I
II
ikbank
DOVI
98%
00.
ED
5
T
Deze Courant komt in na eer
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA KN OMSTREKEN
Bahlmann
dan 6500 gezinnen in Gouda en Omgeving
No. 17192
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
KKRHTR BLAD.
1')
Naar India.
i
ouda
Zaterdag 5 October 1929
BERGAMBACHT, BEUKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT,.MOORDRECHT, MOERCAPRLLl
NIEUWERKERK, OUDERKERK. OIJDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN. STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, en*
vin.
I i.
IK1
I
ADVERTENTIEPRIJS i UM
I
Dit nummer bestaat uit twee bladen
4
J
en
'ORWEG.
(Wordt vervolgd).
4
lUtt
kte
tin-
lale
van de tegen de
ie beschutte be
an de buitenland-
lootgesteld.
erk
Ben
ide
gd,
ien.
'oob fel
hnd W
regtyiM
praktij
kah
dekbJn
'mersJfr
6“$
icuj
iw als Zwart,
Kjiidlerkleeding.
PRIJSLAQE
Q.gOTTKJ.WlJ» opl»q« 8BOO
68°Jaargang
Ook zijn verzoekingen den mensch
dikwerf zeer dienstig, al zijn ze lastig
en bezwarend, omdat hij daardoor ver
nederd, gelouterd en onderricht wordt.
«p en gluurde door het
lichtte er een glimlach
geloof dat ik het
U het deed.
vraag
.stand tome
)n zal kui
ten en
ten” stm
gu
Pota$b
aangesteld, J d|<
brachten. Late$
meente Melan
De arbeiders
zen en Javanen
aangenomen n
angstig of verschrikt, alleen maar ontevre
den- Zij had een avondjapon aan, die ge
deeltelijk zichtbaar was onder haar satijnen
avondmantel. Zoo nu en dan keek ze naar
haar metgezel met een blik van half-humo-
ristische ergernis.
Plotseling deed zij de kanten shawl, die
haar schouders bedekten af en legde die tus-
schen de steenen trede en het hoofd van den
slapenden ouden heer.
Zij had haar vroegere houding weer aange
nomen, toen opeens een jongeman den hoek
van Piccadilly omkwam. Hij hield zijn schre
den in en keek vol verbazing naar het twee
tal.
Even aarzelde hij, alsof hij overlegde wat
hij zou doen en toen kwam hij plotseling
naar hen toe. Hij was een knappe jongen
met een verstandig gezicht. Toen hij nader
kwam draaide het meisje haar hoofd om op
een manier, die voor een scherpen opmer
ker voldoende zou zijn geweest, maar de
ijver van den joggen man was grooter dan
zijn bescheidenheid.
Is er iets niet in orde? vroeg hij, ter
wijl hij zijn hoed afnam.
Niets, dank u, antwoordde het meisje
kortaf en ze hield het hoofd afgewend.
Hij bleef staan. Weet u zeker, dat ik
niets voor u doen kan?
U kunt naar huis gaan, antwoordde het
meisje, een tikje geërgerd. U bent veel te laat
op straat.
De jongeman kreeg een kleur. Ik zou
hetzelfde van u kunnen zeggen.
Dat zou ongepast zijn.
De jongeman werd verlegen. Neemt u
me niet kwalijk, maar het lag voor de hand
wettelijke regeling pmtrent1
bedryfsraden.
bedoeling Van beide rege- ij
verbindend
AAT 5
'i
arden
178
1regels 1JJÜ, elke regel,,
15 regels L55, elke regel-,
bijslag op den prijs. Liefdadig
INGEZONDEN MEDEDEÉ
da Voorpagina 50 hooier].
Gewone advertentita. en iiórt
prijs. Groote letters en ranoé
Advertentiën kunnen Wordfll
laren, Advertentiebureau* en
Bureau zjjn ingekomen, tenei
(ilILJMJIE MRANT
FEUILLETON.
DE GESTOLEN DIADEEM.
Uit het Engelsch van
ARCHIBALD EYRE.
(Nadruk verboden).
HOOFDSTUK I.
De zon scheen op de natte straten van
Mayfair en de landloopers en zwervers, die
den naaht moesten doorbrengen onder den
blootea hemel, dankten den hemel, voor het
ophouden van den regen en de belofte van
het mooie weer. De menschen, die in de hui
zen waren uitten echter geen woord van
dankbaarheid, want de zware gordijnen
voor de vensters hadden het geluid van den
regen gedempt.
Intusschen, niet alle bewoners van deze
aanzienlijke buurt van Londen sliepen op
dat uur. Op de stoep van een huis op Sea-
more Place bevonden zich onder de glazen
portiek twee menschelijke gestalten. De eene
was een heer van middelbaren leeftijd in
avondoostuum en zijn luidklinkende gesnork
verried, dat hij in diepen slaap was. Zijn
hoofd lag op de bovenste trede van de stoep
en zijn linker voet rustte op zijn hoogen
hoed. Naast hem zat een jong meisje; ze had
de ellebogen op haar knieën gesteund en -Ie
knokkels van haar vingers tegen haar zachte
wangen gedrukt. Haar gezicht stond niet
Sumatra’s Oostkust maakt een Ameri-
kaanschen indruk. Als men bedenkt, dat
voor ruim vyftig jaar alles nog oerwoud
Was, waar een geringe bevolking met veel
moeite aan den kost kon komen, valt men
hier van de eene verbazing in de andere.
Een goede haven, een fraaie Europeesche
stad, schitterende wegen, spoorwegen, elec-
trieiteit en waterleiding, het zou te ver
voeren al de goede eigenschappen van
Deli's hoofdstad, Medan op te noemen. En
er omheen een bevolking van eenige hon
derdduizenden, die in hun vroegere woon
plaatsen armoede leden en thans een welva
rend bestaan hebben. Dit alles is te danken
aan de groote cultuur van Dell, de tabak.
Toen de pionier der tabakscultuur op Su
matra’s Oostkust, van Nieuwhujjs hier in
1863 neerstreek vond hy wel eenige tabaks
cultuur, maar geen arbeiders, geen wonin
gen, geen wegen en de sultan, een eenvou
dig visscher, bijna niet tot meewerken be
reid. Met taaie volharding heeft hij door
gezet. Met hulp van eenige Duitschers wist
weerstand geboden. De
fcet dit bh het to®
Bedoelde fegeli™
doen. Deze regelim
en i>ryzen in t’ 1
drijven beïnvF#ec_
den toestand in dep
bedrijven nog
verhoudingen lei<M
wemjig moet,en uu
zy door invoerrecy
om te veronderstellen, dat u hulp noodig
had.
Bent u er heel zeker van?
De lijnen om den mond van het meisje
verstrakten. Ik ben niet in een stemming
cm te praten. En al was ik dat wel, dan zou
ik nog niet praten met een volkomen vreem
de, op een uur waarop alle behoorlijke jonge
lui op haar bed liggen.
Ik ben op een bal geweest, legde hij
uit, nog steeds verlegen.
Sprak U daar ook menschen aan,, aan
wie U niet was voorgesteld? Of hebt U ver
schillende manieren voor de balzaal en de
straat?
-- Het is heelemaal mijn bedoeling niet
om mij op te dringen, antwoordde hij een
beetje beleedigd. Toen hij langzaam weg
wilde gaan, schrok hij van een extracted ge
snork. Weet U zeker dat meneer daar niet
ziek is? vroeg hy, terwijl hij weer bleef stajm
Mijnheer is volkomen gezond, dank U.
Maar waarom
Het meisje maakte een ongeduldige bewe
ging. U bent in staat om iemand woedend
te maken.
Het is zoo vreemd, om een heer en een
dame in dezen toestand te vinden. Mag ik
dan misschien een.taxi voor U aanroepen?
Waarom, vroeg het meisje koel.
Om U naar huis te brengen.
Dank u, ik ben al thuis.
Het gezicht van den jongeman klaarde op.
Okunt U niet naar binnen? Maar
kunt U de bedienden dan niet wakker
maken?
U hebt het bij het rechte eind, zei
het meisje scherp, en er m geen enkele re-
Een tocht naar en door tropisch Nederland.
hy een zoodanig produkt aan de markt te
brengen, dat hij de steun kreeg van de Nedr
Handel Maatschappij. Deze verschafte hem
30.000 dollars, doch stelde de later bekende
J. N. Cremer aan om eenig toezicht op deze
duiten te houden. Met hulp van Cremer
werd na eenige jaren de Deli Maatschappij
opgericht. De tabakscultuur breidde zich
gestadig uit en wat belangryker is, de kwa
liteit van het produkt werd gaandeweg be
ter. De tabak van Deli is geen massapro- I
duet. Deli levert b.v. slechts 1 der we- I
reldproduktie doch gaan met 5 6 der
totale opbrengst schuiven. Deze eigenaar- 1
dige verhouding is te danken aan het feit,
dat het tabaksblad van Deli door zijn kwa
liteit buitengewoon goed geschikt is als
dekblad voor sigaren. Er komen ook wel
minder goede bladen, die dan als omblad
gebruikt worden, doch hoofdzaak blijft de
winst op het dekblad. De reden dat hier
zoo’n superieure kwaliteit blad groeit, is te
vinden in den goeden grond en het uitste
kende klimaat. Het laatste vooral. Want
De Troonrede
en de vrije handel.
De Christelyk-Historische „Nederlander*
maakte ten aanzien van de jongste troon
rede eene o.i. zeer juiste opmerking. Het
blad noemde de paragrafen, gewijd aan in
ternationale en koloniale vraagstukken uit
voerig, helder en scherp belynd. De vol;
nen, handelende over de culturee.e, soa
en economische belangen van het oude Ne
derland achtte het echter met zoo groote
behoedzaamheid gesteld, dat, naar het
meent, op menig gebied van vele zijden de
wensch naar meer klaarheid zich zal uiten.
Deze wensch is, naar het ons voorkomt, we',
inzonderheid gepast ten aanzien van onze
handelspolitiek. Verschillende passages in
de troonrede geven het recht te vragen, wat
de Regeering op dit gebied nu eigenlyk wil.
In de eerste plaats verdient de aandacht
hetgeen wordtegezegd over den daadwerke-
lyken steun, te geven aan „pogingen, die
zouden kunnen leiden tot wegneming van
de belemmeringen in het handelsverkeer
tusschen de volkeren”. Ongetwijfeld zal
deze passage de voorstanders van den
vryen handel hier te lande goedkeurend
doen knikken.
Als zy verder lezen, zullen zy echter
stuiten op eene andere passage, die in heel
wat mindere mate hunne instemming heeft
„Voortgezet”, aldus lezen wy, „wordt het
onderzoek, in hoeverre, zoolang het vrye
ruilverkeer niet internationaal gehuldigd
wordt, door een onderhandelingstarief de
nadeelen voor een deel van onze nijverheid
en landbouw van elders geheven bescher
mende invoerrechten zouden1 kunnen worden
getemperd",
De Regeering wil hier dus blijkbaar het
pad der zoogenaamde actieve handelspoli
tiek op. En al wordt door de voorstanders
daarvan ontkend, dat deze politiek per se
tot protectionisme zal leiden, de aanhan
gers van den vryen handel zyn daarop, zoo-
als men weet, allerminst gerust. Hoe dit
echter ook zy, er komen in de troonrede
een paar andere passages voor, die in ver
band met de toekomstige handelspolitiek
meer aandacht verdienen dan er in dit op
zicht over het algemeen aan is geschonken.
Wy hebben het oog op de verbindend ver
klaring der collectieve arbeidsovereenkom
sten en op de invoering van het bedrijfs-
radenstelsel.
ida on omstreken (behoorende tot dep bezorgkring)
leer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkringi
■er O.M. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20 «i
f 0.50. Op
fnden mededeellngen bjj contract tot zeer gereduceerden
(worden berekend naar plaatsruimte.
Rgezonden door tu&schenkomst van söliede loekhande-
Ke agenten en moeten daags vóór de plaatsing aan het
fa e van opnam® verzekerd te rijn. 1
Wij zijn er in geiuMd onze ree&h zoo schitterende,
(sorteering met eeniG&OOTE COLLECTIE Wieuwe
(Modellen bij te vuffamj d 1 jj
I De Lage Prijzen écr JPrin^a Kwaliteiten *zoo*elin B13ui
!#üj|en U*we Keuzi? j, yétgeünakkelijlten.] (pok? vdor Kïiic
'l&ontaké-
1 regelmatgr vewdeel'1*'
IjuchtvoéSfeghe^p.
dat DO k k
op e<jh^ behobrlyM
j vah “belang Mor
rdllln
rschir giet 4» Vftsteii
weet, waari men a
|o< de zXk eenmaal „op poo-
hdt». gouvernement wfeas hier
•“—“st fratóphnte voffbeeld van
titiatbra is wel het kadaster,
napnwp. zijn lakidmeterö
i alM| terreinen in k^art
IheeijÊjmèn dit aay> de Ge-
Ivermrigen. j v
ip d4'i>lantagek$(jp Chinee—
f Zij., zyn allé ‘op contract
eestaB voor .drie jaren. In
China en Java hebbdft de Maatschappijen
gezamenlijk voor werfkantoren gezorgd,
waar 'n medische dienst aan verbonden is,
die voor de keuring zorgt. Daarnaast be
staat dan nog de vrije werving. Bevalt het
’n Javaan goed in Deli en vindt hy dat z*n
familie verstandiger doet naar Sumatra te
komen, dan kan hy verlof krijgen om z’n
familie aan te werven. De Chineezen noe
men zichzelf Koe-lih, welke naam op alle
arbeiders is overgebracht. Komen de koelies
in Deli aan, dan worden ze eerst in de
Hongs opgenomen ter observatie. Hier wor
den ze ook ingeënt tegen allerlei ziekten.
In die veertien dagen hebben ze ook gele
genheid om alles van vrienden, bekenden
te hooren over hun nieuwe arbeid. Daarna
gaan ze naar de ondernemingen, waar hui
zen voor hen gebouwd zyn. Chineezen en
Javanen worden gescheiden, daar deze el
kaar nog al eens in de haren vliegen. By
de Javaansche koelies heeft men ’t voor
deel, dat men ’n blyvende bevolking krygt
De Chineezen gaan meestal terug of zoe
ken in de groote steden van Indië een baan
tje. By de hongs heeft men ook ’t Imnri-
granten-asyl, waar koelies, die door ziekte,
ongevallen of ouderdom niet meer in staat
zyn te werken worden opgenomen. Willen
ze naar hun geboorteplaats terug, dan kry-
ge ze 'n pensioen, waarvan ze ruimschoots
kunnen leven. Aan het contract, dat de
koelies met hun duimafdruk bezegelen, is
de poenate sanctie verbonden, d.w.z. dat als
.de koelie tusschentyds zyn contract ver
breekt, hy met de sterke arm temggebracht
kan worden. Veel is over deze kwestie al
geschreven. Wat wij ervan gezien en ge
hoord hebben doet ons vreezen dat als aan
dit contract de poenate sanctie ontnomen
wordt, de onderneming op alle mogelyke
ABONNEMENTSPRIJS i per kwartaal 2^5, per week 17 cent, met Zondagblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal j 3.15, met Zondagsblad 3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
hfj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie Telef. Inhere. 82:
Redactie Telef. 8& Postrekening 48400.
j „Een wetsontwerp betreffende pub.iek-
I rcchtejyke regeling der collectieve arbeids-
overeenkomsten (wat wel hetzelfde zal be- j
I teekenen als verbindend verklaring, Red.)
zal worden ingediend0. Aldus luidt de 8
troonrede. En daarop volgt, dat in voorbe-
leiding is een wettélyke regeling pmtient1
invoering van bedryfsraden.
Wat is nu de 1
lingen? Ofschoon het stelsel der bednjls-,j
raden verder gaat dan dat der verbindend^
verklaring, komt de strekking van beide
toch hierop neer, dat men .^e vaststelling
van loonen en pryzen, nog meer dan tegen
woordig reeds hfit geval is, wil onttr ukken
aan de werking vaïl de vrije concurrentie.
Wy zeggen met opiet: meer dan regen-
wóordig reeds het geval^ is. Totratekere
hoogte toch beweegt ons sociale Wreven
zich in de laatste jaren, dank zy dd orga
nisatie van arbeiders en <*idernemerö> übeds
in deze richting. Daardoor echter brengt
juist dit streven een groet kwaad met zich
mee, n.l. het bevoordeele
buitenlandsche concurre
dryven boven die, welke
sche concurrentie zyn blootgesteld. Het
streven, dit kwaad te bestrijden, is onge
twijfeld een der oorzaken van het in de
laatste jaren in de meeste landen toegeno
men protectionisme. Ons land heeft tot dus
ver aan dit protectionistisch streven nog
i den waarom U niet zoo gauw mogelijk naar
huis zou gaan.
De jongeman unaakte echter geen aanstal
ten. Wacht II nog op verdere bijzonderhe
den? Die zijn Ir niet, behalve dat de elec-
trische bel kdtoot is en we geen klopper
hebben, deelde hit meisje mede.
Hij keek naar de liggende figuur naast
haar. Ik beh bang dat die meneer daar
uitgeput van vermoeidheid is.
Hij is alleen maar in slaap gevallen
wat buitengewoon verstandig van hem is.
Overigens wacht ik tot U verdwenen bent
om zijn voorbeeld te volgen.
-- Maar U kunt toch niet den geheelen
nacht op een stoep doorbrengen? drong hij
aan.
Wat zal de politie daarvan wel zegen.
We hebben geen keus. Als we niet in
huis kunnen komen, moeten we er buiten
blijven.
Laatlaat mij U helpen» vroeg hij
ernstig. De jnogeman vond de situatie erg
akelig, want hij bezat in hooge mate de
vriendelijkheid, die sommige menschen als
het ware er toe dwingt, oir. onnoodig de las
ten van anderen op zich te nemen.
Dank U, klonk het ijzig. Ik heb alle
noodjge maatregelen genomen. Maar hij
hoorde haast ternauwernood wat ze zei, want
hij boog zich over het hekwerk van het sous-
terrain.
Het kan toch niet moeilijk zijn om in
huis te komen, zei hij opgewekt. Als U langs
dit traliewerk naar benederf klimt, kunt U
gemakkëlijk door de bovenverdieping bin
nenkomen. heeft alleen maar een ruit
vari het keukenraam stuk te slaan, dan
s echter, öf
der bövefi-
len blijven
kiinnen Svel d^ loonên
i|e ^genaamde beschutte bé-
lëedttp, maar zullen daardoor
zoogenaamde onbeschutte
nguns^iger maWn en tót
m, diq ten. slotte noifd-1
lloopejk op protectie, bi»- 1
jten, door «jtvibj[pre!mls|
of dool subsidies.^ gJ c
Wy willen hier geen pleidooi hóiklen v^br
noch tegen den vryen handel. Zoo •jiêr.voudig F'
als doctrinaire vr^iandelaren de z^ak voo
stellen, ia zy p.il «(echter niet. N'^ter onze
j meaning past het stelsel van defii vryön,
handel sléchts in een systeem, dat berust
op vrye1 concurrentie als basis der loon- en
prijsvornMjhg in het algemeen. Naarmate
men dlf laatste beginsel voor de binlien-
lanfsche markt laat varen, zal men ook ge
dwongen worden tegen de buitenlandsche
concurrentie op te treden. Zich daaraan te
onttrekken werd ook voor ons land in de
laatste jaren hoe langer hoe moeilyker.
En het zal nog moeilyker worden, indien
men komt tot de in de troonrede aange-
kondigde verbindend verklaring der collec
tieve arbeidsovereenkomsten en de invoe
ring van het bedrijfsradenstelsel.
kunt het raam van binnen openmaken,
door het venster kruipen en van binnen de
voordeur opendoen.
-- Ik ben geen acrobaat, antwoordde liet
meisje koel.
O, U niet, riep hij uit, terwijl hij een
kleur kreeg. De zon tooverde gouden glan
zen op haar haar en hij zag het. Mag ik
het niet voor U doen?
Het meisje stond op f
hekwerk, opeens lich!
over haar gezicht. Ik
besterf van het lachen als
Ik wil het met plezier doen, zei hij op-
gertig. U hebt het maar voor het zeggen.
Nu, dan zeg ik het. riep het meisje
opgewekt. Haar ergernis was nu heelemaal
verdwenen.
De jongeman was in een seconde over het
hekwerk. Het is het eevoudigste wat je
denken kunt, riep hij haar toe, terwijl hij
zich omlaag liet glijden. Het gerinkel van
glas wees er op dat hij een ruit ingeslagen
had.
Wat heb ik V gezegd? riep hij naar
boven en wuifde triomphantelijk met zijn
hand voor hij in de keuken verdween.
De lach van het meisje bestierf op haar
lippen. Kom terug riep zij geschrokken
Hoe kunt U zoo dwaas zijn?
Maar hij was al buiten bereik van haar
stem en zij, zij stond hem door het ijzeren
hekwerk na te kijken, terwijl zij beide han
den om de punten van het hek vastklemde
/goede; gela
ioodifr een regelmatO' verdeelde
en t hooge Ijuchtvoémaghe^. De
'heeft; geleerd, dat mW ieder jaar
men. pp behofsrli™ kwantum
Ditjis vah “belang |v&r da afne-
m Wtë als^jl wAia eègze!f(fe hoe-
jen een zeHpe kxy^litd® gdjaran-
Uegprltf |an wordenAln (tómcht fvormt
DeÜdtti een verschi/piet VWsteMlanden,
waai^mpn nooit weet, waari men aan ,<toe is,
waar mën wel eens een ja#r heeft, dat men
dekblad kan kweeken, maar waar *t drie of
vier jaar achter elkaar weer kan mislikken.
In Delr is men dit jaar erg onfortuinlijk.
Toen wy er aankwamen, had het in geen
maand geregend, iets wat in de geschiede
nis nog niet was voorgekomen. Volgens het
Proefstation had men in die maand recht
op 160 m.M., terwyl er slechts 20 mM. ge
vallen WM.
De heele tabakscultuur van Deli speelt
zich af op een gebied niet grooter dan de
provincie Drente. En hiervoor is dan nog
178 a 1/10 deel bebouwd. Om de grond „op
peil” te houden laat men elk gebruikt ta
baksveld 8 a 10 jaar braak liggen. Soms
brengt men als groenbemesting Mimosa in-
visa op, dat alles snel overwoekert, doch
meestal komt er in die 8 10 jaren een heel
bosch op. Wil men nu weer tabak planten,
dan brandt men dit bosch af, waarna men
met speciale worteltrekkers het geheele ter
rein zuivert. Op het Deli proefstation, waar
Dr. Kuiper ons rondleidde, krijgt men 'n in
druk van alles wat op wetenschappelijk ge
bied gedaan wordt om de cultuur omhoog
te brengen. Een aparte afdeeling houdt zich
bezig met 't bestrijden van allerlei ziekten,
o.a. de slymziekte, terwijl ook ’t verdelgen
der talrijke insecten, die ’t blad beschadi
gen, een punt van ernstig onderzoek is.
Met de ontwikkeling der tabakscultuur
hangt samen de grdote vaag naar arbeiders
Men kan wel zeggen, dat dit d puzzle van
Deli is en misschien is het goed er hier
even op te wyzen, dat alles wat Deli op ’t
gebied van medische verzorging, hygiëne,
sociale wetten en wetenschappelijke voor
lichting bezit, geboren is ujt dit arbeiders
vraagstuk. Bovendien is het van belang te
weten, dat alles gesticht is door particulie-
