DORLAS'
KOFFIE
Voor kleine tuinen.
Indrukken van een Groot Bedrijf'
^n!^3i^aarop"fl8kt^aPwnüër^
Raadsels voor de Jeugd.
1*.
rheumatiekjicht
canon de nieuw te stichten panden duur
dan wordt er natuurlijk minder gebouwd en
houdt men de bestaande panden op hoog©
prijzen. Het wordt dan met het hoog
geroemde grondbedrijf even lang als het
vroeger breed w^s. Eigenaardig dat men
bü een gemeentebestuur nooit helder inziet
dat alle £eld maar éénmaal besteed kan
worden en dat een te veel aan dè éóne zijde
altijd een nadeel is voor andere kanten.
Wanneer de huren te hoog zjjn en de bewo
ners daaraan een grot bedrag van hun
inkomen moeten besteden, kunnen zij
slechts minder aan andere zaken uitgeven.
Wat men aah dën ééne kant wint verliest
de burgerij aan den anderen kant precies
evenveel. Natuurlijk verschuift zich alles
eeniger mate maar juist daarin zit het ge
vaar dat het te veel één richting op ver
schuift
Wij voor ons vreezen dat het met het erf
pachtstelsel op den duur mis loopt hetgeen
pas goed zal blijken als de eerBte erfpacht
uitgiften die een dertig, veertig jaar ge
leden plaats hadden hun termijn van afloop
vorderen. Dan komt de gemeente voor zon
derlinge gevallen te staan. Zal men dan tot
naasting evergaan en zal de gemeente dan
het enorme huurbedrijf gaan aanvaarden
dat daar consequent aan vastzit of zal men
de termijn gaan verlengen? Aan beide op
lossingen zitten zeer vele bezwaren en het
zal niet gemakkelijk zijn om te kiezen.
Naar onze meening heeft men een ver
keerde toepassing aan "het erfpachtstelsel
gegeven door zich te weinig te bekomme
ren om het lot van den opstand. Uitgifte
van grond in eigendom met aandeel in de
winst bü eventueele verkoop en recht tot
terugkdop ware een wellieht beter systeem
geweest. Het belang van den erfpachter is
nu niet gebonden aan dat der gemeente en
omgekeerd heeft men vergeten dit verband
vast te leggen.
Er Is-nu een speculatie in erfpacht
gronden ontstaan, die men niet tegengaat.
De ervaring rat daaromtrent nog veel lep-
lijke dingen leeren als wij een kwart-eeuw
verder zyn. Men veelt nu al dien tijd nade
ren en in het snit daarvan kibbelt men over
de al of niet dringend® doorvoering van
het stelsel.
HAGENAAR.
MODEPRAAT )B.
Diner- en Avondjaponnen.
Robe van beigekleurig zyden mousseline,
bedrukt met groote mauve en roüde
bloempatronen.
Op eene „kleine revue" vgn een onzer
grootste modehuizen werf): de nieuwste col
lectie diner- en avondjaponnen, zoowat een
week geleden vej&etihd. Ofschoon de „groote
'revue" niet veel ianger dan 2 maanden ge
leden gehouden werd, moest men zich verba
zen over de evoluties weike de mode in dien
korten tijd wederom gemaakt hoeft. Er is
een nieuwe vorm dóorgebroken, de „robe-
princesse'V die in een gewyzigde uitgave,
alle attracties van dit slanke model behoudt.
De nieuwe robe spant sterk om de heu
pen, waardoor een blousend dffcct voor het
lijfje ontstaat. Was eerst de japon een soort
ondergrond voor de aan te hechten panden,
draperiën, strooken en slierten, thans zijn
deze aangeknipt, zijn ze in den vorm opge
nomen, waardoor de japon een veel ingewik
kelder van coupe is. Er is weer veel piissé
en deze doet zich vóór in den vorm van vele
lagen strooken, doch ook van groepen, die
tusschen gladde panden ingezet zijn.
Voor diner japonnen ziet men eroiseerende
lijfjes en groepen bijeengebrachte blokken,
die op één punt ontspringen. Heele stralen
van smalle plooitjes zijn er om de heup ge
schikt, zóódanig dat zij tesamen uitloopen.
in het punt, vanwaar de klokkende bundel
zijn begin neemt.
Van zwart satin-de-soie zijn er heel wat
dmertoitetjes, alle met lange, strakke mouw
tjes, alle in glad spannende fagons die aan
ééne zyde der heup, plotseling allerlei utt-
springsels krijgen. Ook de strooken loopen
nu meer naar één kant op en eindigen by 3e
heup.
Een effect dat dikwijls aangetroffen
wor^t, bestaat uit een heupversiering van
8 hreede biais, welke aan de linker zijde in
3 breeder wordende losse slippen overgaan.
Voor fluweel wordt iets dergelijks toegepast,
alleen gaan de biais, die niet opgezet maar
aangeknipt zyn, by de linkerheup telkens
in een plooi over.
Biezen en biais van wit en van de nieuwe
kleur „chartreuse" Worden veel gegarneerd
op het glanzende zwarte crêpe satin.
Naast zwart, wordt er Veel rood gedra
gen, voor dinerjaponnen een warm, donker
wijnrood, voor avondjaponnen een hel vlam
rood ,dat gewoonlijk in erêpe Georgette ge
bracht wordt en bedoeld is voor het zeer
jonge meisje.
By de avondjaponnen valt de si anke ru
lyn der robe-princesse al bijzonder op. Nam
men eerst stijve uitstaande zijden om ue
rokken breed-uit te doen staan, nu is alle.-,
soepel en sluik en zijn de draperiën zooda
nig aangebracht, dat ze door de wijze waar
op ze vallen, alle breeder maken van het
figuur vóórkomen.
Bij enkele avondjaponnen merken we ue
tuniek op en deze is naar achter toe opge
knipt, zoodat hy de modieuze optrek-lyn be
houden heeft.
De nouveauté van „versieringen op den
rug", is nu ook tot Holland doorgedrongen.
De robe-princesse ia voor dit type op zijde
getrousseerd en deze trouaseering eindigt in
een enorme strik, die lange afhangende
slippen heeft.
lien vieux-rose taffetas toilet had van
voren een rechtloopend princesse-mode! zon
der garneering. Maar van den hals liepen
twee breede slippen tot midden op den rug,
waar zij elkaar onder een groot ornament
van diamantjes ontmoetten.
Elegante avondtoiletten van kant hebben
vleugelmouwen en zelfs wyde banen van
kant op de schouders, die als ze door het
loopen in beweging komen, op luchtige vlin
dervleugels gaan lijken.
Een toilet van zyden-chiffon en kant,
droog zelfs een kort los kanten manteltje,
een ander, met een kanten schoudercape,
bracht de Spaanschc mantille jn beknopte
weergave naar voren.
Een zeegroene moiré robe ook moiré
komt weer in de mode had losse strooken
op den rok en breede slippen, die met vleu
gels vielen over de mouwen. Heit lang-
smalle rugstuk droeg bejuweelde slippen,
smalle rugstuk droeg slippen die
tot aan het been afhingen. Ook was er
vest had van Georgette waarover de panden
van een tuniek wegtrokken als twee opge
nomen gordijntjes. Eene zwarte taffet robe,
vóór en princesse geknipt en achter met een
midden-vorm tegen elkaar gelegd, wa9 het
toppunt van verfijnde coupe. De losse pan
den stonden óf van het lichaam en eindigden
in tweepuntige slippen, die den grond raak
ten. Het gaf een effect als van Wattau-
plooien, die statig van den hals tot den
grond afdalen.
GRACE ALLAN.
Hierkalebassen.
In de laatste jaren staan er voor de ra
men van de bloemenwinkels manden vol ka
lebassen in allerlei vorm en kleur. Wie dacht
er vyf en twintig jaar geleden aan, een
schaal pompoenen in zyn gang of op z(Jn
buffet verbeeld je dingen, die je niet eens
kunt opeten te zetten? En toch zyn ze
heelemaal niet nieuwerwetsch. Het nieuwe
bestaat alleen hierin, dat zy van onverkoop
bare curiositeiten stegen tot algemeen ge
vraagde „binnenhuiskunst". „De vrouw en
haar huis" wijdt er in haar winternummer
een beschouwing aan en vertelt van het
kweeken van deze typische vrachten, ,,'t Is
een wonderlijke plant, de kalebas, zy boeit
je, Jaat je niet meer los. Wel is zy lastig
en ongemakkelijk in 't begin, maar later valt
ze o zoo mee. Is ze eenmaal aan den groei,
hoe tooverachtig vlug ontwikkelt zy zien
dan. De platte, witte pitten ontkiemen moei
lijk. Het beste is ze in April of begin Mei
te zaaien in een kistje bladaarde vermengd
met grof zand, dat met een glasruitje ge
dekt in de verwarmde kamer of serre moet
staan. Wie een bak met broeinest-warmte
bezit, heeft daar een prachtig plaatsje om
de zaaipotjes in te graven.
Verschijnt boven de twee dikke kiembla-
den het eerste groene blaadje, dan komen de
jonge plfinteh in aparte potjes, waarin ze
blijven staan tot ze voorzichtig met potklult
in den vollen grond kunnen gezet worden.
Het is dan begin Juni, zoodat op nachtvorst
geen kans meer is. Alleen een leger slakken
doet des nachts met krijgslist een aanval op
de zwakste exemplaren. Soms is ej-, waar
den vorigen dag nog een mooi plantje stond,
alleen maar een glinsterend streepje slUm
te zien, 't spoor van den vyand. Zyn de plan
ten eenmaal grooter, harder van blad, pik
ker ig van stengel, dan blyven de slakken
weg. Een bodemloos kistje en een glasruit
helpen door de eerste moeilyke maand heen.
Wat kunnen ze teuten in een gure Juni*
maand. Eiken morgen zyn ze even klein, ze
mislukken zeker dit jaar, denk je. Dan ga
je ze negeeren, een week lang, veertien da
gen. Wanneer je eindelijk weer naar hen
kykl zyn er overal nieuwe scheuten, nieuwe
blaren, kurketrekkerachtige klimranken. Ze
probeeren zich op te hjjschen aan naastbij-
staande struiken of hekjes. De groote slap
pe, oi-anje-gele bloemen gaan open. Welke
kleur, welken vorm zal de eerste pompoen
hebben? 'n Oranje peervorm, 'n groene of
witte appel, 'n knots, 'n flesch, 'n gladde of
bonte? By den oogst in September plukten
we negen en twintig koele, gladde vruchten
van één plant!
Kalebassen vragen volle zon. Het beste
plaatsje in den turn is de bladhoop, de hoop
van bijeengeharkte blaren van het vorig
jaar met een beetje grond afgedekt. Gecom
bineerd met wat Oost-Indische kers maken
ze er een aardig hoekje van.
Een bezoek aan de Philips fabrieken.
Philips Gloeilampenfabriek.
Als het teere droomkoninkje van Heyer-
mans, van dien schrijver misschien de
schoonste schepping, met zijn ouders, die
hy „groote broer en groote zuster" noemt,
van Amsterdam reist naar Heerlen, wordt
hy by Eindhoven even wakker:
„Goeie morgen, groote broer" zei-ie, nog
slaapdronken. Daar most-ie zelf om lachen
En toen keek-ie z'n oogen uit. In grauwe,
log-bruine lucht, door grimmige koppen ge
ploegd, statigde 'n sprookjespaleis, nog
hooger haast as de wolken, en 'r waren een
lichies in, 'n lampies, 'n brandende sterren,
of 'r 'n poort van den hemel by vergissing
openstond en je de kamertjes van de enge
len binnenkeek.
„O, zie je dat Moeder?... Zie je dót
Vader?..." fluisterde-ie, om de menschen,
die achterover leeën te slapen, niet wakker
te maken: „Zie je d6t?... Daar woont de
betooverde prinses..."
Het is de visie van een klein en droomerig
kereltje, dat op dat oogenblik nog weinig
vermoedde, dat eens, veel later, zich de
poorten van dat sprookjespaleis ook voor
hem zouden openen, toen hy al byna een
man was geworden, met al haar op de
bovenlip en den baard in de keel, die zyn
brood er moest gaan verdienen.
De visie van ëen kind. Maar ook zij, die
geen kinderen meer zyn, zullen als zij er
voor het eerst tegenover staan, vooral des
avonds, het zien, zooals droomkoninkje het
zag: een sprookjespaleis van een betoo
verde prinses.
Trouwens in dit paleis woont ook werke
lijk een prinses, schoon een veel reëelere en
modernere dan Doornroosje en zeer zeker
niet in een honderdjarigen slaap gedoken.
Integendeel, deze prinses is zeer kwiek en
monter, zy regeert met forsche hand de
wereld, haar ministers zijn mannen van
dezen tijd, geen prinsen met bepluimde
mutsen en fluweelen buizen, én haar naam
is „electriciteit".Zeker, ook hier is het
sprookje en het is misschien wel fantasti
scher dan de ^rookjes van honderd jaar
slapende dames, die door sentimenteele
heerschappen tenslotte worden gewekt.
Want het is het sprookje van onzen tyd,
van werkkrachte en menschelyk vernuft,-
van genie en durf, van ongebreidelde ener
gie ep ook van vurigen strijdlust, die het
schijnbaar onmogelijke mogelijk gemaakt
hebben.
Een fabriekje, in 1891 begonnen, met
weinig kapitaal en ongeschoolde werk
krachten. Een werktuigkundig ingenieur,
die ook wel voor chemie voelt en gelooft,
dat er wat zit in gloeilampen. De eerste
jaren verlies. Dan in 1895 voor het eerst
14.000 winst. Ontzaglijke moeilijkheden,
telkens nieuwe uitvindingen, die in het bui
tenland gedaan, de bestaande methodes
waardeloos maken. Geen nood. Hier vindt
men het ook en vaak beter. Steeds grooter
bloei. Dan de oorlog. Duitschland verbiedt
uitvoer van glas. Binnen een half jaar bla
zen ze bij Philips zelf de ballons. Duitsch
land verbiedt uitvoer van Argongas, het is
het eenige land, dat het levert Binnen een
half jaar maakt Philips zelf Argongas, be
ter van kwaliteit dan het Duitsche, Coup
d'essai, coup de maitre! Nu is de Philips
edelgasfabriek de grootste van Europa. In
elf jaar tyds! Het kleine Philipsfabriekje
van 1891 is nu een macht geworden, waar
heel het land mee rekent. Meer dan 15000
arbeiders, een eigen arbeidersdorp met
mooie hygiënisch ingerichte huisjes, eigen
scholen op allerhand gebied, een labora
torium (scheikundig en natuurkundig)
waarvan Prof. Compton, de winnaar van
den Nobelprijs 1927 voor natuurkunde, ver
klaard heeft, dat het het beste is van
Europa en op één lyn gesteld kan worden
met de twee allerbesten van Amerika,
eigen sportvereenigingen, en zoo voorts.
Een bedrijf, dat niet alléén een groote
industrie is, maar een cultureele macht
vertegenwoordigt in ons land.
In 1895, dus nauwelijks 83 jaar geleden,
werden vyf honderd lampen per dag ge
maakt, nu byna 300.000
Zelfs het minst chauvinistische hart zal
toch even warm worden bij de gedachte
dat dit alles, in ons té vaak klein ge
noemde landje, mogelyk was.
Impressies van een leek van dit bedrijf,
ze zullen den lezer geen gedetailleerde be
schrijving geven van de technische vervaar
diging der gloeilampen, want de indrukken,
die je hier krijgt, zijn als van een wonder,
dat je niet bevatten kunt, zelfs al legt de
technische zéér onderlegde geleider ook
alles zeer haarfijn en overzichtelijk uit.
Misschien is het ook beter zoo en is de
indruk er te dieper en overweldigender
door. Heeft niet een groot philosoof eens
gezegd, dat we nooit moeten trachten het
wonder te doorgronden, omdat het dan op
houden zou wonder te zijn?
Een Fordbusje brengt ons naar de Glas
fabriek, die op eenigen afstand van de
gloeilampenfabriek ligt. Eerst een onaf
zienbare lange hal, waar de potten van
vuurvaste klei gemaakt worden voor de
glasovens. Deze worden hier met de hand
vervaardigd. We zien er de arbeiders,%die
de klei met zorg eerst met de voeten kne
den, dan zien we, hoe de grov% vorm wordt
opgezet en eindelijk, hoe met oneindige zorg
de pot voltooid wordt. Deze moet volkomen
homogeen zyn, omdat er anders by de ont
zaglijke temperatuur van 1200 gr.'Celsius
barsten zouden ontstaan. We zien den ar
beider zyn werk volbrengen met de toege
wijde aandacht van een. kunstenaar en het
resultaat is waarKjk als een kunstwerk, zoo
fyn en volmaakt afgewerkt. Aangezien deze
potten sleehts 6 7 weken kunnen worden
gebruikt en 5 0 maanden moeten drogen,
kan men zich voorstellen welk een ontel
baar aantal hier opgesteld staan.
Dan, de afdeeling waar de grondstoffen,
die later het glas zullen vormen, gemengd
worden in groote schudmachines. Wit zand
en roode menie en potasch en soda liggen
er in hoopen. Het is weer voor den leek
het mysterie, dat uit deze stoffen het won
derlijke glas ontstaan zal. Het is den Schei
kundige misschien heel duidelijk onze
geleider lacht wat om onze verbluftheid
maar den ter zake onwetende is dit alles
wel erg onbegrijpelijk.
De mannen dragen hier stofmaskers,
want sommige dezer grondstoffen zouden
nadeelig voor de gezondheid kunnen zijn,
maar Philips zorgt voorbeeldig Voor zijn
menschen en op deze wijze is gevaar uit
gesloten.
Dan: de glasblazerij zelf. Een onafzien
bare hal met talrijke ronde verhoogingen,
waarop glasovens met hun blakende mon
den van vuur. Daaromheen de glasblazers
met de blaasroeren, waaraan de vurige bel
letjes gloeiend glas. Duizenden dansende
dwaallichtjes.
Onwillekeurig denkt men even: „Als
droomkoninkje, die hier later zelf werkte,
toen hy een groote jongen was geworden,
dit eens had mogen zien, toen hy nog het
kleine kereltje was, dat op dien avond in
den trein zoo verrukt was, van het sprook
jesachtige, groote fabrieksgebouw. Hoe
prachtig zou hij dit toen gevonden hebben!
Waar de indruk zelfs voor een volwassene
tooverachtig is.
In dit fabrieksgedeelte heerscht nog de
handenarbeid en dat maakt het misschien
juist zoo boeiend. Hier is iedere arbeider
een persoonlijkheid, een kunstenaar, en
schijnt het haast, of hij als kunstenaar iets
meegeeft van zyn persoonlijkheid aan het
ding, dat hy maakt. Zie, hoe onbeschrijflijk
handig hij Jiet klontje vloeiend glas, aan
het uiteinde van zijn blaasroer, wentelt,
zwaait, weer wentelt, er even wat lucht in
blaas en weer wentelt tot het zoowaar al
den vorm van een gloeilamp begint te krij
gen, dan even in den vorm aan zyn voeten
en de oervorm van den ballon komt glan
zend te voorschijn. Het is de telkens weer-
keerende verrassing, het te voorschijn ko
men van die volmaakte glasvormen in al
lerhande maten en modellen, tot de groote
melkglazen (Argenta) armaturen toe. Zie
Philips laboratorium.
aan hoe handig het jeugdig maatje nxcrL
vijlen den te langen hals van de bltagpjT
aftikt. En zien dan vooral ook het buizen
trekken.
„Kijk hier", zegt onze geleider en sleurt
ons mee. Een lange baan. Een der glasbla
zers heeft uit den oven een klomp gloeiend
glas genomen aan zyn blaasroeren na ver
schillende ons onbegrijpelijke - manie*
laties van het glas ronddraaien op een ««1
ren plaat en weer nieuw vloeibaar glas
by nemen en weer draaien, komt er «n
ander by, die met zyn pyp waaraan hii
reeds een soort glazen schaaltje gemaakt
heeft, den glaskiomp opvangt en nu gaan
beiden langzaam, zeer zorgvuldig «er
voorzichtig achteruitloopen, steeds blaaend
met geweldige bolle wangen, *l„ de wind
uit het sprookje en wij zien het roodgloeien
de glas plotseling worden tot een kristal
heldere glazen buis. Een ander paar i»
naast deze twee bezig. Aan het einde van
de baan zit een manneke en snydt met een
laconiek gezichtje de buizen netjes tot stuk-
ken van gelijke lengte.
De buizen zijn van verschillende door
snede. „Dat doen ze op het gevoel, meneer
handigheid, oefening", zegt de ingenieur'
Jawel oefening, maar het blyft toch onb«-
grypelyk, dat ze dat kunnen: 11 m.m. jj
m.m., 20 m.m., precies de maat, het Httnlt
geen fractie van een millimeter.
Het blijkt ook de zwaarste en veeleischend-
ste arbeid te zyn, dat buizentrekken. „Daar.
om doen we het óók al mechanisch" et
twee minuten later staan we in de afdeeling
waar dit gebeurt. Voor den technicus mis-
schien overweldigend, deze machines, die
tot in het oneindige buizen produceêren
maar ons overweldigde toch meer die een
voudige mannen, die zoomaar op het gevoel
de buizen op precies de gewenschte dikte
wisten te trekken.
„Nu gaan wè kyken hoe de lampen ge
maakt worden", zegt de geleider, die nog
heel jong is en die wel heel knap moet *Hn
want ondanks zyn jeugd is h|j al jaren in
genieur. Dit zyn wel de menschen, die u
hier hebben moeten en die mede helpen
kunnen de zaak steeds grooter te maken.
Vaart is er in alles en een ieder schijnt er
van bezeten te z(jn. Tenminste wy krjjgea
geen gelegenheid ergens lang te blyven kjj-
ken en de indrukken op ons te laten in
werken.
We kunnen slechts even vluchtig de radio-
fabriek, waaf de ontvangtoestellen, geljjk-
richters, luidsprekers, enz. gemaakt wor
den, het laboratorium, de papier- en carton-
nagefabriek bezichtigen.
Op den terugweg naar de groote fabriek
komen we voorbij een allerliefst modern
gebouwtje: Philips Kleuterschool. Even er
in. Het is alleraardigst. Ongelooflijk keurig
ingericht en popperig klein alles, de stoel
tjes, de tafeltjes, de bankjes voor de kleu
ters. Hier wordt het kroost van Philips'
arbeiders overdag zoet gehouden en zoo
wordt reeds op dezen jeugdigen leeftijd dt
eerste grondslag gelegd voor een beters
toekomst. Want in zoo verzorgde omgeving,
onder zoo goede leiding, moet het komends
geslacht dat hier reeds zoo vroeg dsn in
vloed ondergaat van netheid, reinheid, lkht
en lucht, wel opgroeien tot een psychisch*
levensstandaard van beter en hoogèr kwa
liteit dan de vorige generaties.
Dan weer de gloeilampen- en radiolam-
penfabriek. Weer eindelooze zalen. Nu alki
machines. Maar machines, die van een loo
wonderbaarlijke ingenieuziteit zijn, dat M
soms wel menschelijk schijnen, zooals M,
als met voorzichtige menscheljjke handen,
de onderdeelen aanvatten en zorgvuldig in
elkaar zetten. Hier zien we het hsele pro
ces, hoe de gloeilichamen, die in de gloei
lamp behooren, eerst in elkaar gezet wor
den, hoe die dan weer in de ballons worden
gebracht, hoe er de koperen dop opgeiet
wordt, hoe ten slotte het fabrieksmerk erop
gebracht wordt en hoe ze proefbranden. De
kamer met de brandramen, waar'de dui
zenden lampen branden, ,,'n Lampies,
lichies!", je moet er door een donlcèr glassje
kijken, anders zou je er verblind vands»
komen.
We zien, hoe de wolfraamdraad getrok
ken wordt, een blijkbaar enorm geniaal pro
ces, omdat het wolfraam een poeder is, dst
byna niet in vasten toestand te brengen i»,
we zien den draad eerst als een telefoon
draad zoo dik gewonden worden om
mense spoelen en dan om steeds kleine»
spoelen, tot hij zoo dun is, dat de micro»-
coop er op gesteld moet worden om te con-
troleeren; vijfmaal dunner nog dan e»
menschenhaar. We zien de meisjes, met ew
onbeschrijfelijke handigheid, de draden op
het glazen raampje aanbrengen, dat lat|T
als geheel het gloeilichaam zal zijn, w»
zien... we zien... zooveel, dat het niet Mj*
te onthouden is, dat het wordt als het fli
sen van een moderne film, dat de indruk
ken worden verward in ons brein tot
beeld als een futuristische creatie van Km-
dinsky of Picasso en dat is waarlijk nW
bevorderlijk voor de klaarheid van begrip.
Na een kijkje in de radiolampenafdeeliuf
te hebben genomen, wippen we hog even*
polikliniek binnnen en zien er de precMir
moderne inrichting, die werkt voor het li
chamelijk heil der arbeiders, we krijgen»»
kijkje op het psychotechnisch bureau, we*
de menschen die solliciteeren op hun pff
cihsche* kwaliteiten beproefd worden
waar met een wonderlijk systeem van wr
den papier met puntjes bezaaid, waardo»
ze verticale en horizontale strepen zet®»
moeten, met strikvragen en assodatie*
woorden, die onthouden moeten worden
nog veel meer, na te gaan is, of ze b
bare krachten zijn.
Dit systeem schijnt zeer te roHoen»
der
Philips is natuurlijk weer u...
industrieën, die het toepaste in»»"
Het heeft dit groote voordeel, dot men
een zekerder selectie van werkkrMS»
maakt en vele menschen er de ellende
bespaart van aangenomen te wowen,
schikt zjjn. Dan is het avond geworden en
merken we, dat we een ganschen dag in
deze enorme fabriek hebben doorgebracht.
„Nu hebt u het belangrijkste wel zoowat
gezien, zegt de geleider.
Als we des avonds in den trein de laatste
glanzen van de zich met vurige roode let
ters tegen den nachthemel afteekenenden
naam Philips langzaam zien doorschemeren,
bedenken we nog even, dat we dezen dag
wei iets heel bijzonders hebben beleefd.
Want wat staan wy, die dagen kunnen
doorbrengen in een Louvre of Mauritshuis,
urenlang neuzend voor een klein ons dier
baar schilderijtje, die wekenlang snuffelen
in oude boekerijen, in iBbunabelen, die ons
soms niets leeren, vèr van het waarachtige,
kloppende, rhythmische leven van dezen tyd
en wat ia dit alles grootseh, overweldigend,
wat leert het ons duidelijk, dat er evolutie
is, dat de wereld vooruitgaat, zoolang er de
energiën zyn als deze, die niet alléén haar
bedrijf vooruitstuwen, maar ook zorgen, dat
haar werk tot een cultureele macht èn
kracht wordt, die zorgt, dat het leven voor
den eenvoudigen mensch, die zyn brood met
handenarbeid verdient, beter en schooner
wordt, dan het vroeger was. O zeker, er is
in dit alles een sterk bewijs, dat er evolu
tie is en men behoeft niet te betwijfelen,
dat de moderne techniek ertoe bijdraagt. Dat
enkele kunstzinnige naturen gekwetst wor
den door de onaangename dingen, die er
nu nog noodzakelijkerwijs aan de moderni
teit verbonden zyn, als daar zyn lawaai,
onrust, gejaagdheid, verdwijnen van de din
gen die lief, rustig, vertrouwd en mooi
waren, doet er niets aan toe of af. Want
dat alles is slechts tijdelijk en alleen omdat
de gewone menschheid nu eenmaal niet in
staat was gelijken, tred te houden met den
razend snellen wereldvooruitgang. Het is dé
ontzettende vaart, die een tijdelijke verbijs
tering veroorzaakt. Maar als we het jonge
geslacht zien, dat opkomt in de nieuwe
wereld en vooral dóór in dat arbeiderscen
trum en heiligdom van de schoonste resul
taten der moderne technische wetenschap
pen, dat aldus wel als een symbool mag
beschouwd worden van de heele toekomstige
maatschappij, dan beseffen we, dat werke
lijk de wereld gaat naar een rijker en in
tenser leven, dat een nieuwe Schoonheid zal
komen inplaats van de oude. End at het
ónze fout is te treuren om Beethoven en
Rembrandt, terwijl we niet zien willen, dat
er iets anders voor hen in de plaats zal
komen inplaats van de oude. En dat het
en beheersch veelal den menschelijken geest.
Maar ze belet ons té vaak de toekomst te
zienl
RECHTZAKEN.
De schietpartij te Zundert.
Uitspraak van de Haagsche Rechtbank.
De weduwe toegelaten tot getuigenbewijs.
De Haagsche Rechtbank heeft vonnis ge
wezen inzake de vordering van de weduwe
van Meer te Zundert tegen den Staat en
tegen de beide marechaussees Cl aas sen en
Coolen.
Zooals men zich herinneren zal, is de man
van eischeres in den nacht van 10 op 11
Januari 1927 bij een schietpartij doodge
schoten, toen de marechaussees in zijn café
controle wilden uitoefenen ter zake van de
Drankwet, waartegen van Meer zich heeft
verzet. Op grond hiervan had de weduwe
een schadeloosstelling voor zich en voor
haar minderjarige kinderen gevorderd.
De rechtbank heeft thans de door ge
daagden voorgestelde exceptie vaj» niet-ont-
vankelykheid verworpen, en, alvorens ver
der te beslissen, eischeres toegelaten, om
door getuigen te bewijzen, dat de mare
chaussees haar man zonder eenige aanlei
ding hebben doogeschoten en mitsdien een
misdrijf hebben gepleegd en in strijd met
hun instructie hebben gehandeld.
Het getuigenverhoor zal plaats hebben
ten overstaan van mr. Thorbecke op 30 Ja
nuari a.s. te 11 uur.
Ketourcommissies.
De arrondissementsrechtbank te Zwolle
veroordeelde den 66-jarigen gepens. direc
teur van de gasfabriek te Nijkerk, wegens
het aannemen van steekpenningen, tot een
maand gevangenisstraf.
Een klacht wegens beleediging.
Bij de Justitie te Utrecht is een klacht
wegens beleediging ingediend, naar aanlei
ding van een tweetal artikelen in Het Volk,
ingezonden door den ontslagen directeur
Blokker van de Brandwaarborg Mij. „Ons
Belang".
Het spoorwegongeluk bü Rüswyk.
Een hoofdconducteur, een wagen
bestuurder en eein stationsambtenaar voor
de rechtbank.
Ruim een jaar geleden zyn nabij Rys-
wyk twee electrische treinen en elkaar ge-
loopen. 't Onderzoek wees uit, dat het per
soneel vermoedelijk niet heelemaal vrij uit
ging. 't Resultaat Is geweest, dat Dinsdag
middag voor de Haagsche Rechtbank te
recht stonden de hoofdconducteur van den
trein, die zich op verkeerd spoor heeft be
vonden, de wagenbestuurder van den zelf
den trein en een stationsambtenaar uit Den
Haag.
Den hoofdconducteur ia ten laste gelegd
dit verzuim: Hij had, toen hij bemerkte, dat
hy op verkeerd spoor reed, den trein on
middellijk tot stilstand moeten brengen.
Een botsing met den van den tegenover-
geetelden kant (Rottrdam) komenden trein
had dan niet plaats gehad.
Verdachte gaf de feiten toe, behoudens
dan, dat hem hier grove schuld zou tref
fen. Hij heeft niet eerder order gegeven om
den trein tot stilstand te brengen, hoewel
hij wist dat de trein op verkeerd spoor
raad, totdat hy de koplichten van den van
den anderen kant komenden trein voor zich
sag.
Hen botsing was toen evenwel niet meer
te voorkomen. Verdachte voegde
toe, dat hij in de war waa met een aan-
schrijving, welke hy gelezen had, doch die
I niet op het onderhavige rijden van toepas
sing was.
Tengevolge van de botsing is vry groote
materieele schade ontstaan en zijn ver
schillende reizigers verwond.
Het O.M. waargenomen door mr. Rjj-
kens, eischte een maand hechtenis.
Vervolgens stond de wagenbestuurder
terecht. Aan hem was precies 't zelfde ten
laste gelegd en ook hy gaf de feiten toe
De eisch tegen hem luidde drie weken
hechtenis.
Ten slotte heeft terecht gestaan een sta
tionsambtenaar uit Den Haag. Deze ver
dachte heeft aan de beide vorige verdach
ten order gegeven door onveilig sein by de
Vaillantlaan te Den Haag heen te rijden,
wat tengevolge heeft gehad, dat trein 1145
op verkeerd spoor is terecht gekomen. Ver
dachte voerde tot zyn verdediging aan, dat
de seinhuiswachter hem telefonisch had
doen weten, dat hij den trein moest laten
komen. Verdachte gaf toe, dat hy gehan
deld heeft tegen een dienstorder van den
stationschef. Dit gebeurde onder dergelijke
omstandigheden meermalen.
Mr. Rykens eischte tegen dezen ver
dachte twee weken hechtenis.
Verduistering en oplichting.
Men herinnert zich het geval van den
48-jarigen koopman uit Diemen, die voor
de Vierde Kamer der Amsterdamsche Recht
bank terechtgestaan heeft wegens poging
tot moord op een naaister. Deze vrouw zou
hy, nadat zy hem een bankbiljet van 1000
had ter hand gesteld, nabü het Jaagpad aan
den Omval getracht hebben te verdrinken.
Het O. M., mr. Reilingh, had verdachtes
veroordeeling gevorderd tot twaalf jaar ge
vangenisstraf, maar de Rechtbanx, vonnis
wyzende, sprak hem vry. Het O. M. tee-
kende hooger beroep aan tegen het vrij
sprekend vonnis, en vervolgde verdachte
thans ter zake van verduistering of oplich
ting.
Volgens de ten laste gelegde verduiste
ring had hü het bankbiljet van 1000 van
de naaister ontvangen om er aan het bij
kantoor van de Incasaobank aan de *Bilder-
dykstraat een door haar bestelde obligatie,
groot 1000, ten laste der gemeente Dor
drecht mee te betalen, onder gehoudenheid
het overblijvende geld aan haar te verant
woorden.
De subsidiair ten laste gelegde oplichting
had hierin bestaan. Nadat de naaister hem
had meegedeeld, dat zij naar het bijkantoor
der Incassobank moest, had verdachte listig
lijk en bedriegeiyk gezegd, dat hij toch naar
de stad ging, dat hy de obligatie voor haar
zou gaan betalen, dat hij de obligatie des
avonds bij haar zou thuis bezorgen en dat
zy nu binnenkort zouden gaan trouwen.
De naaister had hem daarop het bankbil
jet overhandigd.
Het 0. M., mr. Reilingh, requisitoir ne
mende, wees er op dat verdachte's finan-
cieele toestand buitengewoon slecht was.
Hy eischte één jaar gevangenisstraf en
de onmiddellijke gevangenneming van ver
dachte wegens vrees voor vlucht.
De Rechtbank verklaarde na raadkamer
termen aanwezig te achten om de gevan
genneming te gelasten op grond van vrees
voor vlucht. De verdachte werd hierop ge
vankelijk weggeleid.
KUNST.
Louis Couperus.
Stichting van een genootschap.
Op Maandag 17 December a.s. zal te Hil
versum een bijeenkomst plaats nebben,
waar men bedoelt te komen tot stichting
van een „Genootschap Louis Couperus".
Het doel van het Genootschap la:
Bijeenkomsten der leden te houden met
lezingen of voordrachten over on uit Louis
Couperus' leven en werken.
Een verzameling te vormen van manus
cripten, brieven, portretten en andere za
ken, betrekking hebbende op Louis Coupe
rus en tevens een boekerij, bevattende de
verschillende uitgaven zijner werken en dat
gene wat in het binnen- en buitenland over
den schrijver en zyn arbeid is verschenen.
Deze verzameling onder te brengen in een
onzer groote bibliotheken of een belangrijk
gemeente-archief; deze collectie nu en dan
ten toon te stellen. Vervolgens: te bevorde
ren het houden van voordrachten over Louis
Couperus in het buitenland door buitenlan
ders of landgenooten en tevens, voor zoo
ver mogelijk, de zorgvuldige vertaling van
zijne werken.
Oplossingen van de raadsels van
vorige week.
Zooals het klokje thuis tikt, tikt het
nergens.
2. Vingerhoed.
Schie, dam. Schiedam.
4. Sinterklaas (taart, stier, klas, An).
5. Wat staat hier?
Tol, hol.
De prijs viel ditmaal bij loting ten deel
aan de jongste van de broertjes PIETERS,
W. Tombergstraat 28 te Gouda.
Nieuwe Raadsels.
1. Wie heeft wel pennen en schrijft toch
nooit?
2. Welke stoel heeft geen pooten?
8. Zeg mij eens, welke schoen niemand aan
zijn voet zal doen?
4. Welke taaie, lange pit zit te mildden
van het wit, maar wordt nooit gegeten
Welke appeltjes groeien niet aan hoo
rnen t
Hard, wit en rond.
Smelt in den mond, f, P
Valt als een steen, f W
Zacht naar beneén. 1 8
Ra, ra, wat is dat?
Oplossingen inzenden aan de redactie va^
de Goudsche Courant, Markt 81.
Meisjes en jongens moeten opgeven hoe
oud zij zjn. tl M
opletting, r
Bg sfitbihin
2251 14
DAMRUBRIEK
Onder redactie van de Damclub „Gouda",
Secretaris K. Tiendeweg 23, lokaal dar ctab
Markt 49.
Probleem No. 603.
Zwart schijven op: 4, 5, 10, 26, dam 16, 41,
46, 49.
Wit schijven op: 7, 8, 12/14, 19, 21, 24,
28, 29, 32, 83, 38, 39, 48.
Probleem No. 604.
Zwart schijven up: 2, 4, 7, 9, 12, 17, 18,
dam 3, 45.
Wit schijven op: 21, 23, 28, 29, 31/34,
36, 37, 41, 46.
Oplossing van Probleem No. 599:
Wit speelt: 45—40, 38—33, 40—34,
35 42, 47—41.
Oplossing van Probleem No. 600:
Wit speelt: 0621, 27—21, 37—31,
23-7-19, 28—23, 33 31.
In probleem No. 001 stond vorige week
een schijf wit op 42, dit moest zijn 47.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
VOEtBAL.
Programma voor Zóndag 9 December '21
N V. B.
Afd. 1 ,1ste klaeue
L urwohtU VY— HFC,
buluedaui: H-DVB-VUC.
Haarlem: RCH—Ajax.
Den Haag. AIX)-SWnnvoy(ols
Hilversum: HUveeimn-Spalrta
3e klaase D.
Solievoningea: Bcheveoingan-LF C
HaarlemEiHÖ—U)V8
Alphen: Alpihjflr-Alphen.
Schoten: Sohoten—THB.
Afd. 11 late klasae.
eisen; VfcifV— 't Gpoi.
Den Haag: HVIV-Exoelaior.
Aiuatenlain: Blauwt-Wii.fr-ZFC.
J otterdam: Feijenooml-EDO.
Dordrecht: DFC-ÜB8
2e klaas» B.
Rotterdam: Neptuous-St Hoogor.
Rotterdam: RFOCW.
Gorincbem: öVWMMenrede.
Gouda: Goudw-'Hqrcule».
Vlaai-dingen: FortuoaK-SVV
3e klasse B.
Bodegraven: Bodegraven-VFC.
Schoonhoven: Scliooahoven-Tranevaila
Rotteirlma: Leojuidaa- t Noorden.
Rotterdam: Coat-DHS
3e klasse C.
Utrecht Voorwaan-ts-Utrechl.
Zeist: Zeisft-GSV.
Utrecht Kampong-Culemborg
4e klasse C.
Rotterdam; The R. Hope-Fluka.
Dordrecht OSS- Moordrecht
Siiedkwcht: Sliedrecht-DOflB.
Rotterdam: DJS-SUedreoht.
Rotterdam: EDt>~Schiedam.
R«». 2e klasse B.
Dordrecht: DFC 3-Fmjenoord 3
Loudft: Olympia 2-OD8 2.
Rotterdam: St. Hooger 2-HW 2.
Ree. 3e klasse A.
Den Haag RVC 2-ASC 2-
Den Haag: ADO 2-Gouda 2.
Alphen: Alphen 2-ïjW 4
Ree 3e klasse O.
Rotterdam: 9IOD 2-Leonidas 2.
G3uda: OiNA 2-Neptuaus 2.
Schiedam: SVTV 3-Bodegraven 2.
Afd. III 1ste klasse.
Hengielo Tubantfia-Go Ahead.
Zwolle: ZAI.'-Enschedé
Enschedé Ensoh. Boys-Heraolea.
AÜ. IV late klasse,
lilbun?: Willem 11—LDNGA.
Breda: NAO-Eindhoven.
Roermond: Roermond-NOAD.
Eindhoven: P8V-BVTV.
Den BoschWiiheln4nA-MVV.
Afd. V late'' klasse
GroningenVetodtac-WW
Groningen: Be Quiok-Leeowardób.
Groningen: GW-Yeendam.
Leeuwarden Fiiaeta*d-GVAV.
Aseeo: Achillea-Akadcs.
G. V. B.
Ie klasse.
Haastrecht l-Schoonhoven 2
bekkerkerk 1-0NA 3.
t 2e klasse
-Gouda 4-ffaüdinxreen 2, 12 uur
Olympia 4-Moordreolu 2, 11.30 uur.
G8V 3-Gouderai 1
8s klasss A.
Alphia 4-Alphen 4, 12 uur
Waddénxveen 3-Wonrè» 1.
Lekker* or Je 2-ONA 6, 12 uur.
3e klaaBe B
GSV 4-Gouda 6, 11 uur.
Moordrecht 3-Haastrecht 2.
Schoonhoven 3-Zevenhuizen 1, 12 uur
Gooderak 2-Lekk«rk«rk 3.
Orenricht.
Na den intarlandr-wedstrijd en de beker
ronde is weer een groot programma vaat-
geeteid. Behalve Blauw-Wit-Z.F.C ont
moeten de Westelijke clube elkaar morgen
\oor de eerde maal. De bclacgaWün^gaat
alieen uit naar de leidende clubs, zooals
Y.U.C en A.D.O. in de eene en Blauw-
Wit en Feijenoord in de andere afdeeling,
maar ook naar die club?, die onderen
bcugrlen en wanhopige pogingen doen om
tiet degradatiespook van zich af te houden
Men verwacht dafr reep U.V.V. en Exoal-
sior, de olube die juist eeu geduchte ader
lat ng hebban ondergaan, bet loodje zullen
leggen. De prestaties van morgen voorat
kunnen deze sombere voorspellingen tij de-
lij k afwentelen
't Ziet er wel naar utt, dat Gouda eia-
detijk weer eens thuis zal apelen en kan
zich don tevens van een goede zijde too
rn-n. Inderdaad dient thans niet meer ver
loren te worden ven partijen, die qua spel
de mindere zijn van de Gouwenaars en
een arbitrale vergteaing mag niet moede
loos werken meer Hoewel Fortuna en
bleeds Hooger boven "«SotüS^
een I
zijnde
vooruitzichten MD sen betel* plaats Is be-
hulen voor de rood-witten nog aitijd goed
te noemen, want aij moeten de Isidore neg
estunanl en Steeds Hoogsr nog tweemaal
ontmoeten. Bovendien kan het leidende pe
kton ook wet eens een misstapje begaa-i.
Morgen b v krijgt Fortune een zware par
tij aan 8.V.V. De vorige werd het een
gelijk spel In hst Bioemeodaai moet eoh-
ter btgooneo worden met een zege op
Hercules, hetgeen zeer wei mogelijk is.
in Alphen vindt de return-wedstrijd tus
schen AJphie en Alpben. Op het Alphes-
terrein werd hst destijds «en 8-2 zege voor
de oudste «dub Ook morgen verwachten
we oen overwinning voor haar, hoewel de
Alphianen geen boog» score meer zich zul
len laten welgevallen.
O.N.A. en'Otympte tobben vrijaf. Q.dn i.
guat naar Zeist en misschien wordt er een
winstpunt je bemachtigd. We houden het
echter op een kleine zege, evenals in dan
eersten wedstrijd, voor Zeist
Moordrecht moet het eerste succes in oen
uit-wedstrijd oog behalen, wasrtoe morgen
de kans bestaat.
Olympia 2 krijgt hei zwakke O.D.S. 2
op bezoek en d» Gouwenaalr» zullen good
doen wederom de Dordtenaren te overwin
nen. Andere ziet de toekomst er voor Olym
pia 2 ook niet roskleurig 'uit.
Gouda 2 en O N.A. 2, benevens Bode
graven 2 staan voor een moeilijks *aak
De successen zullen er wel niet vele zijn
Alphen 2 moet in staat zijn van H.V V. 4
to winnen.
Iu den O. V. B rijn de Wedstrijden in
de eerste en tweede Ideeee retum-wedetrlj-
den. In de oerrie ktaeee kunnende tiuils-
ciiii», zooale den eemesi keer niet hst ge-
wtl wee, nu wel winnen Gendwsk en
Uoud» 4 hebbsn de bswtw peplerea in de
tweede klneee. Alphen 4 en Heeetreeht 2
kunnen hun pootte versterken
Op orae eerste prijsvraag kwamen
reeds tal van brieven in. Er waren
allerlei onderschriften, waaruit bleek
dat de bedoeling te trachten iets
waarlijk geestigs te bedenken, nog
niet voldoende is doorgedrongen.
PRIJSVRAA0-HOEKJE
Ten slotte zjjn er twee uitgekozen
en tusschen deze beide is bij loting de
prijs ten deel gevallen aan Mej. A.
ABERSON, V«n Swietenstraat Ï0,
alhier.
Zij (op het moment van den start)
„Jozef waar is mijn bontjas?"
Jozef (zenuwachtig): Ver
geten lieve, maar..."
Zij„Dan onmiddellijk terug <m ne
te halen."
Inzending Mej. A. Aberson, alhier.
Mej. Aberson kan aan ons bureau
in ontvangst nemen een Bon, ter
waarde van 2.50, welk bedrag moet
worden besteed in een der Goudsche
zaken, die vorige week ifi de Goud
sche Courant hebben geadverteerd.
Het onderachrift dat b(j loting uit.
viel, luidde:
Eohtgenoote: Nu man, goede reis
en behouden aankomstWaar heb je
je polis van de luchtreis-verzekering
geborgen?
PRIJSVRAAG no. J.
In deze rubriek wordt éénmaal in
de veertien dagen een nieuws prijs
vraag opgenomen.
Wanneer de oplossing onder enve
loppe wordt ingezonden, moet op den
buitenkant hiervan vermeld staan:
Prijsvraag.
Over de beslissing van de Redactie
kan niet gecorrespondeerd worden.
Alleen abonné's kunnen aan deze
prijsvraag meedoen.
Voor het geestigst onderschrift
onder deze teekening, wordt een prijs
toegekend ter waarde van j 2.50, welk
bedrag moet worden besteed in een
der winkels, welke in de Goudsche
Courant adverteeren, h( de periode
van 14 dagen na heden.
Inzgndlngtn vóór Woantdag 19 Dactmbdr-