MAANDAG 1 September a.s.
hql lij ui Militates
OPENING
A.VERBLAAUW
Rijks H.B.S. Gymnasium
BoekhandefVAN BURK
Lewensteins Kaainacbioes
HH&V
VAV
SrirnilMi iühe
REEUWIJKSCHE PLASSEN
MEUBELMAGAZIJN
mmmmmH
H RADIO
P. BAKKER,
iBleaaiseer-liriebliiig SE 1111 Ui.
TRAPPEN EN TUIER WERKEN
De Goudsche Fruithandel
Blijvende Uaargolving
KLEIWEG 88
I Voor Lips' Brandkasten en Slotenfabriek I
LJO
ELKEN ZONDAG
vaart de Motorboot van V.V.V. naar de
Dames- en Heerenmaatkleeding
Kaashandel P. 6. TEEKENS,
Inrichten, bijhouden en eontroleeren
van Boekhoudingen
Maandelijksch Winstoverzicht
Belastingzaken, Assuranties
5°
Bleekerssingel 29 - Telefoon 544
H. Brouwer de Koning,
C. VAN DEN HONDEL
HEDENMIDDAG 3 UUR
KLEIWEG 37-41
Gebr. Kamphulzen
Fraai Sterk Goedkoop
I IS DE AGENT P. BOND Pz., GOUDA. I
gemeenschappelijke belangen, die een band
vormen, en de gemeenschappelijke behoef
ten. Dat heeft tot onvermijdelijk gevolg,
dat het saamhoorigheids- het gemeenschaps
gevoel en daarmee ook het nationaal be-
wuatzyn Verslapt. Bij ,opoa Hollanders, die
wat eenzelvig van aard en sterk individua
listisch van aanleg zijn, is dat in bizondere
mate het geval. Daarom zjjn voor ons die
publieke feestdagen zoo bizonder noodig.
Ze doen ons de gemeenschappelijkheid, het
behooren bij de anderen niet alleen met de
oogen van ons verstand zien, maar ook ge
voelen in het opgaan in eenzelfde feestelijk
heid, het genieten van eenzelfde vreugde.
Ieder van ons heeft dat op zulke dagen en
voeral dan in geestdriftige, feestelijke bij
eenkomsten wel eens gevoeld. Wijst ons dan
bovendien de oorzaak van de feestelijkheid
nog op Het bestaan van een gemeenschap
pelijke» band, op de saamhoorigheid, zooals
dat op nationale feestdagen het geval is,
dan gevoelen we die saamhoorigheid nog
sterker en intenser. En dit saamhoorig-
heidagevoel, dat ons gemeenschaps- en na
tionaal bewustzijn opheft, beurt ook onze
eigen stemming, ons eigen wezen omhoog
en geeft ons daarmede een frisscher en
nieuwe kracht
Zoo werken langs twee zijden de open
bare feestdagen tot ontspanning en opbeu
ring en daarmee tot versterking van ons
individueel leven. Door de versterking van
het saamhoorigheidagevoel komen ze ook
de gemeenschap, die bij iedere versterking
van het individueele leven reeds wint, nog
direct ten goede.
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
MXXXVII.
Het ontstaan van den Haag.
Het valt wat nioeielijk zich in de geschie
denis in te denken wanneer jn«n leeBt, dat
er een tijd was dat oijv. den Briel belang
rijker stad was dan Rotterdam en dat Wate
ringen lueel wat gewichtiger was dan den
Haag. En toch het zoo geweest.
Den Haag is ontstaan in het midden der
dertiende eeuw, tloen het grafelijk jachthuis
was gesticht ter plaatse van het huidige
Binnenhof aan den verkeersweg van Wate
ringen naar Leiden. Op de z.g. Plaats die
thans nog vlak bij het Binnenhof ligt, was
de pleisterplaats voor de jachtstoet^ Daar
was natuurlijk pen logement en een stalling
te vinden in den kring van de dienstwonin
gen voor het jachtverblijf.
Bchetenmgen is veel ouder dan den Haag,
maar lag daar ook een heel eind van ver
wijderd. Langs de geplaveide wegen die er
thans zijn, ia een waudeliug van de Plaats
naar Soheveningen nog altijd er één van
arie kwartier. En vroeger wa# er geen weg
en had men door do duinpaden te gaan die
vuil1 en allesbehalve recht toe recht aan
waren. Het is do groot» onvergetelijke ver-
dienste van Huygeus Jat hij een kaars rech
te weg van den Haag naar het strand aan
legde en daardoor voor goed den Haag aan
d» zee bond.
Verder lagen aan den Haag de dorpen
Eykenduinen en Nieuwveeu, die beide groo-
ter waren dan die Hagbe. Eerst in het mid
den der veertiende eeuw was de nederzet
ting om het jachtverblijf ai aardig toegeno
men en ontwikkelde zich.eenige straten ter
plaatse waar nu de Hoogstraat ligt die als
een zijstraat van de Plaats kan gelden en
het verlengde daarvan de weg naar Nieuw-
veen, de Veenestraat.
Even buiten het centrum meer in de rich
ting Van het Weetland, ontstond de Geest
waar de parodhiapaap woonde. De naam
Pastoorswasande herinnert heden ten dage
nog aan diens verblijf. Dichter om het jacht
verblijf kwamen grootere heerenhuizen dje
bestemd waren voor het verblijf der jacht-
ganooten van den graaf. Ze stonden parallel
aan het jachtslot en vormde het begin van
den tegen woo rdigen Vijverberg.
leder die zich daar vestigde, hetzij tijde
lijk, hetzij voor goed, bracht meerheven in
het dorp en deed de bevolking tdhnemen.
Zoodat aan het einde van de veertiende
eeuw al een centrum was ontstaan die de
omliggafide dorpen in grootte verre overtreft
Het Binnenhof wasuitgebreid, de voorhof
ervan, het Buitenhof, was al roet huizen be
zet en naar alle kanten was de Plaats uit
gebreid tot een dorp dat beteekenis kreeg
vooral omdat de eigenaars van het jacht
slot een groot deel van het jaa^vertoefde.
jToch kwam er toen stilstand in\den groei
en was er niets dat er op duiddeXdat den
Haag eenmaal een zoo geweldige vl^ht zou
nemen.
In de zeventiende en achttiende eeuw was
66 'duizend, in 18TO 90 duizend, in 1880 lt3
er een geleidelijke groei, maar bij de eerste
nauwkeurige volkstelling die in de eerste
jaren van de negentiende eeuw plaats had,
bleek het aantal zielen de veertig duizend
gepasseerd. Een halve eeuw later was het
duizend, in 1900 200 duizend en thans hx
1930,435 duizend zielen. De groote aanwas is
dus vair d» laatste zestig jaren en in iets
meer dan een eeuw is het aantal vertien
voudigd.
Toch is het oppervlak van het oude den
Haag niet zdhveej uitgebreid hetgeen een
gevolg hiervan Is dat de enorme duinterrei-
n^P Hoogamha^it werden gerekend.
Eerst Loosduinen is het groote stuk gefeest
da» hst grondgebied als zoodanig vergrootte.
- Een goede 3000 Hectare is nu dit gebied en
allpeji Rijswijk, Voorbrug en Wassenaar een-
maal bij den Haag getrokken gullen zijn is
eeq aanzienlijke uitbreiding te verkrijgen.
Een vesting .is den Haag gelukkig nooit
geweest. Mén heeft wel Singels gegraven
en later den cirkel uitgebreid, maar wallen
die de uitbreiding altijd op een verschrik
kelijke mapier in «denweg stonden, zijn er
nooit geweest. Dit is een groot geluk, want
de bevolking hoopte zich dientengevolge niet
op een punt op. De singels en grachten zijn
bizonder nuttig gewfeeet en het grootst» nut'
Kwakken op de Plassen.
sn rtieumatlek
let er op (tel op eik.
MM bat woord "Bagar" staat MN '3
bewijzen zij1 thans nu de meeste zijn ge-
dempt en tot breed» verkeerswegen gewor
den zijn.
Een belangrijk element in de ontwikkeling
is geweest de spoorweg Amsterdam—Rotter
dam. In 1843 werd het eerste station ge
opend dat een heel eind buiten do kom van
den Haag lag, maar dat onmiddellijk aan
leiding gaf toi uitbreiding van de stad in de
richting van het station. Het veel later
gebouwde staatsspoorstation grensde vlak
aan het bebouwde gedeelte en aau het Haag-
sche Bosch, zoodat hier geen rechtstreek-
sche aanleiding tot uitbreiding was.
Ver-weg lagen Scheven in gen, Loosduinen,
Rijswijk, Voorburg en Wassenaar, maar
thans is dat alles veranderd. Niemand kan
meer een scheiding vinden en alles loopt
inéén. Zoo gaat de ontwikkeling nog steeds
voort en den Haag dat nu al een-oppervlak
te heeft zoo groot als Parijs zal eenmaal
daar een heel eind boven uit gaan.
Als in 1950 den Haag zijn 700-jarig be
staan kan vieren zal het als er geen veran
dering komt, het aantal zielen wel de 700
duizend gehaald hebben met inbegrip der
dri» omliggende gemeenten.
Zoo is uit het jachtslot van e«n pleister
plaats voor ruiters en jhchtkoetaen deze
groote stad gegroeid die nu een wereldrepu
tatie heeft.
En in deze overtuiging, vol trots als Ha
genaar, gaat uwe briefschrijver, genoegelijk
met vacantie en spijbelt hij de voigende
week één maal. HAGENAAR.
MODEPRAATJE
Vóórboden van den Herfst.
Zooals in de dagbladen verluidt, hebben
de modekoningen de hoofden bi; elkaar ge
stoken en is er bij het uitbrengen der nieu
we heitstmode heel wat te doea geweest. De
vraag of de rckleen „kort of lang" zouden
zijn, heeft veel stof doen opwaaien en naar
het schijnt n.oeten de heeren het lang niet
eens zijn, wat er op dit gebied gelanoeerd
zal worden.
Voor de élégante toiletten sciiijnt d© strijd
echter beslist Die laten zij zich in geen ge
val ontglippen, die blijven lang en worden
zoo mogelijk nog langer. Het kan niet meer
geduld worden dat de eenvoudig-lieve kort
gerokte modellen zoo maar door 2de en 3de
jrangs huizen nagemaakt worden. Dat ie een
ramp gebleken voor de Hauteoonture en
men zal zich wel wachten dezen verkeerden
toestand nag langer t» laten voortduren.
„Veel lfengte" en dus „veel stof" is de
leuze en van deze ,ftof één zóó gecompli-
oeerd model, dat alleen de fine-fleur der Pa-
rijsche^oouturièrea van de heel fijne détails
iets terecht zullen kunnen brengen.» Met den
smaak van het publiek dat in onzen tijd
van snelverkeer «iet van de lastige lange-
rokken gediend is, wordt niet al te veel no
titie genomenOf toch 1 Voor <te straat,, voor
sport- en voor wandeldoeleinden blijft de
voetvrije rok favoriet, alleen zal hij, om
even weer te dóen aansluiten bij het mo-
dieuse silhouet, een handbreed langer wor
den zoodat hij weer bijna tot den enkel af
daalt.
Dit ia voorzeker eene lèngte, die door ve
len geapprécieerd wordt en daarom zullen
dte „trotteurs", deze eerste herfst- en wan
deljaponnetjes eene prettige lengte erlangen.
Voeg daarbij de fraaie degelijk» stoffen, die
door de Franscbe stoffenindustrie gebracht
worden en ge hebt als resultaat waarlijk
mooie en degelijke kléedjng, naar zeer te
waardeeren modellen.
De stoffen die bedoeld worden zijn van
eene zware zijde-achtige soort, zeer voeg
zaam en zeer rekbaar, met in gewezen zeer
kleine patroontjes die eruit zien of zij oplig-
gen. Het weefsel heeft ook wel iets mohair
achtigs in zijn aard, dat door de tegenkant
der stof, die soms van eene geheel andere
kleur is, wordt teweeggebracht. Plooi-effec-
ten geven de vroege-luer fstj aponnen «en
slank aanzien, terwijl de klokstrooken min
der rond van coupe zijn en de slanke „out
line" dus ook in de hand werken".
Tot de vroege-hferfstcoUtecties behooren ook
de tricotages, die dit seizoen eene groote
vogue tegeinoet^aan. Door den koelen zomer
waren ze in het buitenland reeds' zeer popu
lair, men zag haast evenveel pull-over- en
jumperpakjes als gewone japonnetjes en
daar de herfstmode hierop voortbouwt,
brengt ze decs© prettige kledingstukken in
de nieuwe, zeer afwisselende uitgave.
Zoo heeft d» nieuwste pull-over, een Iob-
gracieusen, ietwat overblousenden vorm!
Want weet, hij wordt door een strakken
band afgewerkt die hem wat doet overblou-
sen, wanneer hij, en dat is mode's voor
schrift, in den rok, bij wijze van blouöe, ge
dragen wordt. Geen wonder dat de gladge-
weven pastelkl^jrige pull-over, dan ook een
aardig wit- (of afstekend) kraagjie en revee-
tjes heeft, dat deee revers soms tot aan de
taille doorloopen, dat ze soms in een soepe-
len jabot worden omgezet!
Dezelfde élégant» tendenzen heeft d»fuorie
ook ten opzichte van de nieuwe vestefi.
Deze zijn alle van mouwen en van een
ceintuurtje voorzien en zij zijn coo prachtig
«n kleurrijk mefc ingelegd» reepen bewerkt,
dat ze een zeldsaam fleurig effect maken.
De vesten zijn soms van effe» shawl-wol in
een rechten breisteek uitgevoerd. Vaker zijn
ze van naturelkleurige öhetland-wol, in een
yeer vast breisel gewerkt, zoodat ze een
extra elastisch weefsel opleveren.
De nieuwe h«riatmode houdt ook rekening
met de regen-mogelijkheid Ze brengt'zoo
wel regenmantels van zijden ruitenstoffan
niet «ene tegen laag van dun gummi als man
tels van kleui-gepatroonde tweedstof, die
imperméabel gemaakt is.
GRACE ALLAN.
Tot zoover het verslag van den heer Hoff-
loff- I
eten-
KWAK.
Teekening Annie Roes.
Toen tien jaar geleden de Goudsche Orni
thologische Club werd opgericht, was een
der eerste punten van het werkprogramma,
dat werd opgesteld, het verzamelen van ge
gevens, die betrekking hadden op de ver
spreiding en het voorkomen van de vogel»
in de omgeving van Gouda. Na eenige jaren
hard werken was een zoodanige collectie
gegevens verkregen, dat tot samenstelling
van een Avifauna Goudana, een lijst der in de
omstreken van Gouda in wild.en staat waar
genomen vogelsoorten kon worden overge
gaan. Deae lyst werd opgenomen in „De
Levende Natuur" van Dec. 1922 en Jan. en
Febr. 1923; ze telde toen 166 soOTten. Na
dien is het aantal soortep ,ilal in onze om
geving hetzy broedend, hetzij op deti
trek werd gesignaleerd, tot over de 170
aangegroeid en zyn «en groot aantal nieu
we gegevens over de verschillende vogel
soorten byeen gebracht. In de laatste jaar
vergadering van de Goudsche Ornithologi
sche Club, op den oprichtingsdatum 16 Aug.
1930, werd dan ook besloten tot hernieuwde
uitgaaf van onze Avifauna Goudana over
te gaan. Toen we dat besluit namen, konden
we moeilijk denken, dat reeds den volgen
den dag een nieuwe vogei soort aan onze
lijst zou worden toegevoegd. In de Goudsche
Courant van 18 Aug. is reeds in een kort
bericht melding gemaakt van de waarne
ming, die tijdens een excursie, die enkele
leden van de club op Zondag 17 Aug. naai
de Reeuwijkache en Sluipwyksche Plassen
maakten, werd gedaan.
Van een der deelnemers aan deze excur
sie, den heer E. J. A. M. Hoffman ont
vingen wy een eexvigszins uitvoerige be
schrijving van deze hoogst interessante en
belangrijke waarneming, die we hier in ex-
tenso laten volgen.
e
Zondagmorgen 17 Aug, ongeveer half
twaalf, bevond ik mij, tezamen met de leden
der GoudscHl Ornithologische Club, de hee
ren Jan P. StJtybos, lr. Chr. P. G. J. Smit
en B. Siwanenburg in eenige kano's op de
plas „Elfhoeven", nabij Reeuwy'k. Het was
zeer zonnig zomerweer, en de eerste mooie
dag na de lange regenperiode van dezen
zomer.
Toen wij, laiigzaam voortpeddelend een
der kleinere eilanden naderden, die gelegen
zijn ongeveer tegenover het midden van de
Lange Ka, vlqjren vlak voor one plotseling
twee zeer groote vogels met tragen regel
matige» vleugelslag vanuit de hooge strui
ken op.
Onmiddellijk gevoelden wij allen die
eigenaardige schokkende gewaarwording,
die ieder waarnemer ondergaat, die zich in
eens voor een totaal onverwacht raadsel
ziet geplaatst.
Menspeurt" iets belangrijks en de meest
wonderlijke gedachten gaan iemand door
het hoofd.
Zonder de minirte aarzeling zetten wij
het tweetal na; onze kano's schoten door
het water en wat my betreft, ik herinner
my, dat mijn eerste gedachte was aan
Bruine Kiekendieven, een idee dat ik on
middellijk weer moest verwerpen, omdat ik
duidelijk zag, dat de onderzijde der vogels
geheel wit was gekleurd. Toen kwam het
denkbeeld aan Mantel meeuwen nog even by
my op, maar ook dit moest als absurd wor
den terzyde gesteld, want Meeuwen plegen
niet vanuit de toppen der boo men op te
vliegen. (Later bleek het mij dat ook Etry-
bos even gedacht had aan een groote Meeu
wensoort, n.l. den Grooten Jager).
Wij zagen nu hoe de beide groote, ge
heimzinnige vogels een bocht beschreven en
recht voor ons uit neerstreken in het hooge
pgaande hout van het eiland „/Oswald"
'oen zy die zwenking maakten, bemerkte
met zekerheid, dat wy met een reiger-
at té doen hadden. Ik zag hun gedrongen
tatyelijk. hreeden romp, ik zag hun lange
hteren gestrekte pooten en kon
Hen, dat hun b re ede fraai gebogen
en aan de einden egaal afgeronde vleugels
donker waren gekleurd. Eén der vogels
bleef goed zichtbaar zitten boven in een
boom, blijkbaar scherp uitkijkend naar het
naderend gevaar.
Op dit oogenbük dacht ik aan den Kwak,
maar ik wachtt^ftiy wel die gedachte te
uitten, want ze scheen nogal fantastisch en
men maakt zich niet gaarne belachelijk.
Maar Strybos, die op dat moment over zyn
prisma-kijker beschikte en wifens positie
bovendien iets gunstiger was dan de onze,
riep ons juichend zijn diagnose al tegemoet
„Kwakken!"
Toen wy vlakby het eiland gekomen wa
ren, konden wij1 den eenen vogel beter op
nemen. Er was toen geen twijfel meer. Het
was een forsch beest, blinkend wit op borst
en buik, met een langen snavel en lang*
pooten. De rugzijde was zwartblauw ge
kleurd. Strybos zag door zijn kijker de lan
ge sierveeren achter aan den kop en de zeer
licht gekleurde pooten.
Dezé momenten waren beslissend, want
eepaklaps veerde de vogel op, dadelijk ge
volgd door den tweeden, dien wij niet had
den zien zitten en met kalmen wiekslag
langzaam styg&d vloog het tweetal, als om
een laatsten twijfel weg te nemen, vlak
ovnf onze hoofden heen om, hoog aan den
hemel, weg van de Plassen koers te nemen
in Zuidelijke richting.
De Kwak of Nachtreiger zijn weten
schappelijke naam luidt Nycticorax nyeti
corax nycticorax (L.), wat letterlijk te ver
talen is door Nachtraaf is een reiger-
achtige vogel, ruim een halve meter lang*
en met een vleugelspanning van ohgeveer
een meter. In het prachtkleed, waarvan een
fraaie teekening hiernevens staat, zyn de
bovendeelen van het veerenkleed diep zwart
met een metaalachtigen blauwen glans; de
vleugels zijn blauwgrijs, de overige veeren
wit of iets geelachtig. De drie verrukke
lijke, wel 20 c.M. lange, sierveeren aan het
achterhoofd zijn zuiver wit. De iris, aan
vankelijk geel, wordt later prachtig rood;
de naakte teugel en de snavel zyn zwart,
de pooten geelachtig tot vleeschkleurig. By
de jonge vogëlp zyn de kleuren heel wat
minder scherp tegen elkaar afgegrensd; ze
zyn meer grauwachtig.
In vroeger jaren was de Kwak in ons
land, vooral in Zuid-Holland, niet zoo'n
zeldzame verschijning. Op het Schollevaars
eiland, eertijds gelegen in de moerassige
plassen tusschen Nieuwerkerk aan den IJs-
sel en Kralingen, kwam de Kwak, voordat
deze plassen werden drooggelegd, in groot
aantal voor en, blijkens een oude, alleen in
manuscript bewaarde kroniek van Jacob
Lois, getiteld „Oude ware beschryvinge
van Schielant", kwamen in een bosch by
Zevenhuizen (Z.-H.) voor: „seer groote
guantiteyt van reygers, quacken, lepelaers,
krayen, kauwen ende meest van alle noch
schollevaers ende diergelycken gevogelten
noch meer." Ook in een 17de eeuwsch reis
verhaal van Gotfr. Hegenitius „Iti-
nerarium Frisio-Hollandicum" (Lugd. Bat.,
1630, p. 136) wordt melding gemaakt van
het voorkomen van Kwakken in een- bosch
by Zevenhuizen.
N o z e m a n, de schrijver van het groote
vyfdeelige standaardwerk „Nederlandsche
Vogelen" (verschenen te Amsterdam in de
jaren 17901829), dat een der kostbaarste
werken is uit onze Goudsche Librije, zegt
in deel II op pag. 162 over den Kwak o.a.:
„En de heer Willughbey» die geen gewag
altoos maekt (zoo weinig als Ray) d&t deeze
soort van Reigers ergens in Engeland
wordt gevonden, heeft zyne aenteekeningen
wegens onzen Kwak geschreeven by of in
Zevenhuizen in Holland, naer een jong voor
werp, welk hy aldaer had opgedaen, niet
lang nadat het uit zyn nest gekoomen was
(Fr. Willughbey, Ornithologiae libr. III
pag 204, III).
In de voorige eeuw was het Z e v e nh u i-
zensche Bosch vermaerd wegens de
daer in broedende vogelen. Er was, onder
anderen, eene menigte van Kwakkennestenr
en alle zomers maakte men plaizierpartyen
van uit de omgeleegene plaetsen derwaerts
te gaen, om Kwakken te schudden
en Scholvers te stooren, dat is, om uit de
kruinen der boomen, waer in de Kwakken
broedende geweest waeren, de nog niet vlug
ge jongen deezer vogelen neer' te schudden.
En alhoewel dat Bosch met veel van het
daer rondomgeleegen land bereids voor
veele jaren was weggeveend geworden, be
hielden echter de Kwakken, gelyk de
Lepelaers en Scholvers, die er ge
woon waren te nestelen, den zelfden visch-
ryken oord; vindende men hen nog jaer-
lyks in de naebuurschap dier plaets aen-
gevlogen, om hun gebroedsel voorttebren-
gen en op te voeden. Ze zyn hierom ook
Hollandsche vogelen."
By Lekkerkerk broedden in 1876 nog
Kwakken, want in de collectie van Wolley
te Cambridge bevindt zich een legsel van
3 eieren in Mei van dat jaar aldaar ver
zameld. Bovendien bevinden zich nog 2
eieren uit Lekkerkerk, eveneens in Mei 1876
verzameld in deze collectie.
Sindsdien is over het broeden van den
KWak in ons land niets meer bekend ge
worden. In Zuid-Europa (o.a. in Hongarije)
en een deel van Azië en Afrika komen ze
nog geregeld voor. In iDuitschland zijn in
de laatste jaren slechts enkele nesten ge
vonden.
Na 1900 werden in ons land, zoover be
kend, nog rui in twintig exemplaren gezien
of geschoten; o.a. werd half Juli 1910 een
exemplaar gezien by Montfoort. Merkwaar
dig is dat een jong met nestveeren op 8
Aug. 1916 by Zoeterwoude werd bemach
tigd, „alwaar het dier uitgebroed moet
zijn", zooals Prof. van Oort veronderstelt
(Omithologia Neerlandica, I, p. 77). Op
16 Juli 1920 werd een jong ex. by Aals
meer geschoten. Deze beide waarnemingen,
gevoegd bij het feit, dat alle overige obser
vaties tusschen het einde van April en de
tweede helft van Augustus werden gedaan,
wijzen er op, dat het niet uitgesloten iB,
dat hier of daar nog een enkel jaartje zou
broeden, een mogelijkheid waarop o.a. Dr.
Jac. P. Thysse herhaaldelijk heeft gewezen.
Wy denken in dit verband o.a. aan de plas
sen by Nieuwkoop en Noorden, die zeer
zeker als broedplaats voor den Kwak in
aanmerking komen.
Aangestipt moet worden, dat in 1908 en
1909 pogingen zyn gedaan tot wederinvoe
ring van deze vogels in het Naardermeer,
welke echter mislukt zijn. In 1908 werden
16 Kwakken, geschonken door „Artis" en
de Rotterdamsche Diergaarde, naar het
Naardermeer overgebracht en daar aanvan
kelijk ondergebracht in een met kippengaas
afgesloten terrein, dat gunstige eigenschap
pen als aanstaand broedterrein bezat. Al
lengs werden de vogels losgelaten,
maar na korten tijd werd een groot aantal
exemplaren in de omliggende gemeenten
gevangen of geschoten. Een leuke bijzon
derheid hierbij was, dat een dezer vogels
(ze waren allen gekenmerkt door een ring
met het opschrift „Naardermeer") naar
Amsterdam vloog en aangetroffen werd op
de volière, die hem tot voor korten tijd als
verblijf had gediend. De proefneming in
1909 bestond hierin, dat men eieren van
Kwakken onderbracht in nesten van
reigers.
Toen het feit, dat op de Reeuwjjksek»
Plassen door leden van onze club Kwakke»
waren gezien, bekend werd, kregen we not
van andere kanten bericht van personen,
die de vogels ook hadden gezien, maar niet
hadden geweten welke soort het was. Het
bleek dat onze stadgenoot, de heer H: van
Eijk ze reeds op 10 Aug. had gezien, ter
wijl de gebr. Van der Starre uit Sluipwijk
de vogels herhaaldelijk op Elfhoeven had
den waargenomen. Zondag 24 Aug. zag oni
clublid Swanenburg nog een ex. op dezelfde
plaats.
Dergelijke waarnemingen zijn een i
sporing om by voortduring onze aandacht
aan de vogelwereld van onze' omgeving, en
in 't bijzonder aan die van onze mooie Plu-
sen, te bly'ven geven.
A. SOREYGROND.
GOUDA, Aug. 1930.
By ADERVERKALKING van heraSi
en hart kan door het dagelyksch gebrul
eener kleine dosis natuurlijk „Franz-Josef",
.bitterwater bereikt worden, dat de patiënt
zonder sterk te perken, ontlasting heeft.
DAMRUBRIEK
Onder redactie van de Damclub „Gouda
Secretaris de la Reviaan 14, lokaal der dik
Markt 49.
Probleem No. 675.
Zwart schijven op: 3, 10, 13/15, 19, 22,
18, 32, 36.
Wit schijven op: 24, 29, 30, 34, 39/43, 49.
Probleem No. 676.
Zwart schijven op: 9, 10, 12, 13,16/18, 20,
24, 30.
Wit schijven op: 26/29, 32, 33, 36, 34,
39, 43.
Oplossing van Probleem No. 673.
Wit speelt: 22—17, 38—32, 32—27,
37—32, 40 7, 35 2.
Oplossing van Probleem No. 674.
Wit speelt: 34—29, 32:23, 26:88,
30—24, 35 4,
RAADSELS VOOR DE JEUGD.
Oplossingen van de Raadsels
van vorige week.
1. De hoedenfabrikant.
2. Lak.
3. Borstbonbons.
4. Kapitaal.
5. De tyd.
6. De maan, haar licht.
Er was dit keer geen enkele goede op
lossing.
Nieuwe Raadsels.
1. Soms van goud en soms van zilver,
Soms ook van gewoon metaal
Geen begin en ook geen einde,
Maar je kent het allemaal.
2. Ik word met drie letters geschréven en
noem een voorwerp, dat op den grond
ligt en in elk huis te vinden is. Keer
my om en ik noem een eigenschap v»
een diet. a
3. Met g ben ik een vogel, met H een jon
gensnaam, met St een raeiijetnaam «n
met Fr weer een jongensnaam.
4. Verborgen groenten.
We hebben met Jaap, Ko, Olga en len>
gewandeld.
Heeft Greet Hespe u lenteliedjes voor
gezongen
Ik vind Jacob, Iet en Leo Steffens een
saai stel kinderen.
Heb jy het gas laten branden, terwijl
boven was, Annie? -
5. Een Keizer uit de (ftdheid,
Maar ook een maand van 't jaar,
Geschreven met acht letters,
Noem mij dat achttal maar.
6. Myn geheel wordt met 5 letters JF
schreven en is iets dat je dagelijks
Een 4, 3, 2 is een lichaamsdeel.
2, 4, 3, 5 is een kleur.
5, 4, 2 is onvruchtbaar, droog, kaal.
Een 1, 3, 4, 2 is timmermansgereea;
schap.
Oplossingen inzenden aan de redactie
de Goudsche Courant, Markt 31.
Meisjes en jongens moeten opgeven
oud zij zyn. -
RUILBUREAU
voor bons en
Op verzoek van de fa. Bussink en dive*
winkeliers te dezer stede herhalen w®
eens het begin onzer rubriek van de
week.
Wel een bewijs dat de Goudsche J
gelezen wordt en niet minder onze
rubriek.
De eerste uitbreiding, welke we willen
geven aan onze ruilrubriek is die met het
opnemen der plaatjes voor
Bussink's album „Myn land".
Vele verzamelaars hadden ons reeds at
tent gemaakt op deze albums. Juist had
den we dezer dagen het groote genoegen
inzage te krijgen van het thans loopende
album ^Zuid-Holland".
Een keurig album, Jammer, dat we niet
eer tot opname overgegaan zyn.
Werkelijk voor de liefhebbers van ver
zamelen een boekwerk, dat er mag zijn en
genoemd moet worden onder de mooie uit
gaven.
„Zuid-Holland" is het album voor 1980.
Elk voorjaar wordt er een nieuw album
uitgegeven.
Verschenen zyn reeds I Overysel, II Gel
derland, deel III is dus Zuid-Holland, en
deel IV verschijnt in 1931.
De plaatjes der diverse albums kunnen
onderling geruidl worden; dus voor Over-
jjsel en Gelderland kunt ge bekomen Zuid-
Holland en omgekeerd.
Bij verschijning van deel IV gaan echter
de plaatjes van album I (Overysel) uit de
circulatie, ook al omdat de albums van
Overysel uitverkocht zyn.
De albums zyn by de winkeliers verkrijg
baar voor 60 cent.
In alle artikelen van de fa. Bussink vindt
u plaatjes, we vinden bij diverse koeksoor-
ten verpakt resp. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 zelfs
9 plaatjes.
De heer Fickweiler, Tiendeweg, etaleert
ter eere van de opname dezer plaatjes Bus
sink's artikelen èn albums èn plaatjes.
Ruilwaarde per plaatje 12 punten.
Laten we nu a.s. week eens zien dat deze
opname is een lang gevoelde behoefte.
We verzonden aan C. Sch. té Gouda: 26
Paddenstoelen en noteerden voor Jo Q. te
Gouda 20 Droste's bons.
Een magere week bü de* vorige maal ver
geleken. We zullen het toeschrijven aan de
warmte.
Maar verzamelaars zoo kunnen we niet
doorgaan, veel en spoedig zenden hoor!
We zien gaarne flinke hoeveelheden tege
moet van Lever's bons, Pelikanen, Linnen-
kastbons, Koffie Hagzegels, Dönszeimann's
bons, Droste's bons en plaatjes „Indië",
Leupen's plaatjes en Dobbelmann's platen.
Hebben prachtvoorraad van Verkade's
Paddenstoelen (ook nog twee complete
stellen), Van Houten's bons, molenbons,
Klaverblad plaatjes, Van Nelle's achté'r-
etiketten en Rademaker's bons.
Maak zooveel mogelijk gebruik van ons
ruilformulier.
Duidelijk Uw naam en adres vermelden.
Vergeet niet bijvoeging van 10 cent.
HET RUILBUREAU.
KUNST.
Een millioen Remarque.
Interessante cijfers.'*
In het Böraenblatt deelt dr, Fritz Gaupp
tal van bizonderheden medé, betrekking
hebbende op Remarque's boek, dat thans in
Duitschland zijn tweede millioen exempla
ren ingaat.
Het werk verscheen eerst als feuilleton in
de Voesische Zeitung en slechts aarzelend
was dit blad et toe overgegaan zulk een rea
listisch verhaal op te nemen; bovendien
gold nog steeds de leuze: over den oorlog
willen wij niets meer hooren!
Maar reeds na de eerste vervolgen ont
ving h»t blad tal van brieven, en onmiddel
lijk werd gevraagd om een uitgave in boek-
voim. De uitgever liet bet boek verschijnen
in een oplage van 3Ö.OOO exemplaren, een
reeds zeer hoog aantal, dat echter gerecht
vaardigd werd door de vele bestellingen
voor het verschijnen. Deze oplaag was
een ongekend feit in Duitschland reeds
op den dag van verschijnen, 26 Januari 1929,
uitverkocht, zoodat op 31- Januari een twee
de druk op de pers werd gelegd. De debiet-
handei werd in de gelegenheid gesteld van
het boek zelf kennis te nemen, en op 6 Fe
bruari het 75ste, op 15 Febr het 100.000ste
exemplaar verkocht, en sedert bleef de ver
koop 6 a 7000 exemplaren per dag. Thans is
de omzet nog e te ede meer dan 500 exempla
ren per maand.
De uitgever heeft zich voor dit succes zelf
vrijwel geen moeite gegeven, en heeft
slechts met groote Inspanning de bestellin
gen kunnen uitvoeren. Op 15 April b.v. was
in de aflevering een achterstand van onge
veer 75.000 exemplaren.
De oplagen der vertalingen bedroegen vol
gens de laatste madedeelingen
Engeland 510.000
Frankrijk 440.000
Zweden 67.000
Denemarken, Noorwegen 70.000
Nederladn 70.000
Hongarije 21.600
Tsjecho-Slowakij» 81.600
l'olen 20.000
Roemenië 6.000
Griekenland 3.000
Finland 22.000
Bulgarije 6-500
Letland 23.000
Spanje 76.000
Rusland 2.000
Noord-Amerika 325.000
Japan 50.000
Uitgave in het Jiddisj 6.700
Uitgaven in het Esperanto 2.400
Slowakije 5.000
De oplage in Rusland is zoo gering, omdat
in Moskou en Riga niet-geautoriseerde uit
gaven verschenen welker oplage ongevest
400.000 bedraagt. Bovendien verschenen nog
Katalaansche, Kroatische, Fortugeesche en
Hebreeuwache uitgaven. De Estische, Ukra-
rriesche en Zuid-Afrikaansche uitgaven zyn
iu vooihereiding. De Italiaansche uitgave
werd door Mussolini verboden, maar de
Fransoh» uitgave wordt in Italië veel gele
zen. Tezamen met de niet-geautoriseerde
uitgaven in Turkije, Zuid-SlaVië, China enz.,
heeft de oplage van het boek de drie mil
lioen stellig overschreden.
(N. v. d. B.)
LAND- EN TUINBOUW.
Een mestproef voor varkens.
Het Groot Yorkshire varteen supe
rieur.
Dezer dagen is het rapport verschenen
van den adj. Rijksveeteelt consulent Ir. P.
Verhoeven over een mestproef voor varkens
genomen op de boerderij van de Gebroeders
Kooyman te Giesaen-Nienwkerk
ding van hot Veevoederbureau voor Zuid-
Holland en voor financieel risico van de
Landbouwvereenigii* „Samenwerking" te
Gieeaen—vN ieuwkerk.
Het doel dor ptoef was:
Hat Groot Yorkshire varken te vergelij
ken met het veelvuldig in ZukhHollsnd
voorkomende bonte varken, het z.g. „Leid-
sche varken", dat beschouwd moet worden
als kruisingsproduct van Grcot-Yorkshire-,
Tamworbh- en Berkshirevarkens.
2. Na een gewicht van ongeveer 20 k
100 K.G. de droogvoeder methode te gebrui
ken tegenover de slobbermethode.
3. Verschillende meelmengsels met el
kander te vergelijken n.l. de duurder» eiwit
rijkere Gelderache mengsels met de goed-
koopere en eiwitarnie mengsels van de Coö
peratie Samenwerking* te Giessen-Nieuw-
kerk.
De proef werd aangevangen met varkens
van ongeveer 8 weken oud, die in zes groe
pen verdeeld werden terwijl alle groepen
verschillend voedsel kregen.
In het begin was weinig verschil te be
speuren tusschen Groot Yorkshire en_ bante
varkens. Later echter was er een groot ver
schil in gewicht te bespeuren en wel ten
gunste 'der Yorkshire varkens.
Wat het droogvoeren en het slobberen
betreft wa* boven een gewicht vain 90 KXï.
een klein verschil te constateeren en wel in
het voordeel der slobbermethode.
By het probeeren der verschillende meng
sels kon hoegenaamd geen verschil worden
waargenomen zoodat het rapport tot de
conclusie komt dat de goedkoopere meng
sels van de Coöperatie per K G. groei geen
mindere resultaten hebben opgeleverd dan
de duurdere zeer eiwitrijke mengsels.
Ook te Hoogvliet is terzelfder tyd een
vergelijkende proef genomen tusschen
Groot Yorkshire en bonte varkens welke
eveneens tenvoordeele van het Groot Yorks
hire vaiken uitviel.
Het rapport vindt de genomen proeven
van zeer groote economische beteekenia
voor zoo'n varkensrijke provincie als Zuid-
Holland. Het toert vuten kan in tgdan van
malaise de winat of het verllea bepalen.
Dit goede Boort valkan voor Zuid-Hol
land acht da Undhouvrnnanifing hat
Groot Yorkahira
VOOR OR HUISVROUWEN
X' Wegglijdende matjes.
De moderne vloeren, welke zoo'n prach
tige n glans hebben, als men ze geregeld
met was en wryflap behandelt, zijn in meer
oan éen opzicnt gevaarlijk. Men kan er n.1.
1 eel yk op uitglijden, doch daartegsn ia nog
wel iets te doen door voorzichtig ba loopen.
Iets anders is het echter met ds matten
en matjes; deze glijden onder ds voeten
weg en daardoor kan mem soms een gevaar
lijken val doen, waarvan de gevolgen zich
nog lang laten geiden.
Nu kan men voor deze matten bij den
stoffeerder koperen pennen koopen, die in
kleine busjes sluiten; die busjes slaat men
in het hout van de vloeren en de bijbehoo-
door de matten
Vele menschen vinden het echter jammer,
de vloeren op deze wijze te beschadigen; zij
hebben een tweede manier gezocht en die
ook gevonden. Men plakt strooken gummi
af canvas ander de matten, welk» zich daar
door aan den vloer vastzuigen, zoodat weg
glijden meestal voorkomen wordt. Volstrek
te zekerheid krijgt men echter door deze
wijze van doen niet; daarom geven wij nog
een derde manier in overweging. Die be
staat daarin, dat men aan één zyde der mat
zeef sterk touw naait; nu drijft men op een
afstand van tien centimeter eenige trapoog-
jes in den grond, een bewerking waardoor
de vloer al heel weinig lijdt. Het touw wordt
nu door deze oogjes gehaald precies als
of men schoenen dkhtrygt en strak aan
getrokken, waardoor de mat de oogjes vrij
wel zal bedekken. Aan het einde, waar het
touw niet genaaid ia, steekt men het door
(te raat,' wuarna het met een knoop wordt
vastgemaakt. Vallen wordt hierdoor zeker
voorkomen.
Ondergeteekenden berichten hiermede, dat hunne Kantoren
ter gelegenheid van de herdenking van den verjaardag van H. M.
DE KONINGIN,
den geheelen dag GESLOTEN zullen zijn. H
T. OOEDEWAAGEN ZONEN.
N.V. HANDELS. EN LANDBOUWBANK.
WED. KNOX A DORTLAND.
J. VAN MEN8CH Pzn.
NED. M1DDENSTANDSBANK N.V.
M. J. OOIER Co.
ROTTERDAMSCHE BAN KVEREENIGINO N.V.
N.V. SCHEURLEER ZOONEN'S BANK
te 10 u., 2 u. en 4 u. Afvaart Karnemelksloot
EEN PRACHTTOCHT VAN 1'/,-2 UUR
Tarief: Gouda—Reauwijk f 0,25 Rondvaart f 0.50
BV Eiken Woensdag en Zaterdagmiddag afvaart
KLEINE VEST te 2 uur en 4 uur.
HEDENMIDDAG 4 uur OPINING der nieuwe zaak in
Speciaal adres voor PRIMA COUPE en AFWERK1NO
Het garandeert U een prima kleedingstuk voor extra lagen prijs
H. W. V. d. BOSCH,
Gediplomeerd Coupeur GOUWE 9 v.h. Oosthaven 15
STEENHOUWERIJ
ROODIOL
HARDSTEEN ZANDSTEEN
SCHOORSTEENMANTELS
GRAFWERKEN.
ACHTER DE KERK - GOUDA.
per week. GEHEEL COM
PLEET GEPLAATST f 125.—.
HAPPEL. Snoyatrajtt 69. GOUDA.
IS cent per ons
86 ct. p. pond
Gouda 10 Gouwe 55
Admiaietratear en Organieeter
Steeds voorradig alle maten prima
gebruikte Autobanden,
2eWeenastraat 17, Tel. 43929, R'dam
KOOPT DONDERDAG
uw Koekjes en Banket
OP DE MARKT.
Uitsluitend ven
KNOPPER'e Banketbekkerij
Specialiteit in de fijaere baoketaoorten.
StandplaatsBIJ HET STADHUIS.
Spieringstraat 153 Gouda.
Ons brood werd bekroond:
Arnhem 1923, 's-Bosch 1924, R'dam 1926,
Dordrecht en Utrecht 1927.
SPECIAAL ADRES VOOR HET
MAKEN VAN ALLE SOORTEN
TUINSTRAAT 3a o-o GOUDA
Werkplaats: Tuinstraat 71.
30
Firma Wa» e. Matvald.
LANOE TIENDEWEG 27 -
heeft ia veorraad:
TELEF 313
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
MELOENEN
TAFELPEREN
tafelappelen
SINAASAPPELEN
CITROENEN
PRUIMEN
BANANEN
TOMATEN
NIEUWE VIJGEN
VRUCHTEN IN BLIK
VRUCHTEN IN GLAS
STUDENTENHAVER
BUSGROENTEN (merk Sleutels)
DIVERSE SOORTEN NOTEN
DAMES!
Laat nu Uw haar behandelen door het
nieuwe ideale toestel WELLA, blijven
de haargolf tegen zeer verlaagden prijs
M. J. DE JONG, Dameskapper.
L. Groenendaal 110, b.d. Gouwe
VAN HET
VAN
Zoete en zoute feakelingen
22 en 25 cent per ons.
Alle soorten gebakjes 8 ct. per stuk.
Siroopwafels 6 cent per stuk.
Goudsche Sprits 25 cent per ons.
Prima Honingkoek 40 cent per stuk.
Maieon van Sijll-Uittenbogaard
Gedempte Slaak 87. nabij Oostplein
Schiedamacheweg 83 Rotterdam
GOEDKOOPSTE ADRES voor
DAMESHOEDEN
(ook voor oudere damea)
BLOEMEN. VEEREN en LINT
Enorma aortearlng
HINDERHOEDEN
Laat Uw oude hoed vervormen venef
f 1.75, U krijgt het nieuwete model
weer terug.
Voor de levering Uwer SCHOOLBOEKEN en TEEKENBEHOEFTEN
KLEIWEG 39 TELEF. 287.
Vlugge en accurate bediening.
Laat in de vacantie Uw oude schoolboeken inbinden. Mijn binderii
doet dit voor U jflgen billeken prijs.
40