Actieve Colporteurs
BOUWGROND TE KOOP
Wie goed rekent
J
Lewensteiiis Naaimachines
REEUWIJKSCHE PLASSEN
BERTELS
WITTE STAD OBLIGATIEN
Slechte reuk uit den mond
Ervaren Hoofdjuffrouw
GOUDSCHE COURANT ZATERDAG 5 JULI 1930 - TWEEDE BLAD
Rijwielfabriek BOERHAAVE
BABY- EN BADARTIKELEN
ALRO" CERTIFICATEN
ALRO*9 OBLIGATIES
m SI?
„ALRO" Kantoor Gouda
j Voor Ups' Brandkasten en Slotensiuriek I
II IS DE AGENTP- EOND ?z- SOUPA. I
I*.
„IN TO CO"
De Goudsche Fruithandel
K LEIWEG 88
Onroerende Goederen
J. VLAG
Blijvende Haargolving
SLAGERSJASSEN
KOKSBUIZEN
„De Kleine Winst"
fÉÉseer-Mtlog DE Dl IN 8 Zo.
H. Brouwer de Koning,
H. HAVERKAMP Jr.
BELAiSTINGADVIEZEN
ELKEN ZONDAG
vaart de Motorboot van V.V.V. naar de
AT I EN TIE
BOERS Co. R'dam
5,
10,
1120
Hoofdagent J. DE WEGER
INTERN. TOURING-CAR ONDERNEMING=
N.V. Hollandsche
Deposito- en Grediet-Bank
Fraai Sterk Goedkoop
Motorbootdienst Gouda-Oudewater-Utrecht.
Vertrekuur: Maa ndagafood 7 uur Woensdagmiddag 2 oor Donderdagmiddag 12 oir
HONDERD en meer BRIEVEN
Gemeentelijke Grondpolitiek.
Uit om Parlement
Spaarbank en Stortingadienst
G. K. Siroopwafelen
Nieuw» «arKt^CTBl. 885
Notaris J. v. KRANENBURG te
GOUDA, zal op Maandag 14 Juli
1930, des avonds half acht, in hotel
„De Zalm" a.d. Markt aldaar, publiek
verkoopen de volgende alle te Gouda
gelegen
No. 1. HEERENHUIS,
Krugerlaan 25. Verhuurd voor
118.75 pe»- 3 maanden. Inmiddels
uit de hand te koop.
Nos. 2/6. VIER WOONHUIZEN,
2 tuinen met loods en directiekeet,
Spoorstraat 53, 55, 57a en 57b. Ver
huurd no. 53 voor 3.50, no. 55 voor
4.en no. 57'b voor 3.p. week.
Het overige is in eigen gebruik.
No. 7. HET HALVE WATER
grenzend aan de Steinkade strekken
de van Karnemelkslootbrug tot
Spoorbrug.
De perceelen zijn te aanvaarden op
den betaaldag der koopsommen 13
Aug. a.s., zij zijn te bezichtigen de
laatste 3 werkdagen voor en op den
verkoopdag van 1012 en 24 uur
(wat perc. 1 aangaat moet belet
worden gevraagd).
Verdere inlichtingen geeft gezegde
notaris en wat perc. 2/7 aangaat ook
notaris Nagtglas Boot te Gouda.
Breeder bij notities welke gratis
verkrijgbaar zijn. 44
Maison van Sijll-Uittenbogaard
Gedemte Slaak 87, nabij Oostplein
Schiedamscheweg 83 Rotterdam
GOEDKOOPSTE ADRES voor
DAMESHOEDEN
(ook voor oudere dames)
BLOEMEN,^EEREN en LINT
Enorme sort
KINDËRHO,
Laat Uw oud^hoed vfcn men vanaf
f 1.75, U krijgt het nieï ste model
weer terug.
KUIPERSTRAAT 41-43
KLEEDING NAAR MAAT
Solied adres Vraagt Stalen
Stoffen zijn verlaagd in prijs.
DAMES!
Laat nu Uw haar behandelen door het
nieuwe ideale toestel WELLA, blijven
de haargolf tegen zeer verlaagde prijs
M. J. DE JONG, Dameskapper.
L. Groenendaal 110, b.d. Gouwe
Het adres vdor
en
is
Korte Tiendeweg 22
GOUDA
Steeds voorradig alle maten prima
gebruikte Autobanden,
2eWeenastraat 17, Tel. 43929, R'dam
Spieringstraat 153 Gouda.
Ons brood werd bekroond:
Arnhem 1923, 's-Boech 1924, B'dam 1926,
Dordrecht en Utrecht 1927.
BOEKHANDEL J. VERSCHOOR.
Oouda Dubbele Buurt 3
VOOR WfNKELZAKKENi
INWIKKELPAPIËREN enz.
NAAR
NAAYERSTRAAT |1S
PAPIERHANDEL
SCHERP CONCURREERENDEgPRIJZEN -
Groote STOOMWaSSCHERIJ in de provincie Utrecht vraagt voor
spoedige indiensttreding een
VOOR DE STRIJKAFDEEL1NG
Alleen zij, die geschikt zijn om met groot personeel om te gaan en
als zoodanig reeds vroeger werkzaam zijn geweest, gelieven hierop
te reflecteeren. Brieven met "opgaaf van vroegeren werkkring en ver
langd salaris onder No. 2655 Bur Goudsche Courant Markt 31.
30
MAANDAG 21 JULI A.S. BEGINT DE TREKKING DER
NEDERLANDSCHE STAATSLOTERIJ
NVoor den verkoop onzer NAAIMACHINES van prima
Z WEE DSC H fabrikaat aan particulieren vragen wij voor
GOUDA en OMGEVING
tegen HOOG LOON en flinke provisie. 30
Zich aan te melden vóór 9 v.m. of nè 6 u. n.m.:
N.V.„HUSQVARNA",Hoofdagentschap tt GOUDA, Peperstraat no. 74
Een perceel van 36 Meter gevelbreedte, het mooiste punt van Gouda,
B. M. Martensstr. en 15000 M2. gelegen aan den straatweg Gouda
Reeuwijk gemeente Waddinxveen. Prachtig gezicht op de Reeuwijksche
Plassen. Aan te bevelen om zijn lage belastingen. Ook in gedeelten vanaf
2.50 per M2.
Nadere inlichtingen bij C. TEEKENS Oz., L. Tiendeweg 49. 26
A DMINISTRATIEKA NTOOR
W. H. DE VEEN GOUDA
LANGE TIENDEWEG 71
ZEER BILLIJKE CONDITIES 20
9 te 10 u., 2 u. en 4 u. Afvaart Karnemelksloot
EEN PRACHTTOCHT VAN l>/,-2 UUR
Tarief: Gouda-Reeuwijk f0.25 Rondvaart f 0.50
Eiken Woensdag en Zaterdagmiddag afvaart
KLEINE VEST te 2 uur en 4 uur.
koopt direct van onze fabriek tegen handelaarsprijs
Rijwielen van f 42.50 thans f 28.
Rijwielen van f 60.— thans f 38.50
Rijwielen van f 70.thans f 42.
Rijwielen van f 80.thans f 49.
Met een jaar schriftelijke garantie 50
Koopt In vartrouwen Ome Firma is
eon der oudste en bekendete Hier te lande
Nieuwe Rijo, Leiden
Filiaal Gouda Weaterkade 24
Zoo juist ontvangen NIEUWE ZENDING
RUIME KEUZE LAAGSTE PRIJZEN
ZEUGESTRAAT 44 u
GOUDA
MET ONGEVALLENVERZEKERING
KLEIWEG 59 TELEFOON 769
Actieve Hoofdagenten en Agenten gevraagd op alle jaat8en__
99
99
40
Stempel- cn Naamplaatfabriek
-i-rnpsTR, r, iJ
I I Ltr. 57194. CLEN Ft
Wederom voorhanden:
OVERAL VERKRIJGBAAR 40
NIEUWE MARKT 17 Telefoon 780 GOUDA
BRUGWEG 31 TELEF. 12 WADDINXVEEN
SPECIAAL ADRES VOOR VEREENIG1NGEN
EN GEZELSCHAPPEN VOOR HET MAKEN
VAN UITSTAPJES PER TOURING-CAR, IN
BINNEN- EN BUITENLAND. m
a v e t i o'd t
Gouda - Blauwstraal 19
Dir.et.uri H. »«l DER 8 B A A F F
MAATSCHAPPELIJK KAPITAAL f500.000.- a
f 50.000.- b
WAARVAN GEPLAATST f 200.000.-
Doel der Bank is o. a. het verstrekken van Crediet aan
Landbouwers en Veehouders met vee als onderpand.
De Directie en Commissarissen berich
ten bij deze dat de inschrijving is open
gesteld tot het deelnemen in Aandeel A.
leder aandeel is groot f1000 waarop
gestort moet worden 10%.
80
Prospectussen verkrijgbaar ten kantore BLAUWSTRAAT 19
Firms Wad A. Rietveld.
LANGE TIENDEWEG 27
TELEF 313
heeft lm veerreed
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
VERSOHE AARDBEIEN
TAFELPEREN
tafelappeUen
SINAASAPPELEN
CITROENEN
MANDARIJNEN
BANANEN
NIEUWE VIJGEN
DOOSJES TUNIS-DADELS
VRUCHTEN IN BLIK
VRUCHTEN IN GLAS
STUDENTENHAVER
BUSGROENTEN (merk Sleutels)
DIVERSE SOORTEN NOTEN
De Ondernemer: FIRMA WED. K. A. VAN DEN HEUVEL
47 ao Ligplaats GOUWE bij de Groonsndaal. Tel. 417
Goederen wordendagelijksaangenomen GOUWE 184.
werkt afitootend. Leelyk pekltrarde tanden ontnieren het knnpite gericht. Beide nchoon-
hédigebreken worden dlkwyl» reed» verholpen door eenmal poeteen met de heerlyk
vecfriiachende tandpait* Chlorodont, De tanden rerkrjgen reed» na kort gebruik een
ptaehtigen iroorglan», ook ep syd»; by gelyktydige gebruikmaking van den daarvoor
speciaal geconttrneerden Chlorodont-tandenborstel, die iet» byzonder» i». Rottende •pre
maten in de taMohenrnimten der tanden al» oorzaak veor onaangenamen reuk uit des
mond verdes daarmede grondig rerwyderd. Probeert U het eerat met een tube ran 35 cent,
grooti lab» 60 oenl Chlorodont-tandenborstel voor dames 75 cent (zachte borstel»),
voor heeren 75 cent (harde borstels). Alleen echt in blauw groen» origineel» rarpakkinf
mot het opschrift „Chlorodont". Overal rerkrygbaar.
komen in op de advertentiën in dit blad. Ia dit even 'n succes?
Plaats hier Uw advertentie!
In verschillende gemeenten heeft in de
laatste jaren een nieuw vraagstuk van ge
meentepolitiek zyn intrede gedaan: de
grondpolitiek. Vooral in de groote steden
werd door de gemeente overgegaan tot
voortdurende aankoopen van grond, zonder
eenigerlei verkoop van heteekenis, met het
gevolg, dat groote stadsgedeelten in het
bezit der gemeente zyn gebleven, en een
zeer uitgebreid gemeentelijk grondbedrijf
werd gesticht.
In Gouda is dat, naar verhouding dan, in
niet mindere mate het geval geweest. Wy
herinneren o.a. aan den aankoop van ter
reinen voor industrie, die hier zou worden
gevestigd, maar die nog steeds op zich
wachten laat!
Men kan aanvaarden het beginsel, dat de
gemëente, teneinde grondspeculaties en on
redelijke prijsopdrijving door particulieren
te voorkomen, en prysregelend ten aanzien
van den grond te kunnen optreden, gronden
aankoopt welke naar de verwachting eer
lang voor stadsuitbreiding benoodigd zul
len zijn. Intusachen gaat men veelal verder
en volgt het stelsel, dat de gemeente haar
grondbezit zooveel mogelijk moet uitbrei
den, dus niet by aankoop zich moet bepa
len tot de behoefte voor ae naaste toekomst
en dus niet weder verkoopen, doch in erf
pacht uitgeven moet.
De bedenkingen tegen dit stelsel zijn vele.
Allereerst denke men zich eens even in de
Verschrikkelijke wanverhouding, welke er
op deze wijze ontstaat tusBchen de over-
heid-grondbezitster en den particulieren
grondeigenaar. De overheid heeft de macht
over de bebouwingsvormen welke de parti
culiere grondeigenaren, als zij tot exploita
tie van hun eigendommen willen overgaan,
in acht moeten nemen. Bovendien heeft de
overheid de macht, die exploitatie van par
ticuliere gronden te beïnvloeden door de in
richting der uitbreidingsplannen en de ver
deeling van de gemeentelijke en de parti
culiere gronden over de ontworpen bestem
mingen (welke de waarde dier gronden be
palen) en door een eventueele vertraagde
uitvoering dier uitbreidingsplannen, voor
zoover deze de exploitatie van particuliere
gronden betreffen. En bovendien heeft de
gemeente een zeer groot grondbezit, waar
door zy, zooals elk mensch in zulke om
standigheden, in de verzoeking moet ko
men, van haar publiekrechtelijke macht mis
bruik te maken door zichzelf in een (pri
vaatrechtelijk) betere positie te plaateen.
Eenige voorbeelden kunnen dit duidelijk
maken. De gemeente kan in haar publiek
rechtelijke positie als overheid by een uit
breidingsplan aan haar eigen gronden een
veel voordeeUger bestemming geven dan
aan de meeste particuliere gronden. Haar
gronden kunnen grootendeels worden aan
gewezen om te worden bebouwd, de gronden
van particulieren om te dienen voor pu
blieke doeleinden, waardoor ze dus veel
minder waard worden. Een amder voorbeeld:
aan eigenaren, die grond bouwrijp willen
maken en in exploitatie brengen, stelt de
gemeente, wederom in haar publiekrechte
lijke positie van overheid, zulke eischen aan
de bebouwingsvormen (verhouding van be
bouwden tot onbebouwden grond per per
ceel, dus van huis tot tuin), dat de exploi
tatie eenvoudig niet met voordeel k&n ge
schieden, terwijl zy in haar privaatrechte
lijke positie van grondeigenaresse, veel gun
stiger bebouwingsvormen ontwerpt voor
haar eigen gronden in de omgeving.
Zoo ziet men, welke wanverhoudingen
ontstaan, wanneer de hooge overheid (die
misschien langzamerhand beter de lage
overheid kan worden genoemd by zoodanige
practijken) als gewone grondbezltster tus-
schen de andere particuliere eigenaren den
boventoon kan voeren.
Een ander, even ernstig principieel be
zwaar betreft de oppervlakte van het ge-s
meentelyk bezit en de dogmatische toepas
sing van het stelsel van erfpacht, met uit
sluiting van vrywel eiken verkoop. Waarom
moet de gemeente zooveel gronden in haar
bezit houden, die voor de toekomst van de
gemeente geep huishoudelijk belang heb
ben Men wijst op de mogelijkheid van het
incasseeren der waardevermeerdering (die
zeer dubieus kan zyn) voor de gemeente,
doch by tijdige aankoopen van nog niet
bouwrijp gemaakte gronden (cultuurgron
den, zooals ze gewoonlijk genoemd worden)
valt de voornaamste waardevermeerdering
toch aan de gemeente toe. Wanneer de ge
meente die cultuurgronden vasthoudt totdat
ze bouwrijp zÜn gemaakt, dan tijdig de uit-
breidings- en stratenplannen maakt, en
daarna de gronden weer verkoopt (behalve
die welke zy voor publieke doeleinden en
volkshuisvesting noodig heeft) dan ontstaat
een grondbedrijf, dat gematigd is, goed
werkt en niet de prijzen vastlegt gedurende
bijna een eeuw, wat zeer oneconomisch en
onwetenschappelijk is.
Nog een ander bezwaar en ditmaal een
van de zijde der gemeente zélf is het
vastleggen van een enorm kapitaal in het
grondbezit der gemeente. In gunstige tijden
voelt men dit bezwaar niet zoozeer; dan is
er wel een ontstellende schuldenlast, die
groote sommen eischt aan rente en aflos
sing, maar door de vele erfpachtsuitgiften
rendeert dte zaak wel zoo wat Met het oog
op de toekomst echter is zoo'n enorm grond
bezit (zoowel het nog onbebouwde als het
reeds in erfpacht uitgegevene) niet onbe
denkelijk. Wanneer er een eind komt aan
den snellen aanbouw (en hoe licht kan dit
niet het geval zijn als de economische toe
standen veranderen) zal de gemeente een
strop hebben aan de nog onbebouwde gron
den, waarop elk jaar rente moet worden
bijgeschreven. Als de toestanden zoo wor
den, dat er na afloop van de erfpachtster-
my'nen weinig animo is om de pachten te
verlengen, zal de gemeente eveneens een
strop hebben door het derven van belang
rijke inkomsten en door de groote waarde
vermindering van den grond en de verplich
ting om de opstallen tegen de getaxeerde
waarde over te nemen.
Inderdaad, het vèr doorgevoerde erfpacht-
stelsel is gebaseerd op een opvoldoend ge
motiveerd optimisme: is een lang niet on
gevaarlijke speculatie op een eindeloozen
bloei en een voortdurende uitbreiding der
stad. Met het oog op de onzekere toekomst
is het veel voorzichtiger en verstandiger,
den grond naar gelang van behoefte te koo-
pen en te verkoopen: dit laatste voor het
juiste doel: bebouwing, en onder zoodanige
voorwaarden, da.t een in alle opzichten, ook
aesthetisch, bevredigende stadsuitbreiding
verkregen wordt. Het erfpachtstelsel brengt
mede, dat de gemeente om haar grondbezit
productief te maken, den woningbouw zoo
veel mogelijk bevordert door als 't ware
daartoe uit te noodigen. Zij doet dit door
telkens nieuwe stratenplannen klaar te ma
ken en zoodoende tot bouwen uit te lokken.
Als na verloop van tijd mocht blijken, dat
er meer en vooral anders gebouwd is dan
noodig was, dan zal dit een débacle in het
woningwezen beteekenen. De overheid, die
veeleer tot taak zou hebben, de bouwerij
eenigszins binnen de perken te houden ten
einde zoo'n débacle in de toekomst te voor
komen, kan dien plicht niet nakomen als,
ze de meest belanghebbende is by een voort
durend 'zich uitbreidende bebouwing. Zoo
brengt het erfpachtstelsel de overheid in
conflict met zichzelf, ten nadeele van de ge
meenschap. Het comercieele belang der ge
meente laat zich niet altijd vereenigen met
haar overheidstaakl
TWEEDE KAMER.
Kleingoed. Het guikerwetje.
Het eerste zittingsjaar van de loopendc
4-jarige wetgevende periode is vóór de
Tweede Kamer beëindigd. Wel zal de E e r-
s t e Kamer nog heel wat hebben at te doen
het zou ons niet verwonderen als de
Winkelsluitingswet en de herzienirg van de
Gemeentewet tot na de zomervacantie gou
den blijven liggen waartoe z(j ae volgen
de week bijeenkomt; de Tweede Kamer is
echter door haar werk heen.
Natuurlijk is allereerst allerhande „klein
goed", zooals minder belangrijke wetsont
werpen en conclusies van Kamercommissies
huiselijk worden genoemd, afgedaan. En
ten slotte hebben twee punten langer opge
houden: een interpellatie van den Kamer-
Benjamin, den heer de Boer, over den toe
stand van de binnenschippers en het Sui—
kerwetje.
De interpellatie heeft al heel weinig op
geleverd. Dat vele binnenschippers een
moeilijken tijd doormaken was bekend. Bij
de interpellatie is dit door niemand in twij
fel getrokken. Wel is daarbij gebleken, dat
de methoden van die Schippersvereeniging
den toestand der schippers nog slechter heb
ben gemaakt, terwijl andere factoren (be
tere wegen, vrachtauto's en malaise) het
hunne hebben gedaan om ook in dit bedrijf
achteruitgang te veroorzaken.
Intusschen heerscht in tal van bedrijven
malaise en de Overheid mag zich dus wel
tienmaal bedenken alvorens een bepaald be
drijf te gaan steunen. Een algemeene steun
regeling voor de binnenschipper wilde de
heer de Boer, doch hiervan wilde de Regee
ring althans voorloopig, niets weten. In
eerste instantie zijn de gemeenten verplicht
zoo noodig steun te verleen en en het onder
zoek, door een aantal belanghebbende Ge
meenten nam den toestand in dit bedryf in
gesteld, is nog niet beëindigd. Todh moest
de interpoli ant natuurlijk met éen motie
komen voor een algemeene steunregeling
van Rijkswege en ten spoedigste natuurlijk.
Een praemature demonstratie, waaraan
alleen de socialisten, communisten en de
heer Vos (Floris) meededen.
Wat het Suikerwetje betreft, men weet,
dat de Regeering daarin heeft opgenomen
een compenseerend invoerrecht voor som
mige soorten van suiker en wel tot een be
drag van 2.4Q per 100 kilogram. Een
compenseerend invoerrecht, <Lw.z.
een invoerrecht ter vergoeding van de las
ten, door de accijnswetgeving aan de bin
nen landsche industrie bezorgd. Een soort
gelijk compenseerend invoerrecht heeft
men by zout, bier, gedistilleerd en sigaren,
sigaretten en rooktabak. By, de suiker
kende men dit tot dusver niet. Neemt men
nu in aanmerking, dat de suikeraccijns een
aanmerkelyken last legt op den binnen
lander, waarvan de huitenlamder is vrijge
steld en dat de suikerbietenteelt een zeer
moeilijken tijd doormaakt, dan is het vol
komen te begrijpen, dat de Commissie-
Lovink met dit voorstel kwam en dat de
Regeering het in een wetsontwerp opnam.
Er is eer reden voor verwondering, dat dit
compenseerend recht er niet al lang was.
.En de oppositie tegen het wetje leek ons
dan ook niet alleen vrij opgeschroefd, doch
tevens niet vry van demagogie. Van een
aanslag op den vrijhandel was hier geen
sprake, al probeerden de heeren Marchant
en Vos (Floris) het ervan te maken. Maar
geslaagd zyn zy in hun bewijsvoering aller
minst. De socialisten gingen op dit punt
minder ver tfen de V. "D., door zich bereid
te verklaren met het wetje mee te gaan,
mits de accijns op suiker met een gelyk be
drag wordt verlaagd. Het een had echter
met het ander niets te maken. Kon men nu,
geheel onvoorbereid, zoo maar eventjes uit
spreken, dat de suikeraccijns voortaan ver-
Da Gamaanta an hat Nut.
Ean zasmaandalijkach ovarzlcht.
De gelijktijdige publicaties van de gege
vens van de Gemeente Spaarbank en Stor
ingsdienst en van de Nutsspaarbank over
de maand Juni, waarmede het eerste half
jaar 1930 wordt afgesloten, geeft ons aan
leiding aan deze cijfers bijzondere aandacht
te schenken.
Er is bij de oprichting van den Ophaal
dienst van de Nutsspaarbank en daarna
door het Gemeentebestuur nog al een actie
gevoerd tegen die instelling we herinneren
maar even aan het zeer onbehoorlijk mani
fest van 22 Mei 1928, waarin het Gemeente
bestuur de burgerij I11 haar welbegrepen
eigenbelang dringend aanraadt zich niet by
den Ophaaldienst der Nutsspaarbank aan
te sluiten, daar deze op geen medewerking
van het Gemeentebestuur aanspraak zal
kunnen maken, zulks om maar zieltjes te
winnen voor de toen in wording zynde ge
meente-instelling, die groote voordeelen en
garanties heette te kunnen bieden. Daarom
is het wel goed, wanneer een zekere periode
is afgesloten, na te gaan, of deze actie,
waaraan eiken grond ontbrak, toch- nog
resultaat heeft gehad. Dat blijkt niet het
geval te zijn.
De Juni-cijfers geven voor de Gemeente
lijke instelling een inlegbedrag aan van
108.847.21, waarvan aan spaarbankgelden
21.190.01. De terugbetalingen bedragen
voor de Spaarbank 12241.51 en voor den
stortingadienst 68.102.23. Hieruit blijkt
dat de meerdere spaarbankinleg nog geen
9000.bedraagt. Het feit dat bij den Ge
meentel ijken Stortingadienst tegenover een
inleg van 82.657.20 een terugbetaling staat
van 63.102.23, wijst uit dat dit wel zeer
vlottend kapitaal is, dat voor de gemeente
instelling van geen waarde ie.
Bij de Nutsspaarbank is de toestand ge
heel anders. Daar is op het totaalbedrag van
den inleg van 144.239,60 een terugbetaling
van 83.026.16, zoodat er een overschot is
van 60.491.Ruw genomen staat het
dus zoo dat het overschot van den totaal-
inleg bij de Nutsspaarbank c.a. 45 be-
bedrag van byna 4 Vn ton aan 't eind der
6 maanden maar 36.144.96 in kas is geble
ven.
Bij de Nutsspaarbank is dat wel heel an
ders. Daar bedroeg de totaal-inleg over de
eerste 6 maanden, wij hebben dit uit de
maandstaten becijferd, 859.601.60, waar
tegenover staat een bedrag van,/ 566.158.77
aan terugbetalingen, zoodat er een overschot
aanwezig is van 324.442.83. Dit cijfer van
bijna 314 ton meer-inleg stelt het overschot-
bedrag van 109.956.81 van den gemeente
lijken dienst, waaronder dan nog ruim
36.000.zeer vlottend geld, wel in de
schaduw.
Uit deze cijfers blijkt wel dat de pogingen
In Mei 1928 en later door den wethouder
van financiën Van Staal ook in den Raad
gedaan om de spaarders af te houden van
de Nutsinstelling, een jammerlijke misluk
king is geworden, want de Nutsspaarbank
neemt gestaag in bloei toe, hetwelk ook
wordt gedemonstreerd in het stijgend aan
tal inlagen, dat de afgeloopen maand byna
de 5200 heeft bereikt. In hoeverre de ge
meentelijke instelling aan de opgewekte
verwachtingen beantwoordt, is uit de tot
nog toe gepubliceerde cijfers met te beoor-
deelen. Deze cijfers zeggen ons, zonder
nadere gegevens, niets.
Wel blijkt er uit, dat het publiek er niet
vatbaar voor is dat de Gemeen topinstelling
voortgaat met publicaties van omzetcijfers,
welke zyn samengesteld door bijeenvoeging
van de bedragen van inlagen en terugbe
talingen, hetgeen voor de positie der in
stelling van niet de minste beteekenis ls.
Wanneer de Gemeente-instelling nu op haar
eerste half jaarstaat met een omzetcijfer pa
radeert van 1.012.294.96, dan zegt dat
cijfer niemendal. Dat bedrag kan door over
schrijvingen in opdracht van of ten behoeve
van Gemeente-instellingen b.v. nog veel en
veel hooger worden, waardoor wèl meer
werk door de bank wordt verricht, maar in
wezen heeft die instelling daaraan niemen
dal. Daarom ware het wenschelijk dat deze
draagt, terwijl dit bij de gemeente op c.a. i gemeente-instelling dit allesbehalve nobel
OR C/„ neorlrnmt nraarnnJnr Hon uit kot al- cphaai» VlWirtjmn H/-ktpPWPOA Het.. Hpt ist
26 neerkomt, waaronder dan zit het al
lergrootste (twee derde) deel zeer vlottend
geld.
Een vergelijking over het eerste*halfjaar
doet zien dat bij den Gemeentedienst een
spaarbankinleg was van 120.277.18, waar
op 46.466,33 is terugbetaald, zoodat er
een overschot is van 78.810.85. De Stor
tingadienst geeft een ontvangst aan van
440.84i8.20, daartegenover een uitgaaf van
404.703.24, waardoor van dat beduidende
gebaar voortaan achterwege liet. Het is
niet in orde, dat een overheidslichaam
cijfers geeft, die een misleidenden indruk
kunnen teweeg brengen.
Uit de begrooting voor het komende jaar,
waar de cijfers van het vorig jaar moeten
worden opgenomen, zal moeten blijken in
hoeverre deze instelling van nut is geweest,
dan wel alleen een schadepost voor de ge
meente is geworden.
scheidene millioenen minder mag opbrengen
en dit temeer daar vryi kort geleden de sui
keraccijns verlicht, is (met een veel grooter
bedrag) door de afschaffing van de 20 op
centen, die daarvóór aan ji#t_ Leeningfonds
ten go&de kwamen? Neen, naturlylc Reeft
minister de Geer dezen eisch afgewezen en
even natuurlijk heeft de Kamer de socialisti
sche motie afgewezen. Nog minder ver
heeft een communistische motie-de Visser
het gebracht, die zonder eenige voorberei
ding de Kamer wilde laten uitspreken, dat
de geheele suikeraccyns weg moet, wat de
Staat een kleine 50 mil li oen per jaar zou
kosten. Aan dezen dwazen inval heeft be
halve de voorsteller alleen de heer Floris
Vos van Stad eft Land, die zelden een ge
legenheid laat voorbijgaan om te toonen,
dat ihy bij vergissing Kamerlid is geworden,
zyn stem gegeven.
Het wetje is tenslotte met 50 stemmen
tegen 23 aangenomen. Alleen de S. D., V.
D., een Communist en de heer Vos hebben
tegen gestemd.
Dr„ Bierema, die namens de liberale frac
tie heeft gesproken, zette op zakelijke en
overtuigende wijze uiteen, dat hier van een
ingaan tegen den vrijen handel geen sprake
is. Minister de Geer kon zich ten deze ge
heel by den liberalen woordvoerder aanslui
ten. Van protectie kan men hier niet spre
ken. Er wordt slechts een «ind gemaakt
aan de protectie (bevoorrechting) van het
buitenland.
De schempere critiek van mr. Marchant
op de liberalen was dan 'ook geheel mis
plaatst, hoe weinig zij van beginsel veran
derd zijn, bleek het best uit de herinnering
aan het feit, dat niemand minder dan mr.
van Gijn, £ot voor kort den leider der libe
rale Kamerfractie, een compenseerend
recht op bier verdedigd heeft, terwijl inr.
van Gijn de leider is van de vrijhandelaren,
in ons land. Neen, waarlijk, mr. Marchant
is den laatsten tijd al heel erg ongelukkig
in zijn uitvallen tegen de Liberalen.
Denkt de V. D.-leider met deze methode
eigen positie en die van zyn party te ver
sterken? Dan denken wij hierover anders!
Ftin»!«t
Ba onrust in Finland.
Een groote opmarsch naar
Helsingfors.
Juist op het oogenblik, dat het Neder-
Landsch Volkenbondsgezelschap onder lei
ding van mr. J. Schokking een bezoek
brengt aan Finland, waar ook Prins Hen
drik by aanwezig was, verkeert Finland
zelf in een eigenaardige crisis.
De laatste dagen kwamen er telkens be
richten over het aftreden van het kabinet,
die kont daarna weer werden tegengespro
ken maar die tenslotte juist bleken te zijn.
Thans melden de jongste telegrammen,
dat de president der Finsche republiek aan
den voormaligdh ryksregent Senator Svin-
hufvud opdracht heeft gegeven tot vorming
van een nieuwe concentratiekahinet, welke
opdracht door hem is aanvaard.
Dit concentratie-kabinet beoogt op doel
treffende wijze dan tot dusver mogelijk
bleek den stryd aan te binden tegen het
Finsche communisme. Want alles staat
ginds in het teeken van den strifd tegen de
zen gehaten vijand van de binnenlandsche
orde.
De onrust ie mtuseohen in Finland nog
niet zoo groot geweest sedert de dagen voor
het uitbreken van den burgeroorlog. Het
zyn vooral de boeren, die zich tegen het
communisme fanatiek verzetten, en het
brandpunt van dit verzet ligt in het dis
trict Lappo in het nood-westelijk deel van
de republiek. Het is gekomen tot stich
ting van een Bond onder het motto „slot en
grendel van Finland", die het communisme
in Finland tot op den wört^l wil uitroeien.
De landbouwregeering van KaJJio heeft
intusschen haar zwakte tegenover de Lap-
pobeweging onweersprekelijk bewezen. Ter
wijl de Lappo-aanhangers bekende commu
nisten ontvoerden, werden de leiders der
beweging vriendelijk ontvangen door den
president der republiek, waarby de Lappo-
menschen opheffing van de grondwet ver
langden!
De Rijksdag kwam 1 Juli in buitengewone
zitting byeen. Van de 23 communistische
afgevaardigden waren er 15 present. Of zy
ook verder in den Rijksdag verschijnen zul
len, staat te bezien, daar de aanhangers der
Lappo-beweging hebben aangekondigd, het
onder alle omstandigheden te verhinderen.
Het protest van sociaal-democraten en com
munisten tegen deze gewelddadigheden
heeft niet veel uitwerking gehad.
De Regeering heeft den Rijksdag drieër
lei voorstellen gedaan tot beveiliging van
de republiek. Van de zijde der Lappo-bewe
ging zijn daarop nog verderstrekkende
amendementen ingediend. Alles beoogt
den invloed der communisten in het staats
bestuur te beperken tot het uiterste, zoo
njet geheel te weren.
Over den oorsprong der Lappo-beweging
loopen de imeeningen uiteen. De een ziet het
uitgangspunt in religieuze, piëtische
stroomingen, de ander in de landbouwcrisis.
De laatste heeft in ieder geval de beweging
uitermate versterkt.
De leider, Vihturi Kosola, een „breedge
schouderde, verweerde boer met sterke
oogen, besliste bewegingen en resolute
spraak" verklaarde tegenover een redacteur
van het Deensche blad Politöcen, dat de be
doeling is alle communisten uit staats
bestuur en het bestuur der gemeenten te
verwijderen tot versterking van het parle
mentarisme. „Wij willen wettige toestan
den in 't leven roepen, eventueel met onwet
tige middelen," Hij verklaarde dat de bewe-
Lout bladen uil het Dagboek
van een Gouwenaar,
,/dach Galde drangt
Am Galde hdngt
Doch Allesl Ach wir Armen."
GOETHE.
Vrijdag 4 Juli.
Vannacht had ik een geestigen droom.
Ik lag te bedmijn handen ophet witte
laken, myn hoofd wat hooger in de kus
sens opgericht. Mijn vensters stonden
wifd open. Het was een zoele nacht en
windstil, de omtrekken van dingen waren
vaag-ortduidelijk te zien. Ik nam een
zwaren geur van lindebloesem waar en
ik hoorde helder watergeruisch in het
grachtje voor mijn woning.
Toen zag ik iets bewegen, aan het voe
teneinde van mijn bed. Het geleek het
beeld van een tooverlantaarn, doorzich
tig, het bewoog zich evenwel.
Voor mij stond een man in de kleeding
der 17de eeuw. Hij droeg een grooten
hoeki met veeren en een pruik waarvan
delokken hem aan de schouders vielen.
Zijn kleeding was kleurrijk, met kanten
kraag en manchetten. Om de heupen was
een sjerp met degen. Ik zag dit alles dui
delijk, maar ik gevoelde geen vrees, hoe
genaamd
Met donkere oogopslag zag de gedaan
te mij aan en sprak:
...,Jlottelaar, verhef u van uwe leger-
stevJel" Ik stond werktuigelijk op en
kleedde mij haastig aan. „Gedraag u niet
zoo langwiflig, haast u en volg mijl" Ik
had op dit moment pas mijn overhemd en
broek aanmaar reeds verliet de wonder
lijke man mijn kamer en ik moest mede,
of ik wilde of niet. Op straat gekomen
sloeg hij rechts af, weldra waren wy op
de Fluweelensingel. Ik merkte met ver
bazing op dat zijn lederen laarzen geen
geluid maakten op het Goudalite-dek. Op
het einde van de Bleekerssingel schrok
ik plotseling hevig. Juist op het kruispunt
daar zag ik een vurige gedaante, welke
zich als in ondragelijke krampen kromde
en wond.
„Vrees niet Sijbrand, dat is niets, gij
hebt gisteren te lang in de poffertjes
kraam getoefd, 't is enkel een spritistisch
nagloeien van den verkeersagent, die hier
by dag zijn gestel staat te ondermijnen."
Ik volgde opnieuw den vreemdeling,
maar nu begon de ellende pas. Eerst
stootte ik mijn maag aan een balk, de
welke dwars over den weg was geplaatst
(de geest zweefde er ijl doorheen), toen
zag ik het spook plotseling in den iiiond
angst, het hoofd omlaag, in een donkeren
afgrond, welke in 't midden van den
Kleiweg gaapte.
Toen ik eindelijk weer was over etna
gekrabbeld, stond de geest naast mij, be
zag my met vlammende oogen en sprak:
„Honderden jaren geleden was ik Bur
gemeester van deze stad. Het was in het
rampjaar 1672 dat wij, de stedelijke Ma
gistraat besloten de gemeentekas in vei
ligheid te brengen; wij kozen een onge
wone schuilplaats en begroeven haar op
deze plek. Maar spoedig stierven wjj al
len, het goud bleef waar het was. Maar
nu... nu de financieele toestand dezer
gemeente naar mijn ouderwetsche be
grippen allertreurigst is, en waar men
middelerwijl op het punt staat deze heir
baan te bedekken met een, de eeuwen
trotseerende teerachtige substantie, nu
ben ik uit het graf opgestaan om U, myn
vriend, deze schat te wijzen. Breng haar
naar de Gemeente-Spaarbank en naar
den Wethouder van Financiën!"
Als gemagnetiseerd begonnen mijne
handen te graven in den zwartblanken
modder en na een kwartier uiirs vond ik
een ijzeren kist. De Burgemeester bekeek
het voorwerp nauwkeurig en knikte goed
keurend. „Het is wel, begeven wij ons
huiswaarts!' 'sprak de geest en verdween.
Ik bracht de kist op mijn kamer, begaf
mij te bed en sliep spoedig In.
Helaas, Wethouder van Financiën, toen
ik zooeven ontwaakte was de schat ver
dwenenI
ging niets met fascisme te maken heeft.
Een dictatuur wordt niet gewenscht.
Maandag zal een groote boerenopmarsch
naar Helsingfors plaats hebben, waarvoor
zich reeds 10.000 personen hebben aange
meld. De deelnemers blijven ongewapend.
Geen wonder, dat in Moskou de loop de
zer dingen met onrust wordt bekeken.
BUITENLANDSCH NIEUWS.
DUITSCHLAND.
Eernstig bootongeluk by Odessa.
Zestien personen om het leven
gekomen.
Volgens een bericht uit Odessa heeft een
ernstig bootongeluk plaats gehad, waarby
16 passagiers om het leven zyn gekomen.
Toen een reisgezelschap, dat de archeolo
gische opgravingen te Olviopol bij Odessa
wilde bezichtigen, aan land zou gaan, sloeg
de boot om. De 45 inzittenden geraakten te
water en het gelukte slechts 29 personen te
redden.