I'
h blij
S/i
t Blad
dan 7000 gezinnen in Gouda en Omgeving
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD
VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BOSKOOP,
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
£0
EERSTE BLAD.
Groote Balansopruiming
Naar Indië.
BESTE
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE,’ BOöfeGRAVEN,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OliDEWATER, REEUWIJK, SCHl
M. J. OG1ER Co.
Bank- en Assurantiezaken
am«r«nd—rd. oplMj» 7000
68»Jaargang
Bahlmann Co. Gouda
Ï0UDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
INHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
FEUILLETON.
De slavin van het zwijgen.
No. 17279
■ri IB30
I
«ie
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
30
ryst-
nieuwere vindingen op het gebied der tech-
(Wordt vervolgd).
een vóór- of na-
fdag te geven. De
x>k dat dergelyke
stand zullen ko-
[erleg met de be
lt. Daarom wil de
ook niet verp.ich-
ïmng tot stand te
bananen,
>t blauwe
iFyffe s’’
r kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
12 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
maar
naai den hoofduitgang
maar beginnen met uit
frouw Vane te kijken.
Field liep aan den voorkant den schouw
burg binnen, liet den bureaulist zijn pen
ning zien en zei dat hij voor een half uurtje
een plaats moest hebben.
HULST
IV. ZEELAND ES
S No. 7
inenhandel
NT
SOU DA 8UDEWATEN
Ooathavan 58 Peperstraat C 7
Verrichten alle
.ZENDEN AAN DE
TE AmSTEUDAM
NGRACHT >**->01
tegel» en inlichtin-
jemeente wapens"
Goudtche C.
(Nieuwe Arbeidswet)
In verband hiermede zijn onze Magazijnen 's Maandags tot 2 uur
gesloten. Verdere werkdagen, behalve Donderdags, geopend van
9 uur tot half 1 en van 2 - 8 uur. Zaterdags tot 10 uur.
voornamelijk van organisatorische!) aard is
en het algemeen belang hiermede niets te
maken heeft. Was dat wel zoo, dan had de
wetgever dit wel by het ontwerpen van het
Werktijdenbesluit mede bepaald.
Ook het nog aanhangige ontwerp van
wet tot regeling van de winkelsluiting
heeft dien gelyktydügen vryen halven dag
niet verplichtend gesteld. Slechts worot re
kening gehouden met de mogelijkheid, dat
het wenschelyk kan bly-ken, in een gemeen
te eenmaal per week gedurende een halven
dag of voor bepaalde groepen van winkels
sluiting voor te schrijven, en dit kan boven
dien nog verschillend zyn voor verschillen
de gedeelten van de gemeente en voor ver
schillende groepen van winkels.
Hieruit blykt, dat de wetgever rekening
heeft willen houden friet de bijzondere om
standigheden voor iedere gemeente. Wan
neer men tot het uitvaardigen van een der
gelyke verordening overgaat, moet rekening
gehouden worden met de belangen van het
publiek en in de eerste plaats met die van
de winkeliers. Dit heeft de Regeering ook
brieken te Rotterdam hieromtrent
adres aan den Gemeenteraad zegt.
Deze Kamer betoogt dat het geven van
den halven vryen dag voor al het winkel
personeel in de geheele gemeente tegelijk
flWF* Deze Courant komt in meer
niek wordt de hoeveelheid sap uit dezelfde
hoeveelheid riet verkregen, gestadig groot-
ter. Voor een klein land als het onze, dat
volgens zijn natuurlijke hulpbronnen alleen
van landbouw en veeteelt kan leven, is het
toch een prestatie, als men daar aan den
anderen kant van den aardbol fabrieks-
installatiën ziet, die du beste ter wereld zijn
eai door Hollandsche ingenieurs ontworpen
er. door Hollandsche arbeiders gemaakt
zijn. In tal van fabrieken lazen we de zoo
bekende namen als Werkspoor, Stork,
Heemaf, Smit, e.a.
De meeste suikerfabrieken behooren aan
groote maatschappijen en banken. Een paar
aan rijke Chineezen en een enkele aan den
vorst van Soerakarta. De tijd, dat particu
lieren plantagsbezitUrs waren, is vo rby.
Een medetna suikarinatailatie kost acht a
tien millioen gulden.
Wat Nederland aan voordeel alleen aan
de ontwikkeling van c.eze industrie te dan
ken heeft, is ^noeilyk te berekenen, terwijl
ook het aantal arbeiders en intellectueelen,
dat direct en indirect by deze industrie be
trokken is, niet meer na te gaan is.
Onze groote concurrent op het gebied der
suikerproductie is Cuba, waar de klimatolo
gische factoren beter en de bodemgesteld
heid gunstiger is dan by ons. Alleen op het
gebied van chemie en techniek zyn we 'hen
daar vooruit. Om vour te blyven wordt de
suikercultuur door allerlei wetenschappelij
ke instellingen gesteund. Behalve, door het
departement van Landbouw te Buitenzorg,
hebben de planters zelf een groot proef
station opgericht te Passoeroean, terwijl er
nog enkele kleinere zyn, dae zich met een
speciaal onderdeel bezighouden. Op deze
proefstations neemt men proeven op allerlei
gebied. Vooreerst worden er de ziekten in
het gewas bestudeerd. Dan die soorten ge
kweekt, die het snelst groeien, het ho ;gste
percentage sap geven, immuun blyken voor
plantenziekten, tegen langdurige droogte
bestand zijn enz. enz.
ABONNEMENTSPRIJS: per
per kwartaal 2.90, per week 21r__o
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31,. GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie Telef. Interc. 82;
Redactie Telef. 88. Postrekening 48400.
In Madden-Java maakten we voor yp
eerst kennis met de belangrijkstA^and-
bouwindustrie, de bereiding van suiker uil
suikerriet. In West-Java vindt men zoo
goed als geen suikercultuur. Dit komt, om
dat het klimaat van West-.lava te vochtig
is. Niet alleen in den natten moason valt
daar veel regen, maar ook in den drogen
moeson komt er nog heel wat neerslag. En
voor de suikercultuur heeft men juist een
uitgesproken drogen t(jd noodig. De natte
tyd is noodig voor den groei van het net.
de droge tyd voor de rijpwording. De meeste
suikerplantages vindt men in de 'aagx lakte,
omdat deze het best bevloeid kunnen wor
den. Veelal huurt men de sawahgr. nden
van de Inlandsche bevolking. Vroeger was
dit geen bezwaar want er was toen grond
♦oor de rijstcultuur in overvloed. Maar de
laatste tachtig jaar is de Inlandsche bevol
king van Java verdrievoudigd. Om enkele
getallen te noemen. Van ongeveer 10 mil
lioen in 1850 groeide de Inlandsche bevol
king tot 37 millioen. Doch de bouwgrond
is op geen stukken na in die mate vermeer
derd. Met irrigatie en ontginning heeft het
Gouvernement getracht in de behoefte aan
rystvelden te voorzien. Doch ook hier is
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezórgkring):
15 egels 1.80, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20 ct.
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
voorpagine 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer gereduceerden
prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen Kórden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boekhande
laren, Ad verten tiebureJBr en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing aan het
Bureau zijn ingekomeoMeneinde van opname verzekerd te zijn.
gewild, zooals blijkt uit de passage uit de,
Memorie van Antwoord,-die hierop betrelA
king heeft. Daarin wor<K gezegd, dat deJB
bepaling er uitsluitend op gericht is moei
lijkheden in het winkelbedrijf te voorkomen,
welke uitvloeisel kunnen eyn van de ver
plichting het personeel op
middag een halven vrijen
Regeering verwacht dan
verordeningen alleen t<W
men op wensch en na-iwe
langhebbende groepen z^f
Regeering de gemeenten.o
ten een dergelyke verordei
brengen.
Dit is aldus de Rotterdamsche Kamer
van Koophandel de «enige maatstaf, die
ook nu moet worden aangelegd ,en gebleken
is, dat men ir|^e krinjfcn der winkeliers
voorloopig bezwaar heeft tegen de ver
plichte winkelsluiting op één middag per
week. De Kamer van Koophandel te Roft
terdam raadt aan, eerst «f te wachten ho<
het Werktijdenbesluit voor winkels in de
practyk werkt.
(iOIDSCHE OURANT
Werktijdenbesluit en
winkelsluiting.
Op 1 Januari jX is het Werktijdenbesluit
voor winkels van kracht geworden. In dit
besluit, dat steunt op de Arbeidswet, wordt
de arbeidsduur van het personeel geregeld
en o.m. bepaald, dat het recht heeft op ééi.
halven vryen dag per week. Door het per
soneel is nu in verschillende gemeenten een
actie op touw gezet, om gedaan te krygen,
uat deze halve vrije dag voor al hat winkel
personeel tegelijkertijd wordt gegeven. De
organisaties hebben zich daartoe tot de
Gemeentebesturen gewend, origin de piaat-
selyke winkelaluitingsverordeningen een be
paling opgenomen te krijgen, waardoor de
sluiting van alle winkels op één halven dag
in de week verplicht wordt. Zoo hebben or
ganisaties van handels- en kantoQrbediej;
den aan den Gemeenteraad te 's-Graven-
hage een adres ingediend, om in de veror
dening op de winkelsluiting een bepaling
op te nemen, dat na 1 Januari alle winkels
te 's-Gravenhage op Dinsdag na 1 uur moe
ten zyn gesloten. Bovendien willen zij het
daar geldige sluitingsuur van 9 uur ’s
avonds gewijzigd zien in 8 uur ’s avonds.
Soortgelylke adressen zyn tot de besturen
van alle gemeenten van'eenige beteekenis
gericht
Het „Algemeen Weekblad De Midden
standsbond” keert zich met groote kracht
tegen dit streven. Het blad wyst op den
"Brooten socialen vooruitgang, welken het
personeel met ingang van 1 Januari
door de inwerkingtreding van het WerktyX
denbesluit reeds krijgt, waarin zyn arbeids
tijd wordt geregeld en het gewaarborgd is
tegen het verrichten van arbeid in de late/
avond-, nachtelyke- en vroege morgernwén.
Het blad constateert, dat er alom inr den
lande een verzet groeit tegen de act e van
het personeel ,en haalt met instemmii g aan
hetgeen de Kamer van Koophandel t1 Fa-
j j een
De verbeelding is een vroolyke gezel
lin, die langs den weg huppelt en ons
sprookjes vertelt.
Uit het Engelsch van
FRED. M. WHITE
(Nadruk verboden.
Enfin, misschien heeft uw vader niet
over mij gesproken, omdat op het laatst
onze vriendschap door verschillende omstan
digheden verkoelde. Het was eerst zelfs de
bedoeling dat ik uw voogd zou worden als
uw vader kwam te overlijden. Maar dat
doet nu niets ter zake.
Ik geloof dat Sir Charles Darryll mijn
voogd was, merkte het meisje op.
Dat weet ik, vervolgde Sartoris. Een
eigenaardige keuze voor een man, die zoo’n
helder zakennoofd had als uw vader.
Maar dat had hij heelemaal niet, riep
het meisje uit. Mijn vader was een kind in
geldzaken. Zelfs ik moest hem wel eens
raad geven. Ik zou zeggen dat er geen man
was. die zoo gemakkelijk voor den gek ge
houden kon worden in zajtëjj als mijn va-
Ia dat waar? liet Sartoris zich ontval
len. Ik ben ik bedoel in andere opzich
ten was hij toch heel intelligent. Maar in
elk gevalSir Charles Darryll was uw voogd
Bent u veel met hem in aanraking geweest?
Ik heb hem haast nooit gesproken en
over zaken heelemaal niet.
Een tocht naar en door tropisch Nederland.
XXL
het\ bijna het eind vaS“~5eïésfc.61e
nH' meenen, dat op Java nog oerwouden t d te
vinden zyn, kan ik meteen wed meedeelen,
dat elke duim grond m cultuur gebracht is.
De berghellingen boven ongeveer achthon
derd meter natuurlijk uitgezonderd maar
daaraan heeft de Javaan niets. Die heeft
slechts lage grond beneden die hoogte noo
dig voor zijn rijstbouw. Door die geweldige
bevolkingstoename was al gauw de rijst
oogst niet meer voldoende om de geheele
Javaansche bevolking te voeden. Momenteel
is de toestand aldus, diat een zevende van
de benoodigde ryst uit Achter-lndië moet
worden ingevoerd. Doch irrigatie en ont
ginning was niet hei eenige, wat het Gou
vernement tot oplossing van dit moeilijke
probleem gedaan heeft. Landbouwvoorlich
ting werd gegeven, moderne landoouwwerk-
tuigen ingevoerd, de Kwaliteit van het trek-
vee verbeterd en nog tal van andere maat
regelen werden genomen ,om de opbrengst
per H.A. op te voeren. Doch van al deae
goede maatregelen k voor de rijstbouw
niet eenig succes te boeken. De Javaan toch
is van huis uit oer-conservatief, zweert bij
de adat en houdt zich dus by de landbouw,
zooals zyn voorvaderen, die eeuwen geleden
zou juist voor het derde opgaan, toen Field
zich aan de tooneelingang van het theater
aannieldde. De vraag naar Miss Adela Vane
werd beantwoord door een norschen Cerbe
rus. die vroeg wat er van haar verlangd
werd. Als meneer soms dacht dat juffrouw
Vane op deze manier bewonderaars ontving
dan vergiste hij zich.
Field glimlachte en vertoonde zijn pen
ning. De uitwerking was geweldig de grim
mige wachter kronkelde zich nu letterlijk
van beleefdheid.
Neemt u mij niet kwalijk, meneer, zei
hij onderdaning, maar juffrouw Vane moet
direct optreden en ik hoop toch niet dat
u verlangt
Field begreep onmiddelijk wat de man be
doelde en steldé hem gerust met de mede-
deeling dat er geen kwaad bij was en hij
juffrouw Vane alleen maar wat wilde
vragen.
Daar ben ik blij om, zei de man, die
niet zoo kwaad was als hij eruit zag, want
een vriendelijker liever meisje hebben we
hier,nog nooit gehad.
Als juffrouw Vane van het tooneel te
rugkomt, zeg dan niet tegen haar dat ik
naar haar gevraagd hebanders zou ze zich
noodeloos ongerust maken. Ik zal
gaan en voorloopig
de stalles naar juf-
ook reeds uitoefenden. Wat ditealles met de
suikerindustrie te maken heeft? Wel, de
suikerplanters hebben ook den sawahgrond
noodig voor hun riet. Uit sociaal oogpunt
heeft nu het Gouvernement bepaald, dat zy
niet meer dan een derde van de bebouw
bare grond van'een dessa mogen huren.
Economisch gezien is dit onjuist, want
by de snelle ontwikeling van de landbouw
wetenschap zyn de Hollanders „by” geble
ven, maar de Inlandsche bevolking neeft
uaarvoor geen interesse. Als morgen al de
suikerplantages aan de Inlandsche bevol
king werden afgestaan, zou de r y st
op brengst niet veel meer bedragen, t .-rwyl
door het ontberen van de groote kapitalen
aan loonen uitbetaald, er in Midden- en
Oost-Java bittere armoede zou heerschen.
Zooals in West-Europa en Amerika, waar
de bevolking ook geweldig is toegenomen,
de industrie de eenige uitkomst was, zco is
ook op Java, de suikerindustrie het ge
weest, die de, wegens gebrek aan grond
niet-rystverbouwende Inlanders, aan werk
geholpen heeft. Wat de Inlander thans aan
gr^ndh^Uf en loon ontvangt, is ongeveër
v«el alts wAt hy ahs rip oth euw cr
besomt. Het is alleen zoo jammer, dat hier
de Inlanders zoo slecht met geld kunnen
omgaan. De kunst van sparen verstaan ze
niet Haast elke Javaan leeft op voorschot
ten en Daardoor zyn deze :nen-
schen in van Chineezen en Arabie
ren zulke daKklkre werktuigen. Dat het
GuuvernenMr ^reral pandhuizen heeft op
gericht, is Ajfceltech niet omdat het dat de
plicht van een regeering acht. Het is alleen
om de menschen uit de handen van woeke
raars te houden. Op verschillende plaatsen
neemt men nu proeven met een volkscre-
dietwezen, om den Javaan op bepaalde mo
menten ^an geld te helpen.
Ik noemde de snelle ontwikkeling der
landbouwwetenschap, waarvan de suiker
industrie profiteert door betere grondbe-
v.erkingsmethoden en toepassing van kunst
mest, doch evenzeer moet ik noemen de
vooruitgang der chemische en technische
wetenschap. Wat den Javaan by zyn ryst-
bouw niet lukte, n.l. de opbrengst per bouw
eenigszins op te voeren, is by de suiker
ondernemingen regel geworden. Door steeds
Zoo? riep Sartoris. Dus u weet dan
zeker ook niet dat zekere documenten, die
aan uw vader behoorden in Sir Charles’
handen zijn gekomen? Heeft uw vader nooit
over bijzonder waarde volle stukken gespro
ken, die hij bezat?
- NooitHij heeft alleen wel eens schert
send gezegd, dat ik aandeelen en hypothe
ken en zoo krijgen zou als hjj stierf. Ik
moest er Sir Charles maar naar vragen.
Hebt u ooit de moeite genomen om dat
te doen?
Éénmaal. Eenmaal heb ik er met hem
over gesproken en toen zei hij dat alle pa
pieren, die onder zijn berusting waren, bij
zijn advokaten waren gedeponeerd.
Weer hield Satoris de hand boven de
oogen. Field zag dat zijn vingers beefden.
Toen vroeg hij aan het meisje of ze den fa
milie advocaat bedoelde.
Neen, zei ze eenigzins aarzelend. De
familie advocaten willen voor zoover ik weet
de laatste jaren Sir Charles* zaken niet
meer behartigen. Ze konden zich niet ver-
eenigen met zijn financieele opvattingen.
De advocaat die ik bedoel is iemand van
de Inns, Grays’ Inn of Clsmt’s I^n, die Sir
Charles’ crediteuren op een afstand hield.
Maar zijn naam kan ik me niet herinneren
Satoris mompelde iets dat verdacht veel
op een vloek leek. Field begon de situatie
te begrijpen. Papieren waarschijnlijk waar
devolle papieren die aan Sir Charles toe
behoord hadden «n die voor het welslagen
van de duistere plannen van deze bende on
misbaar waren, moesten opgespoord worden
- Daar kan ik misschien wel achterko-
mea, zei Satoris toen hij zijn zslfbeheer-
sching had teruggekregen. Als ik daarin
slaag zult u er geen nadeel van hebben.
Meer dan dat durf ik op het oogenblik niet
te zeggen, mijn lieve jonge dame, want
zulke plannen komen wel eens heel anders uit
dan men hoopt en verwacht. Als u zich den
naam van dien advocaatmaar wist te her
innerendat zou de a*ak veel vergemak
kelijken.
Misschien schiet die mij nog wel te
binnen, antwoordde het meisje. Ik heb een
goed geheugen, vooral voor kleinigheden.
Als de naam mij te binnen schiet zal ik u
even schrijven. Weet u, u doet mij dtenken
aan iemand, dien ik in Indië gekend heb.
Hij was veel jonger dan u en ook anders.
Maar telkens als ik naar u kijk en uw stem
hoor, moet ik aan hem denken.
Ik ben nooit in Indië geweeslet, zei
Sartoris haastig. Er was een scherpe klank
in zijn stem, die het meisje verbaasd deed
opkijken. Satoris lachte, hij begreep dat het
dom geweest was om zich zoo te laten gaan.
Neemt u mij niet kwalijk, ik heb vanavond
verschrikkelijke last van neuralgie, daar
lijd ik vaak aan.
Het meisje mompelde een paar woorden
van sympathie, stond op en liep naar de bel
^laax Satoris stak een hand uit en vroeg
haar hem in zijn ziekenstoel te helpen. Hij
zonk achterover in zijn wagentje met een
zucht, die pijnlijk klonk.
Ik ga met u mee tot aan de deur, zei.
hij, Neen dank u, ik kan mezelf wel Tijden.
En ik hoop dat u me nog eens zult komen
opzoekenik zal u wel laten weten wan
neer het schikt. Vergeet niet dat ik de in
directe oorzaak kan zijn dat u eon groot ver
mogen krijgt. Ik ben een heel oud man,
mijn kind, wil je mij een kus geven? Ik
heb je toch niet beleedigd
Het meisje lachte en bloosde toen ze zich
bukte om Satoris wang even met haar lip
pen aanraakte. Een moment later was ze
verdwenen. Field vond dat hij voor het
oogenblik genoeg ontdekt had en dat het
onzin was om zich, waar Satoris in de buurt
was, aan gevaar bloot te stellen. Barring
ton was veilig, er was geen dringende reden
om zich niet hem in verbinding te stellen.
Toen Satoris in rijn wagentje weggereden
was, slaagde de inspecteur erin ongemerkt
de provisiekast weer te bereiken en even la
ter stond hij weer op straat. Hij keek nog
eens naar boven, naar het venster waaruit
de lichtsignalen waren gekomen, maar al
les was donker en stil, hoewel het nog niet
laat was.
üie jongedame, mompelde Field, ia
natuurlijk uiemand anders dan «ie pupil
van Sir Chërles Darryl, Violet Decie, an
ders gezegd, Mite8\Adela Vane. We zullen
nu maar eerte m®ir den schouwburg gaan
om te zien of W$>ok een praatje met haar
kan rnaken. Na-afloop van de voorstelling
Ze is er nu zeker heengegaan... ze moest
immers om negen uur in de stad zijn.
Het liep tegen tienen toen Field bij den
schouwburg kwam. Het theater verheugde
zich in een druk bezoek tegenwoordig,
dank zij de „ster” juffrouw Adela Vane.
Het programma bestond uit drie blijspelen
met muziek, in de laatste waarvan Miss
Adela Vane pas optrad. De eerste twee
stukjes waren al afgeloopen en het gordijn
40
o, Jinns
170
