COELINGH'S DEVENTER ONTBIJTKOEK
GlnÉrmi „EOEDt", (E.G.G.)Spieriiplr. 131, Tel.448
Fa. P.l.Revet&ZonBn
Velo Naaimachines
Boreas Fomuizen
Haaiden en
Kachels
„ALRO"-Ongevallenverzekering
VELI) WasehmaohiDe mij.
VALLENDE ZIEKTE
DE UOCDSCUE FRU1TBANDBL
GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 10 NOV. 1928 - TWEEDE BLAD
D E LH. A
RADIO
Voor Lips' Brandkasten en Slotenfabriek
IS DE AGENTP. BOND Pz.. GOUDA.
Goudsche Dienstverrichting
H.H. Winkeliers en Café-Restauranthouders
„ALRO"-Kantoor, Gouda
Zwarte-, Gekleurde- en Boterballen
Motorbootdient Gouda-Oudewater- Utrecht
ALLSON'S
CUSTARD
POWDER
Gebruikt fc3
G ÉKAnriD in DE BLUE BANDFABRIEKEN
LlfMCMEM
a contant en in Huur.
Lange Tiendeweg 54,
GOUDA.
S. S. van Dantzig
GLASVERZILVERING
Joh. Belj
TH. BINNENDUK
H.A.V. BANK
Abonneert U op dit Blad.
L. METTAU Herstelling van Verwoeidz Spiegels
LEVERING VAN GLAS, «"F1T?
Turfmarkt 1 - Telef. 344 - Gouda
Zeer snelle verhuizingen met auto-verhuiswagens vsn
en naar alle plaatsen.
Transport van Piano's,'Orgels, Brandkasten, enz. ens.
ALTIJD ONDER GARANTIE.
Goedkoope prijzen. Zeer nette behandelin*
Hoog Ir» kwaliteit,
Laag In prijs.
De Reorganisatie van het Financieel Gemeente-
beheer in den Goudschen Raad.
Uit ons Parlement.
4.
Brengt cachet aan Uw etalages en voorziet deze van
SPIEGELS EN ETALAGEPLATEN.
Tevens leveren ;wij stofdichte Etalages.
Laat Uw gebroken etalageplaten bijslijpen en Uw
verweerde Spiegels opnieuw verzilveren bij de
VERZEKERT U tegen schade door ONGEVALLEN bij de
De uitkeeringen zijn sedert eenigen tijd wederom belangrijk verhoogd.
Laagste Premiën. Hoogste uitkeeringen. Coulantste voorwaarden
VRAAGT PROSPECTUS.
Kleiweg 59 telefoon 769
Vraagt Uw Grossier of Winkelier
Anijstabletten - Suikerboestjes - Haverstroopitten r:
van CORNELIS BROÉR
28 LAGE GOUWE 242 GOUDA
Terlrekuur: Maandagavond 7 uur Woensdagmiddag 2 uur Donderdagmiddag 12 our
De Ondernemer: FIRMA WED. K. A. VAN DEN HEUVEL
04 7 eo Ligplaats I GOUWE bij de Groanandaal. Tal. 437
Goederen worden dagelijks aangenomen. GOUWE 184.
Schilders - Oosthaven 65
Telef. 280 Gouda
Glycerine
Purol
Rozenhoningtabletten
H. BROUWER DE KONING
Spieringstraat 153 Gouda.
Ons brood werd bekroond:
Arnhem 1923, 'e-Boech 1924, R'dam 1926,
Dordrecht en Utrecht 1927.
'iViiCT
iMc/i
WED J.LEUPEN AZOOfJ HAARl-EH
Voor engros bij de
Fa. RENEMAN t v. d. HEIJDEN ts Gouda
Vraagt ons gratis receptenboekje.
Kunt U de rekening niet kloppend
krijgen? Overtreffen de uitgaven
weer de inkomsten?
Tobt niet langerl
Hat afdoendt antwoord op da
Hoe kom ik met mijn
huishoudgeld toe?
parvq één kwartje^ per pak|e.
i 2 - per week. GEHEEL COM
PLEET GEPLAATST 125
!lAPPEL. Snoystraat 69, GOUDA.
STEENHOUWERIJ
A. ROODBOL
BARDSTEEN ZANDSTEEN
SCHOORSTEENMANTELS
GRAFWERKEN.
ACHTER DE KERK - GOUDA.
KRIWUGMAR HET ttl ZOtlDERACMEttlCHT
Verkoopdepflt:
2697
40
IN. W,
O. Goaderan
VAN
JANSEN TILANUS
FRIEZENVEEN
I ROOKT TABAK Het bekende Amslerdamsche Fabrikaat verkrijgbaarI
w-n l^lgR in Gouda bij L. L. PEETERS Markt 20 j
Radio Electr. Techn. Bureau
Blauwstraat 12 Tel. 66
Directeur der Begrafenissen
Belast zich ook met
Crematie op Westerveld
Gouwe 228 Tatsf. 022 Oouda
Hoofdvertegenwoordiger Toor
Gouda en Omstreken
H. VAN DER GRAAFF
Blauwatraat 19 Tel. 763
I
Antl-épileptlque de Llegè üten geeft ook In ernstige gevallen.
gunstige resultaten.
Laboratolras FANVAU. Llll»
Brochure wordt gratis en franco toegezonden door A. VAN TUYLL
Paleisstraat 13, Amsterdam. 2233 16
WerkplaatsSpisringstraat 143
9171 20
Firma Wad. A. Rlslwsld.
LANGE TIENDEWEG 27
TELEF 313
BLAUWE DRUIVEN,
PERZIKEN.
SINAASAPPELEN,
CITROENEN,
TAFELPEREN,
TAFELAPPELEN,
BANANEN,
heeft ia voorraad
TOMATEN.
NIEUWE VIJGEN
DOOSJES TUNISDADELS
STUDENTENHAVER
VRUCHTEN IN BLIK,
VRUCHTEN IN GLAS
BUSGROENTEN (merk Sleutel»),
2 x daagsche Autobesteldienst J. VAN DE MEER *.h..J C. de Man
Gouda—Moordrecht—Nieuwerkerk—Rotterdam
Rotterdam-Nieuwerkerk-Moordrecht-Gouda - Woerden-U tncU.
Adres te GOUDA: Bodehuis: „HET CENTRUM" Nieuwe Markt, Tel. 677.
Adres te ROTTERDAM: Bodehuis: Gróotekerkspleir lefooi^279^^^_
Beleefd aanbevelend. L. N. POLDERVAART
Engros: FIRMA RENEMAN 4 VAN DER HEIJDEN - GOUDA.
1762 100
Het is met de plannen tot reorganisatie
van de financieele administratie en het fi
nancieel beheer der gemeente niet ^oo vlot
gegaan als B. en W. van Gouda en in 't
by zonder wethouder Van Staal het zich
hebben voorgesteld.
De voorgeschiedenis dateert al van eeiiige
jaren terug. Op 21 Febr. 1925 heeft de
sociaal-democratische raadsfractie onder
aanvoering van het toenmalige raadslid Van
Staal een voorstel ingediend om een ondtr-
zoek in te stellen naar de administratie der
gemeente-financiën. Dat onderzoek heeft
plaats gehad door den" h^er A. R. Veenstra,
oud-secretaris der gemeente Amersfoort^
die z\jn bevindingen heeft neéxgelegd in
rapport. De gemeente-secretaHf, de heer
Pot, heeft toen, aangezien hy zich met de
wijze waarop de heer Veenstra zijn ideeën
ontwikkelde, niet ken vereenigen, een apar
te nota ingediend, waarin hij van zyn denk
beelden ten opzichte der financieele admi
nistratie heeft doen blijken. Hoe die beide
rapporten destijds door de voorstellers van
het onderzoek zyn ontvangen, blijkt het
best uit hetgeen bij verschijning daarover
in de soc.-dem. pers is geschreven. „Het
Volk" van Maandag 21 Febr. 1927 wees er
op dat de heer Veenstra in,zyn „niet malsch
rapport oordeelde dat de afdeeling finan
ciën in tweeërlei opzicht te kort schoot."
En de bedoelde beschouwing eindigde met
deze triade naar aanleiding van hetgeen
de heer Pot in zyn nota schreef
„En dan durft men nog beweren dat
„Het Volk" lastert als het zegt dat het
wanbeleid waarbij de secretaris, de heer
Pot, zoo nauw betrokken is, door haar
medewerking (van de toenmalige raads"-
meerderheid) wordt bevestigd.
We zullen de details van dien zeer onver-
kwikkelyken stryd, die met een volkomen
rehabilitatie van den heer Pot is geëindigd,
maar laten rusten, doch slechts vermelden,
dat het rapport Veenstra en de nota-Pot
in de openbare vergadering van den Raad
op 23 Febr. 1927 aan de orde zyn gesteld,
waarbij B. en W. een voorstel hadden
ingediend, Waarin zy uitspraken het gp-
wenscht te fchten dat de dqor den
gemeentesecretaris sedert eenige jaren ter
hand genomen reorganisatie der gemeente
lijke administratie, geleidelijk zou worden
voltooid en dat niet, althans momenteel
niet, tot instelling van een bedrijf „Cen
trale Boekhouding" voor de gemeente zou
worden overgegaan.
In ^lie raadszitting is ook de gemeente
secretaris aan 't woord geweest om zyn
ingediende nota toe te lichten. De heer Pot
heeft toen ook over de Centrale Boekhou
ding gesproken.
Volgens Jjet Analytisch Verslag van de
raadszitting van 23 Febr. heeft de heer
Pot zich toen aldus uitgelaten:
„Wat betreft de Centrale Boekhou
ding. Nu moet ik zeggen dat in den loop
warm voorstander van centrale boekhou
ding. Nu moet ik zeggen dat in de loop
van de jaren dat warme gevoel daar
voor by my door de practyk eenigszins
afgekoeld is.
„Toenmaals verkeerde de gemeente
administratie met de centrale boekhou
ding in een beginstadium; alles leek
zeer mooi; misschien waren de omtAan-
digheden daarvan ook de oorzaak, even
als het geval is geweest met de ophaal
diensten, die de laatste jaren bestaan
hebben. Ook thane is men niet meer
geporteerd voor ophaaldiensten, ox-
schoon ik daarvoor vroeger ook geijverd
heb. Omstandigheden op financieel ge
bied hebben daarin verandering ge
bracht.
Het enthousiasme voor centrale boek
houding is allerwege bekoeld, dit blijkt
ook wel uit de brochure er over van een
bekend gemeente-accountant, den heer
Van Rijswijk en uit een brief, dien ik
vanmorgen ongevraagd van een belang
stellend oud-collegfc, een gemeentelijk
accountant ontving".
Aan het eind der besprekingen heeft de
sociaal-dem.-raadsfractie een voorstel inge
diend dat beoogde om in gemeenschappelijk
overleg tusschen beide rapporteurs een aan
vang te maken met de uitvoering der nog
niet voltooide reorganisatie ten opzichte
der gemeente-administratie, zooals -in Let
Rapport-Veenstra is neergelegd, ergo er
werd gevraagd de inrichting van een cen
trale boekhouding, zooals door den heer
Potharst nog werd verduidelijkt.
Dót voorstel nu werd verworpen met 11
tegen 6 stemmen en het voorstel van B. en
W. werd daarop met algemeene '17) stem
men aangenomen.
Dat gebeurde op 23 Februari 1927.
Sindsdien is er in het college van B. en
W. en den Raad een verandering gekomen
en de opgetreden wethouder Van Staal
heeft na de mislukte poging van Februari
1923 langs anderen weg getracht de door
hem gewenschte centrale boekhouding te
krijgen. In den heer Keegstra Jieeft dc wet
houder Van Staal een adviseur gevonden,
die 4e kunst heeft verstaan met den l.etr
Van "Staal tesaraen het geheele college van
B. en WT, den gemeente-secretaris daarby
begrepen, voor 't denkbeeld van de centrale
boekhouding te winnen. En zoo is het voor
stel gekomen, dat Gouda de zegeningen van
een algeheele reorganisatie van de finan
cieele administratie en het financieel beheer
der gemeente moest brengen. Blijkbaar is
het geheele college zoo van de noodzaKe-,
lykheid van invoering daarvan overtuigd
geraakt, dat het niet heeft kunnen bogry-
pen dat in den Raad of by de leidende per
sonen van gemeentebedrijven en diensten
ook maar eenig bezwaar daartegen zou kun
nen bestaan en zoo is het zeker gekomen
dat, zoodra het voorstel er was, direct werd
bepaald dat binnen 8 dagen de afdoening
daarvan moest plaats hebben. Toen is er
een stormpje opgestoken: uit den Raad
kwam bezwaar tot behandéling op zoo kor
ten termyn, de directeuren van de takken
van dienst waren ontstemd, dat in deze voor
hen ook zeer belangrijke aangelegenheid
hun advies niet was gevraagd, het geheele
ambtenarencorps kwam in verzet, in dag
blad en vakblad werd het plan en de wyze
van uitvoering becritiseerd, vele leden van
den Raad verschaften zich in gemeenschap
pelijk overleg deskundige voorlichting van
en door bevoegde ambtenaren, een voor
lichting, die den Raad had ontbroken en aie
noodig was tot goed begrip van deze zaak.
Dat het niet zoo eenvoudig is, als B. en
W. wellicht hebben gemeend, blijkt wel uit
een korte beoordeeling der plannen in het
tijdschrift „Financieel Overheidsbeheer",
waarin na een critiek op de korte periodè
van voorbereiding voor den Raad, wordt ge
zegd
„Afgescheiden van principeele bezwa
ren, welke tegen verschillende in bedoel
de voorstellen belichaamde denkbeelden
kunnen worden aangevoerd, zijn er tal
van ernstige constructieve fouten in dit
organisatieplan aan te wijzen.
Reorganiseeren beteekent orde schep
pen daar waar wanorde heerscht. Op
vallend is echter dat in lijnrechten stryd
met dit beginsel wordt gehandeld."
i Hals over kop hebben B. en W. nog een
bijeenkomst met de bedryfshoofden en
comptabele ambtenaren belegd, Is ook nog
de Commissie voor de Financiën byeerge-
roepen en daarop zyn de voorstellen rijp
verklaard voor openbare behandeling in en
door den Raad, om ze met den by stand \.m
den adviseur, den heer Keegstra, te doen
aannemen.
Het is anders gegaan dan B. en W. heb
ben verwacht. Er is in den Raad een gewel
dige oppositie tegen deze plannen gekomen.
Van alle kanten zyn ze bestreden en alle
zwakke zijden zyn er van blootgelegd en
aangetast.
De wethouder Van Staal heeft voor den
aanvang der behandeling een allesbehalve
fraaie poging gedaan om het bedreigde
voorstel te redden, door den Raad te willen
opdringen dat deze zich aan het principe
tot invoering van de centrale boekhouding
gebonden had op grond van het rapport-
Veenstra en de discussie die daarover is
gevoerd. Die zwakke, maar tevens inferieure
poging slaagde echter niet, dank zij de
overtuigende bewijsvoering, die door Mr. de
Witt Wy'nen werd voorgebracht en de ver
klaringen, die door de heeren Muylwyk en
Middelwêerd werden afgelegd. Deze poging
had de wethouder Van Staal niet behooren
te doen. Ze paste ook niet in de verdediging
van deze zaak, die de wethouder op talent
volle wijze heeft gevoerd, al was de argu
mentatie zeer gezocht en dikwijls er .naast
Dank zy de gedegen studie, die Mr. de
Witt Wijnen van deze zaak heeft gemaakt,
waardoor hy in een helder en klaar betoog
de ernstige bezwaren en gevaren van deze
onderneming heeft ontwikkeld, dank zij
ook de rake bestrijding, die de hteren Van
Wijnen, Verkerk, Muylwyk en Kamphuizen
en ook de heer Fokkers, des. wethouders
partijgenoot, hebben gevoerd, is dit voor
stel er nietgekomen.
De Riad is teruggedeinsd voor de conse-
quentiesJsdie dit voorstel in zich heeft. De
stemmen sVakten reeds by het eerste ge
deelte, toén de Raad zich moest uitspreken
over de omzetting van het ontvangkantoor
in een zuiver kassiers- en girokantoor, xdet-
tegenstaande des heeren Fokkers' bezwaar
raakte de invoering eener centrale admini
stratie, waarvan hy terecht groote nadeeleti
ducht. Was dat gedeelte aan de orde geko
men, de verwerping van het voorstel ware
zeker geschied. Nu staat de Raad voor het
feit in de eerstvolgende zitting opnieuw
zyn stem te moeten bepalen.
Hopen en verwachten we dat 's Raads in
zicht onze gemeente moge vrijwaren voor
de kwade gevolgen, die de stichting vati
een gemeentelijke girobank en de inrichting
eener centrale administratie met zich
brengt.
Men make Gouda niet tot proefkonijn!
Het feit dat de ambtenaren, die bij deze
reorganisatie van de financieele adminis
tratie betrokken zijn, zich eenparig tegen
de voorgestelde plannen hebben gekant, dat
:y tegenwoordig zjjn geweest in een door
teden van den Raad saarogeroepen bijeen*
komst, waarin deskundige voorlichting over
deze zaak is gegeven, heeft hen het i
genoegen van het college op den hals g€h
Dat nu is wel iets heel merkwaardigs. B-
en W. hebben geen gevglg gegeven aan hét
besluit van den Raad om deze aangelegen
heid in het georganiseerd overleg van de
ambtenaren te brengen, vóór de beslissing
van den Raad daarover werd gevraagd.
Wie de verslagen van het georganiseerd
overleg wel eens heeft gevolgd, zal daarili
wel eens de meest pietluttige dingen hebben
kunnen ontdekken, waarbij men zich moat
afvrageni of het niet al te dwaas is dat men
zich daarmede inlaat. Hier gold het een
werkelijk zeer ernstige zaak, waarvan eeh
bespreking zeker op z\jn plaats zou zyn ga-
geweest. Dat nu is niet geschied.
Is het dan wel juist dat thans het college
by monde van zyn voorzitter daarover
afkeuring ih den Raad doet hooren?
En is het niet al te dwaas dat de wet
houder Van Staal die als lid van den P.aad
steeds achter het College van B. en W. om,
wanneer hy zulks noodig achtte, met amb
tenaren en werklieden
confereerde en inlichtingen inwon, en zibh
tot klachtenbureau maakte, thans,
ambtenaren in volle openbaarheid en met
uitnoodiging van B. en W. een zaak bespre
ken, waarbij zij ten nauwste betrokken zyn,
i-ijdig aanblaft, hen misbruik van hun vrij
heid, ja gebrek aan discipline verwijt?
Dr. Hoffman noemde den wethouder Van
Staal een Mussolini in duo-decimo formaat.
Het is waarlijk zoo gek^niet. Al doet de
manier van optreden ook denken aan het
uude keizerrijk.
Be GsmeenteUejr oting 1829.
Belangrijk vroeger dan de Gemeente-
begrooting 1928 is die voor 1929 versche
nen. Ze sluit met een totaal aart uitgaven
en inkomsten van 2.544.110.voor den
gewonen dienst, waarvan het hoofdstuk be
lastingen met de uit de gemeentebedrijven
geraamde batige sakli in totaal 1.311.712.27
de sluitposten vormen. De verzamelstaat
van de begrooting 1928 wees een totaal aart
inkomsten en uitgaven aan van 2.364.886
met sluitposten tot een totaal bedrag van.
1.116.011.—.
Uit een vergelijking van de ramingen van
uitgaven voor 1929 met de werkelijke uit-
gaafsposten volgens de rekening van 1027
blijken de volgende verschillen over de
onderscheidene hoofdstukken:
Uitgaven: -Rekening 1927 Bugr. 1929
Altgem. Berfeer 132.490.17L019.—-
Opertb. Veiligheid 173.581.— 173.704.—
Volksgezondheid 36j638.46.858.
Volkshuisvesting 187.615.175.156.
Openb. Werken 270.698.241.523.
Eigendommen (niet
voor openb. dienst
bestemd) 14.986.— 20.164.-
Onderwys, Kunsten
Wetenschappen 1928 598.018.— 633.836.-
Ondersteuning aan
behoeftigen 243.600.— 286.800.—
Ondersteuning aan
werkloozen 45.674.-- 55.000.—
Handel en Nijverheid 21.923.27.121.—
Belastingen 57.028.53.083—
De uitgaafsposten voor het algemeen be
heer, de Volksgezondheid, de eigendommen
der gemeente welke niet voorden openbaren
dienst zijn bestemd, de ondersteuning aan
behoeftigen en die aan werkloozen, alsook
de bedragen voor handel en nijverheid zijn
hooger geraamd, de andere lager. Het hoofd
stuk Volksgezondheid dankt zyn verhoogde
uitgave aan een post van 10.000.voor
„kosten van een geneeskundigen dienst".
Een beduidend versehlTCoont aan het hoofd
stuk Volkshuisvesting. Tegenover de uitgaaf
flaarvan van 175.156.staat een inkora-
fctenpost van 149.365.welk bedrag Jn
1927 op 154.706— is uitgetrokken.
Voor de belasting is 4000— minder aan
uitgaven aangegeven, daarentegen wijst dat
hoofdstuk een inkomstenbedrag aan van
942.378.tegenover 791.638— in 1927.
Uit de gedetailleerde opgaaf der belasting
ontvangsten blijkt dat de 80 opcenten op de
gebouwde eigendommen voor H929 zijn g«
ritamd op 48.211.— tegen 46.915— b.
1928, dat de 60/100 opcenten op de perso-
neele belasting 'n verhoogirtg aanwijzen van
66.000.— in 1928 op 76X)00.— voor 192P,
dat de 48 opcenten op de dividend en taa
tièmebelasting in 1928 uitgetrokken op
16.000.voor 1929 zjjn geraamd op
25.000.—, dat de inkomstenbelasting voor
1«28 op 722.000.-- uitgetrokken, voor 1929
is begroot op 732 .OOO.—, dat de honden
belasting van 5200— in 1928 op 5400.
is gebracht voor 19(29 en de belasting op
vermakelijkheden van 17.000— in 1928
tot 10.000.— voor 1929 is verhoogd.
Deze hoogere belastingopbrengsten sol
den echter niet voldoende zyn om de hoogefe
Litgaven der begrooting te dekken èn daar
om moeten ook de winstgevende gemeente
bedrijven het hunne daartoe bydragen. Hoe
wel de bedrijf sbegxootingen nog niet in ons
bezit zyn, zoodat de bijzonderheden daarvan
nog niet zijn na te gaan, blijkt uit de ge
meentebegrooting dat de winst op het Elec
triciteitsbedryf voor 19(29 wordt geraamd op
ƒ159602.tegenover een werkelijke winst
i '132449.in 1927, dat voor het Gasbe
drijf een bate wordt geraamd van 67040—
tegenover een werkelijke winst in 1927 van
66576.terwijl van het Marktwezen dat
voor de eerste maal als bedrijf in de begroo
ting voorkorpt een batig slot wordt geraamd
van 36134.De ramingen der lichtfabrié-
ken zyn altijd aan den zeer veiligen kant
genomen hetgeen blijkt uit de ramingen van
1927 en de resultaten daarvan.
De raming van de winst uit het Electrici
teitsbedrijf was in 1927 9L024.— en de
winst bleek te zyn 182449.—; de winst
van het gasbedrijf werd toen geraamd op
ƒ64.878— en was in werkelijkheid
60576—
De schuldenlast der gemeente, welke per
1 Jan. 1929 3.866.866— bedraagt, maakt
het noodig dat op de begrooting 1929 een
bedrag van 194.412.is uitgetrokken voor
renten van geldieeningen en 205961.07
voor aflossing van geldieeningen, terwjjl
aan annuïteiten in 1929 bovendien moet
worden betaald 103.727—.
De kapitaaldienst sluit met een totaal aan
,an 332396 (voriK Jaar
223.488), aan uitgaven 158.126 (vorig
jaar 60.300) en een batig slot van 174.270
(vorig jaar 163.188).
TWEEDE KAMER.
Algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooting.
Niet het Kabinet-de Geer staat in het
middenpunt van dit groote politieke debat.
Hoe zou het ook kunnen Dit Kabinet vef-
leent noodhulp-dienst, gaat in ieder geval
het volgend jaar heen, maakt zichzelf dus
niet tot inzet van den verkiezingsstrijd. Er
is dan ook geen oppositie en geen verdedi
ging door meerderheidsgroepen van het
kabinet. Vandaar dat verleden jaar mgr.
Nolens, thans mr. Heemstra het debat kort
openen, terwijl om en om mannen van links
en rechts hun lied zingen.
Natuurlijk is er groot verschil in appre-
siatie van het kabinet. Hoe rooder de spre
ker, hoe minder er van het Kabinet-de Geer
deugde. Men kent de dwaze beschuldiging
van reactie, conservatisme, waaraan de
Geer c.s. zich zouden hebben schuldig ge
maakt. Doch ook van anderen kant ktvam
er critiek los.
Zoo betoogde mr. van Gijn, dat de Re
geering meer "kon doen in de richting van
belastingverlaging indien zy minder ver
ging in haar over-voorzichtige leenings-
politiek. Een critiek van gansch ander ka
rakter dus dan die van de socialisten, die
niets gevoelen voor de belastingverlaging,
welke onder het bewind van het Kabinet is
tot stand gekomen. Voorts kwam er veel
critiek los op de Ministers van arbeid (Slo
tenmaker en Bruine), Onderwijs (Was
zink) en Defensie (Lambooy), waarbij
laatstgenoemde weer tusschen twee vuren
zat: de eenzijdige ontwapenaars verwijten
hem te weinig te bezuinigen, de christ. his-
torischen vinden precies omgekeerd, dat het
met onze weermacht onder Lambooy bergaf
gaat. De waarheid is, dat er, eerst onder
het Kabinet-Ruys, daarna onder de Geer,
enorm op Defensie bezuinigd is, maar de
eenzijdige ontwapenaars zyn daarmee na
tuurlijk niet te bevredigen.
Het gaat bij dit politieke debat minder
I om het zittende Kabinet dan wel om de
positie van de Kamer zelve, anders gezegd
om de politieke verhoudingen die in de ver
houdingen tusschen de partijen in de Twee
de Kamer haar afspiegeling vinden. Con
creter gezegd, de groote vraag is: is er
eenige meerderheidsvorming in zicht, hetzij
'door het herstel van de oude rechtsche
samenwerking, hetzij door een nieuwe groe
peering? Van dit onderwerp aan de
orde sind/het laatste Coalitie-Kabinet (Co-
Itfn) in November 1925 uiteenspatte door
het uittreden van de katholieke Ministers
kon geen spreker afblijven nu het ver
kiezingsjaar nadert. Welnu, de politieke si
tuatie is door dit debat nog niet veel ver
helderd. Men aanvaardt de consequentie
van het stelsel der Evenredige Vertegen
woordiging: geen verbonden *óór de stem
bus. Ieder gaat met eigen program in zee
en stoort zich weinig of niet aan zyn even-
tueele bondgenooten. Dat is van later orde.
Maar dr. de Visser wees op het gevaar, dat
de vastlegging van allerlei politieke wen-
schen de samenstelling van een regeerings-
program zal belemmeren. Voorts is er nog
het gevaar voor meer afbrokkeling van de
groefien der voormalige- coalitie. Neen, de
oude coalitie is nog lang niet hersteld en
dat vond de leider der liberalen, mr. van
Gijn allerminst betreurenswaardig; de libe
ralen prefereeren in 't algemeen een parle
mentair Kabinet, maar liever een extra
parlementair Kabinet (gelijk het,tegen
woordige) dan een z.g. parlementair, dat
een gezonde basis en levensvatbaarheid
raist. En dit fbo zijnde, is de kans niet ge
ring, dat 1929 opnieuw een extra-parlemen
tair Kabinet zal opleveren. Aan de liberalen
zal dit niet liggen: mr. van Gijn verklaar
de zich bereid samen te werken met iedere
groep, die de liberale gedachte op geeste
lijk gebied en de economische zelfverant
woordelijkheid wil hoog houden. In de toe
komst zag de liberale leider den strijd gaan
tusschen hen die op dit standpunt staan en
die dit verwerpen. Maar zoover zjjn wy
nog niet; daarvoor werkt de oude coalitie
nog te veel door en de baseering van de
„christelijke" partijen op kerkelyken of re
ligieuzen grondslag is hier voorshands nog
een hinderpaal. Wel noteeren wij met ge
noegen, dat de woordvoerder der christelijk-
historischen dr. de Visser, inplaats van
liberalen af te stooten, eer toenadering
zocht door samenwerking te zoeken op zoo
breed mogelijke basis, mits met behoud van
de christelijke grondslagen der samenleving.
Klinkt hier niet iets van toekomstmuziek?
Mr. Heemskerk hield zich nog meer op de
vlakte, al verklaarde hy, dat zyn party in
beginsel vóór coalitie-herstel is... echter
mét het noódige Voorbehoud t. a. v. de mo
gelijkheid. En dan was er natuurlijk het
streven naar een z.g. democratische meer
derheid, opnieuw door den leider van de
S. D. A. P. bepleit, die van coalitieherstel
niets verwachtte; de heer Albarda wekte de
katholieken op „moedig" voor de democra
tie te kiezen, d. i. voor samenwerking met
de S. D. A- P„ die zeker zegt te zyn van
de a.s. overwinning van het socialisme, ter
wijl de S. D. A. P. de voor Jwp; noodige
voorwaarden zal stellen, wil zj bereid be
vonden zyn mee te regeeren. Voorloopig
blijft dit allés toekomstmuziek!
Ook eenige eenlingen hebben nog hun
licht laten schynen. Het was alles even on
vruchtbaar, of men nu ds. Lingbeek zyn
kerkistische politiek hoorde uiteenzetten, of
den heer Braat zjjn grollen hoorde verkoo-
pen, dan wel of de heer L. de Visser het
alleenzaligmakende van communistische
politiek naar Sovjet-Russisch model hoort
aanprijzen.
Het politieke debat zal nog een paar ver
gaderingen in beslag nemen.
Üe opvolger van Proai>
Bont Coolidgv.
De kebinctacrisu in Fr*nkrgk.
Hoe zul de buiteni kuasohe politiek, van
dan nieuwen President v*o> Amerika zijn?
Verwacht wordt dat Hoover, die tot dusver
paaui heeft gemaakt als knap en krachtig
laiier v.u» t Amerikauusobe departement
van bandel eja afzijdigheidspoiidek tea
opzichte van Europa zal voeren. Hoover is-
voor hoodetni procent Ameri Laan en hij' il
nM dat de Vereenigde Staten verwikkeldJ
rakiptn in de duizend en een netelige kwee-
ties, die voorul na den oorlog Europa in
een toestand van permanente onrast hou
den.
De Snuifdoos.
De graaf de Chamfcrt was zijn snuif8oo3
kwyt. Het was een het'! mooie gouden snuif
doos, op het deksel waarvan een in zijn
kunst bedreven gravtur een nimfje had af
gebeeld, dat op het punt is te worden achter
haald door een grijnzenden satyr.
De graaf was gehecht aan zijn doos, hij
bewonderde het nymf je en liet vaak zyn ge
punte nagel glyden langs haar sierlijke li-
chaamslljnen. En nu was de doos weg.
En de Chamfort kon zich absoluut niet
herinneren, wanneer hij haar voor het laatst
had in de hand gehouden.
Hy vroeg, in zyn zijden kapmantel ge
huld, aan zyn bediende, die een wolk van
poeder op zijn pruik depd neerdalen, of hy
de doos ook ergens gezien had.
Maar Jasmin, die een guit was, meende
dat mynheer de graaf zijn doos wel verloren
moest hebben op de echoot van «e» of andere
dame,
Den geheel en dag peinsde dé Chanffert
over zyn doos, tot l.em de aderen op het
voorhoofd zwollen, en hy een begin van
hoofdpijn bespeurde. Had hy gisteren zyn
vingers nog gestoken in het bruint geurige
stof?
Hoe hy zich ook inspande, hy kon het zich
niet te binnen brengen-
In allen gevalle, gisteravond niet.
Toen had hy het, op het feest dat koning
Lodewyk in zyn slotpark gaf, te druk gehad
met het hof te maken aan het gracieuse
maridezinnetje de I-amourmount, om aan
een snuifje zelfs maar te denken.
Na het souper hadden zy samen gedwaald
door de maanverlichte dreven van het park.
Hy had zóete woordjes gefluisterd in het
roze oortje van het niarkiezinnetje, zooals
de zee fluistert in een schelp.
En in een der donkere lanen had hy het
gewaagd haar fyn-vingerig handje te vat
ten, dat ze hem niet onttrok.
Zy waren gaan zitten in een dicht om-
groeid berceau, waaromheen rozenstruiken
geurden. fWil
Toen vatte hy haar hoofdje in zyn han
den, hy werd als bedwelmd door den geur
die uit haar hoog kapsel en uit haar kanten
corsage opsteeg; dan zag ze hem aan en
over haar oogen hing als een sluier van
dauw. De graaf voelde hoe hejn het bloed
naar 't hoofd steeg, hy had geen gedachten
meer, zijn hart hamerde hem in de borst.
Hy drukte een langen kus op haar kleinen
rooden mond. Hy kuste haar weer en scheen
toen tot zichzelf ie komen, althans hy voer
achteruit, bang haar gekrenkt te hebben
door zijn onstuimigheid.
Maar toen hy haar kuste, had hy niet het
triomfantelijk lichten harer o'ogen gezien,
omdat hy de zyne gesloten had. En de Cham
fort reed dien nacht huiswaarts in de mee
ning een schier ongenaakbare vesting ver-
oyerd te hebben, onbewust dat hy een ge
vangene dier veste was.
Dien morgen wandelde koning Lodewijk
in het. park.
De Zonnewarmte, de bloemengeur deden
fiem goed na het feest van den vorigen
avond, hy voelde uit zyn schedel hel pynlyk
gevoel wegtrekken, dat hem bij zyn opstaan
onaangenaam had getroffen.
Plotseling bleef hy staan: het was alsof
een bundel zonnestralen opschoot uit den
grond. De koning bracht zyn schildpad om
rande lorgnon voor de oogen.
Dan deed een glimlach de zwarte mouche
tegen zyn wang opklimmen.
Daar lag op het groene gras-tapijt van
een berceau een gouden snuifdoos en daar
naast een battisten zakdoekje, als een spin
rag zoo fijn. De koning raapte beide op. Hy
herkende de doos, die de Chamfort hem eens
getoond had en ook nu weer bewonderde de
koning het slanke nimfje en glimlachte om
de bokspooten van den satyr. En aan het ge-
borduunfe wapen bemerkte hy dat Het
doekje het eigendom was van het pikante
markiezinnetje de Lamourmont. Lodewijk
zajr haar guitig gezichtje, haar frêle fi
guurtje dat scheen te rusten op den met
rozenslingnw gegarneerde klok-crinoline,
voor zich.
„Ach zoo", dacht hy by zich zo'.i, „daar
heeft me dat meisje handig den fatterigen,
dommen, maar goedmoedigen en puissam-
mant ryken graaf tie Chamfort aan den
haak geslagen".
En hy schreed verder.
Des avonds ontving de graaf de Chamfort
een zwaar verzegeld pakket van het kabinet
des konings.
Wat kon dat zyn Hy had er geen flauw
idee van. Met trillende handen maakte hy
het pakket open en vond tot zyn groote ver
bazing zyn verloren t-nuifdoos. Hy' deed het
deksel opspringen en vond het volgende
„Ik geef mijn toestemming tot het huwe
lijk van den graaf de Chamfort en de mar
kiezin de Lamourmont",
Lodewyk.
De graaf de Chamfort zat perplex.