LUNKAMP
Enorme koopjes in alle afdeelingen
rheumntiek,
„Festsplele" In Quitsche steden.
Raadsels voor de Jeugd.
deel ervan zal in 1929 een stapje verder ko
men. Grootsche plannen als de bouw van
een nieuw stadhuis en een grootscheepser
museum wachten reeds jaren. Misschien dat
zjj thans iets verder komen, al zien wij per
soonlijk de urgentie daarvan niet in. De ver
beteringen, die wij wenschen, liggen meer
bij de individuen dan bij de instellingen. De
overheid heeft helaas met alle pogingen op
ethisch gebied altijd een groot fiasco ge
maakt. Verder dan het geven van geld voor
onderwijs heeft ze het in den regel niet ge
bracht. De macht is door de politiek ver
overd en politici zijn nu niet de ethische
élita...
Wanneer het mocht gelukken de regeer
macht eens in een andere sfeer te brengen,
ware wellicht iets te bereiken.
Voor die gering kans op verbinding uiten
wij de beste wenschen.
Voorspoed zij ons aller deel en —.om in
de stijl te blijven het onze ook.
HAGENAAR».
MODEPRAATJE.
Modieuze bontmantels en hunne
imitaties.
Tien keer heeft de winter reeds gedreigd,
vl(et ei^troom in kluisters van ijs vast te
leggertUpPeveti zoovele malen is de vorst-
of sneeuw-periode van zóó kortatondigen
duur geweest, dat wij er nauwelijks de heu
genis aan bewaard hebben. Zulk weder is
niet bevorderlijk voor den bonthandel, want
pas wanneer de koude eenigen tijd aanhoudt
komen de bontmantels tot hun recht. Onder
deze weersomstandigheden moeten zij maar
al te vaak gedragen worden by luwte en
vochtigheid en het is alsof ze dan lang niet
voldoende gewaardeerd kunnen worden.
)&Toch ziet men zoowel hun aantal als hun
gehalte steeds vooruitgaan en men moet
werkelijk de vasthoudendheid der vrouw be
wonderen, die zich in „bont" hult, wanneer
zij nauwelijks „wol" verdragen kan.
De bontsoorten, de modellen, zy' zyn dan
ook aantrekkelijk genoeg. By een vraag
naar steeds betere bontsoorten want het
publiek schynt van lieverlede terug te ko
men van den al te slechten namaak i:
het opmerkelijk hoe de modellen en de wij
zen van bewerking zich vereenvoudigd heb
ben. Zag men in de laatste jaren druk be
werkte bontmantels, waarvan de vellen in
rollen, in viachgraten, in allerlei schulpen,
tot zelfs in meetkundige figuren verwerkt
waren, thans zyn ze zoo recht en zoo
woon mogelyk aan elkaar gezet. Er schynt
een streven vóór te zitten om ieder vel zijn
volle waarde te laten, het zijn natuurlijken
vorm te doen behouden en door er zoo wei
nig mogelyk aan te verknoeien, het voor
eventueele vormverandering geschikt te
doen blijven.
De bepaald slechte bontsoorten, als: gei
ten-, katten- en hondenvelien, die een paar
flfiizoens Jans' in varl«nt« ./wonni-lrf»» at
flen, zyn opeens van de markt verdwenen.
Ook de goedkoopste gazelle-, antiloop- en
vele minderwaardige konijnmantels zijn
door betere soorten vervangen. In bruine
kleuren moet men op z'n minst „murmel"
dragen om modieus te zyn en ai ziet men
nog veel wat op dezelfde manier gestreept
van huid is, toch valt het op, dat ook in die
mindere soort de kwaliteit nog veel verbe
terd is.
Waar „murmel" een imitatie van „Nerz"
is, spreekt het vanzelf dat het echte Nerz
ook zéér in de mode is. Dit is echter tot een
fantastischen prijs gestegen, zoodat men al
zéér goed gesitueerd moet zijn, wil men
zich een echten nerzmantel kunnen permit
teeren. Oqk petit-gris is zeer modieus als
mantelbon,t van het jaar, en daar ook deze
bontsoort fabelachtig hoog van prijs is ge
worden, heeft men er een substituut voor
gebracht dat wel „konijn" heet, doch dat
voor niet-kenners op-petit-gris lijkt en door
ondeBkufldigen zelfs wél voor „petit-gris'
verkocht wordt.
Behalve de genoemde bontsoort^n van
edel gehalte, is ook persianer en breit-
schwanz van groote modieusiteit. Ook deze
beide bontsoorten zijn voor het groote pu
bliek onbereikbaar wegens hun hoogen prijs,
en men heeft weer iets anders» er op ge
vonden.
Perzianer kan niet gemakkelijk door een
nabijkomend bont geïmiteerd worden en
men brengt het dan ook alleen in wol, in
fraaie en zijdig-glanzende krulstof, het
z.g.n. „astrakan", als eigenlijke imitatie!
Maar men scharrelt met de benaming, zoo
als altijd, en hpengt doodeenvoudig het
„persianer-patte", dat een „echte" bont-
soort is, welke bestaat uit de pootstukjes
van het perxisch schaap (persianer) ais
„echtpersi^uier" aan de markt.
Voor het nog zooveel fijnere en teerdere
„breitschwanz" heeft men weer iets anders
uitgedacht. Dit wordt geïmiteerd door een
nieuw soort geperst fluweel, dat da wate
ringen van het breitschwanz op inderdaad
prachtige wijze nabijkomt. Nog altijd is het
seal-bisam, in den volksmond „sealskin" ge-
heetèn, een der modieuse mantelbonten. Dat
wordt zóó veelvuldig en in zooveel kwali
teiten geïmiteerd, dat er werkelijk geen
oog tneer op te houden is. Zyn substituut is
het konijnenvel en dit kan werkelijk heel
frnaj. heel duurzaam en heel prijswaardig
zijn. Maar zoodra men begint met brokjes
v» n vellen met buikvel en nfva! tot reepen
aar. elkaar gezet als „sealskjn" te verkoo-
per.. is de grootst mogelijke knoeierij aan
wezig en zou het woord „fraude" bijna op
zyn plaats zijn. Gelukkig straft het kwaad
zichzelf. Want, de eenvoudige, rechte, zeer
snsnnnndn modellen der modieuse bontman
tel .4. toon^n hreukefi en feilen gemakkelijk
r»nn en de ondervinding leert al spoedig,
dat men een goeden bontmantel moet dra
gen of de voorlceur moet 'geven aar. een
mantel enkel met bont gegarneerd.
GRACE ALLAN.
oplossing, a
t beste middel tetren
Hn de spieren en verdrijft
de pijn na enkele Inwrijvingen. \j£/
j apotheken eo drogliteo verkrijgbaar.
Van onze by-zondere medewerker.
In tal van Duitsche steden zullen in het
nieuwe jaar groote feestelijkheden plaats
vinden. Drie hunner, namelijk Meissen, met
zijn vermaarde porseleinfabriek, Branden
burg aan de Havel, het oude Brennabor, en
Diez aan de Lahn, dat in de geschiedenis
der Oranje's een groote rol heeft gespeeld,
zullen hun duizendjarig bestaan vieren.
Maar tal van andere steden kondigen
groote feestelijkheden, bijeenkomsten en
feestweken aan. Zoo zal Berlijn voor de eer
ste maal „Festspiele' organiseeren. Deze
zullen duren van einde Mei tot einde Juni.
in alle opera's, schouwburgen en concert
zalen der stad zullen voorstellingen en uit
voeringen worden gegeven met de mede
werking van de grootste kunstenaars van
onzen tyd. Een aantal premieres worden
aangekondigd, kussische en Italiaans che
tooneelgezelschappen worden verwacht.
Concerten voor kamermuziek zullen worden
gegeven in de „Rokokozaal" van het Nieuwe
Paleis te Potsdam en in de „Gouden Galerij
van het Slot te CharJottenburg. Hier zullen
o.a. werken van Richard Strauss met per
soonlijke medewerking van den componist
voor de eerste maal worden ten uitvoer ge
bracht. In de Opera's zullen niet minder dan
dertig werken van Mozart, Wagner, Ki
chard Strauss en Italiaansche componisten
worden opgevoerd. Het ,fDeutsches Thea
ter" zal onder leiding van Max Reinhard'
op 28 Mei een nieuw drama van Gprhart
Hauptmann opvoeren.
Talrijke groote provinciesteden willen
voor de hoofdstad niet onder doen. Zij kon
digen een groote reeks „Festspiele", feeste
lijkheden, opvoeringen aan. A*n de lange
lyst dezer aankondigingen moge hier een en
ander worden ontleend.
Te Augsburg zullen eiken Zondagnacht
gedurende de maanden Juli en Augustus
voor het Ulrichsmunster mysteriespelen
worden opgevoerd. Te Baden-Baden worden
midden Mei „Mozart-Festspiele" en midden
Juni het Duitsche Kamermuziekfeest ge
houden. Van 23 Augustus tot 1 September
vindt de traditioneele „Groote Week" van
Baden-Baden plaats. Te Brussel worden in
Juni de beroemde historische concerten in
het slot gehouden. Te Brunsrwijk en te Wol
fenbüttel beginnen 1j9 Januari de Goethe- en
Leasing-Feesten. DinkeLsbühl kondigt voor
A&v-rtc*A tdruiaarue voiKsSttfk „Die Kmder-
zeche". In Juni wordt te Duisburg het
groot Duitsche Toonkunstenaarsfeest ge
houden. Te Bad-Dülrheim wordt met Pink
steren een driedaagsch luit-concert geor
ganiseerd. Het 99ste Benedenrynsche Mu
ziekfeest wordt eveneens met Pinksteren te
Dusseldorp gehouden. Te Eisenach worden
in Juli en Augustus op de schilderachtige
binnenplaats van het Dominikanerklooster
de middeleeuwsche Mysteriespelen van de
tien Jonkvrouwen" opgevoerd. Op 22, 25 en
29 Juli worden op het plein voor het Mu
ster van Freiburg volksspelen gehouden.
Het IV. Heidel be rgsche Muziekfeest zal ze
ker weer van 21 tot 23 Mei onteübare vreem
delingen naar Heidelberg Jokken. De ver
maarde „Festspiele" dezer stad volgen in
Juli en Augustus. Ontier leiding van Gust
Hartung zullen ditmaal in het vermaarde
Slot der stad een werk van Shakespeare,
alsook „Fïorfan Goyer" van Gerliart Haup:
mann worden opgevoerd. Hildesheim, kom
djgt de feestelyke viering van den vierfton\
derdsten verjaardag van het beroemde
„Knochenhauer-Amtshaus" aan. Te Lands
hut aan de Isar, het heerlijk gelegen Beier-
sche stadje, zullen op 6, 10 én 14 Juli voor
stellingen van het middeleeuwsche stuk
yLandshuter Hochzeit 1475" worden gegiv
ven. Mainx kondigt voor de maand Mei een
feest-week aan. Ook te Marburg zullen,
„Festspiele" wyrden gehouden. Hied* zullen
n open 'lucht „Demetrius" en „Wilhelm
Teil" van Schiller worden opgevoerd. Te
Mariënburg vinden van 22 tot 24 Juni op
voeringen plaats van het eerste deel eener
trilogie ,,\olk in nood" van Hans Frank.
De traditioneele „Festspiele" van Mun-
chen worden dit jaar gehouden tusschen 23
Juli en 31 Augustusu Zy zullen ditmaal ge-
wyd zyn aan Wagner en Mozart. Te Nord-
lingen vinden op 4, 11, 18 en 25 Augustus
openlucht-voorstellingen van het stuk „An
no 1634" plaats. Te Neurenberg worden de
„Festspiele" reeds in Februari gehouden
met de medewerking van het Philharmonj-
sche Ork'est van Budapest en van het Hon-
gaarsche Nationaaltheater. Van 29 Juni tot
1 Juli worden in deze stad groote zangers
feesten gehouden. Het stuk „Anno 1634" za<
ook te Reutlingen worden opgevoerd en wel
p dezelfde dagen als te Nördlingen. Ro-
thenburg o. d. Jauber kondigt voor 1719
Mei een feestweek aan. Op het programma
prijken o.a. een opvoering van het stuk „Der
Meistertrunk", uitvoeringen van historische
lansen alsóok een verlichting en beschieting
der stad. Tübirtge-n viert van 27 tot 29 Jtjl;
feest, daar dan aldaar de zoogenaamde
..Heimattage" worden gehouden. Wiesbaden
zal voor de maand Mei een feestweek in het
Stadtstheater en het Kurhaus alsook een
ntefeest organiseeren. Op de markt van
Wernigerode zullen van midden Juni tot
nidden Augustus eiken Vrijdag én Zater
dag volksstukken worden opgevoerd. Te
Witten in Westfalen zullen van Mei tot Oc;
tober openluchtvoorstellingen van „Wil
helm T«ll" worden gegeven. Openlucht-
voorstellingen vinden ook van 30 Juni tot 2
September plaats in de Luasenburg nabij
Wunsiedel. Wiirzburg kondigt voor einde
Juni een Mozartfoest aan. Te Zweibrücken
worden in Mei tooneeluitvoeringen in open
0* Qimilmchaftsichulcn
in Berlijn
I'iBi. Ph. Kohpatajijui geelt in Volksoot-
wikkeling een beschrijving van zijn be
zoek aan twee Gemeinachaftaohulea to Ber
lijn, die kunnen gelden al» vrij extréme
voorbeelden de eene van de oudare, radi
cale richting der schoolhervormers, de au-
dere van heit nieuwere type, dat veel meer
aansluiting zoekt aan het goede in de oude
onder leiding van
de nieuwere Duit-
>t middelpunt van
d.: geheele school de ..Ausdruckskultur,
het aankiweeken van. hot vermogen om zicli
mondeling en schriftelijk uit te drukken.
Dat .blijkt reedis aanstonds in de inrich
ting van l*et schoollokaal en de groepee
ring der kindleren, In het groep-lokaal -
want de meer rtuHoalo Gemednsohftttsaohu-
len hebben geen klassen, maar „giroepen",
waarin kinderen van drie of vier school ja
ren bijeen zitten - vaq dein leider der
school vindt men een groote hoefijzervor
mige tafel de kinderen oa-n den binnen
kant van het hoefijzer zitten met hun rug
niiar die tafel toel, en dns gericht naar
de open iruinrfe in 't miidden, waar zij die
iels te vertellen hébben of voor te lezen
komen te staan. Aan den buitenkant van
het hoefijzer, langs drie*muren, de banken
voor de toehoorders. Want'de school staat
ten allen tijde open voor de ouders en
andere belangsteÜanlden.
De dag begint met zangonderwijs, daar
op vojgt d-is vraag wie thuis- opstellen heb
ben gemaakt en nu worden e>en aantal van
deze opstellen voorgelezen en besproken.
De leider treedt daarbij inderdaad op als
discussieleider, als voorzittervan oen ver-
giviering, n'.et als onderwijzer in den ge-
Ijk ton -zin. De onderworpen moeten altijd
iets zijn wat men zelf beloofd heaft. Hei
spreekt ook vanzelf, dat een krachtige per
soonlijkheid, met zeer markante denkbo 1-
dien, als de ma-n dïie hier de leiding heeft,
bij do discussie gelegenheid vipd-t niet al-,
deen allerlei zakelijk belangrijke mededée-
Vingen te* doen. maar vooral ook om naaf
aanleiding van al die mededeelingeji,' die
ditrct tot Aagelijkscli loven'der kinderen
betroffen, opvoedend 18 wérkén.
Daarnaast treft het mij, dat eigenlijk
slechts oon betrekkelijk, klein getal fier
kindoren aan de discussie (LeeTnemienvelen
zijn uiftar matig tgeintoreeeeard. Het gevolg
is-, dat de voorzitter der vergadering, -
hoewel straffen en tuohit oefenen 'niet' tot
ht-i program der school befoooron - her-
toaJdelUk "SSl
groote, eigenlijk onvervulbare eisehe» het
uitsjratmd klassikale onderwijs stelt mot
ik km mij die houding der ordeverstoor
der^ zeer wel ingrijpen Tk ben zelf, na
anderhalf uur de, „discussies" te hebben
bijgewoond, doodmoe. Ik eindig den mor
gen met het bijwonen van de vertoofting
van twee zelfgemakte stokjes der Theater-
Arbeitsgémo'nsofiaft.
Nu ik dezen morgei», in <to school heb
doorgebracht, begrijp ik, waarom Magda
lene von Tiling aan de sogwaainte Aua-
druckspildagogik verwijt, dat daarbij het
kind nicht" mehr «jmmt, somdern nur aus-
drüUt, wassol bet aus seinem geistigen
Stand ltoraus ausdrüeken karna, en daarte
genover betoogt, dat het kind „nehmen
will mid es soil auch freuilig nehmen ler-
n-eta Ik begrijp ook, waarom de leider
van het Bwrijfabwatunsganit Berlin mij ge
zegd heelt, dat zijn ervaring met de oud-'
leerlingen der Gemeinochaftssöhulen is, dat
ze allemaal fïürjstlör oder Schausp eler
willen worden. Inderdaad, de praktisch-
Icchnisciie, de nuchter-verstandelijke kant
van opvoeding en onderwijs komt hier te
genover de artlstiek-cemotioneele wel zeer
Ie kort.
Nog in am ander opzicht stelt deze Ge
mednscha/tsechulo mij teleur. Ik had „ge-
meend,- dat ik in deze scholen zou vinden
eeu zeer ornstlg poging om aan de beiee
ken'is van de volksgemeenschap in het lé
ven der kinderen een grootó plaats to
géven. Maar de beid© ,,tooneeistukjes",
waarvan ik boven sprak, toonden van dien
gempenschapsain niet veel. Integendeel er
sprak een reemdheid aaji, en geringschat
te voor de overtuigingen van andersden
kenden uit, diie in ean Nederlandsohe open
bare school, dank zij art. 42 onzer \j. O.-
wet, ondenkbaar zou aijn. Ik besprak deze
quaestle met twee der onderwijzers, wier
groepei aau die ui-tviaoring meewerkten.
Zij betreurden die uitingen, maar meen
den, dat de school daartegen ivieta kon
doen. Want de schooltjovolking behoorde
lol da meest euctreom-oommunisitisclie groe
pen van Berlijn, en de school zou zeker
het vertrouwen der oudor» verliezen, als
zij. de uitlogen van vijandschap tegen kerk
en godsdienst ging bestrijden.
Bij de anitoro GemeinsehaftesChule bleek
het verschil van type haast reels op den
'drempel, bij do ontvangst door... de vrouw
des huizes. Wan't In deze sichml heeit d«?
„Rector" zijn ambtswondng en zijn vrouw
- zelf oud-onderwijzeree - staat hem in
tal van zalken de observatie vooral van
de kledntjes. do bosprekingen met ouders,
het jeugdwerk voor de oud leerlingen, de
school voeding, enz-, térzijde; zij ia el-
li oM hot middelpunt van deze Lehensge-
roeinsehftft, het gezin in 't groot van op-
vmiers m kinderen in elk geval ver
sterkt haar aanwezigheid wel in hooge
■nato de sfeer van rustige vertrouwelijk-
hewl. die dezo school kenmerkte
Allerlei omtrent de inrichting der Ge-
ink'iinscliflftssohuilen, dat mdj bij de lectuur
onduidelijk was gebleven, werd mij hel-
lerder. Evenals in allo sdholen van dit
type is «Ie gewone vaikindeoiing en daar
mede tiet vaste leerplan afgeschaft. Er be
staan. zooals de rector hot uitdrukte, wel
,,Bildungpzieie. kloiiie Stoffziele". Maar
de Oeeaimtontorriohtdié in de plaats der
afzonderlijke .leervaBlen kbmt, betreft toch
alleen wat wij plegen te noemen 'exen,
schrijven, taal. rekenen, zingen, de Kern-
uptenriclit. Dé eigenlijke zaakvakken ge
schiedenis, aardrijkskunde, "handenarbeid,
natuuritunde, natnuirlljk© historie (tne\.
ln-giëne en v-oeciingfeiloer) worden behan-
deld 'n den KufAunterticiht, d.w.z. voor
deze vakken woa-don Arboidsgcaneinsohaftcn
g?vonnd, onder leiding van een dm- onder
wijzers! of onderwij zrireösen. die zich daaT-
voor speciaal iutcrosseert. Dö kinderen
'mogen aan liet b<#n Van het i«ar kiezen
tot welke Arbeatsigetneinsohaften ze wi'ton
lxïhooron, maar zij moéten er een bepaald
aantal kjezen en de gekozene regelmatig
bijwonen.
Wij hebben dus hier le doen niet met
eeu opheffing van do klassikale indeeling.
ZQoals in de boven boschrevpfi schoolmaar
inderdaad mot, ©om ..school mot losser klas-
Réverbind'want voor dmOKerounterricht
«nja ub iviasne-ijiiuoeniiig bPsBfin.
Natuurlijk werd .ook hier do Ausdrucks
kultur niet verwaarloosd, zöoals mij bleek
irt de klos van do kleintje#?, die na de ge
zamenlijke verzorging van de planten, hun
dag begonnen mot eon kort verhaaltje van
een vier- of vijftal over wat zij don vo
rt gen dog thuis haddien gedaan. Spoedig
ging de onderwijzeres - want zoo mocht
zij hier worden genoemd - over tot wat
wij een rekenles noemen. Want al bestond
cr dan geen officieel leerplan, voor zich-
zel* had zij een vrij nauwkeurige tijdln
deeiing, waaraan zij zlcli piadit te houden.
Ook in de Arlxvitogemediisoliaft voor hy
giëne, die ik bijwoowle, bleek, dat „als
tw'ee hetzefl.'do doen, het niet dezelfde is."
Ook hier de ond«rwij zer - de rector zei*
- als discussieleider en de hoefijzervor
mige tafel. Maar di'tanaal zate» alle kin-
delren naar die tafel toegekeerd, met hun
boeken \oor zich. En het uur begon met
eer kwartier iedor-voor-ztoh stil lezen van
hi-4 stuk, dat zou worden behandeld. Het
onderwerp was vitaminen, liet gebruikte
boek geen typieoh ..sbhoolboek", maar eon
\-oor dit doel bijeengebrachte bloemlezing
Nadat de ki nder en Inefrl k 2 maal hadden
dooifeeleoein, begon de di^oussie over moei-
llijkbeden in hot stuk en vragen die zich
\wmieden. De stemming was zeer opgc
wekt, maar volkomen rustig en zakelijk
gemterresBgerd. Of die voor allen gelijke
leestijd vooraf we»l genoeg rekening houdt
met hot verschillend tempo der leerlingen,
tlurf ik niet te beslissen misschien zou
in dit opzicht aanvulling in rde Dalton
richting wensohelijk zijn. Anderzijds1 üjktn
mij deze gemeen soluappel ij ke besprekingen
van. een stuk, dat iéder voor ziffh heeft
gelezen, een waardevolle toevoeging tot
het individueete onderwijs, die in het Dai-
ton-s.wteom gomalkikieli.ik kan m orden inge
voerd. In 't allgemeen zou, voor zoover
mijn indrukken strekkoa, ook deze Ge-
meinsohaftBSohuie nog iets meer naar den
'kont van h4fc individueele onderwijs moe
ton worden uitgebreid.
ONDERWIJS.
.Radio in dienst van het M. O.
in U. M. liet maandblad van don
ViaaniBohe» Loefaarsbomd, sohrijlt dr. Et
\.#n Soest over deft dienst, die de radio
aan het O. M. kan bewijzen.
Ü4 ié djuidélijk, zegt. hij, „dat de 'éer
meester in levende lij met zijn genush
cevrde stembuiging, zijn sprekende oogen
zijn z.iéJUbare lippenuiamlek en zijn vcr-
drre v«jrduidedijkende gebaren, zoo maar
net door een leohnisch toestel, lvoe inge-
nifus mi volmaakt ook, te vervangen
Toch iiiomt hij dit het onderwijs de hulp
van da radio in sommige gevallen niet
mag a fut an n op hij denkt hier voorname
lijk aan de'levende taflen.
„Waaromi kan hier de radio vruchten af
werpen waar .lat niet gaat voor de andere
teerstof Omdat het loeren spreken van
leven-de talen berust op het hooren van
klink en hot uit den aard der zaak ze'.f
wenschelljker is, dat wij de geijkte uit
spraak k'iirig en zuiver hoorén uit den
mond van eon vakman uit Inert land/, waar
van wij de taal aan/leeren er blijven in
derdaad voor den lceroar van een vree i du
faal, zelfs wanneer hij zich getrouw er
vlijtig op de» situdlie daarvan toelegt, foeh
steeds intensities, gelieiinpjes en schakeerin-
gie»i) die hij nooit lot de zijne zal maken,
en daaram! is het dap meer het_boste, dat
men uit den mond van den landsman zelf
hoort
Vo»r do bLton zal wel het aanloorea van
ito drie (jtermaanuehe iajen lastig zijn wal
,.li« uitopraaK bereft dé Vlam.ngoa hei*
Jjen inoeite met liol Fransch, minder met
het hun xroderbijstaaud Duitsoh, on weer
uftr-r met het zoor ingewikkelde Engelsch.
Nu hobbon we persooulij k in deze liet nut
van «te rodnophonlo kdnnen vaststellen. In
derdaad, wexem achter elkaar hebben wij
ce.i paar klassen, iederon Donderdag bij
het half uurtje Engpische les uitgezonden
door den poot Ijangemborg vóór den 1 l-
nemen. De les bestaat
of
verhaaltje, waarna oen dictee! Welnu, na
aanpassing van het geheel aan de speciale
laeouettok van de radioklanken (aanpoesing
waarover alle radioflieflu'bbers het eens
zijn *dat /.ij oiiontbearlijk i»)hebben die
leerlingen allo? Iiegropon en hot dictee in
zijn geheel kunnen opnemen en versahei
denen hebben lid. zonder eon enkele 'out
neergeschreven. Dec.e lessen worden enkel
mot don luidspreker opgenomen Het eerste
gelukkige gévolg van het luisteren naar
«Ito Engeüsöhon is, dat er onmiddellijk bij
jlie leerlingen in de klas een loffelijk stre
ven merkbaar werd om die eigenaardighe
den, die de uitspraak der Engelschem ken
merken, oo'< in hun spreken weer te geven
of althans zoovpel mogelijk te benaderen"
Een nieuwe vinding op
fotografiegebied.
't Is natuurlijk weer uit Amerika. Daar
stond, het is nu eenige jaren géleden, een
Russisch banneling als ijswafelverkooper
op Broadway in New York. De man was een
kenner der menschenziel eerste klasse: hij
maakte zijn- yswagentje ten gelde en ver
scheen op een mooien zomerdag met een"
automaat. Men behoefde er slechts eenige
kwartjes in te werpen en na korten tyd
WINTERSPORT IN ZWITSERLAND.
DE SCHOORSTEENVEGER OP SKI'S
Bgbnjjrijkg PBIMRIiaiK
kwam er een aantal foto's kant en klaar te
voorsckyn.
Heel Broadway stond op stelten. De auto
maat werd bestormd, het verkeer versperd,
de ex-yswafelman kreeg een bekeuring en
mocht voortaan niet meer met zijn automaat
op straat verschijnen. Sindsdien worden in
Dol la rl ami de foto-automaten in groote
magazijnen ondergebracht en...trekken nog
steeds publiek. Na Amerika kwamen de
hoofdsteden van Europa aan de beurt. Zoo
wel in Londen, Parys ale in Berljjn was de
belangstelling buitengewoon groot.
Natuurlijk werd de oorspronkelijke auto
maat veel verbeterd en thans komen de ap
paraten onder den naam ,,Filminit" naar
Nederland. „You are filmed in a minute" is
het devies van de Filminit Distributing Cor
poration en dat is inderdaad zoo. Men neemt
plaats in een hokje, ongeveer ter grootte
van een telefooncel, werpt eenige geldstuk
ken in de gleuf, lampen gaan branden, acJi-
tereenvolgens worden 8 verschillende opna
men gemaakt, telkens na een opnftme klinkt
een signaal, het teeken, dat men van pose
kan veranderen; nadat zoo 8 foto's zyn ge
nomen gaat het licht uit en maakt mep
plaats voor een volgende klant.
Na ongeveer 8 minuten komt uit de ma
chine een strook te voorschijn met 3 foto's,
alle acht verschillend, ongeveer op het for
maat der paspoortfoto's. Vindt men deze
wat klein, of is er een bijzonder fraai, dan
levert dezelfde automaat voor enkele dub
beltjes een mooie vergrooting.
Vooral in dezen tyd, nu herhaaldelijk
vraag is naar foto's voor abonnementen, rij
bewijzen, paspoorten, enz. is er vrijwel geen
stad in Nederland, of er is plaats voor een
Filminit. Bovendien is een der eerste stel
regels van de Filminit-Maatschappijin
iedere stad slecjits een automaat.
Voor de bediening wordt geen speciale
vakkennis vereischt, terwijl de constructie
vrij eenvoudig is. By de vervaardiging voor
Holland werd zooveel mogelyk getracht Ne-
derlandsch fabrikkat te benutten. Zoo, wor
den de apparaten gemonteerd met de nieuw?
foto-opnamelAmpen van Philips, de Photo-
mirentalamp, met Heemaf motorert enz.
Momenteel worden onderhandelingen ge
voerd voor het plaatsen van automaten op
de groote spoorwegstations hier te lande,
doch ook de provincieplaatsen kunnen doer
het vestigen van een Filminit-studio piet
deze nieuwe vinding kennis maken.
Mus en Vork
Op onze gedekte tafel liggen mes en vork
■/OO vreedzaam naast elkaar, atoof ze altijd
samen waren. En omdat wij mes en vork
meeetal in één adem noemen, zijn wij er ons
allerminst van bewust, dat er een enorm
verschil vaft leeftijd tusschen "beide voorwer
pen bestaat.
Het mes bestond reeds iri het eerste sta
dium der metfscheLijke beschaving en heeft
dus de geheele materieele «n geestelijke
ontwikkeling der menschhqid medegemaakt.
Eerst werd het van steen of houtj- van bee-
nen en schelpen, soms ook van bamboe of
■hoorn gemaakt, daarna van koper en btons,
nog later van ijzer en staal. Het heeft in
den loop van vele duizenden jaren in een
misschien wel honderd- keer veranderden
vorm dienst gedaan als vernielingswapen,
als sctyïppend gereedschap als nuttig ge
bruiksvoorwerp.
De geschiedenis van het mes voert óns
tertig tot in den gryzon oertyd.
De holbewoners en de eerste jagers ge
bruikten het om den buit stuk te snijden
en te bereiden, maar duizenden jaren
moesten nog verloopen voor de menschheid
mes en vork aan tafel gebruikte. J
De gewoonte om met een Vork lei eten,
stamt uit Italië, waar zij tegen het eind der
middeleeuwen ook by de volksklasse in
zwang kwam. Van dien tyd af plantte de
mode zich langzaam voort van Zuid- naar
Noord-Europa. In Engeland werd het nieu
we tafelgereedschap pas geregeld gebruikt
op het laatst van de zeventiende eeuw.
De Engelsche wereldreieiger Coryat, die
in het begin der zeventiende eeuw Italië
bereisde, beschrijft, naar in het „Berliner
1'ageWatt" wordt vertel^ de Italiaansche
manier van1 eten als volgt:
A heb zoowel in de groote, als in de1
kleine steden een gewoonte opgemerkt, die
ut nog nergens anders, op mijn vele reizen
wafrS»™611 on die, naar ik geloof,
benalyp in Italië, in geen ander (.iliristeiilk
ie9ta"- D« Italianen en „ol dc aeesM>
vreemdelingen, die daar te lande vertoeven,
gebruiken by hun maaltijden, als zy vleesch
snyden, steeds een kleine vork. Terwyl zy
niet de eene hand het vleesch op den schotel
snyden, houden zy met de andere hand, door
middel van een vork, het vleesch vast. Wie
in gezelschap, by tafel het stuk vleesch,
waar iedereen afsnydt, met de vingers aan
raakt zondigt tegen de etiquette, en geeft
blijk, geen goede manieren te hebben. Men
zou hem dit stellig, zoo al niet met woor
den, dan toch zeker door blikken, duidelijk
laten voelep. Deze manier om te eten is,
zooals ik hoorde, in Italië overal gebruike
lijk. De vorken zyn meestal van ijzer of
staal, soms ook wel van zilver, maar de laat
ste vindt men natuurlijk alleen bij de rijken.
Dit vreemde gebruik vindt zijn oorzaak in
het feit, dat de Italianen het onsmakelijk
vinden om het vleesch met de «vingers aan
te raken, omdat nu eenmaal niet alle men-
schen even zindelijke handen hebben".
Het gebruik van de vork 'by. tafel moge
dan al in hoofdz&ak als gezondheidsmaat
regel bedoeld zyn, uit den aayd der zaak
bracht de nieuwe gewoonte ook andere ge-
voLgen met zich. Hoe vreemd en merkwaar
dig het gebruik van een vork was, blykt
wel uit het feit, dat het ding langen tijd de
algemeene belangstelling op zich vestigde.
Zoowel aan het hof, als in andere kringen
hield men zich er mee bezig. Sommigen be
wonderden en prezen de gewoonte, anderen
bespotten haar.
Ook de literatuur uit dien tyd houdt zich
met het actueel e onderwerp bozig, voorpl in
tooneelstukken. In het toentertijd bekende
blijspel „The devil is an ass" vraagt iemand:
„Vorken, wat zijn voiken?" En het ant
woord luidt: „Vorken worden in Italië ge-
bruiikt om de servetten schoon te houden".
In Heylius Kosmografie van het jaar 1652
staat: ,,De gewoonte om zilveren vorken te
gebruiken is onlangs door eenige verwaan
de fatten aangenomen".
Alle bestrijding ten spijt heeft de vork
toch het terrein veroverd en wél zoo radi
caal, dat het ons vreemd aandoet, te lezen,
dat koningin Elisabeth bijvoorbeeld nog
geen vork gebruikte en dat ernstige man
nen ten tijfie van Molière en Shakespeare,
het hanteeren van een vork beschouwden
als een belachelijke modedwaasheid.
ONS PLUIMVEE.
Ziekten.
Voortdurend is alles wat leeft blootge
steld aan velerlei goed, maar niet minder
ook aan zekere kwade invloeden, die heel
wat ziekten kunnen teweegbrengen. Tegen
al dat kwade bestaat er gelukkig een bui
tengewoon krachtige en tevens hoogst er
varen hulp en die is de inwendige genees
kracht, die van het lichaam uitgaat buiten
den wfl van het individu. Deze ongeziene
natuurkracht huist in elk levend wezen en
treedt op zoodra er een storing in de
functies of eet) beschadiging in de weefsels
ontsfaat, Zjj herstelt zoo mogelyk alles wat
beschadigd is, maar schieten haar pogingen
tekort, dan ontstaat er een toestand, dien
wy ongeneeslijk noemen. Zoo is het daarom
een dwaling te noemen, dat de aangewende
geneesmiddelen een ziekte, een wond of
eenige andere beschadiging zouden kunnen
genezen. Neen, zij kunnen niet meer doen
dan de natuurlijke geneeskracht helpen, of
het verlóóp ervan bespoedigen. Honderden
bewyzen hiervoor liggen maar voor 't grij
pen. Nemen we aan dat een haan of eep.
hen eenwond oploopt aan den kam, waarbij
bloeding ontstaat. Al dadelyk wordt deze
vrijwel tot stilstand gebracht door de stol
ling van, een zeker bestanddeel van het
bloed, waardoor de geopende adertjes wor
den diehtgestopt met een ontzaglijk klein
propje vezelachtige stof. Weldra beginnen
aan de wondranden zic]| cellen te vormen,
die een zacht bloedrijk weefsel doen ont
staan, dat vaak betiteld wordt met den
naam wüd-vleesch. Dit weefsel .groeit onai-
gebroken voort, de randen naderen elkan
der en sluiten aaneen. De wond is al byna
dicht. Kort daarna krimpt die nieuwge
vormde wondrand .meer samen en een groo-
ter of kleiner litteeken is achtergebleven,
doch de wond is genezen. Dat doet alles die
geheimzinnige natuurkracht en zij doet het
volkomen. Wy vinden het heel gewoon en
zeggen „de natuur heeft hier genezen."
Maar nemen.wy eens aan dat een der
grootere slagaders zwaar verwond was. Dan
verliest het dier zóóveel van zyn levens-
en van de raa
vorige week.
i. XX
2 2
8 8
2. De haan, die heeft altijd een groote kam
bij zich.
3. Mei, want die heeft maar 8 letters.
4. Bakker, baker.
5. Altijd om hun hals.
6. Fotograaf.
Er was dit keer geen enkele goede op
lossing. Was het zoo moeilijk? Of kwam
het door de vacantie? Dit keer allemaal
weer beter opletten.
Nieuwe raadsels.
1. Ik ben een feest in den winter van 10
letters.
8—2 is iets voor zwakke kinderen.
510—7—8—3 doe je op dat feest.
1—64—8—3 doe je met kralen.
9—23»—4 is een sieraad.
2. Welke spreekwoorden staan hier:
-i akng
r—1.
r ook geen
D—
Myn eerste is
nacht,
Myn tweede gebruik je als het donker is
Mijng eheel gebruik je als myn eerste
er is.
4. X -
Xeen watervogel.
X een deel Vah een schip.
Xeen feest dat pas geweest
is.
Xwat je op dat feest kreeg
voor lekkernij.
Xeen ouderwetsch kleeding-
stuk.
Xeen ander woord voor „er
was".
Xwat arbeiders in hun han
den hebben.
Xwat een bij leelyk doen kan
Xwat je hoort als er een
noot aanslaat.
Op de kruisjesljjn komt de naam van
een heerlijk feest te staan.
5. Wie branden langer was- of vetkaar-
6. Welke boom staat hier: berm stook.
Oplossingen inzenden aan de Redactie van
de Goudsche Courant, Markt 81, Gouda.
bloed, dat het sterft. En nu kan hier hulp
verleend worden van buiten af. De gapende
wond kan deskundig toegenaaid worden,
bloedstelpende middelen brengt men aan,
een verband wordt gelegd en nu moet
alles verder weer aan „de natuur" overge
laten worden om de verdere genezing aan
te brengen. Wij hebben dus de natuurkracht
kunnen steunen in een taak, die anders bij
na zeker voor haar te zwaar zou geweest
zyn.
Moeilijker wordt het werk van de ge
neeskunst als er gebreken; fouten of sto
ringen zich voordoen in de inwendige or
ganen. Maar ook dan nog kan de natuur ge
steund worden in haar genezingswerk als
de juiste geneesmiddelen gekozen worden.
Hoe het ook moge loopen, ten slotte moet
de natuur het genezen bewerken. Hebben
byv. ziektekiemen de overhand, dan schie
ten ook haar krachten te kort en het li
chaam, de levende cellenstaat, bezwijkt.
Hier volgen eenige goede raadgevingen.
1. Begraaf geen gestorven dieren in uw
stadstuin. Geef ze mee aan de aschophalers,
waai alles in groote ovens onschadelijk
wordt gemaakt.
2". Bouw een ziekenverblijf je, zonnig en
tochtvry, steeds ten gebruike gereed, waar
in u dadelyk elk dier, dat iets ongewoons
vertoont, kunt afzonderen.
3. Plaatst aangekochte dieren niet da
delijk by de anderen, maar houd ze eenige
dagen in observatie.
4. Voor elke ziekte moet een oorzaak
zyn, tracht dien te leeren kennen of beter
nog te voorkomen.
5." Lucht, licht en zindelijkheid zyn de
voornaamste voorbehoedmiddelen tegen
allerlei ziekten.
6. Voorzie uw rennen- wan vlechtdraad
van zulk een maaswydte, dat musschen er
niet door kunnen. Zulks bespaart veel voer
en geeft althans meerdere veiligheid tegen
het overbrengen van besmetting door deze
vogels.
7. Verdelg ratten en muizen. Ze maken
uw dierenonrustig kunnen besmetting
overbrengen en zelfs jonge kuikens ver
moorden.
8. Koude, tocht, vochtigheid veroor
zaken snot. Deze ziekte kan nooit veroor
zaakt worden door wat het dier eet, omdat
het een aandoening is der luchtwegen.
9. Diptherie en pokken zyn besmettelijk
en zeer moeilijk te genezen. Zelfs genezen
exemplaren zyn er minderwaardig door ge
worden, zoowel voor den fok als voor pro
ductie.
10. Tuberculose is ongeneeslijk en voor
de omgeving zeer besmettelijk. Ruim de
door die kwaal aangetaste exemplaren op.
11. Gaapziekte door luchtpijpwormen
veroorzaakt, komt in de steden slechts zel
den voor. Zuiver drinkwater, liefst leiding
water heeft de voorkeur als beste voor
behoedmiddel.
12. Longziekten worden voorkomen door
frissche lucht in de slaaphokken, vrij van
tocht, redely'k belicht.
13. Kuikendiarrhee voorkomt men door
juiste voedering, droge behuizing, afgezon
derd van grootere dieren, waartusschen de
kleinen in de verdrukking geraken. Eenige
droppels amandel olie zyn een prachtige
genees- en voorbehoedmiddel.
14. Kalkpooten voorkomt men door
nooit dieren of vooral kloeken in de ren toe
te laten, die reeds min of meer deze vieze
kwaal hebben. Eens per maand de pooten
inwrijven met een weinig raapolie houdt ze
glad en mooi.
15. Daar, naar men meent, eileideront-
8teking kan ontstaan door het ftten van
glazenmakers, meikevers en sprinkhanen,
moet men zorgen dat de renkippen deze in
secten niet kunnen verorberen.
16. Door goeden loopbodem, zonder
scherpe stukken steen, gebroken porcelein
of glas, voorkomt men de voetgezwellen,
die ook wel kunnen ontstaan door scherp-
kantige zitstokken.
17. Opjagen, waardoor'de kop gevaar
loopt bezeerd of zwaar gestooten te wor
den. dient nauwkeurig vermeden. Opvangen
moet kalm en bedaard, liefst tegen den
avond of in de schemering gebeuren.
18. Het is goed in of bij de ren steeds
een handoek gereed te hebben om zich zelf
de handen en eventueel de oogen en snavel
der hoenders schoon te maken.
19. Besmetting kan ook door personen,
die zieke dieren hebben in een onbesmette
ren overgebracht worden, vooral door aan
klevend vuil kan dé ^choenzolen.
20. By bezoek aan besmette hoender-
verblyven dient men zich te ontsmetten
door wasechen van de handen en door het
goed afvegen der voeten aan een mat,
waarop een sterke creoline-oploising is
aangebracht.
Prijsvraag No. 3
Moet u niet onder de mistletoe, oom
Ik houd me maar bij mijn grocje, kind, dat is veiliger.
Dit onderschrift werd ons toegezonden buiten mededinging. Bs anders iagsksmoa
inzendingen konden niet voor een prys in aanmerking komen.
Prijsvraag No 4
Voor het geestigste onderschrift onder
deze teekening, wordt een bon uitgeloofd
ter waarde van 2.50, welk bedrag moet
worden besteed in een der winkels, welke
In de Goudsche Courant advertperen, in de
periode van 14 dagen na heden.
Op de enwloppe op den buitenkant ver
melden: „Prijsvraag".
Alleen abonné's op de Goudsche Courant
kunnen aan deze prijsvraag meedoen.