Een Honderd Vier en Tachtig Aandeelen Fa. Hoogenbosch Lewenstein's té. voor HUURKOOP. N.V. ALGEMEENE BETON COMPAGNIE, Voor het Najaar en den Winter Levertraan choentraan Gieters en Garneerders M E I W IJ N C. NOORDEGRAAF 1 KUCHEN MEISTER's DE GOUDSCHE FRUITHANDEL KLEIWEG 88 GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 19 OCT. 1929 - TWEEDE BLAD Notaris G. W. Nagtglas Boot publiek verkoopen Een huis en erf Een huis en erf Een huis en ert Een huis en erf Een huis en erf Een winkelhuis Aan de Plateelbakkerij ZlAp HOLLAND kunnen geplaatst worden. DE ECHTE 0VALINE D. BOUWER VulcaDiseer-Inrichting DE HUN Zn. Hygiënische artikelen en Patentgeneesmiddelen Gouda UITGIFTE van elk groot flOOO.- nom. WOENSDAG, 23 OCTOBER 1929 Prima Vetleeren Schoenen Dames-, Heeren- en Kinderschoenen Fa. C. BOUTER Heden weer aangekomen Mainzer Zuurkool Geldersche Rookworst Frankfurter Knakworsten Rolpens DEN BOERjWt bij J. C VEREENIGING VOOR FACULTATIEVE LIJKVERBRANDING Fa A. VINGERLING, |r.h. S. 0. Boon, en Co., Spoorlaai Fa. P. J. Rsyet en Zdnfn POT»pf y A AS WISKUNDE CJ wan Lectins Sanguin^se Fraai Sterk Goedkoop A Smakelijk en Voordeelig is P.G TEEKE NS, Gouws 55, Gouda S. S. van Dantzig Kantoor- Winkeljassen .DE KLEINE WINST". I RADIO tviNTERJASSEW T. C. REPARON tbr Schoenen Goéd K. I. G. Een merkwaardige vergissing. Uit ons Parlement Compleete radio installaties, ingebouwde spoelen, mooie royale kasten, geplaatst en de voornaamste stations af gestemd, met garantie, f 10.00, f 15.00 of f 19.00 per maand. G. DE RAADT GOUWE 17 GOUDA te Oouda zal op Maandag 21 October 1929 om half achtinjHotel „DE ZALM' aan de Markt'Maar aan de Gouwe no. 129, te Gouda, kadaster Sectie D nummer 2733, groot 2 A. 27 c.A. Bovengedeelte verhuurd voor 250 's jaara tot 1 Januari 1933. Beneden ontruimd te aanvaarden, aan de Raam no. 103, te Gouda, kadaster Sectie D no. 1457, groot 32 c.A. Ontruimd te aanvaarden. aan de Lethmaetstraat no. 58 te Gouda, kadaster Sectie E no. 2719, groot 64 c.A. Verhuurd voor 5.25 per week. aan de Lethmaetstraat no. 64 te Gouda, kadaster Sectie E no. 2682, groot 76 c.A. Verhuurd voor, 5.25 per week. aan de Lethmaetstraat no. 68 te Gouda, kadaster Sectie E no. 2795, groot 75 c.A. Verhuurd voor 5.25 per week. aan de St. Anthoniestraat no. 9 te Gouda kadaster Sectie C no. 1385, groot 30 c.A. Verhuurd voor 7.per week. Betaling der kooppenningen 18 November 1929. Bezichtiging volgens plaatselijk gebruik. Aanmelden bij den Portier VERLORENKOST 7. 3032 65 MP LEES DIT siI Kachelglans Diep Zwart - Blijft Glimmen Alleen verkrijgbaar a lO cent per doos bij Magazijn „Da Driekleur' Wederverkoopers FLINK Rabat Alle soorten gebakjes 8 cent Verschillende Taarlsoorlen vanaf2 - 81. Maas 10, 16 en 18 cent per ons Prima Honingkoek 46 cenl per slok Siroopwalels 6 cent per stuk. Steeds voorradig alle maten prima gebruikte Autobanden, 2e Weenastraat 28, Tel. 43929, R'dam SPECIAAL ADRES IN Consult ook per brief. Nlewr. i. DAM Goudschestraat 7 ROTTERDAM Een flesch prima «oor slechts 50 ct. WIJdstraat22 - Groenendaal 62 TELF. 598. 20 Eeveitigd te 's ORAVENHAOE. MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL f I.OOO.OOO.- waarvan geplaatst en volgestort f 166 000.—. dealende voor twee derden" in de winst over het boekjaar 1929/30. krachtens besluit van de algemeene vergadering van aandeelhouders v van 30 September 1929. Ondergeteekende bericht dat de inschrijving op bovengenoemde uitgifte tot den koers van ■OSgpCt. is opengesteld op von 9 Mur'des voormiddags tot 4 uur des namiddags ie Amsterdam bij de Firma PRAETORIUS ZOON, te 's Qravenhege bij de N.V. HANDELS- EN LANDBOUWBANK. ^Afdrukken van het Prospectus met statuten, zoomede inschrijvingsbiljetten, zijn verkrijgbaar bij de kantoren van inschrijving. [N.V. ALGEMEENE BE TON COMPAGNIE. 's-Gravenhage, 15 October 1929. 106 ontvingen wij vanaf f 5«50 Vilten Kinderpantoffels Vilten Damespantoffels Vilten Heerenpantoffels vanaf ff O.BO vanaf ff Q.95 vanaf fl 1.9S GROOTE SORTEERING. met rubber onderwerk 80 MARKT beroemde accoustische vinding, toegepast op de ULTRAPHONIC GRAMOPHOON De Telegraaf zegt: De toon leefde, had afmetingen en een kern, een lichaam van klank, zooals ik tot dusver nog niet bij een reproductie instrument gehoord heb. Voor Gouda uitsluitend bij .- NIEUWE GOUDSCHE MUZIEKHANDEL 11 LANGE TIENDEWEG 11 - GOUDA Vraagt gratis en franco Catalogus Tevens zijn we weer begonnen met 60 den verkoop van RADIOKASTEN Firma Wed A. Rietveld. LANGE TIENDEWEG 27 heeft ia voorraad! TELEF 313 BLAUWE DRUIVEN. PERMKSN. MELOENEN, TAFBLPBRBN, TAFELAPPELEN SINAASAPPELEN CITROENEN BANANEN TOMATEN. VRUCHTEN IN BLIK VRUCHTEN IN GLAS DIVERSE SOORTEN NOTEN STUDENTEN HAVER Telefoon 258 50 3141 Groenendaal 1 Inliphtingenbladen en Tarieven en Voorwaarden op schriftelijke aan vraag verkrijgbaar bij den Afdeelings-Secretpris den heer Mr. A. J.J. Rijksen, Markt 46, Gouda.20 levert U B^STE ANTHRACIET voor Watervoorraad.Ook ^VALES anthraclet A|le andere brandstoffen. Telefoon 33 Schilders, Oostrfaven 65, Tel. g oy P A. Een^ooie PLATÉÉL is f,nergens zoo goedkoop als bij ops. A. den Hollander, Turfsingel 40. A. Broekhuizen, Karnemnlkiloot73. billyke voor H. B. 8. e BOUWKUN 'waard oy DIG 1LLIER I1NGEL 1! Tuinsttaat 85 Gdilda Itf- en verkoQjj vian Jjj) alle soorten BOUWKUNDIG BUREAU i. C. HENRI VAN INGEN Rotterdam - Vlietatraat Sb - Tel. 11748. Verzorging van Exterieur, Interieur, Hin derwet, Drankwet, enz. Alles tot het vak behoorend. H BROUWER DE KONING (piertngstraat 153 Gouda. Ons brood werd bekroond: Arnhem 1923, 's-Bosch 1924, R'dam I92t, Dordrecht en Utrecht 1927. Zmuwstarkend - Bloedvormen^, Het is heugen niet noodig TJ langer moe en 9lap en lusteloos te gevoelen, „de SANGUINOSE" helpt U hier volkomen van af. Probeer het eens en neem geregeld 2 maal daags een eetlepel, en U zult verbaasd staan van het verrassend resultaat Prjjs per fl. 2.6 fl. 11. 12 fl. 21.—. Verkrijgbaar bij Apothekers en Drogisten. WACHT U VOOR NAMAAK* VAN DAM Co., De Riemerstr&at 2c/4. Den Haag. een volvet Kilo Kaasje 1.25 een busje groene Kaas een pond Delft's Roem een pakje Margarine 25 cent 70 cent 17 cent Kaashandel in 't groot en klein. N. W. O. Goederen van Jansen Tilanus Friezenveen. Het adres voor •n is Tiendeweg 22' GOUDA ik— per week. GEHEEL OOM- in per week. GEHEEL COM PLEET GEPLAATST f 125.--. IïAPPEL, Snoystraat 69, GOUDA. Stempel- en Naamplaatfabrick BOERS Co. R'dam KEIZERSTR. 6 HANG 52 1 ELEF. 57194, (GEEN F1LI fl L E H GRAFZERKEN GRAFKRUIZEN SCHOORSTEENMANTELS, Ornamenten In alle sttflen. Beleefd aanbevelend, 2526 10 Firma J. M vin Buaran Staanhouwrarij VIJVERSTRAAT 12, GOUDA. bijzonder concurreerend bij Keizerstraat 38 Gouda KLEERMAKER IJ HET PAROOL VAN DE KOMENDE WEEK Gouda staat volgende week Jn het teeken der reclame, een reünie welke vooral be oogt de bewoners uit de omliggende ge meenten naar Gouda te trekken, teneinde hen te toonen dat de Goudsche winkelstand rn staat is hen van alld benoodigdheden Voor ait dagelyksch levensonderhoud, schoeisel, «feeding en luxe en boyendien van al wat tot JKhamelyke en geestelijke ontwikkeling en ''fptspanning strekken kan, tot redelijke Wijzen te voorzien. Sinds vele weken is epn door de Midden- mds-Centrale voor Gouda en Omstreken jeatelde commissie bezig geweest plannen e ontwerpen voor bijzondere attracties, ten- inde deze te loven activiteit van den Goud- i winkelstand luister bij te zetten, f Het gisteren verschenen reclameboek der I. G. (Koop in Gouda) commissie, zoo- j kortweg de speciale| commissie uit den liddenstand is betiteld, doet zooils wij gis- kren reeds hebben gemeld, zien dat het ip komende dagen op 28, 24, 26 en 26 Oc tober niet aan attracties zal ontbreken, wel- |e tot gevolg zullen hebben ,dat de Goud- jie winkeliers naar te verwachten is, zich r meer dan gewonebelangstelling van d® ingezetenen pn niet jminder van de bewo-j jers der omliggende gemeenten, zullen kun- jfheugen. j j In djizen tijdimetttijn zoo gel gde verhoudln^eii] tegenovej igare jaren, past'biet meer ierf rustig watht tot zijn •m komen. Wat vroeger rpgel zalsfen zoovfék Jals andere hani istrleele ondernemingen koi n viste cliëntile, dje Kaar ]stf|(ls dezelfde zalcenj, me in bestuurder gemoedelyl den huidigeh dien v t de win- ers tot dat win- en m- Bchappe- erkeerde, in. De hoogere -de maatschappelijk* jüer aan get h levei doen^tc j( is geweest ^téFhet die levens- en i mate is toegenoi vraag te voldoen. li arvan zijn deel te kryj lelf gekomen dat dö< tere aaiibod het vaste-cliëntèlq-£ regel is jgaan verloopen en plaats heeft maakt voor het thans vrijwel algemepn ge volgde dttt men koopt daar waar men méént het best te kunnen slagen. Een andere factor, die daartoe ook heeft medegewerkt is dat de toeneming der le vensbehoeften niet steeds gelijken tred heeft gehouden met de materieele levensomstan digheden. Teneinde tofth aan die meerdere levensbehoeften te voldoen, is vanzelf de noodzakelijkheid ontstaan om bij het zich verschaffen dier behoeften scherper toe te zien, waar men zich daarvan op de best ge oordeelde wyze kan voorzien. Zoo is ook in Gouda een winkelstand ontstaan, die in aantal, en in verscheiden heid van waren, aan de behoeften der bevol king kan voldoen en ook voldoet. En niet alleen voor de bevolking onzer gemeente, maar zeker ook voor die der talrijke ge meenten in onze omgeving, waarvan de be woners ter plaatse niet datgene kunnen be trekken, wat zy noodig hebben. Gouda is als centrum van een gro<?te landbouw strek voor de bewoners der ve.e omlig- gemeenten aangewezen als de markt waar zij voor hun producten een 'bied vinden, en waar zy zich van al het noodige en meer aan dat kunnen voor zien. De Goudsche winkelstand is daartoe zeker volkomen In staat. De talrijke fraaie en goed j gesorteerde winkels in het centrum der stad niet alleen, maar ook in de buiten wijken, welke in de latere jaren zoozeer zijn uitgebouwd, doen zien dat Gouda aan de gestelde eischen kan voldoen. Zoowel voor der stad, als van het platte- het van groot belang dat de winkel stand voortdurend aandacht schenkt aan en rekening houdt met de behoeften, die telkens nieuwe vormen aannemen, voor do gemeente is de taak weggelegd al datgene te bevorderëp, wat voor de ontwikkeling van een goeden winkelstand noodigns, hen in staat te stellen tot volle ontplooiing te komen. In meer dan (én opzicht moet de •winkelstand in de lasten meer by. dan wenschelijk en redelyk is. Een krachtige winkelstand is voor de van groot betuig, niet alleen om het langrijke belastingbedrag dat, vtordt*. bracht, maar tévens wijl aantrekkelykhéid varn.en daardoor jdey trek V Tgt het bevorderen van dien trek is! het zetób ook Wenschelyk dat Gèuda geheel open moet liggen dan alle kanteq en goed beréfk- baar.i De nog bestaande tallen, waarover reeds"! meermalen.) is geklaagd, zijn niet meer van dezen ftjd Kan de gemeente met alleen 4tot opheffing van die obstakelen ko- meUdan is het zeker wenschelyk dat toch ,Ke| mogelijke géfjehiede en dat althans de itrlmpenerwaard van het hek aan den ïn- gbng onzer stad worde verlost. •pa Goudsche Middenstand' geeft in de kcfinende dagen Wn bewys van activiteit; de winkeliers zullen in smaakvolle etalages een demonstratie geven wat zy kunnen bie den, zij zullen toonen dat Gouda's winkel stand op elk gebied tyn meedoen, attrac ties van allerlei aard 'zullen medewerken tot een opgewekte, levendige stemming in onze stad, de komende dagen zullen daar door van byzondere beteekenis zyn, niet voor den Goadschen Middenstand, aar voor de gemeente als geheel. Het parool: K. I. G. is daarvoor uitge won! Hoe staat het met de Commissie van Onderzoek inzake der Waterleiding-Mij.7 In het Goudsch Volksblad van Zaterdag j.l. is opnieuw een epistel verschenen over de Goudsche Waterleiding-Mij., waarin op het thema der afschrijving™ wordt voortgeborduurd. Wy zullen den schrijver, die herhalings- lessen geeft, niet op dat terrein volgen, aangezien niets nieuws is aang<evoerd. Op één punt echter moeten w(j de aan dacht vestigen, waar des schrijvers geheu gen hem parten speelt. Wethouder van Staal schryft n.l. „Nu, zooals de Goudsche Courant liet „weten, van een commissie voorloopi j „geen sprake is, zullen Burgemeester en ^Wethouders daar houden wy ons „stellig van overtuigd wel de noodige „maatregelen weten te treffen, die er „toe léiden, dat op de eerstvolgende „balans reëeler afschrijvingspercentages „tot uitdrukking worden gebracht." De aanhef van deze aanhaling is nu niet bepaald juiBt. Wat wtf 28 Sept. j I. hebben geschreven, is precies het tegendeel van deze bewering. Btf liet neerschrijven heeft Wethouder Van Staal o'e Goudsche (frt. van 28 Sept. j.l. blijkbaar hiet by de hand ge had of wel hy heeft iets anders gelezen dan er staat, wat wel tons medr is voorge- Wy schreven, na het betoog dat Wethou der van Staal in het Volksblad had gehou- „den uitslag tevreden kan zyn' vol- „Indien er sprake kan zyn van een „uitslag, laat er dan komen een „uitspraak van de onphr- „t yjti i g e commissi e, die met ken- „nis' van zaken het geheele Waterleiding- „bedryf k^n beoordeulen, de commissie, „die eerst dobr B. en W is aanvaard, later overboord i? gezet, omdat „de voorkeur werd gegeven aan een „commissie met Duys aan het hoofd, „wiens antecedenten het verteouwen in „een objectief oordeel uitsluiten; de „commissie van jnafhankelyke en ieder „op zyn terrein deskundige personen, „waartegen de Waterleiding-My. te ken- „nen heeft gegeven geen bezwaar te „hebben. Hot moet toch verwondering „wekken dat een zoodanige commissie, „waarvan een zuiver objectief oordee'. „kan wouden vernacht, niet de instera- „ming blykt te hebben van B. en W., anders moest deze commissie er al lang ,zyn. Voor een oplossing van bestaande „geschillen moet dat toch de aangewe zen weg zyn! Wellicht heeft Wethouder van Staal ook over het hoofd gezien wat wy schreven 12 Oct. j.l. na ons betoog dat de burgery beu raakt van al het geschryf over deze zaak en er naar snakt dat er een eind komt aan hot krakeel. „Dat eind kón er komen als B. en W. „maar willen tred™ in een absoluut ob jectieve beoordeeüng door een commis sie van bevoegde personen, die onaf- „hankelyk zyn van elk der partyen. Ge- „beurt dat niet, komt een derge lijke commissie niet tot stand „dan wordt daarmede de indruk ge vestigd dat het gemeente bestuur een dergel y k Zui ver onderzoek niet wenscht „en de .consequenties daarvan niet wü i de .consequenties amvalrden." aclAen het noodig Wy aclfïen het noodig op deze merk waardige vergissing even de aandacht te vestigen, opdat ze niet verdter uitgroeie. Wij moeten inderdaad gaan gelooven dat de wethouder Van Staal van die onpartijdige commissie niets en niemendal moet hebben. een vrij ingewikkelde materie, waarmee men zich verder deze week. bezig 1 Zeer TWEEDE KAME1L Misbruik van interpellaties. Rechtspositie van ambtenaren. De Tweede Kamer heeft haar drukste Na het afdeeliugsonderzoek van de Rijks- begrooting en tal van andere wetsontwer p-en is de eerste periode van openbare ver gaderingen ingezet met de behandeling van het wetsontwerp tot regeling van de rechts positie der ambtenaren. Eerst is opruiming gehouden onder on- noodlge interpellaties. Dat waren er 3. Mr. Duys, die er een had aangevraagd over de G i e s s e n-N ieuwkerksche 'moordzaak, had by nader inzien be grepen, dat dit nu juist een onderwerp was om by de begrooting van Justitie te be- Dies trok fay zyn interpellatie- aanvrage in, waardoor zy voor afwyzing behoed werd. Koppiger was de heer Wyn- koop, die 2 interpellaties had aangevraagd, een over politieoptreden by stakingen en een over de verhouding van ons land tot Sovjet-Rusland; beide onderwerpen, die meermalen bij de begrootingen van Binnenlandsche en Bui- tenlandsche Zaken waren behandeld en die ook nu by deze begrootingshoofdstukker. kunnen worden besproken. Op dezen grond heeft de Kamer het voorstel van den Voor zitter om deze interpellaties te weigeren, aangenomen met algemeene stemmen op die van twee, onderling concurreerende, dodh in deze natuuriyk één lyn trekkende, communisten na- Na afdoening van wat kleingoed zat de Kamer alras in de Ambtenarenwet, lang heeft quaestie het tot openbare behandeling heeft gebracht. Wylen mr. Dresselhuys heeft op dit terrein baanbrekend werk gedaan, de vrjoegere Minister van Justitie mr. Heems kerk heeft een wetsontwerp ingediend en minister Donner heeft een nieuw ontwerp gemaakt, dat op verschillende punten min der ver gaat en met name afziet van een gecentraliseerde regeling van het mate rieele recht der ambtenaren .zoodat pro vincies en gemeenten goeddeels vry zyn in de regeling hiervan. Deze wet zal ongetwijfeld, zy het ook eenigszins gewyzigd, met groote meerder heid worden aangenomen. Zy moge niet alles geven wat sommigen wenschten, zy brengt toch een aanmerkelyke versteviging van de rechtspositie der ambtenaren, wat zoowel in het belang der ambtenaren als van den openbaren dienst is en ria de zeer lange lydensgeschiedenis van dit vraag stuk, welke mr. Boon in herinnering bracht, zal het verkrijgbare ongetwijfeld aanvaard mr. Beumer tia tegen te stemmen, wijl er z.i. meer behoefte is aan een algemeene administratieve recht spraak, waardoor alle burgers beschermd worden, dan aan spociale bescherming van do ambtenaren. Reeds by de algemeene beschouwingen heeft de Minister een concessie gedaan. Het wetsontwerp sluit de werkers op arbeids contract uit (by het jtyk zyn er meer dan lOwOOO)voor hen heeft de Minister nu op aandrang uit de Kamer een bepaling opge nomen, tengevolge waarvan by bestuurs maatregel zal worden bepaald, met welke personen en onder welk» voorwaarden een arbeidscontract naar burgerlyk recht mag worden gesloten; ook de provincies, ge- i. zullen over bepalingen moeten vast- zy „arbeidscontracten»" in Na deze aanvulling sprak het vanzelf, dat een amendement-J. ter Laan om de „arbeidscontracten}" toch on der deze voor hen niet gemaakte wet te brengen, moest mislukken; het werd ten slotte ingetrokken .evenals een amende ment van denzelfde om alleen de mare chaussees in de wet op te nemen. Mr. Mar- chaut probeerde alle militairen onder het formeele ambtenarenrecht te doen vallen. Daar waren vele bezwaren tegen en ook mislukte (met 53 tegen 29 nadat minister Deckers had medegedeeld, dat een wettelyke regeling van de rechtspositie der militairen in voor bereiding is en de Kamer zoo spoedig mo- geljjk zal bereiken. Evenmin geslaagd Is een poging van den heer J. ter Laan om de mogelykheid to openen, dat personen, |n dienst van semi-publiekrechtelyke lichamen er. dergelyke, onder de werkingssfeer van deze ambtenaren/wet kunnen worden ge bracht; ook hiertegen rezen vele bezwaren en het slot was een verwerping met 54 tegen 14 stemmen. Of de Winkelsluitingswet nog kans krijgt de volgende week behandeld te worden, staat nog niet 'vast. Hat Ouitsche „Volksbegehren." Strijd voor of tegen het Young-plan. In den Haag zijn Duitschland en de ge- al lieerden hej eens geworden over het plan- Young, dat een verbetering beteekent van het pian-Dawes, hetwelk de schadevergoe ding regelde, welke Duitschland heeit te betalen aan zijn tegenstondera-gedurende den oorlog. Volgens het plan-Young moet Duitschland nog zeer belangrijke bedragen ist betteki afstaan, die een geweldige last bettekenen, maar het nieuwe plan steekt niettemin zeer gunstig aI tegen bet oude. Een prettige bij komstigheid] is bovendien, dat de aanvaar ding van hét plan-Young, de bekrachtiging der desbetreffende wet door het Duitsche parlement, de volkomen ontruiming tenge volge hoeft van het bezette gebied, zoodat Duitschland zyn souvereiniteit we dra weer terug krijgt. M a w.. de liquidatie van den oorlog is in liet zioht en een verzoening tussohen de vroegere vijanden begint zich hoe langer hoe meer af te teekenen. Dit komt aan de pacifioatie van Europa ten goede. Een en ander is echter niet naar den zin der rechts-radjcalen in Duitschland, wien meer beroering en onrust te stade kouieu dan stabiele toestanden en die nu bzig zijn net voor te stellen, alsof het plan-Young Dditschland in een toestand van slavernij brengt. Den laatsten tijn.zijn zij bizonder roerig. Hitler kant uoh len zeerste tegen het herziene schadevergoedmgsplan, maar het felst verzet zich wel Hugenberg met zxjn aanhang, die kunstmatig iu Duitsch land een toestand van wanorde en onrust tracht te scheppen. Alleen, wanneer laatst genoemde voorwaarden aanwezig zijn, heb ben de rechtsche extremisten kans hun slag te slaan. Hugenberg en de zijnen wenachen nu, dat het Duitsche volk zich tegen het plan- Young zal uitspreken en daarom hebben zij een grootscheepsche actie georganiseerd; zij wenachen, dat een referendum wordt uitge schreven, maar dit heeft ondertusschen nog heel wat voeten in de aarde. Op de lijsten van het z g n. Volksbegehren moeten vier millioen personen hun handteekening zet- teb. Wanneer deze inderdaad bijeen worden gebracht, kan de door de rechts-radicalen uitgewerkte wet, die zich tegen het pian- Young uitspreekt, het onderwerp eener stem ming in het parlement zijn. Het is niet uitge sloten, dat veredschte vier millioen men- echen teakeuen, aangezien de national, en ui- tra-nationalisten in Duitschland een aan zienlijke macht vormen. Maar wanneer zij In heteerste deel van hun opzet slagen, ia het algeheele succes nog niet verzekerd. Integen deel: reeds nu kan worden aangenomen, dat hun actie op een mislukking zal uitjoopen, daar zij nooit de twuntig millioen stemmen zullen halen, die noodig zijn om het gian- Young te torpedeeren. Van het groote refe rendum zal dan ook stellig niets komen, te meer niet, daar de cbnuiiunisten zich blijk baar afzijdig houden. Toch zal het in 't bui tenland reedB een ouaangeuamen indruk maken, wanneer het Volksbegheren worat aanvaard d.w.z.wanneer de vorenvermelde vier millioen handteekeningen worden ge Na ^tresemann's dood zetten d» rechts-ra dicalen in Duitschland dus hun actie tegen diens verzoeningspolitiek waarvan de vrucht de bevrijding van Duitschland is, onvermin derd voort. Fel hebben zij hem gehaat, met laster hebben zij hem overladen en dit is t* begrijpen; zijn politiek stuurde aan op den vrede, op toenadering en de Duitscho natlo. n al is ten kunnen alleen iets verwachten van troebele en roerige tijden. De republikein- sche denkbeelden zijn echter in Duitschlana reeds in zoo'u mate gemeengoed geworden, dat de rechtsche demagogen hun zin stellig niet zullen krijgen. En dit is maar goed ook wanneer het huo zou lukken het Plan-Young te verwerpen, dan zouden dt resultaten der verzoeningspolitiek zijn vernietigd en boven al zou er dan niets komen van de vervroeg de ontruiming, omdat de hoofdvoorwaarde hiervan is: de bekrachtiging door Duitsch land van 't Plan-Young. BUITENLANDSCH NIEUWS. DUITSCHLAND. Hooge ambtenaren ontslagen. Het Berlynsche gemeentebestuur neemt ingrijpende maatregelen. Volgens de bladen heeft de in zijn aoibt go- schorste districts-burgemeester van Berlijn- centrum Schneider, behalve van de Skla- reks ook van groote firma's waarmee hij in THOMAS A. EDISON. De eenige overleyenden van Edisons eerste laboratorium-assistenten. 21 October zal het 50 jaar geleden zijn, dat Thomas AIva Edison de practisch bruikbare electrische gloeilamp uitvond. Amerika heeft zich opgemaakt om, naar aanleiding van dit jubileum, dat ook in andere landen warme belangstelling wekt, den grijzen uitvinder op grootsche wijze te huldigen. Edisons uitvinding is de sleutel geweest, welke den toegang tot een .dichtende" toe komst heeft ontsloten, de kern waarom zich de vrucht der moderne verlichtingstechniek heeft gezet. Uit Edisons eenvoudige kooldraadlamp waarvan do sterkte van 8, 16, 32 kaarsen de concurrentie met den gasbrander verraadt, welks sterkte eveneenB 8 kaarsen bedroeg, zijn de tegenwoordige lampen, de metaal draad-. de wolfram-, de gasvullingslampen, zooals ze thans b.v. in de Philips Fabrieken worden gemaakt, voortgekomen. Voordat EdiBon het vraagstuk der elec trische verlichting in studie nam, had men reeds een vijftig jaren geëxperimenteerd. Edison begon zijn eerste studies met be trekking tot dit vraagstuk in den herfst van 1877 toen hij reeds verscheidene belangrijke uitvindingen, zooala een methode om vier telegrammen tegelijkertijd langs één lijn te zenden, de kool-microfoon en de phonograaf gedaan had. In Juli 1878 moest hij zijn werk staken, daar zijn gezondheid, door te ingespannen werken ondermijn^ mas. De Amerikaansche journalist Francis .Teh! vertelt in het U. D. van een ontmoeting met den grooten man. Toen ik, zoo vertlet hij, het. laboratorium binnentrad, zag ik hiemand en had dus tijd om tot mijzelf te komen. Da sinistra aanblik van de onverlichte ruimte, ietwat wanordelijk laboratorium om een uiltje te knappen. En wij zouden hem nooit wekken, behalve in uitersten nood. Wij werkten zwijgend do t, bevreesd, dat een op luiden toon gesproken woord of eenig geraas de sluimering van den maakte op mij een gebeimzinnigen indruk en mijn gedachten sloegen op hol. Wanneer er eens een geest verscheen en een zoen offer eischte. Spoedig echter werd ik wat opgeluaht door de verschijning van een menachelijk wezen, in de gestalte van een loopjongen. Ik gaf hein uitleg, hij bracht me de t^ap op en daar vond 5k al ga|ulw Edison en een assistent aan het werk. Toen stond ik van aangezicht tot aange zicht tegenover den grooten man. Ik over handigde hem mijn brief en hervond daarna I vreemde, die er uitzag als een bankier, klom ias mijn evenwicht. De eerste indrukken, die met zwaren stap de trap op en vroeg den i.I< hart gedrukt zoo stil mogelijk te zijn. Na een poosje werd ae stilte verbroken door het gefluit van een trein en kort daar na sloeg een deur achteloos dicht achter iemand, die het gebouw in kwam. Een isn van een ernstig man ontvangt, zijn in 4en regel blijvend, en het beeld, dat ik mij in de eerste minuten van Edison vormde, is in later jaren juist gebleken. Hij had iets vriendelijks, iets hartelijks in zijn heele ma nier van doen, zijn glimlach was waardig. Je voelde je met hem op je gemak en was je toch tevens bewust, van zijn geweldige gees telijke superioriteit. Zijn gezond verstand en zyn logische manier van redeneeren brach ten zelfs zyn eigen wiskundigen medewer ker van de wys. Hoe Edison sliep en „sliep". Bij zijn werk scheen hij nooit haast te hebben, ook jachtte hij zijn menschen nooit. Hij leidde allen, maar net slechts enkel., woorden en zijn geestdrift dreef ons aan. Geen man werkte ooit harder en rusteloo- zer dan hij dagen en nachten gingen vaak voorbij zonder dat hij zich rekenschap gaf van den tijd. Wanneer hij wilde rusten, placht hy een tafel of een bank als bed te gebruiken, met zijn jas of een paar dikke boeken als hoofdkussen. Een zacht bed is voor een man verderfelijk, placht hij te zeg gen. Deze gewoqnte om niet te slapen, een der meest bekende van Edison, gaf op zekeren dag te Menlo Park aanleiding tot een grap pig incident. Edison had een moeilyk vraagstuk opge lost en strekte zich uit op een tafel In het heer Edison te spreken. Hem werd geant woord, dat dit onmogelijk was dat de heer Edison sliep en dat niemand hem mocWt wekken. Dus werd den bezoeker verzocht plaats te willen nemen en een oogenblik te wachten. Met klaarblijkélyken tegenzin vol deed hij aan dit verzoek. Edison bleef sla pen. De vreemdeling bleef wachten, maar werd dit tenslotte moe en vertrok juist op het nippertje om nog den laatsten trein naar New York te kunnen halen. Toen de deur in het slot viel verrees Edison en gaapte. Toen riep hij zijn eer sten assistent en zei: Ik heb zeventien nieu we ideeën gehad, sedert ik ging liggen Hebt U dan n*et geslapen, vroeg de man, die den vreemdeling had te woord gestaan. Neen, antwoordde Edison. Wanneer er tyd en gelegenheid was voor ontspanning, was Edison even opgewekt als de jongste van zyn assistenten. Een bron van vreugde was voor hem een vroolijk lied. Gedurende de drukke dagen van Menlo Park, bespeelde hij met talent het orgel, dat voor experimenteels doeleinden in het labo ratorium stond. Soms. na een middernachtelijk maal dat dikwijls voorkwam, begeleidde hij op het orgel, de populaire liedjes, die wij wilden zingen Dan verzochten we den glasblazer op zijn cdther te spelen en Duitsche liedjes te zingen. Een der jongens kon voortreffe- lijK het geluid nabootsen van de kelijke Edison-fonograaf met de platen van zilverpapier, wat Edison steeds in een uit bundig gelach deed uitbarsten. Onze middernachtelijke vermaken werden gedeeld door den houder van het postkan toor en den herbergier. Op een nacht be gon de kantoorhouder, die een vriend was van overdrijvingen, zijn levensgeschiedenis te verhalen. De tijd verstreek, maar de verteller toonde geen teekenen van ver moeidheid. Edison, die toen reeds eenigs- zins doof was, scheen geen aandacht aan zijn woorden te wijden. Plotseling echter nam hij een stuk papier en begon te cijfe ren. Hij keek den kantoorhouder aan en «el tot hem: Hoe lang bent u van plan aan 't werk te blijven? Ik heb net uitgerekend, dat u vandaag al honderdvijftig jaar bij de post is! Hoewel dit «P beminneiijken toon werd gezegd, bemerkten wij, die Edison goed ken den, wel, dat hij uit zijn humeur was. rtij vond het altijd onaangenaam, wanneer men, zelfs in kleinigheden, trachtte hem wat op de mouw te spelden. Edison: verachtte op- suijderij en stelde de waarheid op prijs. La divine Sarah! In de dagen, volgend op de uitvinding van de practisch bruikbare gloeilamp, kre gen we in Menlo Park. hoewel tal van man nen der wetenschap |jet succes hiervan in twijfel trokken, vele bezoekers van naam. Edison was reeds beroemd door zijn uit vinding van de fonograaf. Een der bezoekers van 1880 was Sarah Bernhardt, en bij deze gelegenheid werd voor de eerste maal de stem van een kun stenares van Internationale beroemdheid met behulp van de „spreekmachine" vast gelegd Ik herinner mij düidelijk den dag, waarop Sarah Bernhardt ons bezocht. Toen bekend gemaakt was, dat wij vereerd zou den worden met het bezoek van de grootav actrice der wereld, een vrouw, wier cham* koningen beteoverd had, geraakten wij in een opgewonden stemming. Baarden va* eenige weken oud werden afgeschoren, de vraag naar zeep en water steeg onrustba rend en ongekamde haren werden netjes glad achterover geborsteld. In den beginne werkte de grappige aan blik van de fonograaf op haar lachspieren. Zij bestudeerde het toestel aandachtig en trachtte uit te viaschen hoe dat gekke ding werkte. Toen de wasplaat in het opname apparaat was aangebracht en mevrouw Bernhardt werd verzocht te spreken en te zingen in de machine, aarzelde zij een oogenblik. Maar nadat nieuwsgierigheid de overwinning had behaald op haar scepti cisme, sprak zij eenige oogenblikken op gé- animeerden toon en eindigda met het zingen van een korte melodie. Zij wachtte vervol gens met ingehouden adem het resultaat af. Mevrouw Bernhardt was van bewonde ring vervuld, toen zij haar eigen „gouden stem" met het karakteristieke accent hoor de, door de machine weergegeven. „C/est grandO'est grand- riep zij telkens weer geestdriftig. In later jaren zei ze, de herinnering aan dit bezoek aan Edison ophalend: Ik zag een man van middelbare gestalte, met een eenigszins groot hoofd en een edel profiel en ik dacht aan Napoleon. Ongetwijfeld be stond er een treffende gelijkenis tusscjien deze twee groote mannen en ik ben er zeker van, dat een gedeelte van hun hersenen identiek moet zijn. Ik vergelijk niet hun genie. Het eene was vernietigend en het andere scheppend. Ik betwijfel of Edison ooit grooter lof uiting voor een van zijn uitvindingen heeft genoten dan de Fransche actrice hem dien dag schonk. Eu stellig heeft hij aan geen andere meer waarde gehecht.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1929 | | pagina 3