Dinsdag 2 Juli
Dr. I. H. J. VOS Lijst 31
Plateelbakkerij JID-HOLUHB"
Dr. I. H. J. VOS - Lijst 31
Dr. I. H. J. VOS Lijst 31
Jalouziëfl, Zsnschernen, Markiezen, iolluiltiii
Dagelijks
Dagelijks
Dagelijks
Dagelijks
Dagelljlfs
i y
NIEUWEN SCHOUWBURG
Middenpartij voor Stad en Land
LIJST 9 LIJST 9
DË G0UDSCHE FRUITHANDEL
RADIO
Alle ziekten van Urinewegen en blaas
Dagelijks groeit het aantal onzer spaarders
OPENBARE VERGADERING
Goudsche Dienstverrichting
Voor Lips' Brandkasten en Slotenfahriek
IS DE AGENTP. RONE Pz.. GOUDA,
Dr. I. H. J. VOS
A. FOKKERS, Gouda
GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 22 JUNI 1929 - TWEEDE BLAD
De eerste candidaat der Liberale Partij.
BEZOEKT de
alleen HEERENSALON
VRIJZINNIG HH
DEMOCRATISCHE BOND.
OUITSCH.
VnicaDiseer-lDriebting BE flliN s Zn.
Kiest FLORIS VOS, Hij liet in Muiden
De Tollen-vrijheids klokken luiden.
De staatsmachine moet men smeren
Laat FLORIS VOS Qat eens probeeren.
Zijn naam is klein, zijn faam is groot
Maak FLORIS VOS zijn plekje'* rood.
«Jongens en Meisjes,
Hygiënische artikelen en
Patentgeneesmiddelen
VEREENIGING VOOR
FACULTATIEVE LIJKVERBRANDING
Bestel UWE MARKIEZEN aan het concurreerend adres
J. F. REVET ZONEN,
BOERS Co. R'dam
Turfmarkt 1 - Telef. 344 - Gouda
Zeer snelle verhuizingen met auto-verhuiswagens van
en naar aOe plaatsen.
Transport van Piano's, Orgels, Brandkasten, enz. ent
ALTIJD ONDER GARANTIE.
Goedkoope prijzen. Zeer nette behandeling.
LIJST No. 31
Uit ons Parlement
6EMEENTEZAKEN.
pa6J*
SPREEKT:
altrattend kamarlld,
den vooravond van den Verkiezingsdag in den
Houd l'wen avond voor dezen EMINENTEN
SPREKER vrij-
TOEGANG VRIJ
AANVANG UUR
Versterking van den band van Indiè met Nederland
Is steeds het ideaal van eiken liberaal.
STEENHOUWERIJ
A. ROODBOL
HARDSTEEN ZANDSTEEN
SCHOORSTEENMANTELS
GRAFWERKEN.
ACHTER DE KERK - GOUDA.
van C.GORISSEN, Kapper
Gouwe 30 Gouda
V Honderd millioen pfer
jaar geven wij uit voor
een^nuttelooze oorlogs-
weermacht. Wij hebben
daardoor geen geld voor
Deen bescheiden politie
macht, die betreurens
waardige voorvallen als
g op Curajao zou hebben
voorkomen
B Honderd millioen voor
oorlogstuig en honderd
bandieten kan men zich
g niet van het lijf houden
Daartoe leidt de politek
van de rechterzijde en van den
Vrijheidsbond.
Nationale ontwapening door het
leger om te zetten in een behoor
lijke politiemacht zal tientallen
millioenen bezuinigen en de mid
delen verschaffen om Nederland
en zijn overzeesch gebied tegen
rooverbenden te beveiligen. Dat
wil de Vrijzinnig Democratische
Partij.
Waakt voor Uw gezin an land
Stemt voor ONTWAPEN1NO
Marchant Lijst >8
ZOETE en ZOUTE KRAKELINGEN
22 en 25 cent per ons.
BOTERKOEKJES 20 cent per ons.
BANKETSOORTEN 22 cent per ons.
Prima HONINGKOEK 40 cent per stuk.
SIROOPWAFELS 6 cent per stuk.
Gebr. Kamphuizen
Opleiding voor Mercurius, M.O. A..
L. O., bijwerken van leerlingen e. d.
Zeer billijke condities. 10
W. J. O. 8. VAM EIJK,
Latraar M O. A en B - Krugarlaan 31
Steeds voorradig alle maten prima
gebruikte Aulobandtn,
2e Weenastraat 28, Tel. 43929, R'dam
In verschillende afdeelingen worden GEVRAAGD
ook voor opleiding «ohllateron
Aanmelden Hij den portier, Verlorenkost 7. 40
Firma Wad A. Rlatvald.
LANOE TIENDEWEG 27
BLAUWE DRUIVEN.
VERSCHE AARDBEIEN
POMPELMOES.
TAPELPEREN
TAFELAPPELEN
BANANEN
k««ft i n vdorraad
TELEF 313
SINAASAPPELEN
CITROENEN
NIEUWE VIJGEN
STUDENTEN HAVBR
VRUCHTEN IN BLIK
VRUCHTEN IN GLAS
DIVERSE SOORTEN NOTEN
BUSGROENTEN (merk Sleutels)
2.— per week. GEHEEL COM
PLEET GEPLAATST 125
HAPPEL, Snoystraat 69, GOUDA.
SPICI««L «ORES IR
Consult ook per brief.
Mevr. J. DAM
Goudschestraat 7 ROTTERDAM
Inlichtingenbladen en Tarieven en Voorwaarden op schriftelijke aan
vraag verkrijgbaar bij den Afdeelings-Secretaris den heer J. J. Rijksen
Markt 46 Gouda. 20
Vearstal 30 Telefoon 494 Gouda
20
kunnen spoedig genezen worden door nieuwe geneesmiddelen uit planten
extracten. Onverschillig dus aan welke ziekte dezer organen gij lijdt, man
nen of vrouwen, acute of chronische liekten, aarzel niet om een uitvoerige
beschrijving Uwer ziekte, of alleen den naam daarvan, op te zenden aan
den uitvinder dezer behandeling, G. DAMMAN, doctor in de medicijnen, bij
M. Snahilié (Afd. S 85) Groote Markt 7, ROTTERDAM, die U alle
aanwijzingen zal toezenden omtrent de wijze van behandeling, met de
bewijzen van de verkregen merkwaardige resultaten.
Verheffing van het peil van het onderwijs op
dopenbare school
ïs steeds geweest en zal steeds zijn het liberaal parool
Stempel- en Naamplaatfabriek
KEIZERS! R. 6 HANG 52
TELEF. 57194, (GEEN FILIALEN)
BOUWKUNDIG BUREAU
J. C. HENRI VAN INGEN
Rotterdam - Vlietstraat 8b - Tel. 11748.
Verzorging van Exterieur, Interieur, Hin
derwet, Drankwet, enz. Alles tot het vak
behoorend.
Voor Nationale eenheid en internationale samenwerking
Kunt gij zorgen door liberale fractie-versterking.
is de NUTSSPAARBANK, OOST-
HAVEN 12 geopend. Dat wil zeggen
kunt U elk bedrag HOE KLEIN
OOK inleggen
kunt U elk bedrag HOE GROOT
OOK terug vragen
kunt U zich aanmelden voor den
Ophaaldienst
hebt U gelegenheid een fraai nikke
len spaarbusje aan te vragen.
STAATKUNDIG GEREFORM. PARTIJ - AFDEELING GOUDA
D.V. op VRIJDAG 28 JUNI a.s., des avonds 8 uur
in het lokaal „Tot Heil des Volks", Peperstraat te Gouda
alwaar als sprekers hopen op te treden de Weleerw. Heer
lid der Tweede Kamer der Staten Generaal
en de Weleerwaarde Heer
Ds. H. A. LEINMANS
Nederl. Hervormd Predikant te Delft,
ter uiteenzetting van het Staatkundig Gereform. beginsel.
TOEGANG VRIJ. ZEGT HET VOORT
Beleefd aanbevelend, L. N. POLDERVAART.
Wie metterdaad de Werkloosheid wil bestrijden
Moet aantasting van onze Volkswelvaart vermijden
Van Karnebeek's verdrag had steun van de S.D.A.P
Maar daaraan deden de liberalen eenstemmig
NIET mee.
Fiu wee-einingel 77, Tclef. 686, M r. Timmerman
Speciale fabriek
sinds 1894 van
Vakkundige behandeling en
soliede afwerking gegarandeerd
Prijsopgaaf op aanvraag
Loomi «n lasnvirhtudlngsn
In Nadarlind.
Wy staan reeds jaren op het standpunt,
dat de loonactie althans voor zoover het
particuliere bedryf betreft, weinig verande
ring kan brengen in de verdeeling van het
maatschappelijk inkomen. Wel kunnen de
sterk georganiseerde groepen van arbeiders
zich verryken ten koste van de rainier sterk
georganiseerde groepen.
Dat men ook in socialistische kringen
meer en meer tot dit standpunt overhelt,
bewyst het bekende proefschrift van Dr. J.
v. d Tempel: „Macht en Economische
Wet".
Ongetwijfeld zou deze overtuiging by de
arbeiders gereeder ingang vinden tot heil
van het bedrijfsleven en van de algemeene
welvaart, indien niet langzamerhand eene
klasse van vakvereenigingsleiders was ont-
staan*, die leven moet van de loonactie en
Dezer dagen verscheen eene publicatie,
die aanleiding geeft het boven vermelde
standpunt nog eens op nieuw te bezien. Op
pervlakkig beschouwd toch leidt het ge
noemde geschrift tot de conclusie, dat de
arbeidersklasse er in de laatste jaren inder
daad in geslaagd is, zich door loonactie een
grooter deel van het maatschappelijk inko
men te verzekeren.
De publicatie, welke wy bedoelen, is
het rapport over loonen en loonverhoudin-
gen, uitgebracht door eene sub-commissie
voor de Economische Po-
Minister Slotemaker dt
Bruine.voorzitter is. Het rapport ia samen-
gesteld door dr. Ir. B. B%er, iemand die
op het gebied der loonaangetegenhede n
bijzonder goed thuis is. Hy komt door 4
verschillende berekeningen tot de conclusie,
dat, als men het loon van vóór den oorlog
100 stelt;, de indexcijfers van thans res-
pectieveilijk bedragen 215, 211, 217 en 216,
waaruit hy besluit, dat het arbeidsloon
tegenwoordig gemiddeld niet onbelangrijk
meer dan het dubbele van vóór den oorlog
bedraagt. Neemt men daarbij de stijging
van de kosten van het levensonderhoud in
aanmerking, die thans 150 170 hooger
zyn dan voor den oorlog, dan blijkt dus, dat
het reëele, d.i. in goederen uitgedrukte
loon, M maal zoo hoog is als voor den
oorlog het geval was.
Vervolgens wordt de stijging van^ het
arbeidsloon vergeleken met die van het
totale inkomen van alle groepen der bevol
king. Was dit totale inkomen ook 25 ge
stegen, dan zou de stijging van het loon
door natuurlijke oorzaken zyn tot stand ge
komen. Volgens de ciko.^
Inkomsten over 1925 was, na eene omreke
ning, waardoor vergelijking mogelijk wordt
gemaakt, het totale inkomen 1.9 maal zoo
hoog als in 1914. Houdt men rekening met
de waardedaling van het geld, dan valt
hieruit af te leiden, dat de algemeene wel
stand ongeveer 15 groote j- is dan voor
den oorlog. Daaruit wordt dan geconclu
deerd, dat de toeneming van den welstand
der arbeidersklasse, voor zoover hij door
het loon wordt bepaald, die van de geheele
bevolking met ongeveer 10 overtreft
Deze 10 zou dus te dajiken zijn aan de
in de laatste jaren gevoerde lobnactie.
lntusschen moet men met deze conclusie
zeer voorzichtig zijn. In Me eerste plaats
betreffen de looncyfers, waarvan gebruik
is gemaakt, slechts een deel van de arbei
ders. Zoo heeft men vrij wel geen cijfers
kunnen krijgen over den landbouw, het
winkel- e«. kantoorbedryifl, alsmede over de
losse transportarbeiders, bij welke groepen
de loonverhoudingen over het algemeen on
gunstiger zijn dan in de industrieele bedrij
ven. Vooral het ontbreken van gegevens
het landbouwbedrijf maakt het trek-
al zeer bedenkelijk. En
il de loonen
hoog zyn, maar de arbeiders hebben daar
aan weinig, indien zij geen werk kunnen
krijgen. En niet alleen is het aantal werk-
veel grooter
ven of men moeat op de moeilijkheid stui
ten, dat Regeering en Kamer nog slechts
over telegrafische mededeelingen konden'
beschikken, waaruit men voor een zakeldke
beoordeeling van het verloop van het ge
beurde niet een volledig beeld kon krijgen.
De he$r Colyn zette het geval breed op, vol
verontwaardiging over wat het Nederland-
sche gezag in Curasao overkwam en over
tuigd anders dan de Minister van Kolo
niën - dat er daar in de West heel wat
heeft gehaperd aan moed en beleid. lntus
schen wachten wy liever de volledige ge
gevens af alvorens menschen te vonnissen;
die in even onverwachte als moeilijke om
standigheden bange uren hebben doorge
maakt.
Iets anders is, dat nu reeds vaststaat, dat
zoowel de militaire politie als de maritieme
beveiliging (die momenteel geheel ontbrak)
onvoldoende was. Daarom vernamen wy met
voldoening, dat het corps militaire politie
op Curasao versterkt zal worden en dat het
in de bedoeling van de Regeering ligt om
een soort flottieljevaartuig blijvend in de
West te stationeeren. Dan zullen heeren als
Urbino minder gemakkelijk tot invallen
durven overgaan*
Tot een uitspraak der Kamer kwam het
niet. De interpellant gevoelde ten slotte zelf
dat dit voorbarig zou zijn en zoo liep de
hoog-opgezette interpellatie met een sisser
af. Natuurlijk werd er ook in 't algemeen
over onze zwakke vloot geklaagd, waarte
genover namens de eenzijdige ontwapenaars
de heer van Embden, die wel'tegen gene
raals als Urbino, maar niet tegen „geregel
de" invallen van buren wil vechten, de Ka
mer trachtte aannemelijk te maken, dat. een
zijdige ontwapening toch heusch het beste
afweermiddel is...
Overigens zal over deze ontstellende ge
beurtenis zeker het laatste woord nog niet
op het Binnenhof gesproken zyn. De verant
woordelijkheden moeten precies vastgesteld
worden en zoo noodig mag voor streng in
grijpen niet worden teruggedeinsd.
Van de verdere agendapunten noemen wy
de volgende:
Na een vry uitvoerig debat is met 34
stemmen tegen 5 aangenomen het Verdrag
met Duitschland, waardoor de douane
behandeling op den Rijn (Lo-
bith en Emmerik) wordt samengevoegd in
den zin zooals dit met het spoorwegverkeer
reeds bestaat. Het groote belang van be
spoediging van het internationale Rijnvaart-
verkeer heeft het ten slotte gewonnen van
de belangen van de winkeliers te Lobith,
die misschien schade lijden van het verval
len van het oonnoodige dubbele oponthoud.
Misschien, want behalve dat de Regeering
schadeloosstelling in harde gevallen wil
overwegen, heeft de Kamer zich met 31
stemmen tegen 8 uitgesproken voor een mo
tie van den heer van den Bergh, waarin de
Regeering gevraagd wordt de voortzetting
van de bedoelde bedrijven met haar ten
dienste staande middelen (aanleg3tyger
voor winkelschepen en dergelijke) te willen
bevorderen.
Voorts heeft de Senaat zich in een paar
uren door de Ziektewet heengeslagen.
Heel interessant kon het debat hierover na
de uitvoerige voorbereiding en behandeling
in de Tweede Kamer niet zyn. En spanning
was er heelemaal niet meer. Van verschil
lende zijden mochten er wenschen onbevre
digd zyn gebleven, vrijwel alle partijen wa
ren overtuigd, dat deze wet in het Staats
blad behoorde te worden gebracht, nu al
zoo vete jaren op een behorlyke Ziektegold-
wet gewacht wordt. Het slot was dan ook,
dat alleen de christ. historischen „half om
half" stemden en alle overigen vóór, zoodat
de Ziektewet-Slotmaker de Bruine ten slotte
een half-leege vergadering met 23 tegen
4 stemmen is aangenomen. Voor dezen Mi
nister is dit resultaat ongetwijfeld een ge-
lukwensch waard. Het heeft zich voor hem
wel eens minder gunstig laten aanzien, aoch
eind goed al goed...
De bedoeling is, dat de Ziektewet reeds
September a.s .wordt ingevoerd, waarna
de inwerkingtreding der verzekering op 1
Maart van het volgende jaar kan volgen.
Voorts heeft de Eerste Kamer zich zon
der of na een kort debat vereenigd met de
volgende wetsontwerpen: Verleening van
kasvoorschotten aan de scheepvaartmaat
schappij Kon. Holl. Lloyd wijziging \an
Art. 3 der Leerplichtwet; de wijziging der
Ouderdomswet 1919 (uitbreiding der vrij
willige Ouderdomsverzekering); suppletoir©
Indische begrootingen (waarbij de eenzij
dige ontwapenaar van Embden weer de
nieuwe leer verkondigde, dat beveiliging de
onveiligheid vermeerdert); Verdrag en
Overeenkomsten betreffende afschaffing
van in- en uitvoerverboden en -beperkingen
en den uitvoer van beenderen en huiden;
een overeenkomst tot opsporing en ontgin
ning van aardolie op West-Madoera en ten
slotte de begrooting van het Wegenfonds,
en de begrooting voor het Zuiderzeefonds.
0e Ontwapening ter zee.
De Amerikaansche plannen voor de vloot-conferentie.
De klaarblijkelijke overeenstemming Uit
schelt MacDonald en -generaal Dawes in
zake de kwestie van de beperking der be
wapening ter zee is thans
pteatH^jrwezen^^
ter dan voor 400fcrlog,
onvolwaardig^lMkids-
krachten neemt door de hoog© lichamelijke
eischen, welke ten gevolge van de loon
actie verschillende bedrijven stellen, met
den dag toe. Dit alles leidt ons tot de con
clusie, dat het in den aanhef genoemde
standpunt door de publicatie van het be
sproken rapport allerminst wordt aange
tast
EERSTE KAMER.
Curagao. Verschillende wetsontwerpen.
De Eerste Kamer is weer bijeengeroepen
en heeft wel een zéér gevarieerd menu te
verorberen gekregen.
Nog is zy niet door haar werklijst heen
(tot in Juli moet zij doorvergaderen, wil zy
de financieele verhouding tusschen het Rijk
en de Gemeenten en het Suiker-initiatief
wetje nog kunnen afdoen), doch er komt
toch wat schot in.
Het meest trok de aandacht de inter
pellatie, door den heer Colijn onmiddel
lijk aangevraagd over den over va 1 op
Curajao. Het gevoel voor actualiteit
heeft het hier gewonnen van onze gewone
nuchterheid, want al was het goed, dat deze
smadelijke historie terstomft in het Parle
ment de aandacht trok, het kan piet uitblij-
aan Washington, ten einde persoonlijk met
president Hoover te kunnen conjereeren.
In welingelichte kringen wordt dit bezoek
als nagenoeg vaststaand beschouwd. De
Amerikaansche minister van buitenland-
sche zaken heeft een onderhoud gehad met
den Britschen gezant te Washington, Sir
Esrne Howard, in verband met de te Lon
den gevoerde besprekingen, doch zij wei
gerden eenigerlei ymededdeeling te doen.
het contact tusschen den Labour-premier en
den Amerikaapschen gezant, duidelijk heeft
doen zien dat beide politici hun verlangen,
alles te doen wat den vrede en de ontwape-'
ning kan bevorderen, nadrukkelijk hebben
geuit, en dat tusschen MacDonald en Da
wes dan ook een priifcipieele overeenstem
ming bleek te bestaan.
Welke weg zal nu verder worden bewan
deld om de wenschen en gezindheden in
daden om te zetten? V.olgens New Yorksche
berichten zou men te Washington bij voor
keur aldus te wérk gaan: allereerst moet
een conferentie worden gehouden van des
kundigen der drie mogendheden
Engeland en Japan)deze experts
zich alleen bezig te houden met de bespre
king van technische factoren. Nadat de des
kundigen der drie staten den vergelijkings
maatstaf hébben uitgewerkt, moeten zij op
den achtergrond treden en in plaats daar
van dienen politici der drie staten uitge-
noodigd te worden om gezamenlijk van ge
dachten te wisselen. Het plan bestaat, ook
Frankrijk en Italië bij deze discussies te
betrekken.
In den tusschentijd zal waarschijnlijk
reeds een rechtstreeksche gedachtenwisse-
ling hebben plaats gehad tusschen Hoover,
den president der Vereenigde Staten en
MacDonald, den eersten minister van En
geland ,die gezamenlijk de algemeene richt
lijnen zullen vaststellen. Feitelijk zal dan
ook de voornaamste rol bij de besprekingen
DÓnüd.'
Wanneer Frankrijk en Italië niet andere
belangrijke vraagstukken aan de orde
stellen, neemt men aan, dat de voor de
deur staande discussies inzonderheid be
trekking zullen hebben op de sterkte der
kruiservloten-. Dit vraagstuk toch wordt als
het meest urgente beschouwd. Hoover moet
daarom besloten zijn de kwestie van de
vrijheid der zee wel-is-waar ,aan te snij
den", maar niet te staan op een onmiddel
lijk resultaat der diBcusie, indien MacDo
nald hem te dezen opzichte niet halver
wege tegemoet komt. Hij ducht namelijk,
zooals in berichten uit Washington wordt
opgemerkt, de regeling van het meer actu-
eele vraagstuk der kruisers te ben oeilijken
door de ortvermijdelijke discussie over juri
dische détails. Het probleem van de vrij
heid der zee zal daarom op een later tijd
stip,, waarschijnlijk pas in 1931, ernstig ter
hand worden genomen.
Naar men in Washingtonsche marine
kringen van gevoelen is, kan een formule
voor de gevechtssterkte der kruiservloten
gevonden worden in dezer voege, dat men
de gevechtswaarde van eenkruiser, die tien
duizend ton meet, gelijk stelt met die van
twee kruisers, die elk 6000 ton meten. Wan
neer dit beginsel wordt aanvaard, hoopt
men de Amerikaansche maximale tonnage
voor kruisers te bereiken; n.l. 300.000 ton,
bestaande uit schepen van tienduizend ton.
Deze tonnage zou dan overeenkomen met de
Engelsche tonnage: 300.000 ton, bestaande
uit 6000-ton schepen. Op deze wijze zou
tegemoet gekomen worden aan den weiisch
van president Hoover, volgens welken de
feitelijke reductie niet beperkt blijft tot in
krimping van het bouwprogram.
BUITENLANDSCH NIEUWS.
VER. STATEN.
Kustwacht en dranksmokkelaars.
Een revolverschot.
De vijandelijkheden tusschen alcoholsmok-
kelaars en de kunstwacht der V .S. op de
rivier de Detroit, krijgen een sensationeel
karakter door de krachtige pogingen der
Amerikaansche autoriteiten om te beletten
dat er uit Canada op onwettige wijze drapk
wordt ingevoerd in de V. S. Gisteren heeft
de Amerikaansche kunstwacht revolverscho
ten gelost op verscheiden booten, die de
rivier overstaken en waarvan vermoed werd
dat zy voor smokkelarij werden gebezigd.
Heden is er formeel slag geleverd met»
revolvers. De smokkelaars openden toen zy
dicht bij de haven van Detroit gekomen
waren zonder waarschuwing het vuur op
een patrouille-motorboot, welker bemanning
het vuur met haar revolvers beantwoordde.
Aan geen van beide zijden werden verliezen
geleden, doch de boeg van de boot was met
kogels doorzeefd. De smokkelaars keerden
naar den Canadeeschen oever terug.
AFGHANISTAN.
Een aanklacht tegen Habih Oellah.
Het vermogen van een Hongaarsch
koopman in beslag genomen.
De Hongaarsche koopman Andreas Kaïn-
pos, die 20 jaar in Afghanistan had gewoond
en daar een groot vermogen verworven had
is thans nagenoeg zonder middelen naar
Boedapest teruggekeerd. Tijdens de gevech
ten in Afghanistan heeft hij zich order be
scherming van het Engelsche gezantschap
gesteld, doch verloor desniettegenstaande
toch zijn geheele vermogen, dat door Habib
Oellah in beslag is genomen. Kampos heeft
zich thans met een eisch tegen Habib Oellah
van wien hij een bedrag van 600.000 pengoe
vordert, tot het internationale gerechtshof
gewend. Te vreezen is echter, dat zelfs, al
mocht het hof bevoegd zijn van de zaak ken-
ni te nemen, een eventueel vonnis van het
hof wel niet geëxecuteerd zal worden,
Een landverschuiving.
Een stad bijna geheel vernield.
Tengevolge van een landverschuiving werd
de rivier de Guilcace verlegd. Daardoor
werd de stad Seville bijna geheel vernield.
Veertig personen werden, naar gemeld wordt
gedood, meer dan honderd gewond.
De Leeningpolitiek
der gemeente Gouda.
Een persoonlijke nota van
Wethouder Van Staal
De Wethouder van Financiën, de heer K.
R .van Staal ,heeft een persoonlijke nota
tot den Raad gericht met betrekking tot de
leeningpolitiek der gemeente.
Wy laten deze nota liier in extenso vol
gen:
In de laatste vergadering van het College
van Burgemeester en Wethouders heeft het
vraagstuk van de financiering van de Kapi
taalsuitgaven der Gemeente een punt van
ernstige overweging uitgemaakt.
Het ten aanzien hiervan door mi) voor
gestane systeem van afschrijving heeft in
dit College helaas geen meerderheid kun
nen vinden.
Betrof het een aangelegenheid van onder
geschikten aard, dap had ik ray, zooals dat
te doen gebruikelijk is, daarbij neergelegd.
Dat ik in, dit speciale geval van deze ge
dragslijn afwijk en my rechtstreeks tot Uwe
vergadering wend, doe ik uitsluitend om
dat m. i. het gemeentebelang zulks eischt.
Onder Kapitaalsuitgaven moeten worden
verstaan die uitgaven, waarvan het nut zich
over een kortere of langere reeks van jaren
uitstrekt.
Een goed financieele beheer eischt, dat
deze Kapitaalsuitgaven door geldleening
worden gedekt.
Het doel der geldleening is, om de lasten
der Kapitaalsuitgaven zooveel mogelijk te
verdeeler. over de jaren, gedurende welke de
gemeente daarvan profijt heeft.
Dit wordt bereikt door de jaarlyksche af
lossingen op de geldleeningen gelijken tred
te doen houden met de waardevermindering
der objecten, waarop die leeningen betrek
king hebben.
De aflossingen op de geldleeningen der
gemeente moeten worden gevonden uit de
gewone middelen.
De gemeente voert niet een boekhouding
naar de dubbele methode; haar boekhouding
heeft plaats volgens een vorm van den
ouden kameraalstyl, die slechts kent ont
vangsten en uitgaven in geld en in welks
systeem afschrijvingen wegens waardever
mindering, zooals men die by een boekhou
ding naar de dubbele methode kent, niet
passen.
Deze leemte wordt opgeheven, door de af
lossingen op de leeningen voor de objecten,
die aan waardevermindering onderhevig zijn
te brengen ten laste van den gewonen
dienst.
Hieruit volgt, dat de aflossingen op lee
ningen theoretisch genomen, equivalent
moeten zyn aan de afschrijvingen, welke
men volgens de bedrijfsleer zou moeten
hing fs
Theoretisch zou men ook telkenmale wan
neer een Kapitaalsuitgaaf wordt gedaan,
daarvoor een geldleening moeten sluiten en
de aflossing op die leening regelen naar
den levensduur van het betrekkelijke ob
ject.
Dit laatste nu is practisch niet uitvoer
baar.
Voor een gemeente van den omvang van
Gouda is het niet doenlijk telkenmale kleine
bedragen op langeren of korteren termijn te
leenen.
Gewoonte is de Kapitaalsuitgaven voor-
loopig te financieren uit de gewone mid
delen.
Zijn deze gewone middelen ontoereikend,
doch heeft het totaal aan Kapitaalsuitgaven
nog niet bereikt het bedrag waarvoor met
succes een leening op langen termijn kon
worden gesloten, dan worden in den regel
Kasgeldleeningen aangegaan, om daarmede
voorloopig de Kapitaalsuitgaven te dekken.
Eerst op het voor de gemeente meest gun
stige oogenblik wordt overgegaan tot con
solidatie dezer vlottende schuld.
Zooals reeds gezegd, wordt de aflossing
op geldleeningen geregeld in verband met
den levensduur der objecten, waarvoor de
leening is aangegaan.
Van aflossing kan echter eerst sprake zyn
wanneer de geldleening is gesloten.
By financiering vanKapitaalsuitgaven
uit de gewone middelen kan uit den aard
der zaak geen -aflossing plaats vinden niet
tegenstaande de waardevermindering wel
aanwezig is.
Gestéld er wordt in het jaar 1924 een weg
aangelegd waarvan de kosten bedragen
50.000.—.
.De levensduur van den weg is bepaald
op 10 jaar.
Wordt nu onmiddellijk in 1924 een geld
leening gesloten en de genoemde uitgaaf
voor wegaanleg daarin opgenomen, dan kan
te beginnen in 1925, daarop 5000.per
jaar worden afgelost.
Wordt echter deze uitgaaf uit Kasgeld
gefinancierd en gaat men eerst in 1928 over
tot het sluiten van een geldleening op lan
gen termijn, waarvan de eerste aflossing in
1929 zal worden betaald, dan kan ook eerst
in 1929 voor het eerst worden afgelost op
de uitgaaf van 50.000.voor wegenaan
leg. In dit geval worden de jaren 1925 t.m.
1928 ten onrechte en ten koste van de toe
komst bevoordeeld met 5000.— per jaar.
Het behoeft geen betoog, dat een derge
lijk financieel beheer ongezond la. Ook de
maatregel om b.v. na 1929 de genoemde uit
gaaf voor wegenaanleg af te lossen in 6 ge
lijke termijnen, om zoodoende de levensduur
van het object niet te overschrijden, is min
der juist, omdat ook in dat geval de onge
motiveerde bevoordeelin? van 4® jaren 1925
t.m. 1928 niet wordt weggenomen.
Een gelijkmatige verdeeling van lasten,
bij uit vlottende middelen gefinancierde Ka
pitaalsuitgaven ft uitaluitend te' hereiken
door, in afwachting van de te sluiten geld
leeningen op langen termijn, jaarlijks bij
dragen te verleenen uit den gewonen dienst
aan den Kapitaaldienst der gemeente.
In het hiervoren gegeven geval zou men
dus in elk der jaren 1925 ton. 1928 uit den
gewonen dienst aan den Kapitaaldienst een
bydrage hebben moeten geven van NQ0O.-.
B\j het sluiten der geldleening 101928
had men alzoo op het betrekkelijke hoofd
stuk van den Kapitaaldienst niet meer een
schuld aangetroffen van 50.000.doch
van 60.000.vérminderd met de bijdra
gen van den gewonen dienst in de jaren
1925 t.m. 1928 ad 20.000.— is 30.000.—.
In de geldleening behoeft dus slechts
een bedrag van 30.000.te worden op
genomen voor de wegenaanleg, welk bedrag
in 6-jaartyksche termijnen van 5000.zal
worden afgelost.
Deze laatste methode nu, welke toch als
do eenige juiste moet Worden aangemerkt,
werd in Gouda tot heden nimmer toege-
Er zyn tal van Kapitaalsuitgaven waar
van de betrekkelijke objecten reeds belang-
ryk in waarde zyn verminderd of die reeds
geheel hadden moeten worden afgeschreven
en waarvoor thans nog moet worden ge
leend.
Ten aanzien van deze uitgaven had het
systeem van bijdragen van den gewonen
aan den Kapitaaldienst moeten woruen toe
gepast.
Dit euvel heeft in Gouda zeer scherpe
vormen aangenomen, omdat nimmer werd
aangehouden een behoorlyke administratie
van de Kapitaalsuitgaven der gemeente.
In 1924, by de invoering van de thans
geldende begrootings- en rekemngavoor-
schriften, heeft men verzuimd de verschil
lende voor- en nadeelige saldi van den tocn-
maligen buitengewonen dienst lu2d volgens
de juiste gegevens over te brengen naar de
daarop betrekking hebbende hootdstunxen
en paragrafen van den Kapitaaldienst i9z4.
By een vluchtige controle van de reke
ningen 1917 en ouder is my gebleken, dat
voor verschillende Kapitaalsuitgaven te
veel werd geleend en ook, doen in veel ster
ner mate, dat meerdere uitgaven m 1917
en latere jaren gedaan nog steeds in geld
leening moeten worden verwerat.
Naast de ontoelaatbare administratieve
teKortXomingen nee it cut systeem tot ge
volg gehad, dat de voorgaande jaren steeds
werden bevoordeeld ten Koste van het heden
en de toekomst en tevens,, zyn daaruoor
ueets te verklaren de verschillende batige
saldi op den gewonen dienst der gemeeme-
rexerungen over de afgeloopen jaren.
In verband hiermede komt het my nood
zakelijk voo», „met de herstelling van de
bovengenoemde fouten zoo spoeuig moge
lijk een aanvang te maken.
Ten aanzien van de nog niet in gekliee-
luwr verwerkte Jaiiaraaen. stel ik u «aar
wegens waardevermindering geerarende de
jaren 1926 t/m 1928 te brengen ten taste
van den gewonen dienst 1928.
Ik kan dit voorstel met te meer vrijmoe
digheid doen, omdat, zooals reeds by de be
handeling van den belastingfactor 1929/
1930 werd medegedeeld, de gewone dienst
1928 een niet onbelangrijk batig saldo zal
opleveren, welke saldo, zooals hiervoor
werd geconstateerd, ten deele wordt ver
oorzaakt door verschuiving van de lasten
van verleden en heden naar de toekomst.
Zooals uit een bygevoegden staat bly'kt,
zullen de bovengenoemde handelingen den
gewonen dienst 1928 bezwaren met een be
drag van 31.171.40, welk bedrag ik heb
doen verwerken in een heoen ter visie ge
legde eoncept-begrootinkswyziging.
Mocht Uwe vergadering zich met een en
ander kunnen vereenigen, dan kan met het
oog op de urgentie (na 30 Juni a.s. kan
geen wijziging meer in de begrooting voor
1928 worden aangebracht), deze conoept-
wyziging tegelijk worden vastgesteld.
Tot slot deel ik U mede deze belangrijke
aangelegenheid aan het oordeel te hebben
onderworpen van de Commissie van By-
tand in het beheer der Gemeente-Finan-
ciën.
Deze Commissie, in voltallige vergade
ring byeen, sprak ernstige bedenkingen uit
over de methode die de meerderheid van
het college van Burgemeester en Wethou
ders in toepassing wil brengen, nj. in J929-
eerst aan te vangen met aflossingen, zij
het ook over een tijdsverloop waarbij i"
acht wordt genomen het inhalen van de ja
ren dat verzuimd is af te schrijven. Una
niem verklaarde de commissie zich voor
het door my naar voren gebrachte aflos
singsplan.
Uit den bygevoegden staat blijkt dat de
volgende uitgaafsposten van 192G nog niet
door leeningen zijn gedekt:
Leening- Aflosa.
bedrag. p. jaar.
Autobusstation 2667.— J83.
Aankoop eri restaura
tie molen „De Roode
Leeuw" 3266.— 123,—
Verbeteringen aan di
verse straten (1925) ƒ16017.— ƒ1683,—
Dempen Blooten in de
Korte Akkeren 18175.— 1800.—
Aankoop Ford-vracht
wagen 1S40.368.—
Straataanleg- en ver
betering 6495.— 649.—
Verbreeding Turf-
marktbrug 2966.— 983.—
Trottoir Fluweelen-
singel ff 2864.— 236.—
Aankoop Leermidde
len Geref. School 1. o. 885.— 885.—
Bouw R. K. U. L. O.
School Nieuwehaven ƒ35651.79 ƒ1188.—