L
ad
I
I
taal
IJ
1
DezeCourant kómt in vele duizenden gezinnen. Gegarandeerde oplage 6500
ex
2375
I
Mo. 17788
ïaterdoQflêVSi
fJIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEÜWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
EERSTE BLAD?
ll
F
0 P 2O84
Stmtu
Uit Onze nieuWe
Ondenvijsstatistiek.
>mber i83l 70eVJaai*yang
boskoop, COUDERAK, HAASTRECHT, moordrecht, moercapelle,
Bezuiniging het Parool.
Dit nummer bestaat uit twee blaffen.
j
BUITENLANDSCrf NIEUWS.
liger onderwas betrof, dl
I
l.fi
het toch in deze
n, waarin de ge
ler burgerzin ge
legen te werken,
120
I
ZWITSERLAND.
Wat de ontwapeningsconferentie kost.
Voorloopige raming 4 millioen goudfranc.
De raming der koeten vjm de op 2 Jfebr.
a.8. aanvangende ontwapeningsconferentie
is ttiana is studie bij de begrootingscom-
misbie van de Volkenbondsvergadering
dep yonp van een rapport van den secreta
risgeneraal. Volgens dit rapport worden de
kosten voor de geheele ontwapeningsconfe
rentie voorloopig op 4 millioen goudfranc
geschat, waaronder alleen reeds 2 millioen
voor drukiwerk 1,2 miljoen voor extra per-
fconeeh. 140.000 voor auto- en besteldienst,
36Q.0Q0 voor papier en technische benoodigd-
he.fi en, 60.000 voor^ representatie koe ten van
liet presidium, 60 000 voor onvoorziene uit
gaven.
peze begrooting van den seeretarós-gene-
raal is gebaseerd op een duur der conferen
tie van 6 maanden. Algemeen ia men van
nMening, dat 4 millioen niet toereikend zul
len zijn.
Het is te verwachten dat in de raads
vergadering van a.s. Maandag de bezuini
gingsmaatregelen door B. en W. getroffen
ipzake het onderwas de overplaatsing
van leerlingen van de scholen 6 en 7
deels naar de Centrale Kopschoot, waar
over in deze dagen in dit blad zoo
veel is geschreven een onderwerp
van bespreking zullen vormen. De actie
tégen deze bezuinigingsmaatregelen in
gezet, waarop wy Zaterdag j.l. de aan
dacht hebben gevestigd, is doorgezet, de
kjnderen zyn door de ouders naar hun oude
school gezonden en toen zy daar de mede
deling kregen dat zij daar niet meer kon
den worden opgenomen, maar zich moesten
«pelden aan dé ahdere school, welke hen
was opgegeven, is daaraan geen gevolg ge
geven en zjjn de kinderen thuis gebleven,
waarmede de ouders in overtreding zyn ge
komen van de bepalingen van de Leerplicht
wet, waardoor zy zioh last en onaangenaam
heden op den hals hebben gehaald. Welis
waar is hen door de actie-voerende leiders
medegedeeld dat door het indienen hunner
bezwaren bij den Minister, waartoe zij zijn
aimgezet, hun geen moeilijkheden zullen
worden bezorgd, maar de zekerheid dat
zulks het geval zal zyn staat in geenen
déele vast, en zjj, die de ouders tot dezef
daad van verzet tegen de maatregelen van
het college van B. en W. hebben bewogen,
hébben wel een groote verantwoordelijk
heid daarmede op zich geladen.
Het is
daaflandt, die het beheer van de afdeeling
Cmderwys op zich heeft genomen, een po
ging heeft gedaan om de ouders persoonlijk
op het verkeerde van hun optreden in deze
te wijzen, maar of deze eenig resultaat
heeft gehad, valt te betwijfelen. Immers de
betrokken ouders hebben onder leiding van
dpn Centralen Ouderraad, waarin ook de
Vereenigjng Volksonderwijs is vertegen
woordigd, in een tevoren gehouden bij
eenkomst besloten niet terug te komen op
hun besluit om hun kinderen thuis te hou
den; zy willen door hun bezwaren aan den
Minister voor te leggen, dezen er toe bren-
sn het college van B. en W., dat uitslui-
ind om de noodzakelyke bezuinigingen in
!t belang der Gemeente tot stand te bren-
en tot zjjn maatregel besloot, te dwingen
fzen in te trekken, waarmede dan de
jzuiniging ongedaan wordt gemaakt en het
pllege voor de noodzakelijkheid wordt ge-
speld het anders op deze wijze bezuinigde
bedrag op andere wijze te vinden.
Deze actie, die feiteljjk slechts van en
kelen uitgaat en krachtig wordt ondersteund
door die groep in den Raad, die in de
jongste raadszitting heeft aangekondigd,
een felle oppositie te zullen voeren, wan
neer bezuinigingen tot stand zouden worden
gébracht, die niet met hun inzichten stroo
ien, is zeer te betreuren. Ook al zou men
voor de getroffen maatregelen geen bewon-
gééft door de openbare scholen uit ’s Ryks
kis (werd genoten^
In 1905 volgde eene nieuwe verbetering
van de positie van het bijzonder onderwys.
Het Rijk nam de minimum-salarissen der
verplichte en een gedeelte van de salarissen
i dér boventallige onderwijzers voor zijne
rekening,'terwijl het bovendien zorgde voor
dé pensioenen’ der byzondere onderwijzers.
Cfok wérd de vergoeding voor de gebouwen
dér byzondere scholen verhoogd.
In 1920 bracht de nieuwe Lager Onder
wijswet, behalve tal van andere gewichtige
wijzigingen in dé onderwijswetgeving, de
vtlKftnéh flnadcieele gelykstelling van
openbaar en bytonder' lager onderwijs. Zjj
leidefe tot* een sterken teruggang van het
'oienftaar onderwys ep een krachtigen groei
toe, welke ongeveer overeenkwam met het- van het bij zander onderwijl.
Tot dusver werden jaarlijks de verslagen
betreffende de verschillende takken van
onderwijs gepubliceerd in „het Verslag van
den Staat van het Onderwys in het Ko
ninkrijk der Nederlanden", uitgegeven door
het Departement, dat met de zorg voor het
onderwijs was belast
Wie dit omvangrijke verslag wel eens
heeft geraadpleegd, zal er zeker geen aan
gename herinnering aan hebben bewaard.
Het bevatte in extenso allerlei belangrijke
en onbelangrijke gegevens, maar in onver-
werkten vorm, zoodat het hoogst moeilijk
was, er nu precies uit op te diepen, hoe het
met den toestand van het onderwijs in het
verslagjaar stond.
Hierin is verandering gekomen doordien
de samenstelling is overgegaan naar het
Centraal bureau voor de Statistiek, dat
dezer dagen als eerste resultaat van zjjne
werkzaamheid op dit gebied deed verschij
nen de „Statistiek van het Gewoon en Uft-
gebreid lager onderwijs over 1929". Verge
lijken met het oude verslag doet deze publi
catie ongetwijfeld aangenaam aan. Men
vindt er in betrekkelijk beknópten vorm
alles wat men aangaande de bedoelde tak
ken van onderwijs zou wenschen te weten.
Het is niet onze bedoeling alles, wat deze
statistiek geeft, de revue te laten passeeren.
Alleen willen wjj eenige bijzonderheden
ontleenen aan het beknopte historische over
zicht betreffende de ontwikkeling van het
lager onderwijs, waarinede de publicatie
aanvangt
De eerste wet betreffende de regeling van
het lager onderwijs hier te lande dateert
van 1806. Onder deze wet bestond geen
vryheid van onderwijs. Al was iemand in
het bezit van de noodlge tjfewyzen van be
kwaamheid, zoo mocht hij toch zonder be
paalde vergunning der plaatseljjke overheid
geen school stichten. En deze vergunhing
werd volstrekt niet altijd verleend.
De Grondwet vah 1848 bepgalde, dat het
geven van oiitlerwys vry zou zijn, behoudens
het toezicht der Overheid en, voor zoovéf
het middelbaar- en
het onderzoek naar dé bekwaamheid en
zedelijkheid der onderwijzers. Als gevolg-
van de nieuwe grondwet kwam in 1857 eéne
nieuwe wet op het lager onderwijs tot stand.
By deze wet werden minimum-jaarwedden
voor de hoofden en onderwijzers der open
bare scholen vastgestèid, alsnfedè hef ma
ximum aantal* leéïlingen pet onderwijzer
Wanneer het aantal leerlingen meer dan 70
bedroeg, moest het hoofd der school wor
den bijgestaan door een kweekeling, terwijl
bjj meer dan 100 leerlingen de bijstand van
een hulponderwijzer vereischt werd.
De onderwijswet van 1878 bracht eene
sterke vermindering van het aantal leer
lingen per onderwjjsér. By meer dan 30
schoolgaande kinderen moest het hoofd
door minstens één onderwijzer worden bij
gestaan, terwijl een twééde onderwijzer noo^
dig was, wanneer het aantal leerlingen
boren de 70 steeg. Voor het bjjzonder onder
wijs golden déze bepalingen niet;.
By de wet van 1889 wefd de eerste
schrede gezet op het pad der gelijkstelling
van het bifamider- mét het openbaar onder-
wdjfc Bijzondere scholen, die, wat het aan
tal onderwijzers betreft, voldeden aan de
voor de openbare scholen gestelde eischen,
kregen recht op eene Rijksvergoeding voor
de onderwijzerssafcrfMrtj zooals aan de ge- I
meenten voor de openbare scholen werd toe
gekend.
De wet van 24 JüHT 190Ï kende voorts
aan e bijzondere scholen eene tegemoet-
komW W de’ kott&i vab 'dé schAtAlók&en
voor haar rekening heeft genomen en 2
indien zulks maar met één voorziening het
geval is. Echter wordt 1*4 maal dit percen
tage geheven, dus reap. 9 6 en 3 7°
van die perceelen welke gelegen zyp aan
straten met gesloten wegdek, dus asfalt en
wat daarmede wordt gelyk gesteld.
Tegenover de hooge bedragen, die deze
straatbelasting van de industrieele en han-
délsondememingen met groote gebouwen
vordert, sitaat als lichtzijde dat de houders
v$n deze ondernemingen, wat de per-
soneele belasting betreft, er heel ge
nadig af komen. Men zal zich her
inneren dat deze belastingheffing, hoe wei
nig enthousiast men daarover ook zal zyn,
nog buitenmate gunstig afsteekt bij de aan
slagen, welke de ingezetenen zouden
hebben te betalen indien de geweldig hooge
opcenten op de personeele belasting bjj
doorvoering van de plannen van den vroe-
gfren wethouder Van Staal zouden zjjn
aangenomen- Nu zyn de opcenten op de per
soneele belasting beperkt gebleven tot
75—130, by de toepassing der heffjng vol
gens de plannen-Van Staal zouden, deze zyn
geworden 193248 ofwel by aanvaarding
der niet door den Raad gewenschte, doch
wpl door wethouder Van Staal voorgestelde
nieuwe uitgaven 200280! In meerdere ar
tikelen, welke in de maanden April en Mei
over de gemeentelijke belastingen in de
Gpudsche Crt. zijn verschenen, Is dit in den
tweede uitgewerkt. Dat zijn de gevolgen
van het doen van steeds meerdere uitgaven,
zonder dat toeneming van gewone inkom
sten daartegenover staat.
Die tijd moet nu voorbij zijn. Het ingrij
pen van het nieuwe college van B. en W.
toont aan dat het ernst er van maakt om
met het opdryven der belastingen te bre
ken. De bezuiniging op het onderwys moge
de eerste stap zjjn geweest, als straks de
begrooting komt, moet daaruit blijken, het
is niet anders te verwachten, dat de uitga
ven op verschillende onderdeelen der ge
meentelijke huishouding moeten wor
den beperkt, ook al zullen daartegen bezwa
ren worden ingebracht.
ZWEDEN.
Een verboden prinselijk huwelijk.
Prins Lennart van Zweden, de 22 jaren
oude kleinzoon van den koning van Zweden
wiens huwelijk met mej. Karin Nissvandt,
ein 20-jarige dochtei van een Zweedsch
zakenman, door koning Gustav verboden is,
heeft gezegd al8 gewoon burger in Stock
holm te willen leven.
Hij is pas uit Duitechland teruggekeerd,
waar hij zijn landbouwkundige studies heeft
voltooid. Aan de grens van de stad heeft
hij; een flat gehuurd met drie kamera en
een keuken.
Pe verloving van prins Lennart werd in
Januari j.l. afgekondigd en zooaJa hij later
zei^e, zal zijn huwelijk voltrokken worden
zonder toestemming van den koning. Dit
bréngt met zich mede, dat hij zijn titel en
de kans op opvolging op den troon verliest.
pe datum van het Huwelijk ia nog niet
yaatgesteld. Mejuffrouw Nisevandt en haar
moeder zijn vaak de gast op het kasteel van.
prins Wilhelm, den Vader van prins Len-
na».
BINNENLAND.
Prinses Juliana onder haar
oud-studievriendinnen.
Een boottocht met de novieten van
de L. V. S. V.
.Prinses Juliana schijnt haar studententijd
moeilijk te kunnen vergeten. Althans giste-
rfn was zij weer te Leiden en maakte de
boottocht mede welke de leden der vrouWe-
u|k«K Studenten vereenigiag met de novieten
naar de Kagerplassen hebben ondernomen
wp-araan tevens een plc-nic op één der eilan
den verbonden was. Na hpt terugkeeren
heeft de prinses nog ge^uimen tijd on het
gjbouw der vrouwelijke Studenten vertoefd
e| voorts in gezelschap van enkele oud-stu-
djevriendinnen in enkele .winkels inkoopen
gédaan.
deneraal-majoor U, F. Duymaer vaa Twist
Dertig jaa« geleden tot lid der
Tweede Kamen benoemd.
(Hel Tweede Kamerlid, de gspenaionneerde
g^neiaal-niajoor L. F. Duymaer van Twist,
heeft gisteren den dag herdacht, waarop luj
véór M jaren voor het eerst tot lid der
Tpreede Kamer werd gekozen- De heer Duy-
nyier van Twist mocht op de»0» dsg, vooral
v|n anti-revolutionnaice zijde, vele blijken
vin belangstelling ondervinden. Maar ook
m wijder kring ïieeft men den jubilaris wit
hyi huldigen. Zoo ontving hij een bloemstuk
vyn den Bijz. Vnjw. landstorm en verder
o.ju. van het Centraal Couüté van A.-K.
kjeovereenigingen en van de A.-R. kiesver-
etsiiging in den Haag.
SPORT EN WeOSTItMDliM.
VOETBAL.
Programma voor Zondag 20 September.
K. N. V. B.
Afdeeling le klasse.
Den Haag: H.VV—Stormvogels.
Hjlversum't Gooi—Weet-Frisia.
Koog ad Zaan- K.F.O.H.-D.V.S.
Rotterdam Sparta—R-CH.
AmsterdamAjaxH-B.8.
Afdeelmg H le klasse.
Rftterdam: Feijenoord—Hilversum.
IJimuiden: V.8.V.—Blauw Wit.
Hcuulenj: H.F.C.—-A.D.O.
Dén Haag; V.U.C.Z.Ï.C.
DordrechtD.F C.—Xerxes.
2e klasse A.
G^uda: O.N.A.—St. Hooger.
Délft: D.H.C.- aD.8.
Dén Haag: V.J.O.S.—Excelsior.
SchiedamS-V-V.—R.F.O.
Górcum: Unitas—Overmaas.
2e klasse B.
Rotterdam: V.O.C-B.E.C.
D^n Haag Quick—Fortuna.
RotterdamD.C.L.—Neptunus.
Den Haag: B M T.C V.V.
Maassluis. V.D..L.—Gouda.
3e klasse A.
Sc|ieveningenScheveningen—A.8.C.
Le(den: Lugdunum— Bodegraven.
I.ejdenL.F.C.—-G.8.V.
D«fi Haag: R.V.C.—U.V-8.
Alphen: AlphiaHiilinen.
3e klasse B.
H.| v. Holland- Hoek v Holland—Rijswijk.
Dffi Haag; V D.8.-M.A.A.B.
D<$ft: Delft—Laakkwartier.
Vlaardingen: De Hollandiaan—D.V.C.
3e klasse O.
Cujemborg: Vriendenschaar—D.O.8.B.
Gcycum8.V.W-—Siiedrècht.
Do^dt- Emma<—L.8.V.
Jx-éiidainLeerdam—Merwede.
3e klasse D.
Rotterdam The R. Hope—De Musschen.
Rotterdam: 't Noorden—8t Volharden.
Scl^iedam: D.H.8.»-E.D.S
Rotterdam: Coal—Olympia.
Vlaardingen-, V.F C Transvalia.
Leiden: D.V.8.-V.C.8.T
Leiden: R.C.L.-D.V.V.
Voorburg: Tonegido—O.B.
Dey Haag: Celeritas—H.D.V.
Waddinxveen: Waddinxveen—W T K.
Dey Haag; De Jagers— Terlaak
Rotterdam- Grooswijk—Fluks.
Delft; S.E.P-r-S.LO.D.
Dordrecht 0.8 8—Lekker kerk
4e klasse D
Delftj Delfia-D.V.K Delftsche Boys.
.Rotterdam: U.8.C.—D.J.8.
Schfedsm: Schiedam-D.O.V.
SchiedamS.F.C.’s-GraVenzande.
---1-----
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoofende tot dén bezorgkring)
1*— 5 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Vafi buiten Gouda'en den bezorgkring:
1—5 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Adveftentiën in het Zaterdagnummer 20
by slag op den pryp. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den pry's.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels ƒ2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger. i
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerden
pfys. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst vatt soliede Boek
handelaren, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daaga vóón de plaatsing
aan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
ff** - - —y atv» i j- mms— "iinwwwi .in - ---uiiiuniir-
JlHEWMC
De maatregelen irizake „Onderwije"
Do straatbelasting, haar schaduw- en lichtzijde
Meerdere beperkingen noodzakelijk.
dering hebben, dan sol
moeilijke omstandighed
meente verkeert, van i
tuigen dat ,instede’ vai
medewerking werd veneend om de vereisch-
te bezuinigingen op^Xit en ander terrein te
hélpen tot stand brengen.
Er is door een der inzenders dezer dagen
d? opmerking gemaakt, dat wanneer tot
bezuiniging op het gebied van het onder
wijs moest worden overgegaan, eerst eens
hb hen, die thans een nieuwe school aan
vragen op gereformeerden grondslag, het
inzicht moest doordringen dat voor een
d^rgelyke aanvrage de tjjd thans wel het
meest ongeschikt is. Wat dit laatste aan
gaat, daarmede zjjn wjj het volkomen eens.
Üit hetgeen van de zyde van het hoofd
d^r hierbedoelde school, maar ook van an
dere gereformeerde zjjde is gepubliceerd,
blykt wel dak, de belangen van de hier be
doelde groepen worden vooropgesteld, om
dat de Lager Onderwjjawet dat nu een-
m|aal toelaat, maar zonder dat toch voL
d^ende rekening wordt gehouden met de
belangen der gemeenschap. Het Gemeenie-
bistöur staat, op grond vStTcle wet, voor
de noodzakelijkheid, de aanvrage in te wil-
1 lifcen, in principe daartoe te besluiten. Daar
is geen ontkomen aan. Maar dat neemt niet
weg, dat de aanvragers zelf onder deze om
standigheden om het gemeenschapsbelang
hun wenschen moesten intoomen.
Het is toch duideljjk dat elke nieuwe uit-
ghve met zich brengt óf nieuwe bezuiniging
op ander terrein, óf iwel verzwaring van
lasten. By eiken bezuinigingsmaatregel zul
len er bezwaren worden-jehoord dat het
n^et kan of niet gewenscht is. En toch zal
de Raad er niet aan kunnen ontkomen, wil
dé uitvoering van de motie Verkerk-de Witt
Wjjnen werkelijkheid worden, dat wordt in
gegrepen.
Dezer dagen zijn vele ingezetenen ver-
rést met de aanslagen van de straatbelas
ting, die zooals men weet 80.000 in. de
gemeentekas moet brengen. Daaronder zijn
kleine, maar ook niet-geringe aanslagen,
die allesbehalve vroolijke gewaarwordingen
by de belastingbetalers verwekken. Deze
belasting, die geheven wordt wegens ge
bouwde en ongebouwde eigendommen,
wordt berekend naar de belastbare op
brengst van de perceelen welke in de ka
dastrale leggers voorkomen. Het heffings-
pfreentage varieert naar gelang van de
plaats waar de perceelen zjjn gelegen. Voor
hén, die een stevig bedrag aan grondbelas
ting betalen, zjjn de aanslagen zeker niet
géring. Van de belastbare opbrengst, voor
komende op de aanslagbiljetten van de
grondbelasting wordt geheven, 6 indien
de gemeente zorg draagt voor het onder
houd en de verlichting van den weg en den
afvoer van water en vuil, 4 indien de
gemeente slechts twee dezer voorzieningen
Hoe de verhouding van openbaar tot
bjjzonder onderwys zich sedert 1845 wij
zigde, blykt uit eene zeer belangwekkende
tabel, waaraan wy eenige cjjfers willen
ontleenen. In 1845 waren er hier te lande
3214 lagere scholen, waarvan 2410 open
bare en 804 byzondere, alzoo 3 openbare
tegen 1 bijzondere.
In 1900 waren er 4607 lagere scholen en
wel 3127 openbare en 1480 bijzondere. Ver
houding ongeveer 2.2 tot 1.
In 1920 bedroeg het totaal aantal scholen
5363, waarvan 3457 openbare en 2706 bij
zondere. Verhouding 1.3 tot 1.
In 1929 waren er in totaal 8062 lagere
scholen en wel 3610 openbare en 4452 bij
zondere. Alzoo eene verhouding van open
bare. tot byzondere van 1 tot 1.25.
Hierbij dient nog te worden aangeteekend,
dat sedert 1925, toen het 3694 bedroeg, het
aantal openbare scholen is teniggeloopen
tot het boven vermelde aantal van 3610 in
1929.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc. 2745. Postrekening 48400.
