tUl' - H. KRIMPENFORT Zn. SKOOTE UITVEKKOOr Damtsmantols groote keuze vanaf f 5.- ■V IMONADE-ESSENCE Bekeiidmaliing der A.L1.0. KEPtREEIIEN fL v. tl. POOL wr Tienduizend Gulden „ALRO" Kantoor - „Gouda Van oude Ordonnantiën SPAARBANK Raadsels voor de Jéugd. Kleiweg 17-23 Heerenstraat 1 Voortzetting onzer Extra koopjes' in alle afdeelingen Voile en kunstzijde japonnen. Ziet onze Etalages NIEUWE JAMS TIELEMAN A DROS J. C. FICKWEILER L SM' i8 B 8 «i M m m ®|®Ha S''drm mm, PIANO'S, ORGELS, enz. vanat 25 cent par flacon rogisterq „De Goudsche fiiper" iaat U ook Uw Schoenwerk IET? Probeer het du eaas j ALRO-CERTIF1CA TEN ALRO-OBL1GAT1ES gitloting a PARI, PROFITEERT VAN LIJNKIIp'S JÖLIRECLRMEMR1ID - kei ij leer, doordien gedijktydig een uitbar- stind van de Vesuvius plaats had. Vier- homlerdvyftóg jaar latcr werd Syrië en Klein-Azië (loon- een aardbeving geteisterd. Ofschoon men kan aannemen, dat die schat tingen van de -schrijvers uit die diagen, die het aantal slachtoffers op 100.000 bereken den, wat overdireven waren, het is vry zeker, dat de verwoestingen schnikbarem moeten zyn geweest, en dat duizenden men schen om het leven zyn gekomen. De kro nieken der aardbevingen hebben in de vol gende eeuwen geen aardbevingen vermeld Dat bewyst evenwel nog niet, dat de wereltl in dezen tyd door natuurcatastrophen ge spaard is gebleven. Amerika was toen nog niet ontdekt, <le weg naair Indië en Japan heel ver, zoodat silechts onvolledige berioh ten Europa ibereikten. Het groot aantal aardbevingen, dlie sinds de 17dle eeuw is op geteekeftd, bewijst het best, dat aan een tydelyke vermindering van het aardbevings- gevaar niet behoeft te worden geducht. Weer i^ Italië de haard van een ernstig'.; aardbevingscatoastrophe en zoo werd 18 De cember 1631 Napel» getroffen, waarby 3000 menschen omkwamen. Verder zij gerele veerd de aard-living in den Kaukasus in hel het jaar 1667, waarbij 80.000 slachtoffers. Dan de uitbarsting van de Etna in 1669, die twaalf plaatsen vernietigde en waarbij 25.000 menschen om ihet leven kwamen. Dan de verwoesting van Port Royal op Jamaica, op dien 7en Juli 1692, waarbij naar schatting 5000 menschen het leven lieten. 1693 was het tweede ongleluksjaar der zeventiende eeuw voot* Italië. Dit keer werd Sicilië ge troffen. 54 steden en 300 dorpen werden verwoest eti meer dan 100.000 menschen Het begin dier 18e eeu/w brengt <le eerste betrouwbare berichben over een aardbeving in Japan en wej het bericht, <lat Yeddo was vermeld en 2000 menschen waren omgeko men. Herinnerd zy aan de verschrikkelijke catastrophe in het jaar 1923, toen Tokio byna geheel werd verwoest en 50.000 men schen om het leven kwamen. Nauwelijks een kwart eeuw later werd Peking eveneens door een aardbeving ge troffen, waarbij het aantal slachtoffers eveneens op 100.000 kan worden aangeno men. Zeven jaar te voren werden de steden Lima en Caloa verwoest en I81OOO mensdien gedood. Deze aardbevting in Zuid-Amerika werd nog overtroffen door een catastrophe, welke 1 November 17'56 op Allerzielen dag -Lissabon grootendeels verwoeste. Deze aardbeving werd over meer dan het twaallfdte dteel van de aarde gevoeld, ver nielde de stad Lissabon en een zesde deel van haar bevolking 50.000 menschen kwam "daarbij om het leven. In het gehéél werden drie stooten gevoeld. Zoo gaat de vreeselijke lijst verder. Den 5en Februari 1783 werd Calalbrië door een aardbeving getroffen, talrijke dorpen en steden verwoest, het aantal dooden op 30.000 geschat In 1797 is er een aardbeving in Midden-Amerika geweest, waarbij vooral Ecuador en Pern werden getroffen. Het aantal slachtoffers: 40.000. In '1812 werden in Caracas op Witten Donderdag drie schokken gevoéld en de pas nog zoo bloeien de stad was slechts een puinhoop. De. 19e eeuw brengt in 1839 de aardbeving op Martinique met 12000 dooden, op 13 Aug. 1868 dte aardbeving, waarby de steden Arica, Equnque, Tacna werden verwoest en in 1895 de aardbeving in Japan met 200.000 dooden. De zware aardbeving op Martinique in bet jaar 1839 werd1 nog geen zeventig jaar later door een tweede en nogjernstiger gevolgd, waarby de stad St. Pierre met over de 20.000 inwoners volkomen weit! vernietigd. Velen zullen zich <le verwoesting van Messina, de bloeiende havenstad van Italië, op 28 De cember 1908 herinneren, de ernstigste aartl- bfvingaoata strophe in Europa in dte 20e eeuw. Behalve Messina yerd ook Reggio verwoest en veel leed erf ellende waren het gevolg. In de laatste jaren is het weer Japan, dat zoo zeer wordt getroffeji. 1 -MT Wenken voor veiligheid en Volksgezondheid. Huisvrouwen! Bedenkt, dat vleesch in warme dagen, vooral bij ondoelmatige bewaring, spoedig in bederf kan overgaan; dat zulks onder meer* geldt zoowel voor gekookte als voor versohe levers, -ook al zjjn deze by de keuring tegslyk met het ge slachte dier goedgekeurd dat het eten van bedorven vleesch en van bedorven levers zeer ernstige ongesteldhe den, soms met doodelijken afloop, tenge volge kan hebben. Gezondheidsraad. dezer stede van der Goude. Ail snuffelend in den catalogus van de Utreohtsche Universiteitsbibliotheek werd myn aandacht getrokken door een boektitel, die ais volgt luidde- „Ordonnantie van de Policye-Camer deser Stede van der Goude. Van nieus overaien, verbetert ende vermeerdert. Ammo 1633." Het bleek een prachtig, in perkament ge bonden, kwarto deel te zyn, gedrukt met die mooie XVIIe Eeuwsche letter op natuur- Iyk geschept, en nog by na niet vergeeld papier. De inhoud bestond uit een verzame ling ordonnanties, keuren, placcaten, regle menten, afkomstig van al tie verschillende autoriteiten, \tie in tlSe verwarde XVIIe rechtsvorming deel 1 13 oidonnanties en keuren zijn van de Goudsche Ste- en één daarvan is de zoo- [„Ordonnantie op de Pol'icye- Eeuw in ons li hadden. Er si in, die afkom: dely'ke Overhi oven genoemde' C'amer'" Het ia myn bedoeling in een paar feul'lle tone den lezers van dltt blad iets te vertel len over den inhoud van die oude verorde ningen, die so-ms zulk een plotseling licht laten vallen op het leven van die voor ouders, van wie wy slechts trimder dan drie eeuwen verwijderd zijn, en die toch soms veel verder weg lykeru Levend wordt die oude stedelijke wetgeving als je er de straat namen in vindt van je oude vaderstad, er als je eir eigennamen in aaintreft, die nog heden ten dage in Gouda voorkomen. Pc hoop, dat m^n leaaer» mèt myl plezier zul-en hebben in deze oude documenten. Laat ik beginnen met de „Keure énde Or donnantie der Stede van der Goude, op 't stuék van den Brandt, gqémaneert." Ge- druckt by Pie te r Kammazeyn, Boeck-verkooper, wonende in <le 'Korte Groenendaal, in 't Vergulde A.B.C. Anno 1648. Deze Rammazeyn schijnt later in de zaak te zyn opgevolgd door Cornells Dy- v o o r t, die aanvankelijk in de Korte Groe nendaal blijft wonen, maar tusischien 1662 en 1665 verhuist naar de Markt. Hy noemt zich dan „Stadts-Drucker", maar zyn zaak heet als van ouds „In. 't verguit A.B.C." Merkwaardig om te lezen is hoe in deze Bramlverordeniing van 1648 allerlei bepalin- igen staan, die men lieden ten dage byna letterlyk in moderne brandverordleningen Art. 1 dan begint met te bepalen, „dat in nu voortaan miemamt vyer sal mogen tders als In steenen Sohoor-atee- nen", terwijl het ook vani nu af aan verbo den zal zyn „eenige nieuwe buy sen of ander getimmert te bouwen, dan met steenen Ge- velen, ende steene zydie-muereni". Uit tal van andere bepalingen, die op deze volgen, blijkt, dat men zich in die dagen tot taak had gesteld zoo spoedig mogelijk de voor een deel nog houten stad der middeleeuwen in een moderne steenen stad te gaan veran deren. Bestaande houten gevel® mogen bijv. niet meer in hout hersteld worden, maar moeten, ingeval van vernieuwing, in steen wonden opgetrokken. En om dit proces wat te versnellen, werd het verboden houten gevels te „verwen, teren ofte pecken, op de •erbeurte van vyf endte twintigh gulden"; egen en wind zouden dan, rekende men denkelijk, in een paar jaar hun werk wel doen. En dót in het jaar 1648, waarin im mers door het sluiten van- den vrede van ;er, de klassieke Nederlandsche vrij heid „waar we 80 jaar voor gevochten heb ben", rechtens erkend werd! Aan die vry- heid blijkt dus zelfs toen wel het een en ander ontbroken te hebben. Nabuqrlijk „sal er oock geen hout onder in eefti-ge Haert-steoen mogen wesen, noch eenigh 'hout vastwta/er. achter eenige Schoor- steenen"; met uitzonderingsbepalingen. Allen die viuur gebruiken by die. uitoefe ning van hun bedrijf, „alle Brouwers, Mout- maker», Koormwassers, VI as-hekel aars, Zeepsieders, Oly-slagers, Koecke-backors, Verwers, Loot-gieters, Hoedemakers, enz. ende alle andere, meer vyers tot vordering* van hare Neringe van doen hebbende, als tot haer-luyder ordinaris huyshoudinge noo- digh is, sullck haer voorschreven Neringe niet en moger^doen, sonder kermisse ende consent (toestemming) van de vyer-9chou- wers Dit consent werd met gegeven zon der dat de vuur-ecihouwers de stookplaatsen hadden gezien en in otxle bevonden, terwijl deze laatste 11a die bezichtiging niet meen ten worden veranderd, en aan timmerlieden en metselaars op straffe van 10 gulden boete werd verboden stookplaatsen te ma ken „contrarie dese ordonnantie". Op die „vuur-schouwers" en hun functie kotp ik nader terug. Er volgt nu nog een gansehe serie van bepalingen, <Ke alle bijzondere voorzorgen bevelen tegen brandgevaar by bepaalde soorten van werkzaamheden. Het zou veel te ver voeren ze alle op te sommen. Vermel denswaard is alleen nog een bepaling, die aan onze moderne arbeidswetgeving doet denken. Voor het hekel-en van Vlas was een bepaalde tijd gesteld. Indien nu „hekel- me vsens (arbeidsters) bevonden worden een' half uer voor of na den voorschreven genetten tijd in 't huys waermen Hekelt, die sullen elck verbeuren drie gulden Een curieus middel staat aangegeven om te kun-T ren controleeren ot de bepalingen tegen brandgevaar by het hekelen niet werden overtreden. Aan die ingezetenen in wier hui zen men vlas hekelt, wordt bevélen „een belle in buy* te hangen, met een koorde, be zijden den/Ingang van de deur, dienen bc- quameUck van buyten si en ende sulcks trek ken zal mogen, dat de belle geluyt geven mach na behooren: Ende wie hier af in ge breke blijft, of terstond de deur met en opende alser ge-schalt wort, dde sal verbeu ren aes guldien". Dit alles was aldus bevolen „ten eynde tien Officier, gynen Stede-houder of do Vyer-scheawer», 't ondersouck sullen mogen (kunnen) doen". Wy vreezen alleen, tlat er tot het oonstateeren van de ev. overtredin gen niet veel gelegenheid bleef, als de hee ren van de toenmalige politie eerst door luid gebel hun komst hadden aangekondigd Denkelyk nam de toenmalige rechtér het zoo nauw piet, en was het voor een veroor deel ing al wel voldoende, als die controle*- rende ambtenaren de overtreding maar-zoo- ongeveer hadden geconstateerd. Van de bepalingen, die voorschayven, wat er moest gebeuren, als er, alle voorzorgen ten spijt, tóch b»anj kwam in Gouda, laten we er hier enkele volgen. - Om te beginnen, was de bewoner van het Ivuis, waarin de brand- ontstaan was, ge houden op de straten overluid „brand!" te roepen, op straffe van 25.boete, indien araleren den brand eerder gewaar werden, dan hyzelf, en brand riepen. Dan werd de brandklok geludd, op welk gelui „den Colo nel, Capiteynen, Luytenanten, Vaendragers, Wachtmeester ende Sergïanten der Schut terij gehouden wesen be komen met haar volle geweer op die Marekt voor het Stadt- huys". Merkwaar<Hg, van de schutters -zélfs wordt niet gesproken. Mochten die thuis blijven, of wel, bestond' de stedelijke weer macht in die dagen, niet zooals nu nog wef in sorFPmiige müniatuur-staten-, alléén uit ge gradueerden? Wie ter met was, nadat de klok een half uur geklept had (wat zal dut een zenuwachtig gedoe zyn geweest, een half uur lang die zware brandklok!) kreeg 4.boete. Intutsschen waren natuurlijk altyrled slag menschen naair' den brand geloopen. Strenge bepalingen verhinderden echter, dat men daar al te vee] last kreeg van nuttelooze toeschouwers. A-Heen wie de handen uit de mouw wilde steken, om te helpen, was wel- ko-mi Om te bègjnnen was het verbodten „dat iemandt (geen Sdhutter zyrale) ten brande zal mogen komen met eenigh Geweer of Wapen". Daarby was het nog weer extra verboden, gedurende den brand, of daar i" de buurt, een gevecht te beginnen, of iemand eenlig kwetsuur toe te 'brengen. Overtreders werden gesteaft met de dbfc^le straf, an ders op deiw de lieten gesteld. Het aardige van dcoe en dergel-y-ke be palingen is, dat men er uit op kan maken, wét by brand de meest voorkomende mis- dryven waren. Andei-s immers zou er geen reden zyn ze-nog eens afzonderlijk straf baar te stellen. Niemand mocht ook „met eenigen Tab- baert ofte Mantel, ten brande komen". Deed hy dit toch, dan werd hem de tabberd een voudig afgenomen, en veibe-urd verklaard, ten -behoeve van dien Schout en zyn dienaars. Ditzelfde radicale middel werd toegepast, als, in strijd met het veiWl,.vreemdelingen, vrouwen en kinderen op ktraat kwamen ge durende den brarat Ook zy verbeurden ,,'t opperste kleedt, datmen haer metter daedt sal mogen af-nemen". Zy waren dan wel fatsoenshalve gedwongen naar buis te gaan, en men was een drom lastige kijkers kwyt by den brand. Het blusschen was het werk van vry-wil- li-gers, wien het wordt„verboden eenigh gek ofte protfy-t daor van te eyschen ofte ontvan gen, op de verbeurte van haea1 Poorter schap, en de correctie dezer Stede". Dat is toch wel weer een sympathieke trek van deze oude -Hdlllaralters: ze vinden het geld slaan uit andermans nood zóó ontoelaat baar, dat ze, wie dat doen niet meer in hun midden wenschere, en de stad uitzetten. Van een georganiseerde brandweer was -natuurlijk geen sprake. Wekwaren er vaste „commandeurs" aangewezen, en was pre- bepaald, waar men de bl u schmiddel en kon vinden. Intusachen hadden de afcgers, voor zoover de /brand bij nacht plaats had, een brandende lantaarn uit ihun huizen ge hangen (vaste straatverlichting immers be stond ndet!), opdat het -blusschingswerk n»et in. het donker zou behoeven te geschieden. Merkwaardig, deze verplichting staat op het oogenblik nog net zóó in de Brandver- ordening der gemeente Utrecht, en daar is toch straatvenlichting genoeg. Men moet echter by brand op alles voorbereid zijn. „Om alle de periculen van brandt te beter te verhoeden, ende de selve ontstaan zyrale daer inne te voorsien, helbben den Schout en myne Hee ren van den Gerechte goet ge- oralen erale geordonineert" de stad te ver- deelen in 27 vdjken of „quartaeren", in elke wijk werden van 2—8 „vyer-sohouwers" be noemd (brandcommaraleurs), terwijl be paald wend „<lat in yedter quartier ter ge- designeeixle plaetsen bran dtlee ren ende haecken gehangën ende gebeight, ende met ysere ketenen ende sloten vast gemaeckt fiuillen wondeb". By dlie „vyer-stnouwers* staan namen, dte nu nog ün Gouda voorko men, als: Donker, Jonker, Verzyj, Van <ïer Tocht, Boon, Smit, Pot,'Van Vlidt, Veibey, Oosterling, Roos, e.a. Uit het feit, dat het meerendeel van'de „vuurschouwars" reeds achternaYnen blijkt te hebben aangenomen, volgt, dat het allen min of meèr notabele burgers waren. Achternamen waren toen ten tijde nog göenazin® algemene gewoon te: de notabelen zyn daarmee het eerst be gonnen. De „vyer-schouwers" kregen tot taak in hun wyk toe te aten op de naleving van deze ordonnantie, ook en vooraR in de huizen der ingezetenen; verder werd hun de controle luschmiddelen opgedragen, en het bra-nd. Want in dat geval moesten ■schouwers" «r 200 spoedig moge- I lyk heen, „by haer hebbende sekeren langen rooden geschilderden stock met deser Stede wapen <üaer op, van seven ofte acht voeten lamck, ten eynde sy by een yegelick daer vbor bekent ende behoorlick gerespecteerd mogen worden". Deze stokken kan men In het Museum nog bewonderen. Ook herinner ik my héél goed, een paar jaar geleden, 4n Sto/lwij-kersluis, by een dteair plaats hebben den brand, een StoJkschen of Haastrecht- schen brandmeester deftig met een dierge lijken stok in <lle hand, vóór het aanwagge- Terale, door hijgende boteren geduwde, hand spuitje uit te hebben zien stappen. Misschien bestaan ze daar nü nog wel; in ieder geval waren de Goudsche „vyer-schouwers" der XVIIe Eeuw er mee toegérust. Omtrent hun werkzaamheden by den brand staat verder voorgeschreven, dat zy „oock 't volek alle. gereetshap, tegen der. brandt noodigh, bij den andea-en sullen doen brengen, omime alsulcke pixlre op de uytin-ge van den brandt gestedt te worden, als sy- luyiden bevinden sullen meest dienstel ick te wesen". Die bluschmUkfelen bestonden uit ^le zooeven -geuoemde l-aidders en haken, en uit leeren brandemmers, waarvan elk huis, dat in de .verponding" (ibellasting) was aan geslagen voor drie gulden of meer, er inge volge deze „ordonnantie" minstens één mo^st -hebben. Van brandspuiten wordt niet gesproken; de eerste werd door Jan van der Heyden geconstrueerd in 1652, en we schrij ven pag 1648. De blusswhing- zal <his wel in zyn werk gegaan zijn op de middieleeuwsohe manier (o.a. in Schiller's „Lied von der Glocke" beschreven): er werd een lange keten gevormd van' maninen, van een of an der water af, tot aan het brand-ende hui; toe; de brandemmers, gevuld met water, werden van hand tot handl doorgegeven, en door den laat sten ma-n in «ten brand gestort. Dat dte emmers meer dan half leeg waren, voor het restant van hum inhoudl in de vlam men terecht kwam, spreekt vanzelf. Dat er ook'by'i aulk een •17-eeuwschon brand, net precies als tegenwoordig, Meden waren, die in troebel water hoopten goed te kunnen vissChen,, laat zich deuken. Het blykt ook uit de strenge straffen, die be dreigd worden tegen dengeue, die „Huys- raet, roerende goederen, brieven ofte uet anders, tlat by tyde van brandt gevHugh t ofte geberght wordt ,aen hem haekle erale onder- hem hielt, ende hetselve binnen 24 uren na 't blussen van den .brandt, niet brochte ter plaetse daer 't behoort". Zoo iemand werxli, als hy gesnapt werd, veroor deeld, ten eerste om het goed of de waarde ervan, alsnog te restitueeren en bovendien werd hy in een boete verwezen gelijk aan driemaal tlne waarde, ten behoeve van den Officier, den aanbrenger, en de armen, gelyk te vertleeleu. Daarenboven zou hy dan nog „arbitrallick getaxrrigeert worden", d. w. z. naar willekeur („arbitraliek") gestraft. Curieuze strafbedreiging! Had ik geen gelyk te zeggen, dat het soms Hikt, of het jaar 1648 veel méér, dan nog geen drie eeuwen, achter ons %t? -Duidelijk komt hier nog uit het oorspronkelijke, privaat rechtelijke karakter dier straf doordat de 'bedreigde boete ten goedte komt aan private personen. Stelt U zich voor, dat de huidige Officier van Justitie, of de -huidige Com missaris van Politie, die toch beiden afstam melingen in de rechte lyn zyn van de XVIIe Eeuwschen Schout, geld in den zak zouden steken, afkomstig van -boeten, waarmede de rechter de door hen vervolgde en opgespoor de midryven heeft gestraft. Al® dan de brand gelukkig was getoluscht. wat, naar ik vermoed, meestal wel pas het geval zal zyn geweest, nadat alle8 wat eendgszins branden kon, inderdaad verbrand was, en de bluschmiddelen weer opgeborgen koralen worden, blijkt het herhaaldélijk te zyn voorgekomen, dat ól te ijverige handen de ladder® en haken i-n particulier eigendom dedten ovengaan,\door ze „wegh te dragen ofte versteken". Natuurlyk trachtte men ook ddt euvel weer door zware strafbedrei ging tegen te gaan-, maar het kwam er toch voor de „vyer-schouwers" op aan, tot het laatst op hun tellen te passen Mr. L. J. C. DEN HAIITOG. Utrecht, Junii 1928. BINNENLAND. ingezetenen over d^fb k bevel oB br de „vyi1-* l-"in«incieele gevolgen van wetsontwerpen. Op die vragen van den lieer Droog- leeiver "Fortuyn in verband met* oen tw-eetol a aai die tweede Kaaner gezon den adreBsen van de Vereenigiug va.. Nederlandeohe Gemeenten omtrent 4e aa-nliangige wetsontwerpen in zake de schooIgeWheffing en toit regeling van hel voorbereidend' hooger en algean-een vormend mid del baar onderwijs en be treffende een tUBSolieii de betrokken ïiiinisfers te houden overleg ten aan zien van in beide genoemde wetsont werpen bes-loten" financieel© gevolgen voor de gemetetiten, heeft minister Kan geantwoord, dat hij van de be- dpeldie adtreseiea klenna» heeft genoawen. Bedoelde medewerking heeft de mi- fnieler aan aijn amlbNgenooten gevraagd. Ten aanzien van het ontwerp van wel tot regefing van het voorberei dend hooger en algemeen vormend 111 Ididielbaar ondelrwijs heeft geen over leg piaals gehadl. De minister van On derwijs. K. en W. heat wel bij de voorbereidSng van hetT wetsontwerp, naar aanleiding van het rapport der oonrinissie-RhtgeTs, eenige quaesttes aan het oordeel van dien minister on derworpen. mater achtte voor nader oveHeg, ook in verband; met de resul taten van h«t door hem met de® mi nister van Financiën gepleegd' overleg, VAN DE HANDELS ENLANDBOÜWBANK Saldo inleg 1 Juli 1927 1.981.153.—. Saldo inleg 1 Jan. 1928 2.175.925.—. RENTEVERGOEDING 2519 20 geen voldoende aanleiding aanwezig, on ait te mdnaer omdat, naur zijn mee- ninig, he. ontwerp voor een groep van gem-een-ten voord eelen brengt, voor een ander den bestaand-en toestaud- niet wijsdgt en voor een derde nadeelig is en mitsdien de gebeenten, uJs- geneet genomen, niet worden be»wauru. Keu voorontwerp van het ontwerp van wet tot wijziging van de Lager- Onderuïjkwet 1920 met betrekking tol de s el noodgelden is op 2b iSovember 1925 door den toenmaligem minister van Onderwijs, K. en W. toegezonden «an den almbtevvjorganger van minis ter Kan. In diit ontwerp ontbrak een be|«iliing, waardoor de gemeenten gel delijk wordien getroffen. In den zomer van 1926 heeft, voor dei orou-laire van 19 "Juli 1926, volgens aantekeningen, aanwezig op hot departement van Hin den wijs, K. en W. mondeling ovetrleg pleats gelhad tusschen twete- hoofdiamb tenaren van beidie diepftetefm-enten over een ander voorontwerp, waialrin, zij liet in bedekten vonm, wel een bepa ling van dezelfde- 9,rekking als artikel III van het oorspronkelijke ontwerp van wet voorkwam! De Minister van Onderwijs, K. en W achtte dbannee, ook in het licht van de circulaire,© het overleg afge- loopen. Te eerdleir, omdat hij van mee ning was, dtet geen nieujwe lasten aan de gemeenten zullen worden opgelegd, maar eenvoudig een deel der kosten, dtet thaïis door die ouders der school gaande kinderen wordt betaald, voort aan uit d'e algemeene middeTen zal zijn te kwijten. Het aftreden van Baron Krayenhoff als chif bij de Spoorwegen. Overal graag geziene figuur. Üp '60 Juni j.l. heeft de he©r C. R. Baron Kraiy^diolt, nu "ruim At diensfjjiareini, 011* gezjoaidhe^dsrtxlenen zijn beirewKing ails ohef van atfu©_- ltng Pu'blicfiteit bij die Nederlandsche Spoorwegen neergelegd Wat dat weg gaan voor die spoorwegen beteekent, blijkt uit hetgeen ir. Van Dijk hier omtrent in „Spoor- en Tramwegen" heeft geschreven B©zie-ld met een groot-e liefde voor zijn werk, lieeft de heer Krayemhaff -jnet een aaai liet on- gelooflijke grenaenjden ijver, waarbij hij zichzelve niet in het minst heelt ontzien, de 'oeRangen vain de Spoorwe gen behartigd op een wijze, die bo ven allien lof verheven is. iiijn groote beminnelijkheid, de neging om alles voor anderen te zijn en; zijn ge-makke lijke en ongedwongen omgangsmanie ren, waren eigenschappen, d-ie ge paard aan organisatievermogen en goed comniiercieel inaidit, hout bij al les wat hij ondernam, een groote kans van slagen verzekerden. Door de relaties die „bij overal- ge- Biaakt heeft, nie/t a-lleen in Nederland, waar om- zoo te zeggen bijna iediereen hem kent, maar ook in het buitenland!, waar hij ook een geziene figuur is, k;on hij zeer veel bereiken. B-uiten zi-jn eigenlijke la«k bij de Spoorwegen heeft de- heer Krayenhoff nög zeer veel wedt gedaan, dat v©r- band^Jiiald met het vrcd.uik' 1 ingenver- keer in Nedlerland. E11 waa-r hij zijn steun gaf, was hij actief, met een pas sieve rol stelde hij zich nooit tcvre den. liaor al te veel is- er op die wij ze beslag op hem gelegd en maar al te gemakkelijk kon men hem bereid vinden Z'jn werkkracht te geven, heel veel, dikwijls te veel, werd er oipdifl wijze van hem gevergd Ook voor de Pers, waarmede Bij sleedsf in de aangenaamste relatie heeft ;estaan, beteefeent het heengaan van len heer Kaïyenhoft ©en aeer gevoelig verlies. Wie herinnert zich- niet zijn mentorschap bij de rondleiding der Europeesehe journaiiste® door an» land eenige weken geleden, waardeer maar één roep was. Moge voor hem thans een weiver- diende rusttijd aanbreken. Degenen, die hem van nabij ennen en weten, diat hard werken zBjn tweed© natuur is geworden,/ vreetsen echter, döt pr van dat rustiger bestaan niet veel zal kamen. WOUWAPEN. Wanneer we de verschillende werken, die in den loop der jaren over de verspreiding: van de Nederijandiffche vogels zjjn geschre ven, met elkaar vergelyken, zullen wy daar uit zien, dat het Wouwaapje 't, ondanks de zeer intensieve Vogtellkundige onderzoekin gen van dte (laatste jaren niet verder heeft gebracht dan tot „vrjj zeldzame broedvogel in moerassige streken (Friesland, Noord en Zuid-HOlland, Utrecht e. a.)". Onder de plaatsen waar deze kleine zeldzame reiger- soort al sands jaar en dag gebroed heeft, behooren zeer zeker genoemd te worden onze prachtige Reeuwijksche en Sluipwijk- sche Plassen, waar elk jaar wel een twintig tal paren Wouwaapjes nestelen. Door d#> voorgenomen droogmaking wordt deze broedplaats thans ernstig bedreigd, maar we zullen hopen, dat ook hier het gezond verstand ten slotte zal zegevieren en men de Reeuwyksche Plassen rustig zal laten 9 Hggen. Officieel spreekt men gewoonlyk van Woud-aapje, een verbastering van den even wel luidenden als juisten volksnaam Wouwr aapje. De verklaring van dezen naam is heel eenvoudiig. 't Eerste deel is een verklanking van den paringsroep, het blaffende: wouw, wouw; en de lidtgrfn-g aapje wordt heel be- gry-pelyk wanneer men de vogels heeft zien rondklimmen in hèt riet of in het struweel. Met -hun Jange grijpteenen pakken ze de riet- stengeJs of de takken vast en weten zich op die^wyze verrassend snel te verplaatsen. In efn oogwenk zijn ze uit het gezicht verdwe- nöq; hun vorm en kleur lossen op in de om geving. Worden ze ontdekt, dan nemen de vogel® de zjg. paalhouding aan en dan i-. vooral het okerkleurige wytfje niet gemak- keljj-k te zien. Het mannetje in pra»-.lttkleed is gemakkelijker te vinden, z'n gevederte e ook meer opvallend dan dat van de andere sexe: de rug ia zwart met groenen weer schijn, vleugel® en staart zwart, de hals bruinachtig geel, de onderzijde bruingeel, de buik wit. De jonge vogels vertonnen groote over eenkomst met de wijfjes. Het Wouwaapje is heel wat kleiner dan de zeer verwante Roer domp, 't heeft ongeveer de grootte van een krielkip. Schuw mogen die Wouwaapjes niet ge noemd woixlen, want telken jare broeden ze in de twee plassen, die het meeste bezocht worden, waar op warme zomerdagen tal- loozen zich vermeien: Elfhoeven, waar de Gouwenaars gewoonlijk gaan zwemmen, zei len, roeien of vissehep en 's-Gravenbroek, waar die Roed- en Zeilvereenjging „Gouda" haar clubgebouw lieeft. Trouwens ook elders heeft men de ervaring opgedaan, dat het Wouwaapje de nabijheid van den menscli niet schuwt. Dr. Otto Schnurre vertelde er van, dat ze broeden in de 5 H.A. groote vij ver van een groot park in Frankfurt en Dr, Otto Kleinschmidt, een HesKi.sche predikant, wien om z'n groote wetenschappelijke ver dienste op het gebied der vogelkunde een eere-doctoraat werd verleend, schrijft in de nieuwe uitgaaf van het groote Duitseho vo- gelwerk van Naalmann, uat de Wouwaapje® zich uitstekend weten aan te passen aan veranderde kuItiiiurvej-Jvoudlingen en in Duitschiand broeden op allerlei plaatsen in de onmiddiellijilce omgeving van de menschen. Wij kennen het Wouwaapje tlians slechte als een bewoner van meer uitgestrekte wa tervlakten waarbij groote rietvelden en eilandjes of landatrooken met dicht struik gewas zich aansluiten, 't Behoeft ons echter "jet te verwonderen, dat het Wouwaapje ook by kleinere plassen en moerassen, eventueel gi'ootere vyvers waarin, zooal® in het Frank furter Ostpark, voél riet groeit en met strui- ken begroeide eilandjes liggen, broedend i« aangetroffen. Vroeger trouwens heeft het Wouwaapje gebroed in de moerassige boe zemenden van de polders bij Gouderak. Het •test van deze vogelsoort -kan men, in dejHd ®aand«i Mei tot Augustas, aantreffen; het* PEeii bevat gewoonlyk 4 tot 6 groenachtig witte ®*ran, ongeveer zoo groot als een klein «uvenei. Op de Reeuwyksche Plassen vindt het meerendeel der nesten tussclien bet riet, Foto Ir. Ohr. G. J. Bmit. op de stoppels van het vorig jaar eenige meters diep in het rietveld verborgen. In 1922 werd op een eilandje in Elfhoeven een nest gevonden ongeveer 40 c.M. boven den grond, in een elzenstruik; 't was een voudig, bijna slordig gebouwd van twygen, gevoerd met rietstengels, rietbladen en bie zen. «#p 's-Gravpnlbroek werd op 1» Juni 1926 het begin van een nest gevonden, even eens in struikgewas. Op 5 Juli daaraanvol gend haddeit de Wouwapen een tweede nest gemaakt, ongeveer 20 c.M. onder liet eerste, maar nog altyd 40 c.M. boven den water spiegel. In dit nest wetxl het broedsel groot gebracht. Gélegenheid oon zich een nest te bouwen vindt de vogel gewoonlijk in riet of struik gewas by vyvers of plassen van niet al te geringen omvang. En met het voedsel staat het al niet andens. Naast visch vormen aller lei insecten en ander klein gedierte een deel van zijn voedsel; men meent ook wel uitge plunderde nesten, die by hun broedplaatsen werden gevonden, aan hen te moeten toe- Schrijven. Van een groot aanpassingsvermogen van liet Wouwaapje behoeft het broeden bij allerlei kleinere plassen, vyvers en moeras •sen, zelfs voor zoover deze half of geheel cultureel zyn, niet te'getuigen; beter is het hier te spreken van 'n voorzien van de vege tatie, voor zoover 'betreft broedplaatsen en voedsel, in de levensbehoeften van deze vogels. De bewoners van Reeuw ijk en Sluip- wijk wHen drommels goed, dat Wouwaaipjes lang niet all ge meen voorkomen en dat er liefhebbers zyn, die er goed geld voor over hebben. Dat ze door de Vugelwet beschermd zyn, weten ze niet en al wisten ze net, dan haalden ze de ne-ten toch uit, want het stroopen zit lien in 't Moed. In den broeitijd letten ze speciaal op de Wouwaapjes en zy liggen torn® lieele dagen in een bootje uit te zien naar de plaatsen, waar de oude vo gels met voednel in het nest ve^vvijnen, om later de jongen te kunnen uithalen. Byna eik jaar worden een beduidend aantal nesten door hen vernield, de jongen met visch op gekweekt en wanneer ze ongeveer volwas sen zijn vooreen f linken pry® (wel tot ƒ2.75 per stuk) verkocht. Gewoonlijk komen ze in handen van kippenkbupers, die ze tusschen kippen en ayder pluimvee naur Engeland smokkelen, waar landeigenaars ze gaarne koopen ter opluistering van hun waterpar tijen. Wy hebben in hot by zonder de belangstel ling willen wekken voor de Wouwaapjes van onze Hl assen. Het Naardenneer gaat, en zeer terecht, prat op z'n I<epelaars en Pur perreigers, de Reeuwijksche en Siuipwyk- nehe Plassen Itebben hun Wouwaapjes, waarop zij even trotsch zijn. Met de broed plaatsen van deze vogels zal, by een even tueel» drooglegging, zooveel schoons ver dwijnen, zooveel dat een voortdurende vreug de is voor allen, die open oor en oog hebben voor Jiet scliwone in de natuur, dat wy daar tegen op moeten komen met alle kracht, die in ons is, indachtig dat „geen land de Na tuur, de Meestere® aller beeldende kunsten, de Bron van bezieling voor zoovelen zyner burgers mag laten opofferen aan geldzucht en oiïvej-schiMigheid." Gowda. a. S. Verder aijn tot bijwoning van pen en andter uilgenoodigd die college H var. B. en NV. vangenoemde g©m©enten, ©n die be-trokkWi inspecteur van bei L. O. ONDERWIJS. Cursus eketrotechniek. Do deelnemer» aan de eerst© serie 'umissen in elect roteteluifek gegeVon aan (wnk-rwij/Asr» en oikHerw ijaeressen uit de gemeenten WadKliinixvoen, Ze- venlfciwaeqi, M*«rk©p«Re, Nieuwkoop, Nied)sv(^en. Zevenhoven eq Ter Aar Leidien zijn uitgenoodigd om op Za dog een bezoek te brengen aan de ■cidsche liclittabrieken. Aan hel be zoek zal vooraf gaan ©en v©rtooning van de paedecogische Blm „Van ''oien tot e)ec1ï!'cit4T in/ het bioscooptheater Trianon aan d© Breestraat te Leiden Oplossingen van de raadsels van vorige week. By, aal, paard, vlak, vlok, vlek. margriet. V. Hengelo, verschrikken, saam, maas. iDe pry a is gewonnen door WILLEM VAN E1JK, Graaf van Bloisstraat 26. Nieuwe raadsels. 1. Wat staat hier? oooef biasssrrenthk. Het steekt hoog boven de hulzen uit. 2. Jullie kent me uit de geschiedenis. Ik besta uit 8 letters. Uit een 8, 2, 3 kan mep drinken. 1, 4, 6, 8 is een ander woord voor middag In een 3, 7, 6, 5 kan men verdrinken. 3. In de Lente verheug ik U, In de Zomer verkoel ik U, In de Herfst voed ik U, In de Wintei; verwarm ik U. 4. Wie zit tot over zijn ooren in de schuld 5. In welke steden worden de meeste men schen geboren? 6. Waarom kijkt de haas om als hy achter volgd wordt? Oplossingen inzeqden aan de Redactie van de Goudsche Courant, Markt 31, Gouda. DAMRUBRIEK Onder redactie van de Damclub „Gouda", Secretaris K. Tiendeweg 23, lokaal der club Markt 4». Probleem No. 565. Ziwart sch-yven o,p: 2, 4, 8, 9, 20, 22/24, 30, 43. Wit schijven op: 18, 18, 18, 21, 26, 29, 32, 33, 37, 38, 40, 49. Probleem No. 566. ONTVANGEN PRIMA JAM 60 ct. p. pondspot HUISHOUDJAM 45 ct. p. pondspot TEDF LIMONAÜE. 1.45 per flesch Aanbevelend, LANGE TIENDEWEG 45 |TT .y>m. Zwart schijven' op: 5, 14, 19, 22 °4 29 33, 36. Wit schijven op: 18, 27, 131, 32, 42, 44, 49, 50. Oplossing van Probleem No. 561. Wit speelt? 34—29, 28—22, 26 17, 49 7, 40—34, 25 2. Oplossing van Probleem No. 562. Wit speelt: 28 19, 35—<30, 27—-21, 3832 42:^ Snaren, Pianostoeltjes, banken, étagères enz. Werkplaats voor herstelling van alle Instrumenten. Stemming per keer en bij abonnement CONCERT-VLEUGEL TE HUUR ADVERTENTIEN. Markt 6 Tel. 762 Gouda 1361 15 j Ondergeteekende looft uit een belooning groot Aan degene die naar waarheid aan kan toonen, dat de, I ,,ALRO" niet steeds Correct aan al hare verplichtingen jg heeft voldaan. Ondergeteekende waarborgt alle verplichte betalingen der "A1'RO". T. JANSEN, Directeur ALRO-KANTOOR 11 Juli 1928. Vleutentcheweg 3, Utrecht bij 1250 20 Rami 107 met ONGEVALLEN VERZEKERING volsrems aamwjjzing der Ned. Staatsloterij, verkrijgbaar in het KLETWEG 59 TELEF. 769. Hoof dagentenAgenten gevraagd op alle plaatsen.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1928 | | pagina 2