dit moment bezitten en beter kon
den wij dus niet afzijn. Over wat vroeger
is gebouwd loopen de meeningen ook nog
altijd zeer uitéén en dus zal het over ai
deze gebouwen ook wel zoo zyn. Men moet
het zelfs maar niet wagen te zeggen wat
men wel mooi vindt want dan wordt men
aanstonds ingedeeld by een soort kunst en
daarmede is men dan af gehandeld. Er
wordt nog altyd veel geklaagd over leeljjk
bouwen ook van gewone woonhuizen en het
staat heelemaal niet vast wat als leeljjk en
wat als mooi is aan te merken.
We hebben hier ter stede een Schoon
heidscommissie maar door haar wordt men
ook niet veel wyzer. Er staan in het villa
park Zorgvliet vele villa’s, waaronder
er zyn van de meest uitéénloopeside soort,
diverse die men aanstonds heel mooi vindt
en andere die wellicht foei-leeljjk zjjn. Een
maatstaf te ontdekken waarmele al deze
bouwwerken worden beoordeeld door de
Schoonheidscommissie is niet mogeljjk en
wie met belangstelling de bouwwerken ga
deslaat, begrijpt er ten slotte hoe langer
hoe minder van. Miaar dat ligt aan den leek,
In ieder geval hebben wy reden om tevre
den te zyn dat er zooveel gebouwen en hui
zen bijkomen en dat gebroken is met het
oude stelsel van bouw-maar-raak. We be
grijpen heel goed dat men nu en dan moet
schipperen omdat de menschen die een
bouwwerk laten oprichten er ook iets over
te zegigen moeten hebben. Velen kunnen
zich even goed elders dan in den Haag gaan
♦estigen en menige kleine stad zou gaarne
too’n villa of kantoor in haar territoir rien
opgericht en daaraan geen enkele moeilijk
heid in den weg leggen
In de laatste jaren zjjn ook tal van ker
ken gesticht en wy moeten zeggen dat men
met dpn bouw daarvan .gelukkig is geweest.
Het ®Ün wel geen luxeieuae kathedralen,
maar daarvoor ontbreekt het geld nu een
maal, maar als wykkerkjes zyn ze heel
fraai en versieren zy de wjjken inderdaad.
Aan het leelijke gepruts van lokaaltjes die
even goed als garage zouden zyn fe gebrui
ken is althans een einde gekomen.
Met den bouw van moderne» winkels is
men ook op den goeden weg. Er is een tjjd
geweest dat ook daarin erg veel geprutst
werd door het aantrekken van belendende
perceelen die nün of meer werden gelyk
Aan de reeds gepubliceerde meenangen
over Gouda als woonstad voegen wy heden
weder een drietal toe.
Een in Gouda zeer belangstel
lend stadigenoote schrijft ons het
volgende:
Gaarne wil ik u mijn meening doen ken
nen over Gouda, als woonstad.
U heeiit me^ uw verzoek een punt aange
roerd, dat vaak het onderwerp van gesprek
is bij vele inwoners en dkt in den regel in
mineur is gesteld. Dat ie wel heel verveiend,
miaar het is toch zoo,,
Of hejt echter de geboren Gouwenaar is,
die wedmg goeds van zyn oud steueke weet
te vertellen’ en in. den bretde vaak de nadee
len uitmeet, zonder het goede te erkennen,
betwyfel ik.
De geboren Gouwenaar en tot die groep
behoor ook ik, weet wel dat er heel veei
steden ©n mooi© kleine plaatsen zijn, waar
het wonen veel genot zal opleveren, maar
die waardeert toch ook het veie goed© en
mooie dat Oouda biedt: he^ rustige van ons
stadj© met zyn prachtige singels en typi
sche grachtjes, zyn mooie parken en plant
soenen, zyn goed verzorgde straten.
Een fietstocht langs de Reouwijksche
plassen, een tocht naar Boskoop, langs
Wadddnxveen en oud-Waddinxveen., geeft
mjj steeds bekoring.
Ook een wandeling langs den Haastrecht-
schen dyk en door de Willens terug en
zoo zyn er meerdere is waarlijk een
genot.
Gou^a is rustig, het mist gelukkig de
nadeelen van een zeer drukke woeiige stad:
een sfeer, waarin het leven weinig is opge
schroefd, heeft veed voor.
De intense jacht naar genot, 'die men dn
de gróotc steden aantreft, mist men hier
gelukkig. Gelegenheid tot ontspanning is
hier voldoende.
Men kan in onzen mooien Schouwburg
veel goede tooneelstukken zien. Werd zelfs
in de afgeloopen week door het Hofstad-
Tooneel hier niet een première voor het
voetlicht gébracht? Twee bioscopen wed
ijveren met de mooiste films. In de winkels
is men zeer voorkomend en men bey vert zich
om aan uw wenschen te voldoen Maar de
winkeliers moesten er waf meer op letten,
dat die dames tegenwoordig luxueuser zyr.
aangelegd dan vroeger. Schenken zy bier
meer aandacht aan, dan zal hun dit zeker
voordeel opleveren.
De onderwijsinrichtingen zyn hier uitne
mend; voor lichamelijke ontwikkeling zorgt
de sport.
betreft.
i ander kenmenk
h in den aard harer
bevolking als platfelandsstad, een
stad omgeven door
en welvarend© dorp»
ontstaan te danken
is daaruit voortg
schaamt zjj zich ha
in haar levenswijze ©n levensuiting heeft
Gouda het karakter van het platteland voor
een groot deel bewa^KL Ze heeft rich niet
kunnen onttrekken Min den invloed van
haar omgevjgg, 'ze maatschappelijk
Het oordeel van stadgenooten uit verschillende kringen der bevolking.
Vï. j
Of ik dan geen bezwaren heb Zeer
zeker.
Natuurlijk vind ook ik de belastingen
zeer hoog en adht het nooidtzakelyk, dat
deze lager wordlen. Het ,,n* onbegrypeljjk
hoé onze raadsleden dükwjjls over kleinig
heden uren praten en zonder cen enkele
opmerking hooge bedragen yoteeren alsof
het niet de minste beteekenis heeft, dat het
uitgaven-cijfér der gemeente belangrijk
wondt opgevoerd en de schuldenlast der ge
meente wordt verzwaard. Voor Gouda als
woonstad acht ik het niet alleen gewen acht
dat de belastingen »iet hooger worden,
maar aanzienlijk deden.
Ergerlijk vind jk het als huisvrouw, dat
zomers het verbod van melk bezorgen op
Zondag bestaat. Waarom wordt niet gedu
rende Juni, Juki en Augustus dispensatie
verleend
En waarom is kier niet mogelyk wat el
ders wel blijkt te kunnen, dat electriciteit
ook kan worden benut voor verwarming?
Practisch is dat thans door den te hoogen
prijs uitgesloten.
Er is voor Gouda als woonstad ongetwij
feld nog veel te verbeteren al erken ik het
vele goede, dat Gouda heeft.
Of datgene wat werkelijk den bewoners
ten nutte kan komen, tot stand kan wor
den gebracht in een sfeer, als waarin de
dat betwijfel ik.
En dat betreur ik voor de stad mijner
inwoning, die i'k waardeer, zeer
gen het o<n^®el van Mr- R- Rensma, advo-
caat-proeureur alhier:
Als eerste bizonderheid meen ik te mo
gen wijzen op de omstandigheid, dat Gvuda
onder A. ligt. Dit Verklaart eerstens in
de stad de vele gradften, singels de vele
bruggen en schaldetachtige straten, als
„Achter de Vischmaikt” en Zeugestraat
met de vele ophaalbruggen; voorts bui
ten de stad, de ve^ toevoerwegen naar
Gouda te water, het mooie polderland, de
fraaie land*wegen (Vijst), de a.ombekende
Reeuwijksche plassen.
Vervolgens kan Goqda bogen op een ryke
historie, die vele stedin van hee' wat groo-
teren omvang, ons iullen benijden. Of
schoon klein is Goud* van huis uit ,stad”
en is dit, ondanks den bescheiden omvang,
dien zij bleef behouden, gebleven. Haar
historische wording, haar voorname komaf,
haar goede dagen, zijn haar not goed aalu'
te zien op ons marktplein, en langs den
eeuwenouden Sf. Jan, ons Zuidwaarts te
richten naar de wijk der patriciërs, dit laat
ste in veel opzichten het beelu van oud-
Amsterdam opwekkw*
Dit wat het uiterlij
Er is echter nog
Gouda karakteriseert'
Den Gouwenaar ontbrak de gelegenheid
zich op te wekken t°t den modernen stads-
mensdh; hij bleef in hoofdzaak zyn verle
den en zyn zoude tfraditiën getrouw, bleef
conservatief (natuurlijk niet te "erwarren
met hetzelfde woord in de politiek).
Dafc Gouda haar contact met haar plat
telandsomgeving niet heeft verloren, is te
danken aan Goudla’s middenstand. In Gouda
leeft e€n uitgébreide middenstand, en juist
die middenstand wordt gevoed door het
achterland, en omgekeerd voedt hy die om
geving. Die middenstand in mimen zin
te nemen, ook omfvattende den middelmati-
gen ondernemer, den industrieeien en in-
tellectueelen middenstander vormt Gou
da's kern, bepaalt Gouda’ beeld, haar le-
venstoon. En wil Gouda dit beeld niet ver
liezen, (!an zal zij er op bedacht moeten z(jn
haar contact m&t hef achterland niet te
verliezen, nu tengevolge van de modemd-
seering der verkeersmiddelen er gevaren
duchten, dat de bronnen uit haar omgeving
zullen gaan afvloeien naar de groote ste
den.
De voormelde punten treffen my het
meest als inwoner. Doch onvolledig zou ik
zeker zyn, indien ik verzweeg dat Gouda
weei. wat leuereen ai weet. Alleen
julfrouw Lutz nog niet. En haar hau
lk het graag nog veirzwegea.’’
Kat&rina zag haar vriend! angstig
vragend aan: „Maar nu zou ik zelf
wel graag willen weten....”
„Mr. Troilo heeft zich de vorderin
gen uit Maan* laten cedjeeren, juffrouw
Lutz. Hij wil U den eersten October
moeilijkheden brengen, heb ik ge
hoord. Ins ’t ft so. Mre. Rettberg? Ziet
U van zulk soort zakenananieren
boud- ik niet. Zoo handelt geen gentle
man tegen de vrouw, waarmee hij eens
verloofd is geweest.”
Stom verbaasd had Katarina de han
den in elkair geslagen „Dat zijn ze
van plan?”
Mevrouw Rettberg haaide apottend-
glimiachend de schouders op „Maar
beete Mr. Gabb. als uw aanklacht niet
anders is... Ik weet natuurlijk niets
van de verhouding van de beide fir
ma’s. Het zou te ver gaan, dat ik in
zage zou moeten nemen van de boex-
houding van vrienden om te voorko
men dnt ze zaken doen, die Mr Gabb
niet aanstaan. Als ik Viktor Troilo
ver el. waarom U niet wil meespelen,
zal hij er hartelijk om lachen.
„Misschien zal Mr. Troilo niet la
chen misschien zal bij zich scha
iren.” t
Prachtig.” Mevrouw Rettberg from
melde zenuwachtig aan een paar dra
den van haar zijden manteltje. „Ik zal
79
34