Naaisters en
Leerlingen.
Boekhandel VAN BURK
I
Lewenstein's Naaimachines
CITROEN C 4
CITRpËN C6
N. NOORDEGRAAF
6 FOTO'; im al 15 li
Electro Technisch Bureau JOH. BEU
Het
W. VERMIJ &ze?ü
Schoonmaaktijd
JAN VAN DAM, 6246
4711 EAU DE COLOGNE
fnlcaiiseer-lDriebtiig DE BUI Zn.
KASTPAPIER aan velllen
KASTPAPIER aan rollen
PUNAISES
DG (ioiltstuf; FRUITHANDEL
KLEIWEG 88
I Voor Lips' Brandkasten en Slotenfafcrïek 1
IS DE AGENTP. ROND Pz.. GOUDA.
Alle ziekten van Urinewegen en blaas
GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 1 MAART 1930 - TWEEDE BLAD
Boekhouden Handetsrekenen
OPLEIDING VOOR PRAKTIJK
EN EXAMENS
J. L. A. BRAAK
J.C. HENRI VAN INGEN
GOUDSCHE KAAS
pi Lekker Gezond s*
ut tui lOICEIIIIt? I
1. TEBBDBG, Spieriogslraal 65
STOFFEERDERIJ
BEHANGERli
TELEFOON 419
SOLIED ADRES
LAK GOUWE IB NIEUWE HAVEN 4
Fotografie J. MEIJER
GLASHANKL
'BOUWER'S
TEGEN FABRIEKSPRIJS.
wit per 25 vel (prachtig glad papier) f 0.70
blauw 25 ,i f 0.60
rood 25 f0.90
Damastpapier per rol f 0.45
Kastpapier met rand per 24 vel f0.20
wit, blauw, bruin, violet en groen per rol f0 35
rood f0 50
Koper per 36 stuksf 0.05
144f0 15
wit] rood blauw, bruin, violet en groen p.36 st. f 0.10
Laat U vakkundig doch
billijk verhuizen door
J. T. Hoogendoorn, Boelekade 12
28
Fraai Sterk Goedkoop
Motorbootdianst Gouda Oudewatsr-Utresh!
Vertrekuur: MaiudagiTBRd 7 uur Woensdagmiiidig 2 uurBouderdagmiddag 12 oir
Aanlog en onderhoud Electrisehe
Licht-, Kraoht- en Telefoon-Installaties
S. S. van Dantzig
RADIO
Stempel- en Naamplaatfabriek
BOERS Co. R'dam
Hygiënische artikelen en
Patentgeneesmiddelei
Adverteert in dit Blad.
EEN HEERLIJKE VRUCHTENCAKE CADEAU.
ALPH. v. G00L. Banketbakkerij-Kokerij
GEBROKEN KWATTA CHOCOLADE
Fa. C. VAN T0NGERL00, Groenendaal 4. Tel 755
Een paar mooie BRUINE of ZWARTE
Molièreschoenen volmaken Uw kleeding
vanaf f 5.95
gewtfckeltjk pasbar; modellen ze daar hebben.
Kleiweg 12 Telephoon 602
0.60 - 0.75 - 1.30 - 2.30 - 3.40 per flacon
BALT A. DE JONG
Goedkoop water voor de Industrie.
dftfMjAiiiéinhBtlii T tr Winkelsluiting. -
Uit ons Parlement
Lwraar M. O. Burg. Martenss. 24
Handelsrecht Handelskennis
BOUWKUNDIG BUREAU
Rotterdam - VBetatraat 8b ToL 11748.
Vertwging ran Exterieur, Interieur, Hin
derwet, Drankwet, ens. Allee tot het rak
behoorend.
Steeds voorradig alle maten prima
gebruikte Autobenden,
2eWeenastraat 17, Tel. 43929, R'dam
adres voor prima volvette
P. G. TEEK" NS, Gouwe 55
Zoete en Zoute krakelingen
22 en 25 cent per ons
Alle soorten gebakjes 8 cent per stuk
Siroopwafels 6 cent per stuk
Prima Honingkoek 40 cent per stuk
Boterkoekjes 20 cent per ons
Banketscsfrten 22 cent per ons.
Gabr. Kamphuizen.
Neemt het dan van ons.
Wij bakken mkt succes:
I Echt Groninger
/Roggebrood
Zeer smakelijkZoet
Roggebrood
oggebrood met Rozijnen
Natuur Roggebrood
Wordt dstvsrklszind aan hul» bezorgd
Lang* Tl*nd*w*g 5.
In één dag geread. 15
TELEPHOON 254
MARKT 54
MAGAZIJN DE DRIEKLEUR
Speciaal adres voor DEURPLATEN
Steeds voorhanden in 150 maten.
Specialist in mooi afgeslepA Etalageplaten,
en Spiegelplateaux.
Voor Winkeliers hebben wij extia prijz^i.
Vraagt gratis prijscourant.
BOUWER'S GLASHANDEL
Telephoon 254
Magazijn de Driekleur.
N.V. BRINKMANN, vraagt voor de Afdeelingen Lingerie
en Werkmanskleedingj
Aanmelding: Kantoor Peperstraat, Zaterdagmiddag en
's avonds na 6 uur Steinkade 21.
per rol
rolletjes kastrand WIT
ROOD
BLAUW
GROEN
VIOLET
GOUD
12,15 en 20 cent
20 cent
20
20 en 25 cent
15 en 25 cent
20 en 25 cent
TEL. 287 - KLEIWEG 3»
Met .gesloten Auto's onder volle garantie
firma Wad A. Matveld.
LANOE TIENDEWEO 27
heeft in voorraad
TELBf 313
blauweWuiven
TAFELPERfN
TAFELAPPELEN
SINAASAPPELEN
MANDARIJNEN
CITROENEN
BANANEN
NIEUWE VIJGEN
DOÓSJES TUNIS-DADELS
PERZIKEN EN PRUIMEN.
VRUCHTEN IN GLAS
VRUCHTEN IN BLIK
DIVERSE SOORTEN NOTEN
BUSGROENTEN (merk Sleutels)
De Ondernemer: FIRMA WED K. A. VAN DEN HEUVEL
047 u Ligplaats GOUWE bij da Qraaaaadaal. Tal. 4*,
STEENHOUWERIJ 1
A. ROODBOL I
HARDSTEEN ZANDSTEEN I
SCHOORSTEENMANTELS I
GRAFWEKKEN.
ACHTER DE KERK - GOUDA.
Goederen worden dageliikseanêenomen GOUWE 184.
BLAUW STRAAT 12. TFL, BB, GOUDA
Vraagt on varplicht Offerte voor Uw
aan te Electrisehe Installaties
WIJ vertegenwoordigen voor Gouds de GANZ MOTOREN waardoor wij in staat
00 zijn deze Motoren aan de bedrijven tegen SPECIALE PRIJZEN TE LEVEREN
M. J. Dl .JONQ
DAMESKAPPER
L. GROENENDAAL 110, b. d. Gouwe
Blijft zich beleefd aanbevelen voor
het kappen van Dames Voor elke
gelegenheid. Ook Bruidscoiffure.
Ook aan huis te ontbieden.
H. BROUWER DE KONING
SpieringBtraat 153 Gou4*.
On. brood word bekroond:
Arabom 1888, VBoeek 1814. B'daa 1SM,
Derdrecbt Mi Dtrecbt 1827.
N. W. O. Goederen van
Jansen Tilanus
Friezenveen.
2.per week. GEHEEL COM
PLEET GEPIAATST 125—,
HAPPEL. Snoystraat 69. GOUDA.
,-IZERSTR. 6 HANG V'
ItlEf. 57194, :GEEN FILIALEN
fPKCIAAL AORII IA
Consult ook per brief.
Mevr. J. DAM
Goudschestraat 7 ROTTERDAM
Na het groote SUCCES bij onze OPENING ondervonden
geven wij ZATERDAG 1 MAART nog aan iedere 20ste kooper
„HET BEERTJE". WIJDSTRAAT 7, TEL. 658
Dagelijks versche KOEKJES. GEBAKJES en BROOD verkrijgbaar
OOK DES, ZONDAGS.
I
20 cis. per '/s Pon<l
KOOPT U DEZE EENS BIJ
en U zult bemerken welke
(4 cylinder) een betere auto én
tevens ben zeer zuinige auto.
(6 cylinder) een auto in deze
prijsklasse zonder weerga.
Vraagt demonstratie en proefrit
aan bij den Agent voor Gouda
en Omstreken.
80
OOSTHAVEN 29 TELF. 118
Leodor Creme 35 ct.
nen of vrouwen, acute of chronische liekten, aarzel met om
beschriivine Uwe.' ziekte, of alleen den naam daarvan, op te lenaen
den uitvinder dezer behandeling, G. DAMMANA^'die U sik
M. Snabilié (Afd. S 85) Groote Markt 7, ROTTERDAM, <ne U
aanwijzingen zal toezehden omtrent de wyze van behandeling,
4 tiewiizen van de verkregen merkwaardige resultaten.
Vergelijking tusschen hat Prov. Waterleidingbedrijf
In Noord-Holland en de Goudsche-Waterleiding Mij.
Waar de Goudsche Waterleiding-My. zoo
vaak ook in de groote ^pers in een kwaad
gerucht is gebracht, is het wel aardig als
tegenstelling daarvan melding te maken
van het toch wel merkwaardige feit dat in
het jongste nummer van hetTydschrift
van de Ned. Maatschappij voor
Nijverheid en Handel (Febr. 1930,
pag. 44) er op gewezen wordt naar aanlei
ding van klachten van Zaansche industriee-
len over de hooge tarieven van het Provin
ciaal Waterleidingbedrijf ip Noord-Holland
dat Gouda belangrijk goedkooper water
levert voor de industrie dan dat Prov. Wa
terleidingbedrijf. De Zaansche industrieelen
betalen daar als laagste tarief 22 Mi cent
per M3. en in Gouda wordt door de Water-
Jsiding-My. berekend aan de grootverbrui
kers 8 cent per M3.
In het hiér aangehaalde tijdschrift staat
6 cent, maar dit moet een vergissing zijn,
daar het verslag der Waterleiding over 1928
een tarief van 8 cent vermeldt. Nijmegen
en Gouda worden dapr aangehaald als goed-
koope waterleveranciers, beide hebben een
tarief van 8 cent voor het grootverbruik,
Amsterdam berekent 15 cent.
Deze cijfers zijn te meer merkwaardig,
daar het genoemde blad vermeldt dat de
Directeur van het Prov. Waterleidingbedrijf
in Noord-HcjUand, de heer Van Oldenborgh
naar aanleiding van de opmerkingen over
het dure water tot hem gericht, heeft mede
gedeeld, dat zoolang het Prov. Waterleiding
bedrijf van Noord-Holland aangewezen is
op de winning: van duinwater, het tegen rela
tief hooger tarieven zal moeten blijven leve-
rèn. Er kan In de toekomst wellicht een
tariefdaling mogelijk zijn tot 20 cent. Maar
een verlaging tot het prijsniveau van Nij
megen en Gouda acht de heer Oldenborgh
voorshands uitgesloten. Het vraagstuk op
welke wijze de grootindustrie van goedkoop
water kan worden voorzien, heeft de aan
dacht van den directgur en deze heeft daar
voor zijn hoop gevestigd op het IJsselmeer
dat naar zijn meening binnen een beperkt
aantal "jaren waarschijnlijk voldoende zoet
water voor industriedoeleinden zou kunnen
leveren, dat bij genoegzame afneming veel
goedkooper zal kunnen worden gedistri
bueerd dan het duinwater.
De Zaansche industrieelen hebben hier
mede een wissel op de toekomst gekregen,
die zij aan hun nageslacht kunnen endos-
seeren.
Voor de waschindustrie, zooals die hier
in Gouda bloeit, is de Zaanstreek dus niet
een geschikt oord. Voor die industrie en an
dere grootverbruikers van water is het
zeker van het grootste belang dat de Goud
sche Waterleiding Mij. tot een zoo laag ta
rief water leveren kén. En voor de Water
leiding My is het van even groote be teeke
nis dat zij voor tal van grootverbruikers het
aan gestelde eischen voldoend water produ-
ceeren kan tot zoo groote hoeveelheden dat
een zoo lage ^rys kan worden gesteld. In de
toename van bet grootverbruik is de oor
zaak te vinden van den door de Ned. Mij.
v. Nijverheid aangehaalde goedkoope prijs
Van het industriewater.
Voor de beoordeelini van het bedryf der
Waterleiding-Mij. is het, in verband met
de door de Waterleiding gevoerde pry apoli
tiek wel interessant na te gaan hoe de af
name van het waterverbruik /was over de
laatste jaren. Aan de gege vens, vermeld in
de Jaarverslagen over 1926, 1927 en 1928
ontleenen we de volgende cijfers:
MS. M3. M3.
1926 1927 1928
16573
19106
31933
40'
23251
400." 3
11810
,07A9
2505
823776
Gemeente Gouda 16086
Gouderak 30778 33935
Haastrecht 30788 42942
Groot-industrie 178228 185736
Neringen 37014 40735
Overschrijding ab. 7965 9199
Particuliere i
gebruikers -f
brandblussching 8040415 780306
Uit deze gegeVens blijkt dat de belang
rijkste toename van het waterverbruik ge
durende de drie laatste jaren zyn oorzaak
vindt in de gestage toeneming van het ver
bruik door de groot-industrie: in drie-jaar
een vermeerdering vap 54337 M3. Niet
tegenstaande de uitbouw der gemeente is
het verbruik door particulieren de brand
blussching medegerekend: nog geen
20.000 M3. toegenomen, terwijl de over
schrijding van het by abonnement toege
wezen verbruik, met nog geen 4000 M3. is
verhoogd.
De belangrijke toename van het water
verbruik door de groot-industrie, de
wass/heryen, die vroeger geen leidingwater
gebrdikten, maar eerst later daartoe zijn
overgegaan, en de spoorwegen, die ook in
later tijd pas Gouda als waterstation heb
ben aangewezen, blijkt dat de meening door
de My. voor Nijverheid uitgesproken dat
de levering van goed en goedkoop water
voor de indüstrieele ontwikkeling eener
streek van beteekenis is, in hetgeen hier
boven is weergegeven, zijn bevestiging
vindt.
Regeling bij Gemeenteverordening niet gewenschj.
Zal het Werktijdenbesluit voor winkels in
onze gameente leiden tot wiitjging van de
Verordening op de Winkelsflmting in zoo-
danigen zin dat alle winkels op een bepaal
den morgen of middag zullen worden ge
sloten, teneinde aan het personeel de hun
rechtens toegekende vrije uren te verschaf
fen?
Deze vraag houdt op dit oogenblik de ge
moederen bezig van den geheelen winkel
stand en van allen, die daarbij betrokken
zijn.
Het is een brandende quaes jóe geworden,
die thans ,na de talrijke besprekingen in
middenstandskringen en in de kringen der
personeels-organisaties, aan den gemeente
raad ter oplossing is voorgelegd.
Het Werktijdenbesluit bepaalt niets om
trent winkelsluiting; het ontwerp van wet
op de winkelsluiting zal eerlang door de
Kamer worden behandeld. In tal van ge
meenten zy'n echter pogingen aangewend
cm, in afwachtifig van de rijkswet, by ge
meentelijke verordening te doen bepalen dat
de winkels alle terzelfder tijd zullen worden
gesloten, teneinde de personeelen alle ge
lijktijdig een vbyen middag te verschaffen.
Uit de bij den gemeenteraad alhier inge
komen adressen blijkt dat velen ook hier
PogdA deze richting uit te sturen. Tegenover
ken zyn er echter ook velen, die tegen een
dergelijke regeling ten sterkste gekant zyn,
omdat daaraan groote bezwaren voor de
winkeliers, maar ookftior het publiek vast-
zitten. En niet alleen voor deze beide cate-1
poriën, maar ook voor andere, niet-winkel-
oedryven, wier belangen met een algeheele
winkelsluiting des morgens of 's middags
schade ondervinden.
Nu de Commissie vod* de Strafverorde-
bingen in deze gemeente (Mtfkdracht heeft
gekregen haar advies over zake inge
komen adressen van middenstands- en per
soneels-organisaties te geven, is aan haar
n de allereerste plaats opgedragen den weg
te zoeken om voor dit moeilijk probleem de
oplossing te zoeken.
Dat is niet zoo eenvoudig. Het is welis
waar heel gemakkelijk om zonder meer te
bepalen dat op een bepaalden middag der
week alle winkels behooren te worden ge
sloten, maar dient men hiermede het be-
«ng der gansche burgerij, die zich aan een
zoodanige verordening zal hebben te onder
werpen?
Wij gelooven zulks niet. Wij gelooven niet
oat het wenschelyk is noch voor de winke-
mrs zelve, noch voor het personeel, noch
jooi" het publiek, noch voor de gemeente,
tot een zoodanige verordening te besluiten,
oor de winkeliers zelve niet, omdat er een
groote verscheidenheid is in de winkel-
ijven, dat de verschillende groepen
daarvan geheel andere belangen hebben,
zoodat wanneer voor de eene groep het mo
gelijk zou zyn op een bepaalden dag een
ochtend of middag te sluiten, de sluiting op
dezelfde uren voor een andere groep hoogst
nadeelig zou zyn. Zelfs in dezelfde groepen
van winkelbedrijven zijn de belangen vaak
geheel tegenovergesteld. Dat hangt geheel
en al af van de geaardheid, den omvang
en de inrichting van het bedryf. liet eene
winkelbedrijf in een bepaalde groep kan
door het verschil van stadsdeel waar het
is gevestigd, en,de clientèle, yiie het heeft»
aan geneel andere eischen inbeten voldoen
dan het andere. Een winkel met verschillend
pers^peel kan door wisseling van de vrije
nalve dagen zijn bedryf voortgang doen heb
ben, zonder te sluiten. Zulks kan ook met
kleine winkels, waar geen apart winkelper
soneel is. Een slagerswinkel waaraan per
soneel verbonden 13 dat in de werkplaats
werkt en tevens in den winkel, zou by slui
ting van den winkel ook de werkplaats niet
open kunnen houden, hetgeen voor het be
drijf toch noodzakelijk kan zijn,
Elk winkelbedrijf heeft zoo zijn bepaalde
eischen, waaraan het voor zijn instandhou
ding heeft te voldoen en die het zonder
schade niet kan negeeren. Wanneer de ge
meentelijke wetgever nu door het in het
leven roepen van een bepaalde middag
sluiting-verordening die eischen negeert,
dan neemt hy daarmede een groote verant
woordelijkheid op zich. Niemand zal kunnen
beweren dat in Gouda de winkelbedrijven in
zoodanigen toestand van bloei verkeeren,
dat ze best een stootje kunnen hebben. Wie
zoo eens rondziet in de winkelstraten, ge
merkt wel dat er hier en daar nog al eens
winkels verdwijnen, toch zeker niet uit
weelde! Daarom is een ingrijpen in de be-
staansorde der winkeliers een gevaarlijke
zaak.
Het belang van het personeel is met
een uniforme sluiting op een bepaalden
middag ook niet gediend. Het principe van
het werktijdenbesluit is bekorting van den
pibeidsdag, teneinde overmatigen arbeid
tegen te gaan. Dat principe wordt niet
aangetast wanneer de uitvoering van dat
besluit geschiedt zonder gemeentelijke ver
ordening. Een uniforme sluiting van alle
winkels belet de pêrsoneelen in den hun
door de wet geslonken vrijen tijd hier ter
plaatse in andere winkels dan die 'waarin
zij werkzaam zyn, inkoopoHMM^unnen
doen. Het koopend publiek is daaMm mede
de dupe en zal allicht geneigd zyn, wat hier
veelal reeds geschiedt, tot het doen van in-
koopen elders. Zoo'n al gem eene sluitings
middag maakt de stad dood, dood voor het
publiek uit de stad zelve, voor hen, die
van uit de buitengemeenten gewoqn zijn
hier hun inkoopen te doen; de reiziger, die
hier zyn artikelen wil 'plaatsen, spoort
Gouda lustig voorbij ei* de vreemdeling, die
de stad komt zien en haar merkwaardighe
den en wat souvenirs wil meenemen, komt,
wanneer hij alle winkels gesloten vindt, hier
voor een tweede maal niet terug. Het ont
houden van den bepaalden sluitingsdag is
voor hen, die hier niet wonen, practisch on
mogelijk.
Waarvoor is dan een gemeentelijke ver
ordening noodig? Kan de toepassing van
het werktijdenbesluit niet aan de winkeliers
zelve worden overgelaten Dat een controle
op de naleving daarvan niet zou kunnen
plaats hebben, kan geen motief zijn, daar
de arbeidsinspectie toch ook in fabrieken
en werkplaatsen controleert. De practyk
zal zich daaraan zeker aanpassen.
De Commissie voor de Strafverordenin
gen in wier handen thans deze zaak berust
zal wèl doen kennis te nemen van het
advies dat de Haagsche Commissie aan den
Gemeenteraad van den Haag over deze
zelfde aangelegenheid heeft uitgebracht.
Die Commissie besloot geen voorstel
tot wijziging van de verordening op
de Winkelsluiting aan den
Raad te doen.
In het orgaan van den Kon. Ned. Midden
standsbond van 21 Febr., waarin dit advies
besproken wordt, vinden we de voornaam
ste bezwaren vermeld, die deze Commissie
aan den Raad heeft doen kennén. Deze gel
den ook vrijwel voor onze gemeente. In '1
kort saamgevat nemen we enkele hieruit
over:
a. Men zou den winkeliers de gelegen
heid ontnemen te sluiten op den halven
dag, die in verband met hun bedrijf hun
het geschiktst voorkomt.
b. Men ontneemt den winkeliers die mo
gelijkheid om sluiting te ontgaan door aan
het personeel om de beurt volgens rooster
een halven dag vry te geven.
c. Nu het ontwerp van wet op de win
kelsluiting, volgens door de Commissie
verkregen inlichtingen, eerlang door de^
Kamer behandeld 3al worden, zou het stel
selloos zijn pm den halven vryen dag thans
by verordening te fixeqren, aangezien het
ontwerp van wet dit niet doet, zoodat een
en ander né in werkingtreding van de wet
weer zou vervallen.
d. Voor een gemeente als (Gouda),
waarheen velen uit omliggende gemeenten
komen om te winfeejen, leidt het sluiten van
alle winkels op den middag tot een terug
slag in andere bedrijven.
e. Het fixeeren van den.beloofden vryen
halven dag in de week brengt een spe
ciale onbillijkheid tegenover de Israëlieten
mede. Het belet hen, die oen geheelen .Za
terdag sluiten, om aan hun Joodsch perso
neel den vrijen halven dag te geven op den
Zondag, hetgeen hun natuurlijk het best
past, omdat dit de slikte dA3 if-
Waar men in den Haag en andere groote
steden het standpunt heeft ingenomen dat
de toepassing van het Werktijdenbesluit
(niet moet leiden tot regeling daarvan door
verplichte uniforme winkelsluiting, en de
Haagsche Commissie tot haar besluit kwamti
inet de grootst mogelijke meerderheid op*
gronden, die ook voor Gouda van toepassing
zijn en die met meerdere kunnen worden
aangevuld/ de trek naar de groole stad
speelt hier een belangrijke rol daar is
zeker een regeling bij gemeentelijke veror-
dei^pg voor Gouda niet aan te bevejen.
TWEEDE KAMER.
Indische begrooting.
Nu het hek van den dam is, doordat de
Indische begrooting niet meer vóór de Kerst-
vacantie af moest, leken de discussies wel
eindeloos. En nu heet het nog wel, dat het
zwaartepunt vopr de behartiging van de In
dische zaken van den Haag naar Buitenzorg
is verlegd. Men zou het niet zeggen, als
men de Tweede Kamer de eene week na de
andere met de Indische begrootingeontwer»
pen bezig ziet.
Behoeven wij nog to zeggen, dat de twee
socialistische inotij», bij de alJemeene be
schouwingen ingediend, verworg zijn? Mi
nister de Graaf f zegde aan Kamer en Volks
raad alle inlichtingen toe over de resultaten
van de bekende huiszoekingen in Indië, zoo
dra de atanfc.van het onderzoek die moge
lijk zal maken. Daarmee was allé reden
voor de* onjuiste motie-Cramer, die hierop
betrekking had, vervallen en do tweede, die
niet beter was even voorbarig én onlo
gisch bovendien was natuuilijk geen beter
lot beschoren. Met 62 en 63 tegen 22 stem
men zijn de moties verworpen.
Vermelen wij yog, dat de Regeering de
Kamer «eft toegezegd in schetslijben te
zullen inlichten over de (thans nog niet
vaststaande) plannen inzake de verdere
doorvoering van de Beetuurahervorming in
Inflië en met name op Sümatra. Maar de
eerste beslissing hierover, wil de Minister
aan -Indië laten. Hopen wij, dat deze gang
van zaken ten «lotte niet op een meenings-
versohil tussohen de Kamer en do Indische
regeering, door minister de Graaff beinvloed,
uitloopt.
De aframmeling, door communist de Vis
ser aan communist' Wijnkoop toegediend, is
door dezen niet beantwoord. Wel zijn oom-
munisten en socialisten bij deze debatten
eenige malen {Éaaga geraakt, maar daar kun
nen wij niet 3d eren keer bij stilstaan. Wij
constateeren flechts, dat de communisten
telken male Inoties indienden, die echter
niet ondersteund werden, zoodat zij tot ont
stemming van oen indiener niet in behan
deling konden komen. Wel gaan communis
ten en .socialisten hierin aocoord, dat zij
tegen ieder wetsontwerp van deze begrooting
stemmen, waarmee zij zich tegen het belsi^
van den Minister keeren.
Een zeer uitvoerig debat heeft plaats
had over de aloude qusestie der arbeids
contracten (voor de Buitengawesten) met
poenale sanctie. Deze sanctie is noodzake
lijk geweest om de Buitengewesten aan de
noodige arbeidskrachten te helpen. Zij heeft
uitstekend gewerkt en kan nog niet geheel
gemist worden. Wel slijt haar beteekenis,
naar/nate de ontwikkeling in de BuiteiBh-
westen voortschrijdt. Ook de ondernenffs
zoeken naar middelen, om tot beperking en
geleidelijke afschaf/mg van de Poenale
Sanctie te kunne» komen. Een oorsaak van
veel agitatie zal hiermee verdwijnen, al kan
het niet opeens, daar dit de zoo belangrijke
cultures in gevaar zou brengen. Zeker is er
geen reden om, zooals de heer Kupers, lei-
der#van het socialistische Ned. Vakverbond,
te Genèvein een internationaal milieu heeft
gedaan, ons land over deze arbeidscontrac
ten te bevelen. In tal van kolonies kent
men ze en in erger vorm, dan in ons Indië,
waar er tal van waarborgen zijn voor de
koelies tegen misbruik Hoe gevaarlijk zulke
uitlatingen in een dergelijk milieu zijn leert
het teiL «en Anierikaansch senator van
de rede des heeren Kupers gebruik heeft
weten te maken om een amendement op de
nieuwe Tariefwet aangenomen te krijgen,
waardoor de invoer in Amerika verboden
wordt van producten, met behulp van con
tract-arbeid onder poenale sanctie verkre
gen. Dat zal weer heel wat last en wellicht
schade geven
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer zit thans midden in het
algemeen debat over de Staatsbegrooüng.
Vanzelfsprekend neemt de oplossing van
de Kabinetscrisis, het optreden van het Ka-
bónet-Ruys de Beerenbrcuck, daarbij een
ruime plaats in. Nieuw« gezichtspunten zijn
daaro\ er niet te verwachten. Het meest trok
nog de aandacht de weinige warmte, waar
mee de woordvoerder der Ohrlst. Histori-
schen over het sociaal program van hst
Kabinet sprak. Het Kabinet-Ruya moge dan
„rechtsch" zijn en zichzelf homogeen voor-
Stellen,, de liberale leider mr. Rink wees er
terecht op, -dat er geen enkele reden was\
om het KAbinet-de Geer, dat gemengd was
van samenstelling, te laten heegaan, nu er
van herstël der coalitie geen sprake is. De
Ulusiê van een „rechtsche eenheid" is
slechts te handhaven zoolang men zich be
paalt tot algemeenheden. Het bewijs daar
van i« reeds geleverd. Thans reeds staat
vast, dat het Kabihet voor de verwezenlij
king van haar sociaal program op die een
heid niet kan rekenen. Daarom ware het
beter geweest, indien men de fictie Van de
rechtsche eenheid had laten varen, nu daar
aan de grondslag is ontvallen.
De reeks der sprekers is gisteren geopend
door den heer Fock, die er tegen opkwam
dat den heèr Fruytier onder dankbetuiging
eervol ontslag is verleènd als gouverneur
van Curasaö, Dat ontslag zal hy wel na een
gentle hint Hébben moeten aanvragen, maar
dat het onder dankbetuiging is gegeven was
dsn keer Fock *oefa*wat te machtig' éfl
hy drong er op aan te brekèn met
de sleur en slechte dan dank te betuigen,
wanneer de dank ook werkelyk verdiend is.
Over de wederopneming van den heer Fruy
tier in het korps ambtenaren en nog wel
met plaatsing te 's-Gravenhage, hoopte de
^«ïeer Fock een Woordje te zeggen b(j de be
grooting van Arbeid. Dat zaVfvel een hartig
woordje zyn.
De heer Polak heeft behalve het reeds
bovengenoenMe betoog ook een protest la
ten hooren tegen het zedelykheidspleidooi
van prof. Steger. Er is altyd wat geweest
van St. Anna, iaat de heer Steger maar
eens de wereldsche liedjes van onze voor
ouders lezen! Maar dat mag men nog geen
zedeloosheid noemer* De wereldoorlog heeft
inderdaad eenige inzinking op zedelyk ge-;
bied tengevolge gehad, maar met verbods-
en gebod&bepalingen is dat niet te verhel-
'pen. Dan doet men béter met mede te wer
ken tot verhooging* van het gevoel v^n
eigenwaarde, vermeerdering vah de kennis
en in de eerste plaats met de waarheid te
erkennen, 'aat niet de menschen maar de
maatschappelijke toestanden oorzaak zyn
van een verslapping in de zeleljjkheidsop-
vattingen. Zoo sprak ook later mevr. Pot
huis-Smit, en prof. Steger zat intusschen
yverig aanteekeniogen te maken.
BUÏTEN^NDSCH NIEUWS.
ITALIë.
De toestsnv van de Koningin van Zweden.
Belangrijk verbeterd.
In den toestand van de Koningin van
iteeden, die door.de geneesheereh reeds was
oj^egeveu, is een gunstige wending gekó-
men. Har toestand ia zelfs zoo veel verbe
terd, dat de Fransche ambassadeur .ter eere
van prinses Ingrid, de kleindochter van de
Koningjn, die de g^t .van zijn echtgenoote
is, receptie hiield, welke receptie o.a. werd
bezocht door koning Gustaaf.
FRANKRIJK.
Schandaal by een huwelijk.
Te Rochefort heeft zich bij het sluiten,
van een huwelijk een (Agewoon incident
voorgedaan. Toen de i ambtenaar van den
burgerlijken stand aan de bruid, de dochter
van een medicus uit Rochefort, d« gebrui
kelijke vraag stelde, waarop in zulke om
standigheden met „ja", wordt geantwoord,
klonk er tot algeheele verbazing der aanwe
zigen een kraohtig „neen" van haar lippen.
De bruid, heef,t vervjo&gena medegedeeld,
dat het haar bedoeling waa geweest haar
bruigom, een officier van gezondheid, in het
publiek een afstraffing te geven, omdat hij
het huwelijk telkens had uitgesteld en zelfs
tweeman^ de vastgestelde trqjiwplannen
aer ongedaan had gemaakt.
De „Gazette du Franc»"
Madame Hanau kondigt voedasl-
weigeridg aan.
In een tot den procureursgeneraal gerich-
ten brief protesteert madame Hanau tegen
haar gevangenschap en deelt sj) mede, dat
zjj tot voedselweigerlng zal overgaan.
ENGELAND.
De V lootcoafereaiie.
Voorstel tot terugroeping van de
Mc Kellar, democratisch Senaatslid voor
Tennesse, stelde heden in den Senaat voor,
de Amerikaanse he delegatie ter Vlootcon-
ferentie terug te roepen, daar zij, zooals hij
beweert, geen enkele gelegenheid heeft be
nut om op te komen voor vermindering van
de vlootbewapeningen.
SPANJE.
Critiek op den koning; anti-monar
chist ische betoogingen.
Sanchez Guerra's rede.
De met spanning verwaohte redevoering
van den voorm&ligen conservatieven minis
ter-president Sancliez Guexra ia gisteren
voor een stampvol hukt in tegenwoordig
held van schier alls politieke persoonlijkhe
den gehouden.
Allereerst legde spr. er den bedruk op,
dat hij slechts in eigen naam sprak. Hü
wee» op de moeilijkheden, waarin het laad
was gekomen sedert den dood van Alfonso
XII. Herhaaldelijk heeft de koninklijke
familie daarna gereed gestaan te vertrekken
De moeilijkheden zijn edhter door de tiouw
aan de grondwet van de koningin-moeder
Cchistina zonder dictatoriale maatregelen
opgelost.
Sanchez Guerra eis elite een zoo streng
mogelijke afrekening met da dictatuur ven
Primo de Rivera van den eersten tot den
laatsten man. Het ia te betreuren, zegt hij,
dat de dictatuur er toe heeft bijgedragen
een gunstige stemming te scheppen voor de
republiek. Hiervoor moet de koning verant
woordelijk worden gesteld, van wien Primo
de Rivera flechts uitvoerend orgaan waa.
8pr. verzekerde met nadruk, dat flij een
grondwetsgetrouw monarchist en een niet-
republikein was. Desondanks moet hij
Spanje het recht toekennen vóór een repu
bliek te zijn, wanneer htot volk dat wil.
Ten slotte gaf Sanchez Guerra nogmaals
uiting aan zijn persoonlijken afkeer van
den tegenwoordigen koning.
Relletjes te Madrid tusschen studenten
en werldoozen.
Gistermiddag hebben eenige hnt^Urrttn
werkloozen te Madrid een optocht gevormd,
die zich min of meer vanzelf naar de uni
versiteit richtte, waar eenige mannen de
studenten aanspoorden met hen tegen den
Koning en voor de republiek te demon-
streeren. Een vry groot aantal meHizche
studenten heeft aan dien oproep gehoor ge
geven, in zoover ze nJ. ook de straat op
gingen onder hfet aanheffen van de kreten
„Weg mét den Koning", Leve de Republiek".
Een uitnoodiging om zich met de werkloozen
te verbroederen en gezamenlijk het pa
leis van den gouverneur van Caatilië en dan"
burgemeester te trekken, wezen de studen
ten echter van hand*
loozen de studenten begonnen uit te schel
den en aan te vallen. Er ontstond een vrij
heftig handgemeen, waarbij eenige tiental
len personen gewond werden. Inmiddels was
de versterkte politie aangekomen, wie het
nu niet te moeilijk viel de vechtenden te
scheiden en te verstrooien. Er
aanhoudingen plaats.
BINNENLAND.
Spoorwegplannen in Rotterdam.
De spoorwegplannen in én om Rotterdam
zijn thans door den dienst van gemeente
werken in overleg met de directie der Ne-
derlandache Spoorwegen voorloopig vast ge
steld en ingediend-,bij het gemeentebestuur.
In deze plannen is het station D. P. in
zooverre behouden, dat ongeveer daar ter
plaatse het Centraal-Station komt, Een ge
heel nieuw station Zuid is ontworpen bij
Kraliugsche Veer. ld het nieuw ontwor
pen plan verdwijnt het .station Beurs en
het station Maas. l)it laatste zou uitslui
tend goederenstationv worden. A
Teneinde voor de passagiers van Berk el.
Rodenrijs en Pijn&cker een betere verbin
ding met den Hoek van Holland eci het
Z,uiden te verk|ijgen zal bij het voortbe
staan van hér station Hofplein overwogen
rden door het aanleggen van een xij-
aütt dwars over de Schie het station
Hoipléi^ aansluiting te geven aan het be
staande tópduct en zoodoende Hofplein en
'Centraal Station met elkander te verbin
den. De bestaande" rangeerterreinen, thans
in het midden der stad gelegen, komen vrij
en worden vervangen door twee nieuwe
rangeertreinen, het eerate aan te'"Eggen bij
flarendrecht, het tweed? bij Cappelle. Wat
het nieuwe station Zuid betreft dit komt te
liggen aan den nieuwen grooten verbin
dingsweg, welke Rotterdam geprojecteerd
is. De aanleg daar ter pla^se eischt den
bouw van een nieuweh spooébrug bij IJ«-
«el monde fussohen den HollVidachsn IJssl
en de Nieuwe Maas. bij den Stormpoldac.
Vragen van hét Kamerlid vgn Voorat tot
Voorat in verband oa met den moord'
wutxguw.
Op herstel vOti de doodatraf aangedrongen.
Het Tweede Kamerlid Van Voorat tot
Voorst heeft de volgende schriftelijke vra
gen tot den minister van Justitie gericht-
Te de minister niet van oordeel^ dat op
schrikbarende wijze de openbare veiligheid
van stad en land vermindert, o.m. blijkende
uit d« moorden van do laatste maanden te
Voorburg, Den Haag. en nu wederom uit
den afaohuwelijken moord te Bennekom.
Acht de minister het thans niet plicht
maatregelen te beramen tot het verkrijgen
van meer veiligheid in het binder op do
buitenwegen, en tot het overwegen van ver
scherping Aran straffen, op misdrijven in
onze wet gesteld, bepaaldelijk tot wederin
voering van do doodatraf?