m
'i
-•
De Nieuwe Goudsche Brancüwe
eer
%•*-
jorkomen."
Ln den St.
Ing wordt
[iyk wordt
een l\and-
probatie van de Heeren Burgermeesteren 1 vendie'n had men nog de beschikking over
voorat., aen bes tee t en op heden bij gemelde j drie draagbare spuiten^ 20 bramHadders, 20*
Heeren Burgermfm voor goet gekeurt ende I bfandhaken en waren- m het magazyn aan-
opgenomen. Ende mits overbrengende desë» b Wezig 200 toortsen.
mit behoorlycke acquit sal hern de voora.
somme in syn reeckeningen valideren. Actum
den 9 Mey 1687." De ordonnantie* was ge-
teekend door de Burgemeesters Jacob de
Wilde en Philippe Sanisson en den Secre
taris A. Van Groenendijck, benevens-voor.
kwitantie door de beide leveranciers.
Het vervoer vap de beide spuiten van
Amsterdam naar Gouda per schuit kostte
ƒ3,-.
Hiermede had het modern-* branubluBch-
n.iddel van dien tyd zijn intrede in Gouda
gedaan.
Reedt v?ij spoedig werd tot uitbreiding
van dit materiaal, dat het mogelyk maakte
op een meer doeltreffende wijze by brand
op te treden, besloten.
Op 13 Juni 1702 besluiten Burgemeesteren
tot aankoop van nog twee brandspuiten e»
tevens tot aanschaffing van datgene wat
aan de andere twee spuiten „noph defici-
eert" en 9 Augustus djuv. leveren Jan van
der Heyden en zyn zoon opnieuw aan de
stad Gouda de gewenschte bluschmiddelen.
Van een dezer spuiten is de nota, met d»
daarop geachréveit ordonnantie tot betaling
r.og aanwezig. De ordonnantie is van den-
zelfden vorm als de réeds vermelde; de nota
luidt:
„De Edle Groot Achtbare Heeren Burger
meesteren en Regeerders der Stad Gouda
debent voort Volgende. Voor een groote ko
pers slangbrandspuit voorzien met 160 vt»
sppytslang en 240 vt. waters'ang en verder
toabehooren tezamen ƒ695
een schraagpomp met 2 lengten*
zuygbuys en toebehooren ,160
voer d' assen nftt vier wielen tot
de spuyt 48
.voor* matten, pakken en scheep-
brengen
886-4-
Deze voor die tijden zeker kostbare uit
breiding van het bluschmateriaal deed naar
meerdere inkomsten tot dekking uitzien en
by! besluit van 31 December 1702 werd dan
ook besloten het emmergeld, de belasting
dié door lederen houder van een brand-
emmer moest worden opgebracht, te ver-
üopgea met een stuiver, welk extra bedrag
zou worden ingezameld door den braad-
emmermaker.
Om de(n) lezer(es) eenige kyk te geven
op de toiaalopbrengst van deze nieuwe hef-
fiitg, zy vermeld dat deze in 1705 opbracht
206 gld. 17 stuivers, in 1712 411 gld. zes
stuivers. Klaarblykelyk was toen de hef
fing reeds verhoofjü. De naam „emmergeld"
was gewijzigd in, „brandspmtengeldhet
welk aantoont ^elkeen belangrijk deel deze
van het „braudgereedschap'uitmaakten.
Vermeldenswaardig is ook nog dat bij
iedere spuit 0 a 7 „geaffectueerden" de bij
zondere aanduiding kregen»van „water
scheppers". Sommige spuiten toch wu4
niet voorzien van, een z.g. J^injager", een
gecombineerde zujg- en perspomp, maar
werd dè „ketel" voigeschept door middel
van emmers. j
Ook in de behoefte aan personeel ende
leiding by iedere spuit moest thans wonden
voorzien. Iedere spuit kreeg zyn „comman
deur" en de noodige bedieningsmanschap-
pen. De personeèls-organisatie werd stee<tt
volmaakter en in bet blusschingswerk wérd
meer regelmaat gebracht. J)e zakkendragers
bleven evenwel varplioht de bratïaweer te
dienen. Uitdrukkelijk was dit in h^. gikle-
voorschriften vastgelegd. Bleven zy ïnge-
breke dan was de straf: ontzetting uit het
gildè. Men liet destijds niet met zich spot-
teji. Vele en velerlei zijn de bijzonderheden
hfetref(grade het brandweaen in de oude ar
chivalia voorkomende. /Mijn bestek laat
^evenwel niet toe deze alle te vermeiden, en
ik zal mij dus tot de. voornaamste moeten
beperken. Tijdelijk werd (je toe ziender der
tegenwoordig noemt men dozen
functioiïhris Directeur van Gemeentewer
ken metkde inning der Wndemmer- en
brandspuitgelden belast',, maar^ en|«|»^aren
later komt men- #p dit besluit terug; het
wordt niet gewenscht geacht deze inning te
doen gesdkiedeq dóór „een bediende van de
fabricage". De commandeurs der spuiten
worden vrijgesteld vm den schutterlijken
dienst, opdat zy zich geheel aan de brand-
blussching kunnen wijden.
Vermeldenswaardig is ook nog dat er in
1761 20if0 brandemmers over de verschil-1
lende wijken waren verdeeld, terwijl boven
dien iedere spuii nog een aantal emmérs
ter beschikking had.
Het laatste my bekende contract met den
brandemmenftaker is dat van 1,710. (10e-
stadsregister f fol. 152). Deze functionaris
had toen een vaste wedde van 200.'s
jaars. De döor hfem gecollecteerde brand-
eiïimer- en braadapuitgelden moest hij
Burgemeesteren afdragen. Voor dit
moest hij jaarlijks Ook 24 nieuwe emmers
leveren, meerder? kreeg hy betaald naar
50 stuivers per stukl Het door hem te innen
brandemmergeld bedroeg twee stuivers, het
brandspuitengeld een stuiver 'a jaars. Tot
zijn hulp by den schouw der emmers had
hij ,de zakkendragers.
De tweede helft; der 18q^euw en de eerste
helft der 19e, geven geene bijzonderheden.
In 1837 bedroeg het aantal brqndspuitefc
nog steads 4. De bijdragen der burgerij in
de kosten van het onderhoud verdwijnen.
Mn 1862 zijn er evenwel 5 bfandspuitei^
en in 1863 wordt een zesde aangekocht van
de firma A. Bikkers en Zn. te Rotterdam
voor
-.Deze nieuwé spuit "zal bediend worden
jpir het garnisoen. pe aanjagers der zes
spuiten alle schijnen' hiervan te zijn
voorzien, kunnen ook afzonderlijk worden
gebezigd. 1
Iedere spuit was vóórzien .van 90 el zhiV
doekschen en 40 el lederen, slang, 25 toort-»;
ss'n» 4 toortsatokken' en twee :antaarns. Bo-
In 1866 was het brandweercorps als volgt
samengesteld
1 opperbrandmeeeter, twee ïdjunct-opper
brandmeesters en by iedere spuit 1 braad
meester, 4 onderbrandmee.ste rs en 80 spuit
gasten.
Deze functionarissen werden door Burge
meester en Wethouders aangesteld en ge
noten wat de spuitgasten betreft desgq-
wenacht hij brand een vergoeding van
0.10 per uur voor tijdsverlies.
in 1871 wordt opnieuw een nieuwe spuit
aangekocht met 52 MA geklonken lederen
slang en 64 M. linnen aanvoerbnis. Hetvol-
gende jaar voorziet men ook in de behoefte
aan reddingsmateriaal en koopt de gemeen
te 'een reddjngswagen waarop slangen kun
nen worden geborgen en waarin zich een
reddingsladder, een springkleed en een af-
laatzak met koord bevindt.
De beveiliging van het Stadhuis had in
de zeventiger jaren de bijzondere aandacht
van het Gemeentebestuur. Twee der op het
Stadserf aanwezige handbrandspuiten wer
den op de bovenverdiepingen geplaatst en
met een buisleiding met den regenbak op
den Stadhuiszolder verbonden; een brand
put werd voor het Stadhuis gemankt en door
een buisleiding met het water langs de
Naayerstraat in verbinding gebracht.
Steeds is men met de verbetering van het
materiaal doende, ook het vervoer begint
zyp eiachen te stellen.
Irt het jaar 1879 worden drie der spuiten
van een lemoen voorzien, teneinde ze met
een paard naar de plaats van den brand te
kunnen brengen. Mpn streeft naar norma
lisatie by de slangkoppelingen; geleidelijk
worden dezelfde koppelingen aangebracht.
1884 de waterleiding doet hare intrede-
in Gouda en naast groote hygiënische voor
deden komt zy oo* de brandbluêsching te
baat; 8 branakranen worden gesteld op
piaatsen waar geen vaart ol gracht onmid-
detlyk is te bereiken.
herhaaideltfjsUeest men van klachten oyer
de vele reparaties die de spuit, door het
garnizoen gediend, vraagt. De vele exer
cities die daarmede werden gehouden en
waarbij blykbaar niet steeds op een „be-
hooriyke" wyae met bqt materiaal werd
omgegaan waren oorzaak van vele her
stollingen.
ln 1889 is de normalisatie ii de koppel-
schroeven völtocud! „Hierdoor"! schryft het
uemeentebestuur in het versikg van dat
jaar, „worden de vroeger wel Vens plaats
gehad hebbende verwarringen vl
in 1890 vraagt de veiligheid
Janstoren maatregelen. Een leii
aangebracht, waardoor-het m<
vanaf (de z.g. rustplaats i
brandspuit water boven in gen toren te
brengen.
Geleidelijk worden brandkranen op de
waterleiding bijgeplaatst, in 4895 beschikt
men over 18 stuks; ook het aantal spuiten is
middelerwijl uitgebreid en bedraagt 7.
i De -verpieerdering van het aantal spuiten
heeft evenwel weer een ander euvel ten
gevolge gehad. By iederen brand komen Alle
spuiten op, en men weet geen raad met &1
hehMuaterieel. 'teneinde hieraan een einde
s|^iaken wordt de stad in twee z.g. brand-
Vvyken verdeeld- Aèeen die spuiten mogen
hy brand uitrukkefk die in de wijk waar
'brand is zijn gestationneerd. Dit geldt niet
voor die op het)stadserf geplaatst; deze
rukt steeds uit. Voor' de spuiten uit de
andere wyk zal een speciale order worden
gegeVfen, zoodra haar aanwezigheid wordt
vereischt
Nadat man geleidelijk door ombouw van
de ter beschikking zijnde en daarvoor in
aanmerking komende spuiten de capacitei
ten had/xachten of) te voeren, teneinde 'aan
de steéas toenemende eisSfien die een goed
geoutilleerde brandbluskching in ,een stad
als Gouda stelde, te voldoen, en ook ge
leidelijk het aantal brandkrdhen was opge
voerd (haar aantal bedroef in 1995: 31),
werd in 1906 op voorstel van drie leden
van den Gemeenteraad, wijlen de heeren Dr.
T. H. G. van Iteraon, A. Vingerling en J.
L. van Eyk, besloten tot eein algeheele re
organisatie.
De stad werd ingedeeld in 6 brandweer
kringen; in iederen kring^ werd een spuit
een slangenwagien gestationneerd; de
Idingswagen werd gewijzigd^en een
ladderwagen met een vrijataahde
van 12 Meter aangelsocht van J.
Geesink te Weesp, ook thans nog* geen on
bekende, voor 685'.
Alle lederen slangen werden afgeschaft
en vervangen ^door wyde linnen slangen
|en eei
voorzien van nieuwe straal py pen;
bruuiktMen ml» bag«pk*UL De k«-
ten bedroegen ongeveer 13000.
In 1907 werd met de GouJsche Telefoon-
Maatschappy een overeenkomst aangegaan
inzake telefonische alarmeettng van het
brandweerpersoneel. De bediening liet even
wel veel te wènschen over on gaf aanlei
ding tot herhaalde klachten en tot veel
verwarring.
Onk het ptflMneel, in t algemeen de be
diening der spuiten, geeft aanleiding tot
ernstige opmerkingen, riet duidelykste
komt dit tot uitdrukking in het gemeente
verslag 1908. Het gemeentebestuur meldt
hierin: „Bty den brand in het vellenpakhuw
van den heer N. Megendorri* en door een
proef op het kazerneplein door de militai
ren, is gebleken, op overtuigende wyze, dat
door de wijze van werken en het gehalte
van het personeel de bediening van de spri
te n. niet meer is wat die vroeger was en
thans nog zoo gemakkelijk kan wezei. Het
schijnt dat invloed van den geest des tijds
ook hierin niet te keeren is en alle handen
arbeid zooveel mogelijk door mechanische
kracht moet worden verdrongen."
Maar het gemeentebestuur wist tydig de
bakens te verzetten en schafte ln 1912 een
stoombrandspuit aan voor een bedrag van
5760.de spuit in den volksmond spot
tend bekend als „August", maar die ook
zijn verdiensten heeft en herhaaldelijk dap
per heeft medegestreden by zware branden
het gevaar te keeren. Ik herinner hier
slechts aan* denbrand in de fabrieken der
Goudsche Machinale Garenspinnerij aan
den Turfsingel op 25 Januari 1917, toen
„August tian uren lang -* onverpoosd
tijdens hevige vorst, zyn forsche stralen in
de vlammen Bet spelen. Deze brand be
sloeg een oppervlakte van niet minder dan
1000 M2.
In 1914 werd het personeel, belasl met
de bediening der stoomspuit, in gemeente
lijke woningen aan de Nieuwehaven gehuis
vest, werd een eigen gemeentelijk v«r-
schuaingssysbeenx geïnstalleerd en wercUe
formatie van het personeel gewijzigd.
Zeven oude brandspuiten werden verkocht
aan' B. C. Stolwijk voor 2i5.—
De oud^e getrouwen die steeds, voor zoover
het van hen afhing, in tijden van no&d hun
plicht hadden gedaan, kwamen in sloopers-
hapden. "Waarschijnlijk waren enkele.hunner
meer dan 200 jaren oud! „Sic tmnri^glona
mundi".
Ondanks alle in goed vertrouwen geno
men maatregelen, bleven vele gebreken.
De critiek was niet van de lucht; steeds
werd op reorganisatie aangedrongen.
Het moderne brandweerbedryf eischte
moderner middelen, in 't bijzonder wat het
snellere vervoer der bluschmiddelen. betrof.
Gedurende de jaren 19171920 wat er
dan ook slechts één roep: reorganisatie der
brandweer.
Een commissie uit de ingezetenen ge
rugsteund door eenige groote industrieën
Dood de gemeente hare financieele hulp
aan. Zij deed Iwfc voorstel der gemeente een
automobielbrandspuit ten geschenke aan te
bieden met e^t. capaciteit van 500 L. per
minuut, waarbij, indien de financiën der
commissie dit toelieten, nog gevoegd tot
worden een motorrijwiel met
gen. De ebndities die zij dafdbij
meente stelde, waren de1 volgende:
le. dat de jgemeenfe be<
derhóud op zich zou namei
2e. dat de gemeente een fautematiach
werkende al armee rinrichting zou aanschaf
fen, zoodanig ingericht, dat by inwerking
stelling van het alarmtoestel de plaats wsrd
aangeduid waar alarm was gemaakt
Deze voorstellen konden met de instem
ming van het Gemeentebestuur vèrwetros.
Dit gaf, met hét oog op He bedryfazekedptó
van het vervoer door de nauwe straten i»
de oude stad, de voorkeur aan een motor-
spuit met paardentraotie. De étaad-olde*
schreef deze meening niet en beslat ét
schenking te accepteert* Gedeputesnk
Staten keurden evenv/pt cüt raadsaestót
niet goed en Gouda kneeg zijn automebiri-
brandapuit nlèt.
Het i^hier niet de plaats over deze sa»'
gelegeiifeid dje veel stof opwierp
aanleiding gaf tot veel geschrijf en gewrijf
in een verdere beoordeeling te traden.
Hoe men de zaak evenwel ook riet de
goede burgerzin van hen die dit royale
aanbod aan de gemeente deden, verdient
zeker waar dee ring!
Na vnL strubbelingen werd in 1921 vu)
gemeentewege een E. S. motorspuit aange
kocht met als tractie pen kleine vrachtauto.
Deze «puit, die nog steeds dienst doet, heeft
een.cgjltoiteit van 1000 L. Der minuut»* Het
il w\rd uitgebreid met een ehw-
De met ys bedekte, ruïne van de
kaeerne, ««z., (aa^d®. Nfeuw»J«wW*
ibrahé.
De brandweerkazerne (achterzijde van het Stadserf) met het beschikbare
materieel vóór den brand. (JSTh de reorganisatie in 1922.)
Het gebruik van meer ontbrandbare ma
terialen sedert het midden der 10e eeuw en
in hét bijzonder het toepassen van „hart
dackhad wel het brandgevaar verminderd,
maar daarentegen had de meer kostbare
bouw en" de daardoor bij brand grootere fi
nancieele schade de behoefte aan meerdere
bluschmiddelen naar voren gebracht,
i Geleidelijk ziet men dan ook het brand-
gereedschap in aart tal toenemen.
Temeen klemt dit, daar een vergelyking
tusschen de bevolking van Gouda in het
begin der 16e en 17e eeuw geen noemens
waardige verschillen geeft.
Men 'mag met zekerheid aannemen dat
het bevolkingscijfer zich op beide tijdstip
pen bewoog om en bij de 20.000. Een ver
gelijking van de aantallen brandgereed-
schap geeft evenwel een aanmerkelijke voor-
WartL'n^ de stedelijke en gee^tely^Tge
bouwen Vn den aanvang der 16e eeuw in
totaal 3.10. brandemmers opgelegd, het Ka-
mterb#ek van 1616 geeft een aantal van 1000
emmers, die als volgt waren verdeeld:
Op het Stadhuis 300, in de Gasthuisker!
(tegenwoordig archief gebouw en Librye)71
de Sint Joostkapel (tegenwoordige Luther-
sche kerk) ook vermeld als geborgen .in
het huis van Catrina Thins over tC? St.
Joostbrug 't -Lept-ooshuis (ter pléat^e
van de Gasfabriek), lieve Vrouwentoren,
Stadstiiftmerhuis, in de Looihal, in het Sint
Elisabeths-Gasthuis, in de Agnietenkerk
(tegenwoordig het tijdelijke postkantoor),
in de Doelen, in de Groote school, by den
boomsluiter in het Tolhuis aan de Haven en
in den Toren aan fe Doelestraat ieder 50
emmers en bovendien nog 100" emmers op
diverse plaatsen, te bepalen door de fa-
brieksmees^ers.
Het Kamerboek van 1611 vermeldt verder
in verband met het bescÜkbaar stellen van
emmers door de burgerij» dat naa£ een
rqaatstaf van: „elck buys dat op drye gul
den en daerboven in de verpondighe staet:
één emmer; VI gld., en daerboven op t^ree
emmeren; IX glcLen daerboven op dÉreëh"
XII en daerboven op vyer/*, bovei^ die ge
borgen in de stedelykfe gbhouwan in totaal
1698 emmers 'beschikbaar zullen sijn.
In totaal beschikte imp toen dus bij brand
over rond 27Ó0 bra^Jnmcrs. poveadien
waren er in 1616 van stadswÉgj-129» lad
ders beschikbaar. Datean dei^W^&antal.
emmers een geregelde controle en "reparatie
eischte, laat zich dentam.
Speciale „brantommamaeckers off em-
mermeesters" waren dan ook ui stadsdienst.
Het vflfde Stadsregister (1618—1619) be
vat een contract, waarbij een dergelijk aiqb-
te naar in dienst werd gen om m.
Het is wéUicht van intereeaa- wanneer ik
eenige der bdaagrijlafte bepalingen, uit <We
overeenkomst overneem j
Deze overeenkomst das vangt aan met te
constateeren dat Jaeob* Jansz schoenn/aec-
ker in de functie bovenvermeld, ^n-
genoomen, gelijck hij anaeamt bü deésn, t»
onderhouden scpuvry alle brantemWrs van
de Stadt endp van de gemeente'(—/de bur-
Hyuck een lange mantel met kap.
gers) ende als er eenige vergaen of té" in
den brandt verloren off te vei mist worden,
andere te leveren in de plaatse."
net contract bepaalt verder dat de stad
zal hebben 1000 emmers, de burgery zoo
veel ais by ordonnantie wordt geregeld- De
emmers zullen van vorm en construotie en
kwaliteit moeten zijn als in het contract
is omschreven.
De emmermeester en hy alleen moet zor
gen dat de emmers n& den brand weder ko
men ter plaatse waar zy behooren. Zelfs de
eigenaren mogen hunne emmers niet mede
terugnemen, maar moeten de bezorging aan
den emmermeester overlaten. Zooals ook
reeds vroeger was bepaald, mogen de em
mers alleen voor blussclung worden ge
bruikt. Op eede zullen de burgers moeten
verklaren by geconstateerde gebreken of
deze gebreken reeds bestonden voor het
aangaan van dit contract en^wdnneer ver
goeding voor vermiste emmers van stads
wege werd .verzocht, moest eveneens ónder
eede verklaard worden „dat hy syn emmers
uytgedaen heeft bij tyt van brandt ende
nyet weder gecregeri'#
De overeenkomst met Jacob Jansz. werd
aangegaan voor 10 jaren, ingaande nh op
name van alle emmers/lVan iederen*#mmer
zou de functionaris genieten twee stuivers
per jaar, zoowel van de stad als van de
burgery. De bedragen van de burgers moest
hy zelf innen, eventueel met gebruikmaking
van het recht van parate executie.
Boetebepalingen golden voor die burgers
die niet aan de bij contract en'ordonnan
tie gestelde regelen voldeden.
Het risico dat op de „brftntemmermaee-
kers" was gelegd bleek iqeeruere malen van
dien aard dat de stadsregering hun finan
cieel ttegemoet yjoest komen wanneer .be
langrijke aantalten emmers by brand ver
loren gingen.
Zoo vermeldt althans het Kamerboek van
1661 dat in de vergadering van Burgemees
teren van den 10 December van dat jaar
ward besloten aan de „emmermaeckers" te
vergoeden eeri bedrag van 54.— voor 454
enimers die in den brand in de pannenbak-
feefij van Jannetjen Floris Cinq, weduwe
van Cornelis Pietersz. de Lange verloren
tyn gegaan; voor levering van emmers bui-
jn^de stiH zullen zij, zoo wordt ook in dit
besluit bepaald, genieten* vijftig stuivers
overigens pullen voor hen gelden de vergoe
dingen per emmer per jaUr als ook hiesvoor
in het contract met Jacob Jansz. is ver
meld.
Uit het Kamerboek van 1664 blijkt dat
ook de pannebakkerijen 7>uiten de stad in het
bezit van stads-brandemmers waren. Buiten
de Dijkspoort (de toegang tot de stad uit
de richting Rotterdam) Wt-ren deze 'ge
plaatst in de bakkeryen vap Floris de Lan
ge en de Voldery van de Stad en bij Corne-
Ü8Z. de Jónge, scheepmaker.
Vf ij naderen thqns het tydStip* dat een
groote vqrandenng zou brengen in de orga
nisatie der stedelyke brandweren.
Vanuit Amsterdam kwam deze groo.te
ommekeer! De reeds in den aanvang dezes
genoemde schilder en werktuigkundige Jan
van der Heyden had, nadat hjj'in 1669 den
stoot had gegeven tot bet aanbrengen va..
een voor dien tyd doelmatige straatverlich
ting, in 1672 de slangbrandspuiten uitge
vonden. Hoewel men reeds, zooals opge
merkt, spuiten k«nde, waren deze van een
zob onvoldoende constructie, dat de slang
brandspuit van Jan van dgr Heyden terecht
als een „uitvinding" mag worden aange
merkt» V
23 December 1683 wordt aan Burgemees,
•teren door de fabrieksmeesters tegen
woordig da commissie van bijstand voor Ge
meentewerken advies uitgebracht inzake
het» gebruik van slangbrancW)uiten te Am-
sterdam. Jf
Na het uitbrengen vm diif rapport, dat
niet aanwezig isjhs M^wbaar niet onmiddel-
lUIu tob reorganisatie der brandweéfi oVef-
gegaan, frant perst ruim drié> jaren, later
worden de eerste twee slangOTondapuiten
aangekocht. X
Deze spuiten werden, geleverd «oor Jan
van ,éer-Heyden en zijn zoqp Jan van der
Heyden de Jopge, (tie van de Stedelijke
negeeriBff te-Amsterdam octrooi tot het ver-
vaardigen van brandspuiten hadden MM
gen. De parijs bedroeg 1870
v^jjere
De ordonnantie waarbij dqze betaling
werd gelast, luidde:
„DeBurgermeestaremder Stadt Gouda or-
donheerep den Trasorier te betaelen Jan
van der Hfyden en Jan ^an Her Befcden de
Jonge, de somma van Derthien 'nondert ende
't seventich gulden (eïcke guWen gereecfeent
tot XL grooten vlaems) over leverantie van
twee groot*#» Brantapuyten 'met alle syne
gereetschap daer toe behoorende bij^de
Heeren Fabryckmrn. deaer Stadt mSt ap-
de gildebroers vaq St. Jbost de zakke-
drager8, die steeds zooals later zal blij
ken een byzondere positie ten opzichte
van brand en brandgereedschap innemen)
ende de naeste vrienden ende bueren ende
die cloesters." f
Verdèfbèpaalt dit keurbos-k inog
,^lnde indien dattet brant wier sal ins-
gelycx een ygelicken up syn noifslach gaen
als voersz. is, uutgeseyt de ^ildebroeders
va% St. Joost ende alle die cloesters, die
sullen ten brand loopen, mitsgaeders de
bueren en naeste vrienden van dengenen
daer die brant is ende anders nyemant upte
correctie van de stede.
Ende een ygelicken in wat straeten dattet
zy, zal alsdan een brandende kaerse met
een lhntaern voer syn duer h^iben, upten
correctie van de stede."
Dat overtreding! van dese voorschriften i
streng werd gestraft geeft, de volgende'
keur aan:
„Die scout met die van de gerechte ad
verteren ende gebieden een yghelycken, dat
hem nyemant en accoorderen ten Jtfande te
lopen, alst brant Is, dan alleen ^nans, die
boven de XVI ja" out sijn ende niet jon
ger, upten boete vant opperste cleet een
veel voorkomende boete van dien tijd; men
nam eenvoudig jjpn overtreder onmiddellijk
zijn voornaamste kleedingstak af en liet
hem of haar dan loopen). Voort dattegheen
vrouwen noch meyssens mit heuck of son-
der heuck*, tsy jonck of out, ten brande en
zullen moeten gaen, tenwaer datter vrien
den of magen ende de riaeste bueren waeren.
upten verbuernisse vant opperste cleet ende
voort de correctie van de stede".
Achterzijde W het nieuwe gebouwencomplex aan het Stadserf
(werkplaatsen, magazijnen, brandweerkazerne, oefentoren, garages, enz.).
monteur, die in het bijzonder belast werd
iet de bediening van dit nieuwe braad-
bluschmiddeL
Onder den opperbrandmeeeter, de Direc
teur van.Gemeentewerken, de heer H. J. E.
van der Ven, werd in 1922 het materieel
centraal op het Stadserf gestationneerd.
Deze Opperkandaeeater heefj, met beschei
den middelen veel voor een goede doel
matige en doeltreffend? organisatie van het
brandweerwezen in deze gemeente gedaan.
De alarminriohting die nog steeds te wen-
aohen overliet werd grondig herzien en in
1924 kon geconstateerd worden dat de wer
king goed was te noemen. Op het chassis
van een ouden vrachtauto werd een gereed-
aoliapswagan geconstrueerd, die benut kon
worden als trekkracht voor d« motorapuit en
tevens aan het vervoer van brandweerperso
neel dienstbaar wriftl gemaakt.
Gordels, bijlen, raddtogslijnen en helmen
werden aangeaohaft. Zelfs de jeugd bracht
hij belangstelling voor het brandweaen bij
door de Padvinders een der oude brandspui
ten af te staan en hen hiermede te laten
oefenen.
Was dus liet snelle aanrukken der brand-
bluschiS|kieien eenigssnns verbeterd, op een
sneller, vervoer was bij de deskundigen nog
steeds de hoop 'gevestigd en het aanbrengen
van het voornaamste reddingsmiddel, de
ladderwagen, liet ook nog veel te wenschen
over. Opperbrandmeeeter en brandmeesters
Inleven aandringen op aansabÉjé^ng van een
autoiuobielbrandspuit en -hfKüadder, ook
met riet oog op de uitbreiding der gemeente.
Hum wenachen bleven evenwel onvervuld. De
gemeente schaft een nieuwe Maginmtsdder
aan, welke evan^i de aanwezige, door het
.personeel moet worden gereden. Het perso
neel is middelerwijl belangrijk ingekrom
pen. Eiechten de brandpunten Tele bedie-
nui gaman schappen, het moderne materiaal
en de gebruikmaking van de standpijpen op
de waterleiding deed dit niet.
Tér vergelijking met hetgeen hiervoren is
vernield, bestond bet brandweercorps op l
Januari 1928 uit-, 2 opperbrandmeeeter, J.
adjunotopperbrandmehrier, i brandmeesters,
1 olref d5r redding8- en ladder(>rigade,* 1
chef-monteur en*25 brandwachten
Hiermede kan ik dit deel van de geschiet-
denis der Goudsche brandweer besluiten.
Ik ben thans toah genaderd tot den nacht
van de 11/12 Februari 1929, de nacht die met
zwarte letters in de annalen der Goudsche
brandweer is gjfegrift gewoiden. 1
Toen trof to«i haar de ramp, die zij zoo
vele malen m«t sucoee heeft bestreden en
afgewend. v
i Haar kazerne ging in vlammen op, héar
materieel werd grooteudeels door het vuur
vernield of krqeg zoodanige schade dat het
gerqianen tijd buiten werking werd gesteld.
Zij die zóóv|le malen buiteh de grenzen
harer s^ad hu%> verleende, moest hulp ont
vangen van de Rotterdamsohe brandweer,'
wi^r iekjing her^idwillig eeq harer groote
roode wa.term<*isters ter asristentóe zend.
Maar nè zesüen maanden is zij, dank rij
de doortastendheid van het gemeentelijk
bestuur en ondier de deskundige leiding van
den tegenwodrdigan Opperbrandmeeeter, de
heefc-4r. A. J. C. Nugteren en zijn staf, uit
hare «ah.herrezen.
En m pieerder glorie 11
Gouda kan Kh&ns bogen op ^en moderne
brandweer, geoutilleerd op een wijze en met
een hoeveelheid van materieel die meerdere
steden harer gfootte tot voorbeeld kan strek
ken. 40
In een modern nieuw gebouw, voorzien
van alle hulpmiddelen dto het brandweaen
staan
in d«se dagen ^aagt, f
moa alters gt
Hinkt, het i
mon altera gcroedJ, wanneer ,ftet
radde vuüO&tastsr te
ririjden.
de/roede
iiet alar
gaan be-
Zij hebben noch om rich voort to bewegen,
noch om hüne watermassa's in den b^and te
storten, de hulp vp menaohen of dieren
van noode.
De hand Van een enkele slechts is noodig
hen naar de pjaats deé onheils te dirigeeten
en hen hun werk te latey doen.
Na^ twee Magirus automobielbrandBpüi-
te°. Jrieverd door de firma J. Geesink te
We&8p,,met een oapacateit van respectievelijk
m 1200 L. per minuut, voorzien van
aller hulpmiddelen die het mojiern brandwe-
'it, staaf hier thans een automobiel
ladderwagen van dennelfden leve-
reviate
heffing van dit nieuwe materieel,
het oude u^dan braad overge-
T en uitbreiding der uitrusting voor
«meel, vraagt van de gemeente ëbn
belangrijke uitgaafde- gemeenteraad'stond
hiervoor een^crediet van f 41000.— toe.
Gelukkig zijn de tot dusverre geduren
de de laatste 20 jaren aangeschafte brand-
bliiacbmiddele» voor zooyer de brand hen
«paarde n.l^de oade «todrnapoifc en de
meer modfij-ne," maar toch reeds weer ver-
slooper toegewezen. Hunne trouWe diensten,
van voorheen blijven erk«d door een ver
wijzing naar de reserve.
Wanneer Gowda in nood is en waaneer
de moderns monsters bij hun strijd tegen de
vlammen hulp van noode hebben, zullen rij
wederom geroepen worden hunne wel ge
kende krachten het vuur tegen te ataHan.
Hun tijd is nog niet ten einde!!!
De personeelsbezetting zal bedragen1 op-
pe i-brandmcester, 1 adjunct-opperbrandmeee-
ter. 4 brandmeesters, 1 chef«ionteur-(ftauf-
feur, 1 monteur-chauffeur en 27 brandweer
lieden, verdeeld over drie ploegen. Ook de
alarminrichtóng is gewijzigd en uitgebreid.
Een technische beschrijving te geven van
de nieuwe brandweerkaaerne en hetgeen rij
bergt acht ik hiewniei op haar plaats. Meer
Jer zake deskundigen blijft dat overgelaten.
Ik heb slechts gepoogd dikwijls in vogel
vlucht datgene te mamoreereóy wat het
brand weer wetzen de eeuwen door Gouda
heeft gekenschetst.
Toch wil ik mijn artikel in dit blad niet
besluiten zander melddng te maken van nog
enkele bij zonderheden die met de geschie
denis der brandweer nauv .verband hqndco
Een groote factor t by de voozknaungon
bestrijding van brand is steeds geweest „de
waakzaamheid". Oyze voorouders waren
hewvaiv doordrongen! Hunne keuren getui
ge. i Hiervan door hunne ordonnantiën in
zake het wacht houden de» burgerij bij groo
te droogte en hitte eh in den persoon van
den hi ge«ue stoei tob het laatst der vorige
eeuw niankeemuien „torenwachter". Hoog
boven allen gezeten, liet hy zijn wakfiod
oog gaan over de stad en schril klonk zij*
alarmkreet over de huizen en wekte de bur
gers wanneer brand door hom wèfd bo>
apeurd.
Het brandp*ket der stedelijke diewtdaoo-
de saliutteryHoerviel jolijt wekt de gedach
te daaraan nies bij <fe ouderen op. maar on
danks datgene wal wellicht niet altijd door
den beugpl kon heeft deae maatregel van
o#de bij brand toch ook wairdeexiag. Meh
moet ook deze maatregelen rian in hot licht
der tijden waarin zi^u|l|den
Moet ik hier spreköH van de niet genoeg
te waardeeren hulp en joijstond door de
groote industrieën in deze gemeente, die zalf
brandbluachmaterieel ter beschikking had
den en hebben, steeds der gemeenschap ver
leend? Ik denk hier aan de spuit van de
Kaarsenfabriek en de motorspuit van de
N.V. Plateelbakkerij Zuid-Holland. Ik geloof
dat dit overbodig is 1 Blijken van goeden
burgerzan behoeven voor zichzelf geen krans.
Opgemerkt zij nog dat de 8t. Janskerk een
«ogen electriadh gedreven brandspuit ter
beschikking heeft en de toren dier kerk
thanejun eea •pfOM-dnrichting is'voorzien.
G«#la 1r
heeft thans zijn modern geoutil
leerde brandweer. Zij ie uitgerust
beste hulpmiddelen van haren tijd.
Door de eeuwen heen heeft rij mehd/.te
harer beschikking gestelde krachten bri- vuur
dat de eigendommen der burger» belaagde,
met succes Lee tied enmoge ook d« letterlijk
uit hare asch herrazen brandweer van het
jaar 1930 daarin niemand teleurstellen
Zij heeft gekregen wat aij voor een doel
matige-en doeltreffende bestrijding van het
vuur verlangde.
Zij bezit eindelijk die hulpmiddelen waar
op hare leiders reeds zoolang hebben aan
gedrongen fill
Gestadigheid verwint!!
G. J. J. POT.
Gouda, 19 Juni 2930.
Een nieuw hule en nieuw materieel
Het is heden voor de Goudsche Brandweer
een dag van glorie.
De Goden zyn met haar!
Na jarenlange tobbery met uiterst be
perkte middelen, maar veel courage wat
heeft het Goudsche brandweercorps met ge-
lyoekerd met het hem ten dienste staande
materieel en met wat een ambitie heeft het
zich steeds aan zyn moeilijke en meermalen
gevaarvolle taak gegeven is er uitkomst
gekomen, jfjtkomst van een zyde, waarvan
die niet was verwacht. De fel bestreden
vyand heeft in een gradioos vuur- en jjs-
festjjn in den roemruchten nacht van 11 op
12 Febr. 1929, toen de vuurgod zyn scepter
zwahide over Neeriapd's hoofdstad, waar hy'
dep fakkel wierp jn Flora's kunstpaleis en
in de Sleutelstad haar grootste bouwwerk
van kunst en historie, door de eêuwen ge
wrocht, in vlammen deed opgaan, Gouda's
griieele brandweer ondergang gedoemd.
Diè vyand sloot een bondgenootschap met
den» wintervorst, die elke blusschingspoging'
wis! te verijdelen en uit joljjr over zyn t
meemerschap de vuurbestrijders en hun huis
uitdoichte in het kleed der wereld waar
Koning Winter steeds
voert.
syn heer schappij
Het is nu meer dai^een Jaar geleden dat
de Goudsche brandweer die smadelijke ne
derlaag moest ondergaan, van huis eni haard
te'worden beroofd.
Maar de goèfen zyn toch met hagr ge
weest. Zy heuDen haar weergegeven een
nieuw huis en haarj en zij hebben de*e ver
zorgd zooalé het goden betaamt: eèn
paleis waarin niets ontbreekt. En ggduren-
de den t\jd dié" jjto opje&Gw en inrichting
daarvan vorderdéf hebben zij haar de rust
gegeven, die zy noodig had om de krach
ten te verzamelen, teneinde de taak. -die
haar weder wordt opgelegd, naar behooren
te vervullen.
jJe goden zyn met haar ook op dfn dag
van heden-
Heden openen zich de poorten vpn het
nieuwe oranawaprgaöouw dat aan d« Nieu-
wehaven js herrezen en onder het ^geloei
clier sirenen der nieuwe trotsche vuur be
dwingers rukt het gansche brandweer
korps in sfcrydtenue en wapenrusting in
volle vaart- uit om" zyn kracht en mj^ht te
tooaen nu verondersteld wdrdt dat neden
het vuur h^l weder poogt te belagpn. De
brandweer 'levert vandaag een spifgelge-
wtghtv,z0 geeft een demonstratie. 4ij; noudt
een groqte parade.
Voor de b/andweer is het heden e»n dag
van glorie 1
Met den dag van heden wordt een nieuw
tijdperk voor de Goudsche brandweer in-
géluid. Zy hééft gekregen een flink *pj)aa
brandvrij en centraal verwarmd geobuw
met%qJeuW schitterend materieel, dat kan"
de voor^bcandbeatrtj ding te stellen eischen
voldoet.
In het ruime, geheel ven beton opgetfok:
ken gebouw staan twee automóbielspuiten,
een flinke ladderwagen en de van het oude
materiaal ftog overgebleven motorspuit, die
als reserve'dienst zal doen, eik voor een
bréfede, gemakkelijk openslaande deur,
pteeds direct gereed tot uitryddn. Teneinde
dit uitrijden te verj^makkllijken is hét ge
bouw binner^ dé voor de Nieuwehaven gel-
df nde roojjijn geplaatst, waardoor meerdere
straatbreedte verkregen i.s. De spuiten -zyp,
uitgerust met al datgene, waan** bfj bnaé
behoefte kan «bestaan. Aan den achterwand
van het gebouw hangen de, uniformen en
helman der brandweerlieden. Ook voor den
opper^randmeester en de brandmeesters'
zyn.thans volledige uitrustingen aanwezig.
De stoomspuit, welke 'na den brand is ge
repareerd zóó dat deze wederom dienst kan
doen, staat als „oud paard" in reserve op
een aparte plaats op het stadserf* Voor de
oefeningen met rookmaskers is )een apart
„hok" ingericht.
D j nieuwe aan de Nieuwehaven herbouw
de brandweerkazerne maakt door zyn uiter
lijk een aangenamen indruk, zooals 4e af
beelding hierbij opgenomen doet zien. Het
gebouw, dat een gevelbreedte heeft van
30 Meter, die At aan een zijde gelijkvloers
tot garages vtfor de aptospuiten, ladderwa
gen en ander materiaal en aan de andere
zijde, door een breede poort daarvan ge
scheiden tot montagewerkplaats voor de
brandweer. Achter de kazerne staat de 16^
M^ hooge brandweertoren, welke dient tot
oefentoren voor dm brandweerlieden, tot
droogtoren voor de slangen en tot Schoor
steen voor de opntrale verwarming, waar-
van de stookplaats ondergronds «Éjnge-
bouwd. Het bovengedeelte van het vand-
weergebouw is ingericht tot bergplaats,
aan weerszijden waarvan geriefelijke wonin
gen zijn voor de monteursvan de brand
weer. Deze beide woningen hebben uitgang
aan de Nieuwehaven, doch hébben boven
dien een hardsteenen dienhtttrap, die de
scheiding vormt tusschen de brandweerka
zerne en de andere gebouwen van Gemeen-
tewreken, wellce uitkomt op het plein vlak
achter de brandweerkazerne.
Dese gebouwen, zoowel als de nieuwe
werkplaatsen van* Gemeentewerken, zijti
door dien dienst ontworpen; de opzichter
Joosten heeft zich hiermede speciaal bezig
gehouden.
Het nieuwe brandweerraateriaal.
Omtrent het nieuwe materiaal werd ons
door den opperbrandmeeeter Ir. A. J. C.
Nugteren, ingenieur aan „Gemeentewerken",
het volgende medegedeeld:
Het door de N.V. v.h. J. Geesink Zonen
te Weesp geleverde nieuwe materieel be
staat uit:
De nieuwe automobiel-spuiten.
E«n Magiras aptomobi^l-
Voorzijde nieuwe brandweerkazerne aan de Nieuwehaven.
brandspuik met een capaciteit van
1000 Liter per minuut bij 8 atmosfeer aan
de perszyde van de pomp en 8.6 M. aan-
zuighoogte. De motor is een 55 P.K. zes-
cylinder Magirus en is geschikt om met het
bemande voertuig »en snelheid van 60 KAL
per uur te ontwikkelen. De kosten dezer
spuit bedroegeh 12580.
Een automobiel-brandspui t
van hetzelfde fabrikaat Magirus, met dub-
oele capaciteit, dus van 2000 L. per minuut
by 8 atmosieer aan de jperszyüe van de
pomp en 8.5 M. aanzuig Hoogte. De motor
is een (0 P.K. zescyünder Magirus (Mp>-
uacn-syBteem) en geschikt om het be-
inanoe voertuig een snelheid, van 60 K.M.
per uur te doen ontwikkelen. De kosten
ueepr spuit beurten 1(870.—-.
öeule cnassis zyn geheel als brandweer-
cha8sis gehouwu, de pompen zyn centri-
iugaaipoiupen van net iabriXaat Magirus
en woraen door oen motor gedreven. Een
gomwater circulatiesysteem voert het
warme radiator water door een dubbele
mantel om de pomp, waar het door bluach
water wordt gekoeld. Dp deae wyae is ook
by lang sutiomuur werken der motoreu
een geiyxe temperatuur van het motorkoel
water gewaarborgd, terwyl in den winter
oy vriezend weer de pomp door het motor
koelwater wordt verwarmd, zoodat het be
vriezen van de pomp of leidingen ia buiten
gesloten. net geheele koelwatersysteem
blijft echter gascheiden van het biusoh-
water, zoodat mogelyke vervuiling van de
leidingen wordt voorkomen-
Beide spuiten zyn voorzien van een vier-
wiei reuisysteem en zyn gemonteerd op
luchtbaaden, de achterwielen met ydubbele
banden; reservebanden zyn aanwezig.
De spuiten zyn voorzien van alle mo
derne automegMtei^ssoires, welke voort
durend contrJfc^Bueiheid, benzine- en
olievoorraad, enz., aramede een veilig rijden
van den Wagen in druk verkeer, vergemak
kelijken.
De electrische installatie is zeer volledig,
waardoor de controle op de vele instrumen
ten, vook by duisternis, eenvQudig kan wor
den gevoerd. De wagens zyn, behalve van
de noodige manometers en toerenteilers,
van groo^ ,^,eiss.' schyifwerpers voorzien.
Aan de pompen zyn vier persaansluitin
gen met duims gtorzkoppeungen voor
de persslangen aangtljracht,. Verder is een
zuigaansluitjjmg voor het werken op open
water en oovengrondeche brandkranen
aanwezig, terwyl zich aan de zuigzyde van
de pomp nog twee ,aansluitingen bevinden,
waardoor het mogelijk is de pompen met
slangen op de waterleiding te voeden, of
de spuiten achter elkaar te koppelen, waar
door op groote afstanden water kan worden
aangevoerd. l
De zuigbuizen zyn in grotrte kasten onder
de treeplauken opgeborgen; verloopkoppe-
lingen voor allerlei doeiemden zyn aanwe
zig. Op iedere spuit züp 6 etrrifttoypen met
verschillende mondstokken en wee broek-
stukken voor de verdeeling van water over
verschillende persalangen, gemonteerd. De
persslangen zyn gummi-gevoerd vlasslan
gen ntet 2Vi duims storzkoppelingen.
Iedere wagen is met 400 M. slang uitge
rust, welke gedeeltelijk op een tweetal has
pels en gedeeltelijk in kasten zijn onderge-
bracht Ook voor de persslangen, zijn ver
loopkoppelingen op de wagens aanwezig.
De spuiten zyn in de werkplaatsen van
T>te N.V. v.h. J. Geesink Zonen te Weesp
opgebouwd en uitgevoerd in hlank esschen
hout met kopgren monteering. Zy bieden,
plaatf aan een chauffeur, een brandmeester
en respectievelijk 7 en v brandweerlieden.
Riemen waaraan de brandweerlieden zich
brandkranftk door de gemeente
kunnen vasthouden, zyn aan massief kope
ren hekken bevestigd. t
In de ruime kasten zyn behalve de slan
gen, een volledig stel gereedschappen, rook
maskers, verband trommels, koppelingen,
springzeil, standpijpen voor waterleiding en
andere uitrustingsstukken opgeborgen. Op
de spuiten is een ladderrek voor het mede
voeren van schuif- en haakladders gemon
teerd. Een groote electrische sirene als
mede een transparant waarop het woord
„Brandweer" dienen om de bijzonder aan
dacht in druk verkeer op de brandweervoer
tuigen te vestigen.
De spuiten zyn in de bekende roode
brandweerkleur afgelakt; op de portieren
is het wapen van Gouda geschilderd.
De automobiel-draailadder.
Deze ladder is een origineele Magirusiad-
uer, welke met de Uand wordt uitgedraaid
en dan een hoogte van li M. bereikbaar
De ladder is gemonteerd op een Ford-chas-
818 en voyrzien van op- en uitdraauieren,
met automatisch werkende remmen, zoodat
ook bij ontydig loslaten der slingers geen
ongelukken kunnen voorkomen. Hen meet-
inrichting iyct gradenboog geeft den juib-
ten stand van de ladder aan.
Een opzetinrichting stelt de veeren van
de achterbrug buiten werking, terwijl 2
sneldraaipindels aan de achter zyde van het
voertuig net mogelyk maken de veering van
'de luchtbanden weg te nemen, waardoor
aan het geheele onderstel bij uitdraaien van
ladder een vaste stand is verzekerd.
De opbouw is zoodanig, dat een chauffeur
met 6 brandweerlieden een zitplaats vinden
op banken, waaronder kasten zyn gemaakt,
waarin kiem braudweermateriaal kan wor-
oqn geborgen. De ladder voert onder meer
bd M. gummi-gevoerde 2 duims vlas slang
en een standpijp voor de waterleiding mede.
De wagen is verder voorzien vaq aiie mo-
dqrne automobiel-accessoires, alsmede van
een groot zoeklicht.
Dok deze ladder is in de roode brand
weerkleur afgelakt en op bpide zyden is
het wapen van Gouda geschilderd».
De kosten van deze ladderfbedragen
6954.50. Ook deze ladder is gelegerd door
dq N.V. v.h. J. Geesink Zonen te Weesp.
Voor de geheele, vernieuwing van da
brandweer werd door den Raad op ^2 April
1929 een crediet toegestaan van 41.900.
Thans zyn alle factqren aanwezig om by
brand met succes te kunnen optredfen: een
uitstekend ingerichte brandweer in een ruim
brandvrij gebouw, dat door centrale ver
warming ook by strenge koude -vorstvrij
wordt gehouden, ruim voldoende geoefende
brandweerlieden, dag en nacht; bewaking en
een goed alarmeeringssysteem. Daiftby
'overal volop water, hetzy in de grachten,
waarvan Gouda doorsneden is, hetzy uit de
waterleiding, die in elk stadsdeel door de
gtoote uitbreiding en vernieuwing van
-vér
zijn
"thans c.a. 300 ondergrondsche brandkranen
en 2 bovengrondsche (op de Markt metJhet
oog op het Stadhuis en de St. Janskerk)
i'n Btaat is aan de verlangde eischen te vol-
j dpen; uitzonderingen in uiterste uit-
j loopers der stad daargelaten.
Voeg daarbij dat het geheele brandweer
korps, de brandweerlieden, de hoofdlieden,
zoowel alk de brandmeesters en ook de op-
i perbrandmèester met, groote ambitie zich
geven aan hun taak, dan* kan het niet an
ders of Gouda kan met volle gerustheid
zich verladen op de Goudsche branaweer\
van heden.
Bji brand staat zij paraat I
de nieuwe brandweerkazerne, mpt daarvoor opgesteld materieel.
