w
f
r
1|3
Jrl*
ii'
IJl
LAATSTE BERICHTEN.
Beurs van Amsterdam.
rfl
dagboek, dat met 1 April begon en 17 April
eindigde. Den eersten datum waren de vlie
gers, die opgestegen waren om mee te hel
pen zoeken naar de inmiddels gevonden
Southern Cross, door een fout aan den mo
tor gedwongen een noodlanding te maken,
waarby Hitchcock reeds gewond was, maar
niet ernstig. De drie volgende dagen hebben
zy getracht den motor op gang te brengen,
maar zy 'konden geen opstijgingsterrein
vinden en het is waarschijnlijk, dat Hitch
cock al waanzinnig van honger en voura.
van dorst ia geworden. De laatste aanteeke-
ning van Anderson van 17 April was: „Wp
tijden ongeschrijielijken dorst". Hlchcock's
lijk lag onder het niet al te gehavende toe
stel. Anderson werd een 40 nieter verder
gevonden, tegen een heuvel, waarachter hij
sich waarschijnlijk nog eenigszins voor de
gloeiende zon in dit woestijn-gebied heeft
willen beschermen. Hitchcock is waarschijn
lijk om dezelfde reden onder de machine
gekropen. De lijken van beide vliegers zyn
ter plaatse ter aarde besteld en het vlieg
tuig zai er waarschijnlijk gelaten worden
»»m de plaats aan te duiden. Van uen staart
hebben de vliegers gisteren een eenvoudig
houten kruis gemaakt en op het gemeen
schappelijk graf geplaatst.
Wervelstormen in Arkansas.
Bij een wervelstorm in Arkansas zyu,
blijkens de tot nog toe ontvangen berichten
negen menschen 'gedood en een 40-tal ge
wond.
De tornado verwoeste een school.
Door een geweldigen wind is een muur
van de gevangenis ingestort, waardoor 4
gevangenen gedood en 6 ernstig gewond
werden. Een twaalftal gevangenen wofden
vermist.
BINNENLAND.
Koningin en Prins in Utrecht.
Dp den doorreis naar Zwitserland.
De Koningin en Prins Hendrik zyn gis
teravond met den trein van 18.48, welke een
weinig over den vastgestelden tijd vertrok,
van Utrecht naar Zwitserland vertrokken.
Xan het publiek was dit volkomen onbe
kend. Door de ongewone maatregelen op
het Stationsplein in verband met ue komst
van de Koninklyke Familie, bleven even
wel verschillende personen wachten en toen
tegen half zeven de koninklyke auto's kwa
men aanrijden, stroSmde nog meer publiek
toe. Bij het veriaten van de auto weid H.
M., die vergezeld was van jonkvr. Van
Swinderen, le hofdame, luide herhaald toe
gejuicht. De Prins verscheen met een lid
van het gevolg in een tweede auto, beleefd
begroet door het publiek.
De Koninklijke personen vertoefden eeni-
gen tyd in de wachtkamer, waar zich en
kele andere leden van het gevolg gevonden.
De gewone trein voor Bazel werd voor het
lste perron geleid en tegen den tyd van het
vastgestelde uur van vertrek, verlieten de
Koninklijke personen de wachtkamer en
stapten in het salonrytuig, levendig toege
juicht door de talrijke wachtenden. Met een
kreet uit het publiek: Leve onze Koningin
en onze Prins werd luide instemming be
tuigd: Een roep: Goede reis! klonk daarna.
Een weinig na den vastgestelden tyd ver
trok de trein. De Koningin en de Prins ver
toonden zich by het vertrek voor de ven-
sters en werden opnieuw luide toegejuhht.
TWEEDE KAMER.
Leerplicht en landbouw.
De hervorming van ons Strafstelsel.
Begrooting van het wegenfonds.
De Kamer heeft gistermiddag gestemd
over het amendement-Van Schaik (R.-K.),
op de wyziging der Krankzinnigenwet, om
de deskundigen, welke de rechter zal mogen
benoemen by de beoordeeling van de vraag
of iemand terecht of ten onrechte in een
krankzinnigengesticht is geplaatst, door de
Kroon te doen aanwyzen. Met 40 tegen 21
stemmen werd het amendement verworpen.
Ook Mej. Katz (C.-H.) heeft geen succes
gehad met haar amendement om de moge
lijkheid tot invoering van de wet by ge
deelten uit het ontwerp te doen vervallen.
Het amendement werd bij zitten en opstaan
verworpen.
Tusschen beide stemmingen in had de
voorzitter een elftal wetsontwerpen en een
conclusie afgehamerd. Na de afdoening \an
het ontwerp tot wijziging der Krankzinni
genwet, die zonder stemming werd aange
nomen, evenals een wetsontwerpje tot het
brengen van een technische wyziging in de
wet op het Notarisambt, is gcauimen tijd
stilgestaan by twee wetsontwerpen, die b»>i-
de op onderwijsterrein lagen.
Het eerste was een technische wijziging
van een bepaling der Leerplkutwet, die al
leen strekte om de bedoeling wet te ver
duidelijken. De vraag was n... gerezen, in
verband piet dé mogelykheid, welke bestaat
'om bij koninklijk besluit sommige schole;. +e
oiitheffen van de verplichting een zeven ie
leerjaar in te voeren, hoever de lee.
plichting zich voor leerlingen van die se oo
ien uitstrekt.
De heer Tilanus (C.-H.) wilde nu van
deae gelegenheid gebruik maken om een z.i.
in de Leerplichtwet bestaande fout te corri-
geeren. Volgens de wet eindigt de leerver
plichting in ieder geval eerst wanneer een
kind, dat den dertienjarigen leeftyd bereikt
heeft, de klasse, waarin het by het bereiken
van dien leeftyd was geplaatst, geheel heeft
doorloopen. De heer Tilanus achtte dit in
stryd met de bedoeling der wet, die eischt,
dat het kind zgven leerjaren doormaakt.
Wan de thans geldende redactie was het ge
volg, dat meermalen een kind tweemaal in
de hoogste klasse moest blijven zitten, t-'pe-
piaal op het platteland achtte hij dit onge-
wenscht; de meisjes konden in. huis viel
nuttiger werkzaam zyn en de jongens in
den land- en tuinbouw. H'y stelde dus voor,
dat indien een kind zeven leerjaren heeft
doorgemaakt, het by het bereiken van den
dertienjarigen leeftijd de school mocht ver
laten.
Tegen dit niet onlogisch schijnende amen-
n verschillende
kanten groot bezwaar. In de eerste plaats
opperde de heer Suring (R.-K.) een formee-
le bedenking, waarbij minister Waszink' zich
aansloot: het ging bij dit amendement niet
oin een verduidelijking der wet, maar um
een verandering in den materieelen inhoud,
een beperking van den omvang van de leer
plicht.
Het hoofdargumet echter, dat door de be
strijders van het amendement en ook door
den minister, naar voren werd gebracht,
was dat het niet aanging een regeling te
maken, die wellicht voor het platteland nat
tig zou werken, doch die er in de groote
steden toe zou leiden, dat weer honderden
kinderen óp straat zouden gaan rondzwer
ven, waardoor het hiaat tusschen de Ar
beidswet en de Leerplichtwet weer zou wor
den vergroot. Dit gaf bij de meerderheid
uer Kamer den doorslag: hoezeer de heeren
Bakker (C.-H.) en Kutten (K.-K.) zich ook
beijverden het nut van het amendement toor
het platteland en den landbouw te betoogen,
slechts de christelijk-historischen en anti
revolutionairen met zeer enkele katholieken
stemden ten slotte voor het amendement-,
dat met 44 tegen 13 stemmen verworpen
werd.
Het tweede onderwy8-ontwerp, dat e^ en-
als de wyziging der Leerplichtwet ten slot
te zonder stemming is aangenomen, betrof
een wyziging der Lager Onderwijswet tot
regeling van de vergoeding aan gemeente
besturen en schoolbesturen van wachtgel
ders.
Na deze wijzigingen kwam het wetsont
werp tot herziening van ons strafstelsel
aan de orde.
In het ontwerp wordt in de eerste plaats
de voorwaardelijke veroordeeling herzien in
het nieuwe instituut der voorwaardelijke
verooijieeling wordt thans ook de voorwaar
delijke oplegging van een geldboete moge
lijk gemaakt, alsmede de combinatie van
voorwaardelijke met onvoorwaardelijke vrij
heidsstraf. Het tweede ontwerp, dat nadere
voorzieningen inhoudt betreffende de ten
uitvoerlegging van gevangenisstraf, brengt
o.m. een beperking van den maximum-duur
der eenzame opsluiting tot 5 jaar, opent de
mogelykheid van het ondergaan van de ge
vangenisstraf in beperkte gemeenschap en
stelt jeugdgevangenissen in. Het derde ein
delijk, hetwelk nadere voorzieningen brengt
betreffende beroeps- en gewoontemisdadi
gers, voert het instituut der „bewaring" in.
Een recidivist kan volgens dit ontwerp na
zyn gevangenisstraf te hebben ondergaan
voor onbepaalden tyd in een afzonderlijke
inrichting in bewaring worden gesteld, ten
einde de maatschappij tegen hem te beveili
gen.
Deze voorzieningen hebben by de spre
kers, die tot dusverre het woord erover heb
ben gevoerd mevrouw Bakker-Nort (V.
D.) en de heeren van Sasse van IJsselt (R.
K.) en Kleerekooper (S.D.) over het geheel
een zeer gunstig onthaal gevonden.
In de avondvergadering heeft de Kamer
zich onledig gehouden met de begrooting
van het Wegenfonds, waarbij men de ge
bruikelijke grieven over het achterwege
blyven en noodig geachte verbeteringen, of
over het te langzaam tempo van aanleg en
verbetering van wegen en bruggen zyn te
berde gebracht.
Zoo drong o.a. de heer K. ter Laan (S.D.)
aan op den aanleg van een goeden weg van
Den Haag naar Gouda. Verder wees hij op
<le mededeeling in de memorie van antwoord
dat de Minister geen aanleiding kan vinden
om de totstandkoming van provinciale en
andere belangrijke verkeerswegen te be-
vorderen door de overgangen over Rijks
wateren in die wegen in het algemeen voor
Rijksrekening te nemen. Spr. hoopte echter,
dat de Minister zal bevorderen, dat zulks
wèl geschiedt ten opzichte van de Hembrug,
ter verbetering van de verbinding tusschen
Zaandam en Amsterdam.
Wat het plan betreft om een weg van
Amsterdam naar Rotterdam aan- te leggen
over Bodegraven, vroeg spr. of het gedach
te tracé langs Nieuwkoop wel het beste is;
hierdoor toch zouden wyf kruisingen in don
weg moeten komen en dat acht spr. een te
groot aantal, hetgeen door eenige verleg
ging kan worden verlaagd.
De heer J. Ter Laan (s.d.) wenschte een
spoedige oplossing van het vraagstuk van
een vaste verbinding van Zuid-Holland met
Noord-Brabant.
De heer Droogleever Fortuin (lib.) wilde
het tempo der wegenverbetering zien ver
meld. Hij kan niet inzien, dat daarvan een
te ernstige prijsopdrijving het gevolg zou
zyn. Men zal op den duur toch moeten
nomen tot een yerhooging van jaarlykscho
uitgaven voor de wegen verbetering, om een
blyvend snel tempo te verzekeren.
GEMENGDE BERICHTEN.
Staking en uitsluiting in Oust-Groningen.
De uitsluiting en de staking van landar
beiders in Oost-Groringen, welk1' Woens
dagmorgen zyn ingegaan, omvatten byna
2000 mannen uit Beerta, Bellingwolde, Blij -
ham, Drieborg, Nieuw Beerta, Finstefvvolde,
Nieuwwolda, Oudere hans, Ter munten, Vrie-
.-cheloo, Veelerveon, Woldendorp, Midwolda.
Oostwold, Noordbroek en Winschoten. Voor
de eerstgenoemde 12 plaatsen heeft de Ne
der!. Landarbeidersbimd de staking afge
kondigd, waarby zich ook het overgroot?
deel der niet-geörguniseerden heeft aange
sloten. De stakingsly-sten waren Woensdag
geteekend door 1570 leden van den moder
nen bond en door 250 nieb-georganiseerden.
Ook de arbeiders van de N.V. Kerkhoven-
polder en van de boerderijen der stad Gro
ningen z|jn in staking gegfcan. Plaatsgevon
den besprekingen hadden tniet tdt overeen
stemming geleid.
In een manifest aan de stakers roept het
hoofdbestuur van den Landarbeidersbond
hen op, ,,den stryd te v< teren, kalm en be
zadigd en met de handen in de zakken".
Gevraagd wordt oen loonsverhooging van
15 pet.
De staking in het houtbedrjjff te Zaandam.
Ongeregeldheden. De fourageering
van de veldwachters.
Gisteravond had zich een groot aantal
stakers en nieuwsgierigen verzameld in de
Czarinastraat te Zaandam, om getuige te
zyn van het thuisbrengen van een werkwil
lige. Toen de politie het publiek tot door
loopen aannjaande, werd daaraan niet of
slechts schoorvoetend voldaan, waarop een
charge met de blanke sabel wefd gemaakt
en verschillende personen, onder wier er
waren, die met de staking niets te maken
hadden, gevoelige klappen opliepen.
Volgens ooggetuigen is de politie daarbij
onnoodig hard .opgetreden. Deze van haar
kant meent, dat haar optreden door de om
standigheden alleszins gewettigd was, om
dat een gematigd optreden leidt tot het ne-
geeren van de maatregelen, die in het be
lang van de goede orde noodzakelijk zyn.
Een uur te voren waren een paar ver
slaggevers het mikpunt van een groot aan
tal stakers. Zonder dat daartoe aanleiding
bestond, vermoedelijk omdat zy aangezien
werden voor vertegenwoordigers van bla
den, die het den stakers niet naar den zin
maken, werden zy door velen gevolgd en
uitgescholden. De stakingsleiding keurde dit
optreden af.
De fourageering van het 25-tal rijksveld
wachters, dat gisteren ter versterking van
het politiecorps in de gemeente was aange
komen, bracht ook eenige moeilijkheden
mede.
De winkeliers durfden uit voor boy
cot geen levensmiddelen ten behoeve van
deze politie-ambtenaren leveren. Tenslotte
moest langs omwegen het noodige worden
ingekocht.
Een bejaard arbeider, die stroo voor de
bedden der politie leverde, werd eveneens
overlast aangedaan. Hbld.
Een geval van bigamie.
Te de Bilt is iemand aangehouden, die
voor de tweede maal getrouwd was, hoewel
zyn eerste vrouw nog leefde en niet van
hem gescheiden was. Het U. I). meldt er
het volgende van: De aangehoudene is een
nog jeugdig bankwerker, die eenige weken
geleden met zyn vrouw, met wie hy pas
wettelijk in den echt was vereenigd, in de
Bilt was komen wonen. De Biltsche politie
kreeg evenwel vermoeden, dat het met den
man niet heelemaal in orde was, dat er n.l.
nog een eerBte vrouw bestond, met wie de
man eveneens wettelijk was getrouwd en
van wie hy nooit gescheiden was. Een on
derzoek voerdp tot het resultaat, dat inder
daad die eerste vrouw bleek te bestaan, ter
wijl eveneens bleek, dat het eerste huwelijk
van den man nooit ontbonden was. De bank
werker bleek er dus twee vrouwen op na te
houden. Wat in stryd is met onze zeden en
wetten.
De man is in Februari van dit jaar in
Utrecht getrouwd met zijn tweede vrouw.
Niemand heeft in de gaten gehad, dat de
jonge man van 30 jaar nog een eerste vrouw
in leven had, met wie de huwelijksbanden
nimmer werden verbroken. Een eerste
vrouw, met zeven of acht kinderen nog wel.
Na de Utrechtsche huwelijksvoltrekking is
het gelukkige paar welgemoed naar de Bilt
getrokken.
Toen de man te Utrecht trouwde in Fe
bruari, heeft hij natuurlijk verzekerd dat hij
nog nooit tevoren gehuwd was geweest. En
dat is geloofd. Men had ook geen enkele
reden, om daar aan te twijfelen. De stuk
ken van ondertrouw zyn, conform het wet
telijk voorschrift, opgezonden naar de ge
meente, waar de jonge man de laatste zes
maanden vóór zyn huwelijk te Utrecht had
gewoond, een gemeente in Noord-Holland.
In die gemeente had hij jaren lang gewoond
met zyn eerste vrouw en de kinderen, waar
het gezin behoorlijk stond ingeschreven als
man en vrouw, wettelijk getrouwd! Nu moet
men wel aannemen, dat men op de secre
tarie in die bewuste Noord-Hollandsche ge
meente, de uit Utrecht ontvangen stukken
van ondertrouw (het voorgenomen huwelyk
moest daar worden afgekondigd en is daar
ook afgekondigd op de gebruikelijke ma
nier door aanplakking) niet heeft gecontro
leerd met de registers der ingeschrevenen
en maar goedgeloofs heeft aangenomen, dat
wat op die stukken stond ook inderdaad
waar was: nooit tevoren getrouwd geweest.
In 999 van de 1000 gevallen zyn die opga
ven ook werkelijk juist, maar in dit 1000ste
geval was het nu eens niet waar. En daar
schijnt het secretarie-personeel in die N.-
Hollandsche gemeente te zyn ingevlogen.
Dat personeel heeft het wel „geloofd" en
zonder nader onderzoek de publicatie ge
woon aangeplakt. Als het was nagekeken,
zou onmiddellijk ontdekt zyn: bigamie!
Maar er is niets ontdekt! En de jeugdige
bankwerker is zonder eenige moeilijkheid
nog eens getrouwd. Denkende dat nu die
andere gemeente zweeg, er wel nooit meer
een haan naar zou kraaien.
De „tweede" vrouw wist van het eerste
huwelijk van haar man niets af. Zy keek
als een malle, toen zy gisteren hoofde, dat
haar echtgenoot nog een vrouw had, met
acht kinderen, waarvan het oudste 12 jaar
•is en het jongste negen maanden.
De „tweede" vrouw had, toen zy in Fe
bruari met den bankwerker huwde, zélf al
twee kinderen, het derde is op komst.
De ontgoocheling was gisteren wel bitter.
Na drie maanden is het al „uit".
Van kracht is het eerste huwelijk.
Het tweede huwelijk is nietig.
De man is van De Bilt overgebracht naar
Ut recht. Waar de politie verder over hem
te beschikken heeft.
SPORT EN WEDSTRIJDEN.
LUCHTVAART.
KORFBAL.
De Korfbalwedstrijd
Ter Gouw—Trekvogels (Combinatie.
De Zondag te spelen Korfbalwedstrijd Ter
GouwTrekvogelscombinatie vangt niet
aan te 4 u ar maar te 11 uur.
De vliegtuigramp te Bagdad.
Het ongeluk met de D 22.
Luitenant ter zee Everts omgekomen.
In aans<uitii£p op ons bericht opgenomen
in ons brad van gisteren, over het treurig
on gei uk met een ihtr vlieg booten op wig
naar Indie, vernemen wy nog, dat de piicot
oliicier-vlieger tweede klasse F. E. Evens,
aie het leven verloor, 32 jaar oud is.
Met de officier-vlieger Eikeihout en
broesder was hy in vayt dienstverband bij
de Marine.
in het vliegkamp De Mok heerscht diepe
verslagenheid, omdat men Evers daar kent
als een buitengewoon sympathieke, ernstige
en rustige fig-uur, die zeer bekwaam is,
hetgeen ook biykt uit het feit, dat hy zoo-
dia hy in Indië zou zyn aangekomen onmid
dellijk zou repatrieeren teneinde de plaats
in te nemen, die voor hem bestemd was:
chef-instructeur van het vliegkamp De Mok.
De commandant van dit vliegveld ver
klaarde aan het Hbli-, dat Everts zeer ge
zien was en in alle opzichten een buitenge
woon officier is geweest. Hij heeft dan ook
direct het personeel by elkaar geroepen om
hen toe te spreken en eeiiigen tyd eerbiedi
ge stilte verzocht om de nagedachtenis van
een der eersten op Du Mok te eeren.
By het verscheiden van Everts komt nog
een tragische bijzonderheid: eerst twee
weken voor het vertrek, van de vliegboot
v/as hy in hét huwt1 ijk getreden. Zyn vrouw,
die pas haar vader verloren heeft, bevond
zich te Rijswyk en informeerde eenigen tyd
geleden trouw naar byizonderheden, toen
een der motoren van een ander vliegtuig"
defect bleek te zyn. Met de -D. 22 is tot op
heden evenwel niets gebeurd; de comman
dant acht het waarschijnlijk, dat het toestel
\ol belast was met het oog op het af te leg
gen lange tra jee, waardoor niet direct vol
doende hoogte was te bereiken.
•Everts trad in Augustus 1921 als vlieger
in dienst van de Marine. Het toestel dat hij
naar Indië vloog was een Dornier Wall vlieg
boot, voorzien van twee motoren, dat vyf
personen kon bevatten.
Dat Everts een bekwame vlieger was vult
ook af te leiden uit het feit, dat hy voor de
Fokker-fabrieken steeds de marine-toestel
len invloog en dit ontangs^nog deed voor een
speciale commissie.
Langeraar is een bekwaam mecanicien,
goed kenner van de Lorraine-motoren, die
pas in dienst was als vlieger by de Marine.
Ook Symons is pas als vlieger in dienst
van de Marine en had nog weinig practyk
als piloot.
Het vliegtuig.
Omtrent het verongelukte vliegtuig diene
nog het volgende:
De „D. 22" is een Dornier-Wal vliegboot
van het militaire type, in licens gebouwd
door de vliegtuigfabriek Aviolanda te
Papendrecht. In het toestel 'bevonden zich
twee watergekoelde motoren van 450 P.K.
elk, fabr. Lorraine- -Dietrich Parijs. Groot-
sfce breedte 22V4 M. Het vliegtuig vvoogwem-.
belast pl.m. 4000 K.G.; het kan-vliegen met
pl.m. 7000 K.G. totam gewicht. Voor brand
stof en smeerolie, bemanning en uitrusting
bieef dus pl.m. 3000 KAJ. beschikbaar.
De maximum viiegsnelheid was 206 K.M.
per uur, de normale tijdens den tocht 160
K.M. Het was mogelyk door te vliegen
alleen op den achter-motor met 6100 K.G.
en alleen op den voor-motor met 5400 K.G
totaal gewicht.
Wy herinneren er nog aan, dat de route
op den tocht zoodanig was gekozen, dat op
elk moment zonder bezwaar op water ge
daald kon worden, wanneer dit wegens een
of andere stoornis noodig mocht zyn, waar
bij opgemerkt zij, dat dalen en weder op
stijgen o.m. op de Eufraat en de Tigris zon
der bezwaar kon geschieden.
Hoe het ongeval gebeurde.
Reuter seint uit Bagdad d.d. 2 Mei:
Het geheele personeel van het luchtvaart
hoofdkwartier te Bagdad zalUnorgen tegen
woordig zyn by de begrafenis van luit.
Everts, den Nederlandsihen vlieger, die ge
nood werd by hot vliegtuigongeluk op den
Tigris.
De vliegbooten waren Dinsdag te jfedad
aangekomen en zouden heden hun tocht
naar Indië voortzetten.
Het ongeluk gebeurde tydens een proef
vlucht, noodig nadat de motoren waren na
gezien.
Zeer laag vliegend over den Tigris raak
te het vliegtuig de telegraafdraden: de pi
loot daalde onmidde.lyk en maakte een per
fecte landing op de rivier. Maar de Dornier
Wal taxiede met groote snelheid recht op
do Maude-schipbrug aan ,en liep daartegen
te pletter. Een schroef werd over de brug
leuning geslingerd: het lichaam van het
vliegtuig werd tusschen #yee ponton>5 ver
brijzeld.
De vlieger, luit. Everts, werd vermorzeld
tegen een stutbalk en was onmiddellijk
dood. De beide andere inzittenden werden
ernstig gewond. Hun toestand is goed voor
uitgaande.
De zich in zinkenden toestand bevinden
de vliegboot werd door personeel van de
Air Force opgepikt en geborgen.
Het tragisch nieuwe voor Mevrouw
Everts.
Wy vernemen nog dat de echtgenoote van
den omgekomen piloot Everts gistermiddag
het treurig bericht las voor de Haagsche
Courant in de Wagenstraat in den Haag.
Zy kwam met haar moeder uit de Bijenkorf
en van niets wetende, ging ze by de H. Ct.
aan de overzijde een builetin leaen en ver
nam op deze wijze dat haar echtgenoot ver
ongelukt was met zyn vliegtuig. De schok
was zóó hearig, dat zij in het bureau der
courant is moeten worden binnengebracht.
Na in het gebouw der Haagsche Courant
eenigszins van den schrik te z(jn bekomen,
ging ze met haar moeder naar het Departe
ment van Defensie, waar zy gesproken heeft
met den Marine-adjudant van den minister,
luitenant ter zee lste klasse Heydt.
Na het onderhoud op het Departement
zyn de dames naar famjlie in Rotterdam
vertrokken.
STADSN iEUWsü
GOUDA, 3 Mei 1929^
Verslag van den Rijks-Zuivel-
consulent voor de Provincie
Zuid Holland.
Verschenen is het verslag van de werk
zaamheden van den Rykszuivelconsulent
voor de Provincie Zuid-Holland, over het
jaar 1928.
Allereerst wordt een overzicht gegeven
van laboratoriumwerkzaamheden, het doei
der onderzoekingen en de adviezen inzake
de kaasbereiding.
Het is begrijpelijk zoo zegt <le Rijkscon
sulent dat in een zelfkawnd district,
waartoe de provincie Zuid-Holland voor een
groot deel behoort (het aantal zelfkazer=
kan,op ruim 3600 worden geschat», verre
weg' de meeste adviezen wederom dienden
tot het bestrijden van gebleken in de vol
vette Goudsche boerderykaas of het ophef
fen' van moeilijkheden inzak» het daarin t«
garandeeren minimum-vetgehalte.
Tot vorengenoemde doeleinden werden in
1928 door mij en door den assistent 178
boerderyen bezocht, waarby de kaasberei
ding. 90 keeren werd voorgedaan, of, voor
een klein deel, uitgevoerd werd met het oog
op proefnemingen.
Laag velgehalte in de kaas.
Was bet aantal malen dat hiervoor hulp
werd ingeroepen reeds 1927 veel kleiner dan
in 1925 en 1926, n.l. slechts 22 keer tegen
over resp. 68 en 79 keer, ook in 1928 b'.etf
dit tot een bescheiden aantal beperkt, te
weten slechts 24 maal.
Versterking van kaaszuurscl.
Ook weer in 1928 werd op marktdagen
kaaszuursel beschikbaar gesteld te Gouda
Bodegraven, Woerden en Leiden.
Dit zuursel wordt op het laboratorium
dagelijks voortgekweekt, terwijl eens'per 14
dagen een nieuwe cultuur in gebruik wordt
genomen, die telkens wordt toegezonden
door den heer Directeur van het Ryksland-
bouvvproefstat ion, Afd. Zuivel'bacteriologie,
te Hoorn.
Steeg de afname van dit zuursel van 291
fleschjes in 1926 tol 944 flesehjes in 1927,
gedurende 1928 trad een verdere stijging in
en wel tot niet minder dan 2929 fleschjes.
BI ykt hieruit reeds, dat dit zuursel een
meer uitgebreide toepassing gaat vinden,
nog te duidelijker wordt dit als men weet,
dat bovendien door een 4-tal in het kaas
gebied woonachtige melkcontroleurs, dage
lijks kaaszuursel bereid werd, hetwelk iy
iederen dag bij hun clientèle aan huls be
zorgden.
Heb toenemend verbruik vorenbedoeld
vindt zijn reden wel hoofdzakelijk in de
veelal zeer gunstige resultaten ten aanzien
van de bestrijding van het gebrek vroeg-lo».
De bestrijding van verschillende
gebreken. - Vroeg-los.
Kon in het jaarverslag over 1927 gewaagd
wpruen van zeer gunstige resultaten, welke
in dat jaar bereikt werden ten opzichte van
de bestrijding van dit gebrek, ook in 1928
waren die resultaten wederom zeer bevre
digend.
De talryke verbeteringen zyn meent Ir.
Huisman niet alleen een gevolg geweest van
het persoonlijk bezoek aan vele boerderijen,
doch evenzeer, zoo niet in beduidend ster
kere mate, van de demonstraties in het
kaasmaken voLgens z.g. nieuwe methode,
welke sinds December 1927 en verder in het
voorjaar van 1928 in niet minder dan 36
plaatsen werden gegeven.
Deze demonstraties, die ten doel hadden
een bereidingswijze te laten zien, die niet
alleen ten aanzien van het vroeg-los, maar,
naar allen schijn, tevens ten opzichte van
liet laat-los, in vele gevallen de voorkeur
verdient, zyn bezocht door, naar schatting,
circa 1800 vrouwen en mannen.
Zeer velen dezer hebben aan de hand van
een ter demonstratie aan alle aanwezigen
uitgereikte beschrijving der gedemonstreerde
bereidingswijze, deze methode van kaas
maken toegepast, indien of zoodra zij by
hun vroegere methode met los te kampen
hadden en zulks in tal van gevallen terstond
met goed gevolg.
Een zeer sprekend voorbeeld is de Kaas
dag te Groot-Ammors geweest, alwaar,, na
de keuring der kaas, kon worden vastge
steld, dat de gemiddelde kwaliteit van alle
volgens de nieuwe methode gemaakte kaas,
eerste soort was, terwijl de kwaliteit van
de overige kazen (die verre in de minder
heid waren) gemiddeld matige 2e soort was.
Laat-los.
Wat de bestrijding van dit kaasgebrek
aangaat, moge in dit verslag in hoofdzaak
worden volstaan met de mededeeling, dat
hieromtrent uitvoeriger gerapporteerd zal
worden in een in den loop van 1929 uit te
geven tweede verslag van .Commissie tot
onderzoek van de gebreken in volvette
Goudsche kaas.".De uitkomsten der onder
zoekingen etc., welke voor deze Commissie
in 1928 hoofdzakelijk zijn verricht door den
heer Ir. H. J. Huisman, geven grond voor
de opvatting, dat In het vervolg ook het ge
brek laat-los met succes bestreden zal kun
nen worden in gevallen waar voorheen de
kansen minder gunstig waren.
In dit verband zij medegedeeld, dat de
heer Huisman vorengenoemd, in Juni 1928
den heer r.I Chr. P. G. J. Smit opvolgde als
Ambtenaar der bedoelde Commissie.
Het verslag geeft verschillende voorbeel:
den van de wyze waarop bepaalde kaasge
breken bestreden werden en verteld %bet
volgende van schadegebrelcen.
Op een groote boerderij, waar dagel«*j
ongeveer 200 pond kaas gemaakt werd,
men danig te kampen met vroeg-los, wes
halve advies gevraagd werd. Navolging v*n
onze methode had beste resultaten.
meest komt dit tot uiting in den pry's, want
onderwij! de markt t»n Mei «n Juni) slechts
geringe se hommel iugen vertoonde, kon voor
de laatste party losse kaas slechts 34 een1,
per pol.il worden bedongen, terwyl voor de
een week later gt-niaakte eerste partij (lich
te kaas 58 cent 'verd ontvangen. Over 't ge
heel genomen mhakte men op dit bediyf
verder goede kaas, die meermalen tegen nog
wat hoogere prijzen werd verkocht.
Als nen nagant dut een schade van 17
cent per pond, per dag een verlies van 200
maal dit bedrag, dus 34.beteek»nue, is
het begrijpelijk dat de betrokken boer later
fc0:i verklaren dit mede in verband niet
zyn ondervindingen in vroegere jaren -,
dat het vragen van advies en het nauw
gezet opvolgen der raadgevingen, hem geen
honderden, maar zelfs enkele duizenden gul
den! voordeel had opgeleverd.
Kaas met slechte smaak.
Halt' Juni had men op een boerderij last
van een z.g. zware smaak aan de kaa„.
Ter bestrijding van het gebrek werd aan
geraden een houten teems en een gebarsten
hout-n schepbak buiten gebruik te stellen
en een mes met bs handvat te laten .repa-
reeren. Het naspoelen van de gereeds»:hap
pen geschiedde in een slootje dat een mise
rabelen indruk maakte. Het water zag er
vies uit. En gèen wonder! Want op betrek
kelijke kleinen afstand van de boenstoep trof
men aan een gelegenheid om mest in oen
schouw of schuit te laden en verder l- vsr-
kensschuren, beide ran den slootkant ge
bouwd. Het ligt voor de hand. dat by het
overladen van mest het slootwater niet on
besmet bleef. En m elk geval lag tusschen
de varkensschuren en de slootkant een hoop
mest opgetast, waarvan de uittredende
vloeistof vrijelijk in de sloot kon looped.
Was het om deze redenen eigenlijk reeds
onbegrijpelijk dat het bewuste slootwater
nog gebruikt werd, nog te onbegrijpelijker
komt dit voor, als men weet dat men op
deze boerderij de beschikking had over
leidingwater. Het spreekt van zelf dat er op
aangedrongen is oin het slootwater voor
taan ongemoeid te laten.
Verder werd nog aangeraden om voor het
opwarmen der wrongel niet uitsluitend ko
kend water, doch gedeeltelijk heete wei te
gebruiken.
Wat betreft het opvolgen der gegeven ad
viezen staat althans vast, dat het zeer ver
dachte slootwater niet meer is gebruikt.
Een maand later kon in het pakhuis van
oen handelaar, die gewoonlijk de kaas van
dit bedryf kocht, een beperkt onderzoek
naar de resultaten worden ingesteld.
van de kazen, gemaakt juist vóór het ad
vies, werden uitgekozen een soepel en een
stevig aanvoelende kaas. Terwyl de eerste
normaal van smaak was, was de tweede met
het bewuste smaakgebrek behept.
Daarna werden twee dergelijke kazen be
oordeeld, welke kort na het advies waren
gemaakt. Ook van deze was de kaas met het
smedig zuivel geheel goed van smaak. De
stevige kaas smaakte wel iets branderig,
doch in geen geval „zwaar".
Laatstgenoemd gebrek is volgens inlich
tingen van den betrokken kaashandelaar in
1928 op deze boerderij niet meer voorgeko
men.
Het verslag bespreekt verder de werktui
gen en gereedschappen en ontsmettings
middelen en komt dan tot de volgende vraag
waarvoor groote belangstelling is:
Kaas maken aan één stuk, of moet de
wrongel aan brokken of licht gekrui
meld in het vat worden gedaan?
Met deze vraag wordt een kwestie aange
sneden, die in de allerlaatste jaren de ge
moederen van de Goudsche-kaaswereld in
afwisselende mate, doch niettemin ononder
broken heeft beziggehouden. Zulks is een
gevolg van het feit dat bij het maken van
kaas op de boerderyen, zeer vaak is voorge
daan de methode waarbij de wror.gel aan
één stuk in het vat werd gebracht.
Het uitvoeren van dit belangrijke onder
deel der bereiding op deze wyze had zijn
reden. Oorspronkelijk werd bedoelde metho
de wel in hoofdzaak toegepast als tegenhan
ger van het kneden der wrongel. Moest als
gevolg van het vetverües tengevolge heb
bende kneden een zelfkazer het gebruik der
Rijksmerken worden ontzegd, dan kon, door
de wrongel aan één stuk in het vat te leg
gen, worden aangetoond dat het maken van
kaas mogelyk was, terwyl het verlies van
vet etc. tot een iriinimum werd beperkt
Een tweede reden, die leidde tot de be
wuste werkwijze was gelegen in het streven
om een kaas te verkry'igen met zoo gelijk
matig mogelyk zuivel.
Het derde motief was, dat op verschillen
de boerderyen het gebrek vroeg-los ver
dween, zoodra de brokken- of kruimelmetho
de door de één-stuk-methode werd vervan
gen zonder meer.
Het is begrypelyk, dat onder deze om
standigheden de één-stuk-methode allengs
meer terrein heeft gewonnen. Niet het
minst heeft daartoe bijgedragen het feit,
dat, naar mij duur zeer vele zelfkazer? is
verzekerd,, door den handel voor deze kaas
betere prijzen werden besteed. Ware dit
niet zoo, of het tegenovergestelde het ge
val, dan zou trouwens de bedoelde methode
vanzelfsprekend tot schaarscher toepassing
of geheel verdwijnen gedoemd zijn.
Zyn derhalve aan de één-stuk-methode
eenerzyds zonder twijfel voordeelen verbon
den, zy heeft anderzijds en in zooverre
stemt ze met andere methodes overeen
ook bezwaren.
In de eerste plaats houdt niet elke kaas
maker er voldoende rekening mede dat de
één-stuk-kaae een langer en bewerkingstijd
veredscht, zonder welke echter de kaas ge
makkelijk bros wordt, althans dit gebrek ftl
spoedig vertooyt in den rand, waarmede dan
het optreden van boekelscheurtje? resp.
over de geheele kaas of meer in t bijzonder
in den rand, gepaard gaat.
Tan tweede geeft de één-stuk-methode,
vooral wanneer de wrongel te fijn geroerd
wordt, kans op een te dicht zuivel, in 't bij
zonder in kaas op den leeftijd waarop deze
ter markt komt en in het koele jaargetijde.
Ten derde is het een feit, dat wanneer in
deze kaas op lateren leeftyd nog in meer
dere mate glasontwikkeling optreedt, deze
min of meer gelocaliseerd blijft, waardoor
er wel-is-waar niet een groot aintal openin
gen ontstaan, doch de omvang dezer veel
grooter kan worden dan wenscheiyk is.
Ten slotte is het waarschynlyk, dat de
vraag naar het zuivel waardoor de één-
st.uk-kaas getypeerd wordt, langzamerhand
door het aanbod is overtroffen althans van
uit bepaalde streken. Met andere woorden,
de liandel in Goudsche kaas, welke was in
gesteld op zekere verhoudingen wat betreft
het type van het inwendig zuivel, ondervond
moeilijkheden in zijn streven om den afne
mer te voorzien van de bepaaldelijk door
dezen gewenschte soort zuivel.
De technische voorlichtingsdienst ziet
zich al.s gevolg van een en ander Y?or de
vraag geplaatst, welken weg den zeer velen
advies-vragenden zeifkazera moet worden
aangewezen.
Het spreekt vanzelf dat by het beant
woorden hiervan in het oog moet worden
gehouden, dat de producent er naar dient te
streven datgene voort te brengen svat de
consument of wel de handel vraagt. In zoo
verre kan het geheele vraagstuk ais een
kwestie van pry's worden beschouwd en in
derdaad is dan doorgaans ook geadviseerd
de kaas zoodanig te maken dat ze beant
woordt aan de eischen van den handel, in
dien zin, dat zulks blyke uit den prys. Re
kening houdende met de belangen van den
producent, schijnt geen juister, noch effect
voller correctief denkbaar.
Kaasdagen.
Het aantal kaasdagen was in 1928 aan
merkelijk kleiner dan in voorgaande jaren.
Deze vermindering houdt verbami met de
eerder genoemdo demonstratie'» in Het
kaasmaken.
Werd er in 1927 op 15 plaatsen een kaas
oog gehouden, in 1928 bleef hun aantal tot
9 beperkt en vonden zij plaats in de navol
gende gemeenten of dorpen, achter welker
naam het aantal deelnemers is vermeld:
Brandwijk-Molenaarsgraaf 50; Noordeloos
39; Reeuwyk 18; Woerden 104; Oudekerk
u. d. IJssel 42; Vlist 38; Groot-Animer» 34;
Lisse 21; Hoornaar 41.
Het totaal aantal deelnemers was alzoo
887. Rekening houdende met de grootte der
betrokken plaatsen is de deelname zeer goed
te noemen.
Aan de kaasdagen te Reeuwyk en Woer
den waren tevens kaastentoonstellingen
verbonden, tjie re3p. 20 en 129 inzendingen
telden. Ter gelegenheid van een te Gouda
gehouden veetentoonstelling was eveneens
een kaastentoonstelling georganiseerd, op
wejke echter slechts 18 inzendingen aanwe
zig waren.
De keuring' van de op deze kaasdagen en
-tèntoonstelingen ingezonden kazen ge
schiedde wederom in samenwerking met
verschillende kaashandelaren en met den
heer Jonge#» Technisch Ambtenaar van het
Kaascpntrolestatidn Zuid-Holland, die zoo
veel mogelyk tevens aanwezig was om hulp
te verleenen bij het geven van voorlichting
naar aanleiding van de op kaasdagen zoo
veelvuldig gestelde vragen aangaande de be-
stryding van gebreken.
De gehouden kaasdagen hebben bijna alle
den Indruk achtergelaten, dat er de laatste
jaren van een duidelijk waarneembare kwa-
'iteits-vooruitgang sprake is.
Het verslag geeft tenslotte een overzicht
van de gehouden excursies en voordracht en
door de Zuivelconsulent gehouden en een
overzicht van de uitkomsten van het vee
houders- en zuivelbedrijf.
Gemiddeld werden de volgende prijzen
gemaakt
uö
-
8J4|o
J*'
||*a
a 1*5
lli
1 r
S]
54.70
2.23
54.50
2.33
55.12
2.12
47.12
L85
47.40
1.94
50.87
1.90
52.00
2.01
56.25
2.09
57.87
2.23
59.70
2.41
56.75
2.36
54.30
2.30
- Sj
s« l-.i
2.13
2.21
2.26 9lt-
2.05 9 -
1.90
1.88
1.98
2.08
2.21 m-
2.23
2.34
2.43
3 jï
■O
ill
4
10Mi
10 Vz
9
8 Vj
7%
71-3
8%
8%
10
10
10
10
Januari
Februari
Maart
April
Mei
Juni
Juli
Augustus
September
October
November
December
De kaasprijzen waren in 1928 belangrijk
hooger dan in '1927.
In de maanden van de grootste productie
(MaartOctober) b.v. was in 1928 de prijs
voor het tydvak MaarMot en met Augustus
van 7 tot 10 gulden hooger dan in 1927;
voor September en October ^vas het verschil
ten gunste van 1928 3.— 4.
De boterpryzen waren eveneens aanzien
lijk hooger, doch niet in zoo sterke mate als
by de kaas het geval was. In de zomermaan
den, toen de verschillen het grootst waren,
werd in 1928 intusschen van 10 tot '26 cent
per K.G. hooger genoteerd dan ii? 1927.
Openbare vergadering
Goudsche Schoenmakers-patroons-
en Winkeliersvereniging.
Óisteravond 7 uur kwam, in de bovenzaal
van Café „Het Schaakbord", de Goudsche
Schoenmakers Patroons- en Winkeliers
vereniging in. openbare vergadering byeen.
De voorzitter, de heer A. Perdyk, opende
met een woord van welkom tot de aanwezi
gen. Meer in het byzonder het hoofdbestuur,
vertegenwoordigd door den heer F. Hessels,
en de heeren looiers, welke van hun belang
stelling voor de leder- en scnoenenbranche
blyk gaven door aanwezig te zyn, heette
spr. welkom. De aanleiding tot uitschrijving
van deze openbare vergadering, is voorzeker
de bijzondere toestand in onze branche. Een
woord van vermaan is voorzeker even noo
dig als van opwekking. Dat het woord van
bemoediging ter harte genomen zal worden,
hoopt spr. van ganscher harte en geeft hier
na het woord aan den heer H. Hoek, direc
teur van de Haagsche vakschool voor
schoenmakers.
Deze hield vervolgens een causerie met
als onderwerp: „Reken maar van armoe'*.
Mijne Hoerea^tpJ,dps ving spr. aan, wat
zyt gij Zijt g* een kuddemensch of een
persoonlijkheid Loopt ge mede met den
grooten hoop, of hebt ge een eigen wil?
V roeger stond het 'even meer in het sociale
teeken, tegenwoordig echter* mter in h«'t
persoonlijke. Persoonlijkheden zijn men
schen, die boven anderen uitsteken. Niet
omdat ze anders willen, maar omdat ze ur.-
ders zijn. De vraag: Zijt ge tevreden over
U zei ven, over Lw zaak; wordt beslist ont
kennend beantwoord. Wlen ia den -.chulu?
Het vak, de slappe organisatie, de slechte
toestanden, zal men zeggen. Maar dat is
niet zoo.
Ieder die een zaak Heeft, ieder die een
bedryf heeft, 'moet geestelijke, vaktechni^
sehe en zakenkundigu eigenschappen bezit
ten. De geestelijke eigenschappen die een
vakHTym noodig he*ft zijn opt imisme, geest
drift, wilskracht, energie en geduld.
Hebt ge daarvan niets, dan zyt ge te be
klagen. Maar indien ge er slechts een wei
nig van bezit, kweekt het dan voort, bij Uw
kinderen, bij Uw personeel, by 1 'zeiven.
Hoe staat het met Ukr kennis Uw lftuide
en Uw werkmethoden? Men moet hiervan
meer bezitten, dan men noodig hoeft. VVi t
ge in eenig opzicht slagen, dan moot ge van
Uw bedrijf houden en er U geheel aan wy-
den. Zaken doen is: op de beste en meest
gewilde manier waren aanbieden die doel
matig en in trek zijn, tegen den hoogst mo
ge! ijken winst. Hot laatste wordt nooit be
reikt, indien niet aan al het overige voldaan
wordt.
Wie geen risico wil dragen, heeft geen
recht op winst. De vraag naar iets moet ge
kweekt worden. Het zakendoen en het werk
moet vlug en Snel geschieden. De gaven die
in L' rusten, moet U niet laten verroesten,
maar er goud van maken.
De organisatie is van Uw bedrijf een
onderdeel om vooruit te komen.
Eenigen tijd geleden werd het leder al
siechter ej\ zwaarder. Het werd indertyd in
prys wef iets goedkooper, maar aan den
anderen kant wa» het veel schadelijker.
Toen, door de vakorganisatie, een ledercon-
tvole kwam, werd dit weer veel oeter. Wat
dus in het belalng van den schoenmaker i&.
De byna overal heerschende onzinnige con
currentie komt voort uit armoe en kortzich
tigheid. Het groote raadsel dezer eeuw is
voorzeker wel de vraag: Hoe kan een
schoenmaker zonder winst leven De vak-
vereenlgingen rypecen de prijzen vaststel
len. De verhouding tusschen reparatie- en
maatwerk is, vergeleken bij vroeger zeer
veranderd. Hetgeen zeggen wil, dat de
maatorganisatie wel een vaste prys heeft
verkregen. Door de vakorganisatie is nog
«en bestaan mogelyk. a
De gevolgen der teer toenemende zeif-
reparatie is, dat het 'met de voeten zeer be
droevend gesteld is en dat het zeer nadeelig
op de sdhoencn werkt. De menschen denken
er toch voordeel door te behalen. Men moet,
door de vakvereenigingen alweer, het aan
hun verstand brengen dat dit niet zoo m.
Dan is er nog de rubber-kwestie. Men loopt
er langer op| maar de ruWberzool is slecht
voor de gezondheid en de schoen is zooveel
te eerder verteerd. Dus tegen de rubber,
voor het goede leder.
Een bewys dat het de schoenmakers
slecht gaat, is we] de hedenmiddag gehou
den vergadering van lederhandelaars en
looiers, over het vraagstuk, hoe een betere
toestand te verkrijgen is voor hen.
Het moet daar hoen dat de prutsers op
geruimd en de'anderen opgeleid worden)
Voor die opleiding hebben we ten rijk-
school in Waalwijk en verder overal tal van
vakscholen en vele dag- en avondcu»sussen.
Elk werk kan nog beter gemaakt worden
dan het gedaan is. Men moet niet te gauw
tevreden zyn, niaar zien wat men te kort
komt. Schoenmaken is geen gr makkelijk
vak. Er zijn onder rijkstoezicht wel drie di
ploma's te behalen.
Door de gemeenten wjrdf toezicht uitge
oefend op den bouw van de woningen voor
den mensch. Zorgt gy, met Uw srganisaite-i,
dat men een voet- en schoenentoezicht ver
krijgt. Men zorgt wel voor een goede huis
vesting voor het lichaam, maav voor het
lichaam zelf wordt niets gedaan in dezen
geest.
•Men vraagt zich af wat de organisatie
doet voor den schoenmaker, maar wat doet
deze voor de organisatie.
Eerst de hapden uit de mouwen en dan de
handen ineengeslagen. Eerst de persoonlijk
heid, en dan de organisatie. Zoo moet het
worden. Hiermede eindigde spr. zijn cause
rie, waarna gelegenheid tot vragen stellen
gegeven werd, waarvan een veelvuldig ge
bruik gemaakt werd.
Spaar- en Hulpbank
Gouda.
Gedurende de maand April 1929 zijn inge
legd en terugbetaald de navolgende bedra
gen:
Inleg in 2665 posten 38.471.20
Bygeschreve nrente 22.32
38.493.62
Terugbetaling in 378 posten 49.747.91
Mèer ingelegd dan terugbetaald 18.745.61
Aan het einde der-maand Maart was ten
name der Integers ingeschreven
1.418.511.SB's
zoodat hun tegoed ui. April
bedroeg J 1.432.258.97",
In den loop der maand Apiil zijn 81 nieu
we boekjes afgegeven, '2 oude boekjes op
nieuw in 'gebruik gesteld en 25 boekjes ge
heel afbetaald, zoodat aan het einde der
raaaqd April 6817 boekjes in omloop waren.
Benoeming.
De Gemeenteraad vin Reeuwijk benoemde
tot onderwijzeres aan school A. en B Mej. T.
Hooftman en Mej. D. German, beiden alhier.
Spreekbeurt Vryz. Hervormden.
Zondag 5 Mei a.a. v.m. 10bi uur, zal in Ue
Godsdienstoefening te houden, vanwege de
Vereen, v. Vrijt. Herv. in de groote zaal van
,.de Reünie", Oosthaven voorgaan Ds. E. L.
Nauta van loeiden.
l)s. Nauta heeft tot oivderwero van zijn
rede gekozen „Godsgedachten".
De toegang is voor een ieder vry.
Ontheffing iakelsIuitinK.
Het Gemeentebestuur maakt bekend dat
Woensdagavond voor Hemelvaart».lag en
op den Tweeden Pinksterdag alle winkel»
tot 11 uur geopend mogen blyven.
Agenda.
4 Mei. 2'* uur. Nieuwe Schouwburg. Kin-
de rmatinee.
4 Mei 8'i uur. Zaal Kunstmin. Gala-Caba
ret en Bal-avond.
7 Mei, 8 lA uur, Bovenzaal Soc. de Reünie.
Alg. Verg. Liberale Staatspartij „de Vrij
heidsbond".
15 Mei Cursus E.H.B.O. Gv'bouw Daniël
onder leiding van Dr. Evers.
UIT DEN OMTREK.
ALPHEN a. d. RIJN.
Aanbesteding.
Vanwege den Rijkswaterstaat is gisteren
le. het bouwen van een duikerbrug in
gewapend beton mot bijbehoorende werken
in den rykBweg BodegravenHwrmriem, bij
K.M. 48.706, ter vervanging van de Riöt-
veldsche brug in Je gemeente Rietveld.
J-aagste inschrijving was Wed. H. van
Driel te Koudekerk, a.d. Ryn voor J 4340.
VLIST.
Bouwvergunning.
Door Burgemeester en Wethoudeis is aan
J. van der Stok vergunning verleend voor
Uen bouw van een arkensschuur met loods.
RADIONIEUWS.
a voor heden.
Hilversum:
6.01 Vooravond-concert.
7.16 piano-recital.
8.01 Vroolyk avond-programma (versch-
medewerkenden) Na afloop A.V.R.O.-dana-
5.00 Concert K.R.CL
6.40 Tuimbouwhalfuurtje.
7.00 Spreekbeurt.
7.3610.20 sprekers, zang en piano.
ÜRAADLOOZE DIENST.
De relletje* in Berlijn.
BERLIJN, 3 Mei. De Berl. Ztg. am M.
meldt dat overal borden zyn opgesteld
met .het opschriftHalt, hier wor it ge
schoten. Hierdoor wordt het pub.iek op een
afstand gehouden en ieder die het afgezette
gebied wil betreden moet zich kunnen legi-
timeeren als bewoner van de afgezette vvyk.
Het centrum der onlusten is nog steeds
de Kösliner strasse.
Eenige pantserauto's staan gereed om oj»
te treden. Alle deuren en ramen zijn geslo
ten. Het verkeer -laat nog steeds geheel
stop.
By het onderzoek is gebleken uat de de
monstranten opgeschoten jongelui zyn, en
dat de opstand goed voorbereid is. Men
vraagt zich af of het nu niet de tyd is om
communistische organisaties te ontbinden.
Nog twee dooden.
Twee vrouwen gedood bij de
relletjes te Berlijn.
By het zuiveringswerk door de politie is
hedenmiddag in de nabyheid van de Prins
HanajeryBtrasse e» de Hermarvsstiasse te
Neukoelln wederom een schietpartij ont
staan. Door den commandant der Schupo
werd bevolen alle vensters te sluiten, daar
anders geschoten zou worden.
Twee vrouwen die zich toch op een balcon
vertoonden werden getroffen en doodge
schoten.
Een man werd zwaar gewond.
De staat van beleg.
In de districten waar de onlusten plaats
vinden mogen zich tasschen 9 uur 's avonds
en 4 uur \s morgens slechts doctoren, ver
pleegsters en ander verplegend personeel
ophouden.
Niemand mag langer op straat vertoeven
dan beslist noodig is.,
Vijftig gewonden in een politieke
vergadering.
ÖRUNSWIJK 3 Mei. Gisteravond kwam
het in een vergadering van de Nationale Soc.
Arbeidersparty, die door ongeveer 2000
personen bezocht werd, tot ernstige ongere'
geldheden. Tenslotte ontstond een vech^av-
t(j, waarby in "korten tyd alles in de zaal
kort en klein was geslagen.
Het gelukte de politie na moei1 ijken ar
beid de zaal te ontruimen. Ongeveer 50 per
sonen werden gewond, waarvan 9 vry ern
stig, die dan ook naar een ziekenhuis moes
ten worddl» vervoerd. Onder de gewonden
bevinden zich ook eenige vrouwen.
De ontwapeningscommissie.
liet vlootvraagstuk.
GENEVE, 3 Mei. Gedurende de laatste
dagen hebben tusschen de vertegenwoordi
gers, der vijf groote zeemogendheden, Enge
land, Amerika, Japan, Frankrijk en ItaliH.
vertrouwelijke besprekingen jilaafs gehad
o.m. over de wijzé^ waarop het vlootvraag-
stuk op grondslag van de ontwapenings
voorstellen der ^merikaansche regeering
verder zou kunnen worden behandeld.
In deze besprekingen hebben zoowel Lord
Cushendum als Gibson het plan van dery
oorzitter der voorbereidende ontwape
ningscommissie otu in Juli een speciale ver
gadering voor de ontwapening ter zee te
houden afgewezen.
Zooais gemeld werd. schyilt het bezwaar
der Engelsche delegatie in het feit dat in
Juli het nieuwe kabinet aamolijk govorm 1
kan zyn.
Ten slotte hebben de vertegenwoordigers
der \yf mogendheden overeenstemming be-
ïeikt en hebben /.ij besloten dat het vraag
stuk van de ontwapening eerst in
November in behandeling kan komen. Nu
het beëindigen der Engel.sche verkiezingen
zullen v.n. tusschen Engeland en du Ver.
Staten diplomatieke onderhandelingen wor
den gevoerd, teneinde een gemeenschappe
lijke basis te vindtn voor de Noveinberzit-
ting.
De Juruzitting zal daardoor misschien
vervallen, doch zal ook als zy doorgaat in
geen geval het vlootvraagatuk behandelen
De Tweede Kamer heeft hut wetsontwerp
tot herziening van de finaocieele verhouding
tusschen het Rijk en de Gemeenten
aangenomen.
DEN' HAAG, 3 Mei. Het wetsontwerp tot
herziening van de financieelo verhouding
lusschiai het Kyk en de Gemeenten werd he
denmiddag by tweede lezing z. h. ft- aange
nomen, nadat de leer v. d. Tenipoi verklaar"-
nad dat de ».d. niet zoudr» tegen-.temmen
om een langdurige vertraging van de tot-
Mtanrlkoming oener regeling to voorkomen.
Do Minister van b mancien weed van ver
schillende z(jden ge)ükgewen*cht.
Groote brand in een dakpannenJ nhnek
le Echt.
Het vuur woedt nog rooit.
ROERMOND, 3 Mei. Hedenmorgen om
streeks kwart over zeven brak door tot nu
to« onbekende oorzaak brand uit in de dak'
pannenfabriek der N V. van H. Phnippo ge
legen tegenover het station. Het vuur werd
aangewakkerd door den sterken wind en
greep zeer snel om zich heen, zoodat weldra
het hoofdgebouw en eenige nevengebouwen
in lichte laaie stonden. Dit hoofdgebouw en
eenige persenkamers alsmede een droog-
inrichting zyn reeds verbrand. Het' vuur
woedt in de nevengebouwen nog voort.
Vermoedelijk "zal een vijftigtal arbeiders
werkeloos worden.
Uitbreiding der staking in Zaandam.
De transpor'arbeiders weigeren ren
boot te lossen.
ZAANDAM, 3 Mei. Heden is in de haven
te Zaandam de eerste houtboot gedurende
de staking binnengeloopen. Het is het
Zweedsche s.s. „Wilton met 600 standaards
zaaghout aan boord, beHemd voor de N.V.
Houthandel v.h. W. Pont.
Mot betrekking tot de staking is dit feit
van groote bsteekenis, omdat daardoor zbu
worden beslist welke houding de oootwer-
kers zouden aannemen en of de staking al of
niet uitbreiding zou ondergaan.
Na overleg met oe houtwerkersorganisa-
ties en sanienoprekingen met de Hoofdbe
stuurder» der Transportarbeiders, de heer
Dieverink bn Kieviet, hebben de leden ge
organiseerd in de Scheep»- en Bootwerkers-
vereen. .Eensgezindheid" uit sympathie
met de stakende houtarbeiders besloten de
boot nipt te lossen. Men deelde mede dat de
bootwerkers bereid zyn de booten met stuk
goederen en ook de balkenbooten te lossen,
doch niet de booten met gezaagd hout.
Deze mededeeling aie door den voorzitter,
de heer K. Prins, wan het balcon van „Ons
Huis" aan de voor het gebouw verzamelde
stakers werd gedaan werd niet gejuich 'tf-
groet.
De tooneeIspeler Murius Spree overleden.
ROTTERDAM 3 Mei.
Mariu.s Spreè uit R'dam, de populaire dir.
van de CircuH Schouwburg- alhier i* heden
op 53-jarigen leeftyd te Scheveningen, waai
hy tijdelijk veftlijf hield, overleden.
Wy vernemen dat de dood intrad na een
beroerte.
WISSELKOERSEN.
2 Mei. i Mei.
Officieel.
Londen 12.07 12.06"/,.
Berl yn 58.96 58.92
Parys 9.72 Va 9.72
Brussel 34,53 V* 34.53 Ui
Zwitserland 47ife'/ii 47.91
Weenen 34.92»,4 34.92V*
Kopenhagen 66.35 66.35
Stockholm 66.47 Va 66.47 Vj
Oslo 66.35 66.35
New-York 2.48 2.48"/,,
Niet-officieel
Praag 7.36 7.36
Madrid 35.62'B 35.62 Vt
Milaan 13.04 13.04
Beursoverzicht.
De beurs had heden een zeer stil voorko
men en slechts enkele Specialiteiten wisten
af en toe een kdrukk» affaire in het leven to
roepen. Philips lampen en de claims waren
goed prijshoudend. Margarine Unies werden
op kleine schaal verhandeld en deze volgdfn
over het algemeen een benedenwaartacne
richting. Calvé Delft waren veronachtzaamd
er. onveranderd. Kunstzijde bewogen zich
op den achtergron). De koersen kwamen op
onregelmatige wyzc tot stand. Enka's wa
ïen hooger genoteerd. Macubees in reactie.
Fordaandeelen eerder iets- lager met be
scheiden omzetten. Mynwaarden ontmoeten
vry ve*-'1 belangstelling. Vooral Boetons
werden druk verhandeld. Algemeene exp'o-
mties waren zoo goed als onveranderd. Voor
tabakken werd niet veel interesse aan den
dag gelegd. Zy waren nagenoeg onveran
derd. Rubberaandeclen hadden een zeer
kalm verloop. Amsterdam rubbers waren
eerder iets lager. Oliewaarden gaven slecht!
bescheiden omzetten te zien Koninklijk^*
konden iets verbeteren en ook Perlakken
verlieten iets hooger de noteering.
RADIO-TELKGKAt ISUU WEEUREKU kt i
Verwachting:
Zwakke tot matige oostelijke tot»noorde
lijke win^i. Licht tot half bewolk*. Droog
weer, kans op nachtvorst. Weinig yerande-
ring in temperatuur.
