ER
UITVERKOOP
>T
s
Ki
BAHLMANN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
No. 17557
Zaterdag 13
89* Jaargang
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN.
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
EERSTE BLAD.
Deze Courant komt
in
BEL OP 857
MtdBlwasstberüFa. J. H.v. Straiten
December 1830
ANDING
hriftelijke aan-
:er
BERKENWOT GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
enz.
Brieven uit de Hofstad.
FEUILLETON.
De Misdaad bij
»de drie Mirteboomen”.
vele duizenden gezinnen. Grootste oplage hier ter stede
'Al
*£BA.
ij
dü
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
iarmoede,
M-
Den Haag
20.
gegaan zijn,
gij slecht? Hebt
zen in het hoofd,
omdat voor één speciaal het afzetgebied te
klein is. Onze beste portretschilders zijn ge
dwongen om ook op ander gebied te werken
I.
echt,
door
erd.
i het
it Oe
r O1J
i Oij
voor-
schen
m op
i elk
gen. Dit
nexeeren
geregelde kuur
bloed en versterkt
vensopgewektheid.
n had.
fl. 21.-.
eem
■n de
100-
hp.r-
rlegen
uiten-
urop
i niet
.Hielt
:nkele
d op
GOUDA
Hebt U
PERSONEEL noodig?
Zoekt U PLAATSING?
Plaats dan Zaterdags
Uw AANVRAGE in de
ieder leest ze dan I
Kleins Annonces 8 regels fl-
Inzending tot Zaterdagmorgen
9 uur aan het Bureau
-MARKT 31-
igsblad
ichiedt.
ryk heetten te hebben geheuld. Men heeft
(^►kunnen lezen, hoe de rechtszaal gevuld
was met eene onder den invloed van der-
gelyke propaganda staande volksmenigte.
Dat de houding der rechters daardoor be-
invloed wordt, ligt voor de hand. Het is ten
slotte niet het onpartijdige oordeel van dei
onaf hankely ken en wyzen rechter, maar de
stemming van de volksmassa, die het vonnis
velt. En wat is er, zouden wij willen vragen,
onbetrouwbaarder dan deze stemming
Heeft men daarvan niet reeds in Jezus’ da
gen de ondervinding opgedaan?
Over deze stemming der volksmassa zijn,
eenige jaren geleden, merkwaardige opmer
kingen gemaakt door een bekend Fransch
schrijver Gustave Le Bon, in zyn boek ge
titeld: La Psychologie des foules, een titel,
dien wy het best zouden kunnen vertaler,
door: de geestesgesteldheid der massa. Hy
wyst er daarin op, dat, als tal van personen
worden vereenigd tot eene massa, tot eene
schare, deze schare geheel andere eigen
schappen krygt dan de individuen. Het in
dividu, zegt hy, laat zich by zyne daden
leiden door bewuste en onbewuste drijfvee-
ren. Deze laatste, welke by ontwikkelde en
onontwikkelde individuen van hetzelfde ras
vrywel dezelfde zijn, worden bij het vormen
van eene schare samengevoegd. Hieruit ver
klaart hy, dat de massa nooit daden ver
richt, waarvoor eene hooge ontwikkeling
noodig is. Bovendien verschijnen by het
zich vereenigen van individuen tot eene
schade ook nieuwe eigenscbapp^iL^Pezp zijn
het gevolg van een gevoel van macht, van
niet-verantwoordelijkheid, van besmetting
en van suggestie. Het is in dit verband, dat
eene passage uit de gedenkschriften van de
beroemde Fransche tooneelspeelster Sara
Bemardt de aandacht verdient. Ik ben^zegt
zy, tot de conclusie gekomen, dat goede,
verstandige menschen minderwaardig wor
den, als ze in een groep byeen zitten. Het
gevoel van persoonlijk niet verantwoorde
lijk te zijn, roept dan de slechte eigenschap
pen wakker. Geheel in overeenstemming
daarmede is het oordeel van een oud-minis-
ter ,dat wy eens hoorden. Als ik de leden
der volksvertegenwoordiging elK alleen in
mijn kabinet heb, zei hy, kan ik er verstan
dige woorden mee spreken, zoodra ze ech
ter allen bij mekaar zyn, wordt het ver
stand blijkbaar uitgeschakeld, x
Nu is het waarschijnlijk wel de grootste
fout der democratie, dat zij te zeer steun
zoekt in het aankweeken van eene bepaalde
geestesgesteldheid bij de massa. Men maakt
De annexatieplannen.
Met de annexatie van Voorburg en Rijs
wijk gaat het tlrtine nog niet vlug. In plaats
van deze aangelegenheid eens wat te for-
ceeren. blijft ze weer op de lange baan lig-
geeft de tegenstanders in de te an-
plaateen gelegenheid weer een ver-
ganiseeren al blijkt nu wel al dat
_an omvang zal kunnen krijgen dien
het een paar jaar geleden had.
Waarschijnlijk wacht de verdere afwikke
ling op de wijziging der Gemeentewet die
reeds door de Tweede Kamer is aangenomen
maar nog door de Eerste behandeld moet
worden. Die deftige senaat maakt er geen
haast mee en men ziet dus hoe er altijd wat
tusschenbeide kan zijn.
rvoor,
Uit het volle leven van een inensch
blijkt zijn waar karakter; maar niet altijd,
ja slechts zelden uit een enkele daad.
Trouwens de Eerste Kamer doet wel meer
dergelijke onbehoorlijkheden. Hoe heeft ze
de Ziektewet indertijd laten liggen en ook
op dit oogenblik zijn er ontwerpen die noo-
deloos lang op zij gelegd worden. In den
loop der tijden is dit college zich veel te veel
gaan gevoelen en onder den huidigen voorzit
ter, die de Eerste Kamer oneindig veel be-
langrijker vindt dan de Tweede zal het nog
wel gewichtiger Worden. Op den duur zal dat
zoo niet kunnen blijven. Bij een volgende
grondwetsherziening dient er eena weer de
aandacht aan besteed te worden. Het grap
pige van het geval is echter dat dat college
ook over dergelijke herziening moet oordee-
len zoodat al» zij «elf niet overtuigd is van
de noodzakelijkheid zij daaraan ook haar
steun wel niet zal geven.
Maar om nog even op de annexatie terug
te komen, naar verluidt zou men in den
Haag de gemeenteraadsverkiezingen van het
volgend jaar willen uitstellen met het oog op
die annexaties. Zou het dan waarlijk ónmo
gelijk zijn om voor Mei of Juni die kwestie
afgedaan te hebben? Dat is toch zoo’n eigen
aardig systeem in de ambtenaarlijke wereld.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken behoorende tot den bezorgkring)
16 regels 1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en de bezorgkring:
15 regels j 1.55, elke regel meer 0.80. Advertentien in het Zaterdagnammer 20 et.
bjjslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN: 1—4 regels ƒ2.25, elke regel meer /0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bjj contract tot zeer gereduceerden
Prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureau en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing aan
het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
(■OlDMHE COURANT.
deze massa warm voor |Uerlei holle leuzen
en als men dit eenmaal^ heeft gedaan, zyn
de leiders aan deze leuzen overgeleverd.
Met een beroep op het feit, dat „de party
het wil", wordt dan allë recht met voeten
getreden en de dwaasheid ten troon ver
heven.
Wat zich dezer dagen in Moskou heeft
afgespeeld, is, wel beschouwd, het op de
spits drijven van de fout, waaraan de de
mocratie overal lijdt.
De publieke opinie dient Wet te worden ge
vormd door van bovenaf enkele leuzen in de
hoofden der massa te hameren, maar door
de individuen te ontwikkelen tot zelfstan
dig denkende menschen. Uit dg zoodoende
gevormde individueels Inzichten dient de
publieke opinie te worden opgebouwd. En
het is de aldus gevormde publieke opinie,
waarnaar in een democmtisch land de re-
geering zich dient te richten.
--,-g.r-
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondaj
per kwartaal ƒ2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper gesc
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 81, GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie Telef. Interc 82;
Redactie Telef. 83. Postrekening 43400.
De geestesgesteldheid,
der massa-
In de laatste weken bevatten onze bladen
uitvoerige verslagen in zake het strafpro
ces, dat te Moskou gevoerd werd tegen de
zoogenaamde industrieele party. De be
schuldigden, meerendeels leidfende personen
op industrieel en technisch gebied, werden
inzonderheid beschuldigd van twee straf
bare feiten. In de eerste plaats van hoog
verraad wegens het aanknoopen van ondèr-
handelingen met buitenlandsche mogend
heden, ten einde met behulp daarvan het
sovjetregime omver te werpen. En in de
tweede plaats van sabotage der'door het
Russische bewind gevoerde economische po
litiek, ten einde daardoor deze politiek te
doen mislukken en het uitbreken van een
contra-revolutie te bevorderen..
Het is zeer moeilyk uit te maken, wat er
juist is van de in onze bladen voorkomende
verslagen. Zoo doet de volmondige schuld
belijdenis der meeste beklaagden al heel
zonderling aan. Op ééne zaak wordt intus-
schen wel een zeer eigenaardig licht ge
worpen, n.l. op de wyze waarop, en de om
standigheden, waaronder in Rusland recht
wordt gesproken.
In beschaafde landen worden de rechters
voor hun-lavan benoemd en zyn zy orrafzet-
baar. De economische onafhankelijkheid, die
hun zoodoende geschonken wordt, is noodig,
om hen recht te doen spreken alleen naar
eigen overtuiging. In Rusland daarentegen
worden de rechters door het volk verkozen
en kunnen zij door het verliezen der volks
gunst tevens hunne portie kwijt raken. Is
dit al een groote belemmering voor hunne
onpartijdigheid, er is eene andere omstan
digheid, die het kwaad in dezen nog veel
grooter maakt. Het is het bewerken der
volksmeening door de in dezen party zijnde
regeering. Men heeft in de bladen foto’s
kunnen zien- van groote volksoptochten, die
tijdens het proces werden gehouden, waar
in b.v. eene caricatuur van Poincaré werd
rondgedragen, om zoodoende stemming te
maken tegen de beklaagden, die mèt Frank-
JAN VANDIRLAND
MARKT 2 -GOUDA
Wasbeits Stopwas
MXLIX.
De oude school oer Haagsche schilders.
De oude school der Aaagsulie schilders
heeft een harer laatste figuren verloren, mr.
H. J. van der Weele is heengegaan. Hij was
óen der beste en meest' bekende van het
viertal, dat Steelink, Martens en Van Essen
met hem vormden.
Van der Weele waa een Zeeuw van af
komst, hij is in Middelburg geboren: Na
tuurlijk w^id hij voor iets anders opgeleid
dan voor schilder maar y^ki werd er ooit op
elf-jarigen leeftijd" fil zijn ouder» de
toestemming gégeven om zoo'n liefhebberij
als schilderen tot zijn levensberoep te kiezen.
Van der Weele heeft zich later moeten los
maken uit een ander werk om zijn roeping
te volgen.
Hij is wel de eerste schilder van de Vbiu-
we geweest. Nog vóór Mauve was hij al be*
kend als de schapen-schijder. In Amerika
was men dol op dit genre en zoo vond Van
dei Weele een afzetgebied voor zijn werk.
Er wordt nog wel eens smalend over derge-
lijke export-kunst gesproken maar dat is
ongetwijfeld onbillijk. Wanneer een schilder
voor zijn genre een afzetgebied vindt heeft
dat onmiddellijk het belangrijke element
vóór, dat hij zich kan beperken tot dat gen-
re dat hem het liefst is. Vele schilders zijn zet, te orga
helaas genoodzaakt vele genres te beoefenen dit niet dei
-
kijken. Toen hij den marskramer zag ging
zijn schrik over in ergernis
Waf scheelt jou, vlegel, om hier op dit
uur nog zoo'n kabaal te maken? Denk je,
dat we gek zijn?
Nou, ik zal wel stil zijn hoor I Dan moet
je het zelf maar weten als er bij jullie inge
broken wordt. Ik dacht je goed te doen,
man
Ingebroken? Hier is niet ingebroken!
O, neen? Ik heb toch zeker zelf dien
kerel door het raam zien binnenkomenNet,
dat ik hier Voorbij kom, en toevallig naar
jullie huis kijk. Dat raam links, daar!
Nu schrok de portier opnieuw.
In de kleine spreekkamer! Goede he
mel, hoe is het mogelijk dat we allemaal
niets
Maar kijk dan toch eerst de boel na,
menMisschien ben je nog net op tijd.
Maar <fe portier kwam al met een lan
taarn naarbuiten, en deed het schijnsel langs
den voorkant van het huis glijden.
Genadige hemel, het heele park is plat
getrapt.
Hij richtte den lantaarn omhoog.
Allemachtig, het raam is open de ruit
kapot
De man wist niet wat hij doen moest.
Doe dadelijk de voordeur dicht, zei de
marskramer, en zorg dat hij er niet uit kan.
Ik loop direct naar de politie.
De angst van den portier ging over in
ontzetting.
De politie? stamelde hij. Waarom!
O. neen
De marskramer was hoogst verbaasd.
Maar man! Wat moet dat beteekenen?
Vrij bewerkt naar het Duitach.
27 (Nadruk verboden).
Maar wat bracht dien man, die een vaste
positie te verspelen had er toe, om een door
de politie gezochte persoon onderdak te ver
kenen? Waren hij en zijn vrouw debet aan
de misdaad? Waren ze misschien familie
van die gebochelde vrouw? Beschermden ze
haar terwille van hun meester, of maakte ze
alleen maar gebruik van diens afwezigheid?
Opeens kwam er 'een dol plan in Helfrich
op. Tot lederen prijs moest hij in dat huis
komen, en hij zou zijn doel bereiken, als
er geen hond was. Dat moest hij eerst te
weten zien te komen. Voorzichtig klom hij
links over het hek van den tuin en sloop
naar het huis. Niets verroerde zich. Geluk
kig er was géén hond Rechts van de
voordeur was de portierswoning, links was
allee donker. Hij liep voorzichtig naar dien
kant, en bleef eensklaps staan. Wat was
dat- Viel daar niet aan den zijkant een
ïw^k lichtschijnsel uit de eerste verdieping
op de boomen in den tjiin? Hij sloop naar
die zijde. Ja, het was zoo. Op de eerste ver
dieping brandde licht, en wierp zijn schijn-
*1. zij het dan ook sterk getemperd door de
neergelaten gordijnen, op het pad. Er woon
de dus, behalve de portier en zijn vrouw,
nog iemand hier! De jongen, met wien hij
gepraat had, had beweerd dat het heele
personeel met verlof was en Fina zou'wel
niet op de eerste verdieping gehuisvest zijn.
Toen begon Helfrich zijn dolle plan ten
uitvoer te brengen. Hij sloop naar voren,
naar het raam links, trapte met kracht het
gras plat en drukte zoo zacht mogelijk een
vensterruit in. Door de opening die nu ont
stond, was het gemakkelijk om het raam
heelemaal op te schuiven. Merkwaardiger
wijze maakten de vallende glasscherven zoo
goed als geen lawaai. Er moest bepaald een
dik tapijt of zoo iets vlak onder het venster
liggen. Helfrich luisterde nog een oogenblik
en klom daarop, toen alles weer stil was,
weer over het hek.
Nu kwam het er op aan om zijn uiterlijk
te veranderen. Want juffrouw Markbreiter,
die hem in deze vermomming kende mocht
geen argwaan krijgen. Voor dergelijke even
tualiteiten was Helfrich altijd, goed toege
rust, en ook nu had hij zijn tasch niet voor
niets meegenomen. Hij verwijderde zich een
eind van de villa en wijdde zich aan een
nieuwe gedaanteverwisseling.
Een poosje later kwam een marskramer,
die blijkbaar dit late uur huiswaarts keer
de. langs villa Saluga Opeens bleef hij-
staan, keek eens en riep toen opgewonden,
terwijl hij aan h'et ijzeren hek van de tuin
rammelde
Hé daar! Wat is hier aan de hand? Is
er iemand in huis?
De voordeur gmg open en het verschrikte
gezicht van den portier kwam om den hoek
Als ze in het huis van je baas inbreken. Wil
je de politie er buiten houden? Weet je mis
schien wie het i», dat je hem gelegen
heid wil geven, om weg te komen?
De hemel beware me I zei de oude man,
die beefde op zijn bcenen. Maar je hebt
er later zoo’n hoop gezanik mee en de graaf
heeft vreeselijk het land aam alles wat op
zien wekt. Als ik dien mén kon afnemen wat
hij gestolen heeft, dat zou wel het eenvou
digst wezen.
Zoq, zou dat het eenvoudigst wezen?
schaterde de marskramer het uit. Nu, ik
moet je anders zeggen, dat het een kerel
was als een boom, die gooit je met één vin
ger tegen den grond. Of zijn er nog meer
mannen in huis?
Neen, de bedienden zijn allemaal met
verlof. Er zijn alleen maar vrouwen hier.
Maar maar (hij vouwde zijn handen) al»
u me misschien zou willen helpen u zou
meneer de graaf een reusachtigen dienst be
wijzen en mij veel onaangenaamheden be
sparen. Meneer de graaf zou het verschrik
kelijk vinden, ah hij hoorde, dat de politie
in zijn huis was geweest.
Hm. dacht de pseudo-marskramer,
daar zal nog weï een andere reden voor zijn
en een goed geweten is die reden niet!
En luid voegde hij er bij:
Nu. voor mijn part. Ga dan maar voor.
Ik doe liever wat anders, maar ah er dan
niets anders opzit! y
De portier maakte het hek^ópen, de mars
kramer kwam binnen, en volgde nu den
ander in huis. De portier wendde zich eerst
links, deed voorzichtig de deur open van
een klein luxueus ingericht vertrek. De ruit
omdat liet portretschilderen altijd riskant is
eu nu eens veel dan weer weinig arbeid
geeft. Het heeft wqi’ weer iets vóór n.l. dat
de man bewaar<|/blijft Voor eenzijdigheid
maar heeft het gevaar dat hij andere genres
gaat iiniteeren.
Van der Weele heeft ook meer gedaan dan
schapen en koeien schilderen maar zijn
hoofdgenre bleef de Veluwe in al haar
schoonheid. Met Van der Weele is deze
school voorbij. Na 'hem is een andere geest
gekomen zooah altijd eenmaal een richting
op zekeren dag gedoemd is om plaats te ma
ken voor een andere.
Het waren toch echte artisten, meer artist
dan vele van het tegenwoordige ras. Er
schijnt nu en dan in zoo’n kunst eens «en i
overgang te moeten zijn om gelegenheid te
bieden voor de opkomst van wat nieuws In
hoeverre wij al aan die opkomst thans bezig
zijn is niet te zeggen. Volgens velen is het
nog maar zoeken en tasten en is het nieuwe
er nog nipt. H
Helaas heeft deze kunst nooit zooveel aan
dacht gekregen al» vele andere kuntrten.
Men ziet het ook hij de overheid die altijd
maar weer sommen voor muziekkunst be
schikbaar stelt, doch aan de schilderkunst
weinig of geen aandacht wijdt. Men stopt
de schilderijen in de musea en denkt dan al
heel braaf gehandeld te hebben maar om de
menschen tot kunst te brengen, dat poogt
men zelf» niet
ZATERDAG 13 DEC tl. begint onze
QROOT» «XTAA KtRSTAaWBItOINQ
|~i. naasa waa munt K^opjt»
Mantels, Japonnen, Hoeden, Kinderjurken, Pelterijen enz.
NOGMAALS STERK IN PRIJS VERLAAGD
Schitterende gelegenheid voor de a.t. feestdagen.
van het venster was ingedrukt en de scher
ven lagen op het dikke tapijt. Van den dief
was evenwel geen spoor te zien.
De portier keek hoofdschuddend om zich
heen. Er was niet», wat op de aanwezigheid
van een inbreker wees. Alles was volmaakt
itt orde. De deur, die toegang gaf tot de
achterkamer, was versperd door een boeken
kast.
Daardoor kan hij niet
meende de portier.
Natuurlijk niet, zei de marskramer
Wat zou hij daar ook moeten vinden? Hij
is vast en zeker doorgegaan naar de eerste
verdieping. Die is immers op het oogenblik
niet bewoond, nu de familie op reis is.
De «portier werd onrustig.
Neen. Dat wil zeggen er is een oude
viouw boven. De moeder van Marie
Van Marie?
Ja, van mijn vrouw. Haar moeder is
heel oud en ziekelijk. We hebben haar voor
een poosje bij ons genomen, om haar beter
te kunnen verzorgen. O, hemel, de Inbreker
zal toch niet naar haar hij zou haar een
doodschrik op het lijf jagen
- Laten we dan ópschieten, adviseerde de
marskramer.
Ze waren nu weer in de gang Op dat
oogenblik ging de tegenoverliggende deur
wijd open, en een stroom van licht vjel daar
uit naar buiten. Een vrouw verscheen in de
deuropening, en vroeg verschrikt:
Wat is er gebeurd? Waarom haal je
vreemde menschen in huis, Daniël?
(Wordt vervolgd)
