Publiek verkoop VOERPEEN „ALRO" Obligatiën COLUMBUS SIGAREN ■k lOOISCIE minimi ZUIVELFABRIEK J. DE JONG - GOUDA Waarom, meubelen van Zwambacfc?? A. ZWAMBACH - Prins Hendrikstraat 92 WITTE STAD OBLIGATIËN De Goudsche Fruithandel W SIBBES H. v. d. POOL Heden Verschenen: Prijs 25 cent GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 7 NOV. 1931 TWEEDE BLAD li SDUDSCHE mililiU Notaris J. van Kranenburg Th. Binnendijk Uw adres voor P Speksnijder. SLAGERSJASSEN KOKSBUIZEN „De Kleine Winst" S. S. van Dantzig ppAIro" Kantoor, Gouda Esn verrassing voor do kenners Serlemerk 6-B-10-12 cent Voor LIPS' Brandkasten en Slotenfabriek I is de Agent: P. ROND Pz., GftUDA. I I I 2, "|4, '|5, 'llO, '120 Hoofdagent J. DE WEGER Motorbootdienst Gouda-Oudewater-Utrecht. fertnkurenliiBdagiTiDd 7 lor Woenidigmiildag 2 mr liriirdagniMii 12 mr Wenscht gij een vertrouwd adres voor Uw meubelen B. BELONJE - Achter de Vischmarkt 22 TH. Knopper's TELLUS JAEGER- ONDERGOEDEREN G. J. v. WERD Laat tl|dlg SCHOENMAKERIJ Abonneert U op dit blad De nieuwe Uitgave van de Bijgewerkt tot 1 Oct. 1931 n te GOUDA. zal op MAANDAG 16 NOVEMBER 1931, des avonds half acht, in hotel „De Zalm" aan de Markt te Gouda, een in volledig bedrijf zijnde (voor melk. boter en bijproductenV bestaande uit Fabrieksgebouwen woning, erven en terrein, groot 8 A. 75 c.A„ aan de Karnemelksloot 48, 50, 52, 54 te Gouda, met machines gereedschappen en verder toebe hooren, een en ander breeder omschreven in bij den notaris gratis verkrijgbare notities. De verkoop geschiedt in 1 perceel en in 1 zitting. Het geheel is verhuurd aan den heer L. de Hey te Gouda tot 19 Juni 1940 voor 110.per week. Betaaldag 4 Januari 1932. Bezichtiging op Woensdag 11. Don derdag 12, Vrijdag 13 en Maandag 16 Novembef a.s. van 2 tot 5 uur. Verdere inlichtingen geeft de nota ris. Begrafenis - Ondernemer, Goawe 228 (otot de Centrale) Volvette Ooudsche Kaas «•kruide Kaai Kilo Kaaijei Roomboter Delft's Roem Versche eieren li by r. O. TUKINS GOUWE 55 Kasahindel in het Groot en Klein H.H. AsatorlfdarB Vulceniseeren van Auto buiten- en binnenbanden. Vlutf en billijk onder garantie. Itrili Goudichi ïilcaniieer Itrit'ilinj GOUDA. KLEIWEG 38 «oktkr STEENHOUWERIJ 1. ROODBOL HARDSTEEN ZANDSTEEN SCHOORSTEENMANTEL* GRAFWERKEN. ACHTER DE KERK - GOUDA. HALLO I wij zijn er weer met onze 20 pond voor 25 cent 100 pond f 1.00 KUIPERSTRAAT 42 Telefoon 3219. Wordt gratis thuisbezorgd. 20 Goedkoop Goedpassend zijn de •n van Korte Tiendeweg 22 GOUDA ■laran 51/, cent per stuk B. SMITS Splerlngitraat 5. Tel. 2555 N.W.O. Goederen van Jansen Tilanus, Friezenveen zanuiOan mal Ongevallenveraeharlng Uitloting 4 pari volgent aanwijzing der Nederl. Staatsloterij, verkrijgbaar «lelweg SB Teleleon sies P. S. Voor Ooode en omliggende plu tien nog eenlge HOOFDAQBNTEN en AGENTEN gevraagd. Verkrijgbaar te Gouda bij: K. BERLIjN, St. Anthoniestraat. A. JONOKNEEL. Groenendaal ,M. DE KNEGT, Nieuwe Haven 124. J. C. LANGERAAR. Burgemeeiter Martenssingel 17 A. VAN REEDE, Zwarte Weg. Th. VBRBEIJ, Karnemelksloot. VAN WESTDORP, Westhaven. 90 J. DE WEGER, Nieuwe Markt W BRANDSEN, Gouwe hoek Nieuwe Haven. VERTEGENWOORDIGER, HIEUWE HAVEN 318 TELEFOOR 2818 Omdat, WAT wij leveren goed is; Omdat, de stand klein, dus de prijaen laag zijn Omdat, U koopt van fabrikant, en alles vakkundig wordt gemaakt. Informeert U eens naar ZWAMBACH's meubelen Aanbevelend, Meubelmaker en Stoffeerder annex Bedden en Matrasten. MAANDAG 23 NOV. A.S. BEGINT DE TREKKING DER NED. STAATSLOTERIJ OVERAL VERKRIJGBAAR NIEUWE MARKT 17 TELEF. 3256 GOUDA De Ondernemer: FIRMA WED. K. A. VAN DEN HEUVEL m Ligplaats BOjLIWE bij da Grooaaadaal Tal. 2604 Goederen worden dagelijks aangenomen GOUWE 184. VERZEKERT U bij de firma BAKKER Co. Makelaars in assRrantiën ZHiesIrtal Ma Tilikn 2123 Giuda Zorg in crisistijd Voor de grootste zekerheid. BLAUWE DRUIVEN TAFELPEREN TAFELAPPELEN SINAASAPPELEN CITROENEN BANANEN TOMATEN. Aanbevelend, NIEUWE VIJGEN DOOSJES DADELS DOFFE KASTANJES VRUCHTEN IN GLAS VRUCHTEN IN BUK DIVERSE SOORTEN NOTEN BUSGROENTEN (merk Sleutels) Firma W»ci A. Rlatveeld. lANGE TIENDEWEG 27 TELEF. 3316 dan is het aangewezen adres. MEUBELMAKERIJ en STOFFEERDERIJ 24 Reparatie aan alle soorten meubelen. in onze Hoeden ArpeeuNa GOUDA M«U 9 KOOPT DONDERDAGS op de MARKT Uw KOEKJES en BANKET van Bankelbakkerljan BOTERSPRITS 30 ct. p. >/2 pond BOTERSPECULAAS 25 ct. p. '/2 pond LETTERBANKET 25 ct. p. Vi pond tevens fline BONBONS en SUIKERWERKEN. HOOGFIJNE TRUFFELS 25 ct. per half pond. Beleefd aanbevelend. 20 TH. KNOPPERS. TELLUS tikt en Talt daa tijd En wijlt kat Mat zekerheid Hat volmaakt* Herlogo ^lloaa Vertegenwoordiger L. HEPPENER - Horloger LANGE TIENDEWEG 20, GOUDA HOOGSTRAAT 7 Telefoon 2005 OPRUIMING van een partij prima ■edveeren, 25 ets per K G. B. SMITS Spieringatraat 5 Telefoon 2555 VROUWESTBEG 14 GRAAF v. BLOISSTRAAT 6 Tarrazzo Vloeren en Granito Gootsteenen Boter St. Nicolaas 18 cent per ons Ouderwetsch gekruid St. Nicolaas 16 cent per ons Gewoon St. Nicolaas 10 cent per ons Prima Borstplaatjes 12 smaken, 16 cent per ons Spoorbanket 25 cent per ons Honingpepernoten 8 cent per ons 10 GEBR. KAMPHUIZEN. Uw schoenen repareeren Dit bespaart U kosten in de van RAAM 107-109 Een onmisbare gids voor iederen Gouwenaar! Verkrijgbaar In eiken Boekhandel en bij de Uitgevers A. Brinkman Zoon Markt 31 Gouda Vrijhandel en Loonpeil. Nederland wordt wel eens een ryk land genoemd. Men moet daarmede voorzichtig jjjn. De ware rijkdom van een land bestaat ju het bezit van natuurlijke hulpbronnen, verborgen in zijn bodem. En in dit opzicht is Nederland arm. Zijn bodem is gemiddeld ilechts van zeer matige vruchtbaarheid en bevat zeer weinig delfstoffen. Daarentegen heeft het eene bevolking, zoo talrijk in ver houding tot zyne oppervlakte als maar wei- mg Janden ter wereld. En nu zyn, wel be-_ gdiouwd, die landen, welke veel vruchtbaar ot gan delfstoffen ryk land per inwoner beschikbaar hebben, ryke landen. En landen m?t weinig land per inwoner arme landen. Alle andere omstandigheden natuurlijk ge lijk veronderstellend. Het gevolg van de dichtheid onzer be volking is, dat ongeveer slechts de helft direct en indirect kan bestaan van de ex ploitatie van eigen bodem. De andere helft, voor zoover zy niet leeft van de rente van aan het buitenland verstrekte kapitalen, moet bestaan van den uitvoer van arbeid in den vorm van industrieproducten, scheep vaartdiensten enz. Nu is echter aan dien uitvoer van arbeid, evenals aan dien van j elk ander exportartikel, ééne voorwaarde verbonden. Namelijk, dat de arbeid goed- kooper is dan in de landen, waarheen men hem uitvoert en niet duurder dan in landen, waarmede men op vreemde markten moet eoncurreeren. Vóór den oorlog was dit met den Nederlandschen arbeid het geval. De loonen waren hier lager dan in de meeste ons omringende landen. En dit was een zeer natuurlijke toestand. Deze lage loonen wer den mogelijk gemaakt door onzen vrijhan del. Daardoor waren de pry zen der levens middelen laag en konden de arbeiders van lage loonen leven. En door die lage loonen kon met voordeel voor export worden ge werkt. Sedert den oorlog is men echter een ge heel anderen weg ingeslagen. Er hebben zich opvattingen vastgezet, als zou de hoog te van het loon bepaald kunnen worden door de macht der organisaties of door ethische overwegingen. Door personen, die meer over deze dingen hadden nagedacht, is er toen wel op gewezen, dat men met eene dergelijke loonpolitiek vast zou loopen. Zy werden echter als reactionnair aan de kaak gesteld. En in de op den oorlog volgende periode had het inderdaad den schyn, alsof de waarschuwing ongemotiveerd was ge weest. Dit kwam door twee omstandighe den. In de eerste plaats door onze groote inkomsten, uit Indië en in de tweede plaats doordien men in onze steden ging potver teren van hetgeen de landbouwende bevol king door jaren langen arbeid en zuinig heid had bijeengebracht. Dit is thans uit. De Indische inkomstenbronnen drogen op. En onze landbouw verkeert in een toestand, dat hy bezwijkt. Wy zitten nu met een in verhouding tot andere landen veel te hoog loonpeil. On danks onzen vrijhandel is het loon hier hoo- ger dan in de meeste andere landen. Het gevolg ligt voor de hand. Wy kunnen on zen overtolligen arbeid niet in het buiten land plaatsen. Merkwaardige cijfers daaromtrent wer den dezer dagen vermeld in een schrijven van de Nederlandsche reeders aan de trans portarbeidersbonden, welke cijfers wy hier onder laten volgen: Maandloonen van matrozen stokers tremmers Nederland ƒ100.— ƒ105.— 86.— Amerika 164.06 106.23 141.74 Engeland 85.86 90.63 85.86 Zweden 90.85 90.85 59.23 Denemarken 85.32 87.48 58.32 Noorwegen 86.40 89.10 50.22 Frankrijk 66.80 61.66 56.80 België 68.35 73.64 66.27 Italië 63,75 67.58 61.84 Spanje 29.97 36.63 33.90 Duitschland 85.44 71.75 €0.27 Japan 45.— 85.— 45.— HEDEN IS VERSCHENEN «•n Bids voor lodorooo. PRIJS F 0.25 GECART. 0.50. Verkrijgbaar bij den Boekhandel en bij de Uitgevers A. BRINKMAN ZOON. Markt 31. Zooals men ziet, zyn in alle zeevarende landen de loonen lager dan hier te lande, met uitzondering van Amerika, waar de scheepvaart van overheidswege wordt ge subsidieerd. Dat onder deze omstandigheden het aantal opgelegde Nederlandsche scne- pen in onze havens grooter is dan anders het geval zou zyn, ligt voor de hand. En wat hier van de scheepvaart geldt, geldt 'ook van exportindustrieën. Men denke b.v. aan den treurigen toestand, waarin de eens zoo bloeiende Xwentsche industrie verkeert. Zooals de zaken thans staan, wordt het nut, dat ons land van den vryhandel trekt, illu soir gemaakt door den te hoogen loonstan- daard. Dit echter niet alleen. Men ver moordt er den vryhandel zelf mee. Om dit te begrijpen, moeten wy ons tot den land bouw wenden, die onze arbeiders voorziet van goedkoope levensmiddelen. Onze land bouw kon onder het systeem van den vry handel betrekkelijk bloeien, zoolang de loon- standaard hier te lande laag was. Nu men den loonstandaard heeft opgevoerd tot een peil, dat in eene onmogelijke verhouding staat tot <(e prijzen der landbouwproducten, heeft men, wil men de productie in stónd houden, slechts de keus tusschen twee we gen. Wy moeten onzen landbouw door pro tectionistische maatregelen steunen óf het loonpeil doen dalen tot ongeveer het voor- oorlogsche peil. In dit'laatste geval zal het leven goedkooper kunnen zyn dan voor den oorlog en zal onze arbeid op de buitenland- sche markt met gemak kunnen eoncurree ren. Wil men echter geen van beide wegen op, dan zal onze intensieve bodemcultuur, teniet gaan en zal onze bodem op exten sieve wyze, d. i. met weinig arbeid en ver dere kosten, moeten worden geëxploiteerd. Wy hebben ons er dan echter op voor te bereiden, dat een groot deel van onze land bouwende bevolking en van hen, die indirect van den landbouw leven, werkloos zullen worden en het leger der werkloozen met eenige honderdduizenden zal toenemen. Men zal deze werkloozen een tydlang kunnen steunen. Spoedig zal men daarmede uit ge brek aan middelen echter moeten ophouden. »Dan zullen de arbeiders met een loon ge noegen moeten nemen,dat door de ver arming van ons land vermoedelijk heel wat lager zal zyn dan dat, waarmede thans nog de toestand te redden zou zyn. Alles wel beschouwd, komt het ons voor, dat zij, die de meening propageeren, als zou het geld- loon wel op dezelfde hoogte van thans kun nen blyven, hoog spel spelen en eene catas trophe. voorbereiden, waarvan ook de arbei ders de wrange vruchten zullen plukken. Brieven uit de Hofstad. MXCIX. Vergeetachtigheid. i'er dag laten zet,tig luenaclien iets uit vergeetachtigheid in de titan liggen. Aange ven er per Augustus iKfuderden v ij f tagdui- zend menschen met de tram vervoerd wor den, ie dat getal met overweldigend groot. Een aantal van 8424 parapiuiee in een jaar is wei heel veel, maar over het jaar «n het aantal paasagwre verdeeld, loopt het nog wei los. Dat men 5333 gulden aan geld in de train verheet, lijkt wel een aardig bedrug, ui aar ook hier verdeeld over het aantal pas sagiers, niet zoo groot. Mussehien is dit cijfer nog wel grooter, want bij het schoon maken, zal er nog wel een verloren dubbel- tjt te voorschijn konien. Zijn de menschen vergeetachtig.- Er zijn in iedere kring verhalen bekend van krasse staaltjes, die mderdaad op waarheid berus ten, maar ais men eens wist, wat de men schen allemaal meesjouwen In de tram, is het cijfer der vergeetachtigheid met zoo groot. We hebben het eene meegemaakt, dat een moeder haar kind doodkalm vergat. Het kind zat vooraan in de volle wagen, mama achter in en toen mama uitstapte, vergat zij het kind, dat een halte verder mee moest rijden en daar door der uitstappende ïvizigers werd teruggegeven aan de vergeet achtige moeder, die al kwam aanhollen Een krag staaltje van «•Oplettendheid heb ban wij eens gezien van een moeder, die met haar kinderwagen haar eigen kind over reed. Ma liep achter den kinderwagen, waar in baby sluimerde, naast de moeder liep al spelende een tweejarig kind. De aandacht van de moeder werd heel erg getrokken door iets, wat aan de overkant van de straat voorziel, zoodat zij niet) bemerkte, dat <te tweejarige al spelende vlak voor den kinder wagen was gevallen. Ma duwde gedachte loos voort en reed haar kind ovjer. Ais dat e.iia een kindermeisje was overkomen dan zou het er gezwaaid hebben! in ieder huis blijft wei een parapiuie ach ter, dde, de een of andere bezoeker of be zoekster heeft vergeten. Meestal Komen die terecht, soms met. Er is een variant van vergeetachtigheid, die men „aiofheid' pleegt, 'te noemen. Groot is het aantal waarschu wingen aan hen, die verzuimen op tijd hun invullingsbiljet voor de belasting in te zen den. om van het aantal aanmaningen tot tijdig betalen, maar niet te spreken. De vergeetiaohtngiheid en de slofheid kost heel wit tijd en geld, maar daarvan trekken de vergeeitachtigan wch niet veel aan Zij vinden het in den regel niet gewichtig, om dat zij niet weten hoe zij één van het groote leger onachtzamen vormen. Op tal van be palingen. die nageleefd moeten worden staan boeten en dat helpt zelfs met eene altijd. Trouwens als ieder alles uit zich zelf niet een politieke, maar een theologische tractae vertegenwoordigt en dus geen toe komst heeft. Op den duur bevalt liet memgeen in de Kamer met, omdat de tijd die het lidmaat schap koet, evenredig is aan het resultaat van den arbeid. Het is juist zoo jammer dat die disharmonie bestaat want het maakt dat vele goede krachten afkeerig zijn van deze funotoe. Men kan dit naast andere werkzaamheden met vervullen of men moet er de kantjes af loopen. En dat gebeurt dan ook maar al te veed. Het ia te begrijpen dat niet ieder lid alle vergaderingen m de Kamer bijwoont van den eersten tot den lasts ten hamerslag van den Voorzitter, maar er ia ook een an der uiterste n,l., dat men alleen de presen tielijst teekent en dbn verdwijnt. Men weet vryweJ. altijd of er een stemming zal komen en men kan daar op rekenen. Juist door deze eigenaardlgen gang van zaken in de Kamer wordt dit mogelijk, leder lid bemoeit zich steeda met eenige onder werpen en gelooft de rest wei, zyn vrienden zorgen daarvoor en hij loopt bij de stem ming wel met hen mee. Vandaar ook dat de lange vergaderingen de leden met vermoeden want het zijn in den regel telkens an.deren die aanwezig zijn en tot het bitter' eind moeten blyven. 8lechtB een heel enkele ia uit vfijen wil aanwezig, soms omdat hij niet» beters heeft te (toen. Juist voor den enkeJflng is dit sys teem bezwarend, want hij meet? wel, Veed aanwezig zijn, wijl hij niemand heeft die voor hem oppast". Vandaar dat het voor de kleine fracties een zware taak is en het is dus te begrijpeh dat een eenling er genoeg van krijgt. HAGENAAR. dienst heel wat minder stroef functioneeren. Nu is dikwijls een afzonderlijke dienst noo- dig voor de controle op 4e nalatigheid. De heer Lingbeek. Wij hebben het gezien bij de volkstelling hoe het in de duizenden liep, van hen die de stad hebben verlaten zoneter daarvan op gave te doen. Het zal wel m$t. gelukken dit euvel te voorkomen, tenzij men weer hooge boeten gaat stellen. Wederom gaat een Tweede Kamer lid zijn functie neerleggen, llet is een merkwaardi gs éénling in het Parlement geweest, de iu*r Lingbeek, maar het lidmaatschap schijnt hem geen bevrediging te hebben geschon ken. Gelijk trouwens te verwachten van iemand, die alleen een heele party vertegen woordigd. Het is niet altyd opdekkend' theologische discussies aan te höoren en vooral met als dae een militant karakter dragen. Het is aia omstander vërmakelijk de heer en. te zien bekvechten om theorie Q van eeuwen terug, die zoo weinig aantrekkelijk zijn in den huidigen tijd. Nu en dan stond de heer Lingbeek op tegen zijn broeders en dan trok hij van loei met eon predikatie om van om te vallen. Zijn opvolger zal het niet gemakkelijk heb ben want het valt niet mee om alleen te staan en je er door heen te slaan. Toch zijn zulke eenlingen eigenlijk met gewenscht m het Parlement. Hun beteekems in de Ka- mar is te gering, vooral wanneer die één Zoolang ik gezond ben, gaat niets mij boven een prettigen vriend. FEUILLETON. DE ZILVERKONING. Uit het Engelsch van ALFRED WILSON BARRETT. Nadruk verbodsn. een toon van verlichting En i Ntneer Ware met? Coricett bent de met? - Juist. Maar ga in vredesnaam mee naar jxateer Ware's huis in Hatton Garden. v%. drong Jaikes aan en hij trok Corkett aan f- mik op zijn i laat zich groote belangstelling afteekende. Een moord, als we er niet gauw bij zijn, neP butler. Mijn arme meester is buiten welf en hij heeft gedreigd meneer Ware "f vermoo*denGa mee en help me "em weg te krijgen. Corkett keek hem met open mond aan. *)n blik ging van het gezicht van zijnnieu- "o weldoener naar dat van Jaikes. Geluk- «K voor hem. ki hulp. Neem i zijn i hem i me niet kwalijk, zei hij tot den TOwon ien Jaikes. Zoekt u dien die daar in de V binken? jongen Korenschoof" zat Ja, inderdaad. Hebt u hom gezien? vroeg Jaikes. Ja, was het antwoord, hij kwam een paar minuten geleden daar vandaan, nam een rijtuig en gaf bevel naar Charing Cross te rijden. Nietwaar? De waarheidlievende Coombe richtte zich hierbij tot Corkett. Ja, ja, antwoordde de eveneens zeer eerlijke bediende. Weet u zeker dat het mijn meester was? O, ja, heel zeker, verzekerde de man met den witten baard hem. Jij bent er toch ook zeker van dat het meneer Denver was, hè Corkett? Ja. daar zou ik een eed op kunnen doen. Gelukkig, dat u ons ontmoet hébt, grijnedie Coombe. Als u wat voort maakt, kimt u uw meester aan Charing Cross vin den. Dank u, dank u wel, zei de butler. Ik ga er direct naar toe. Coombe grijnsde opnieuw en Jaikes spoed de zich weg. Wel ja. doe dat maar. oude gek, grin nikte hij. Je zult hem er tooh niet vindien. Nu 2ullen we uit moeten kijken en zien, dat die dronken kerel ons uat den weg blijft En nu. beste jongen, loop nu maar voor mij uit. En zorg. dat je niet uit het gezicht raakt. Corkett gaf nu den weg aan. zooals van hem verlangd werd en hij merkte op: Ala lk ooit uit die beroerdigheid kom. zal Ik zor- Rendat ik er nooit meer in raak Feiten en cijfers over •chool en onderwijs. n. Het aantal scholen. Het is nog met zoo heel lang geleden, dat hut in ons land een belangrijke vraag was pf er voldoende scholen waren om de bevolking bok die in afgelegen oorden, van het noodzakelijk onderwijs te voorzien. En thans zyn er nog tal van landen, waar de zorg voor een genoegzaam aantal scholen behooren tot de ernstige beslommeringen van den onderwysorg$nisator. Tegenwoordig is het in ons land echter anders. Een van de meest klemmen de vragen, waarvoor ieder, die zich bezig houdt met de organisatie van ons lager onderwijs, wordt gesteld, is niet of er wel voldoende scholen zijn, maar of wij er niet te veel hebben. Er zijn thans velen, die meenen, dat het getal scholen ver uit gaat boven hetgeen noodig en daarom bo ven hetgeen in deze zorgvolle tijden finan cieel toelaatbaar ia. Wa^ leert de statistiek van het gewoon en uitgebreid lager onderwijs (uitgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek te 's-Gravenha- ge) ons dienaangaande?! Wy maken aan de hand van de daarin voorkomende cijfers vooreerst op, dat de Lager Onderwijswet van 1920 een belang rijke vergrootinig van het aantal lagere scholen heeft veroorzaakt of althans mo gelijk gemaakt. Stellen wy het aantal scholen van einde 1929 tegenover dat op ultimo 1919 dan blijkt, dat in deze tien jaren niet minder dan 2116 scholen, werden geopend. Voor zeker een enorm aantal voor een land als het onze. Te veel? Het is niet mogelyk dit met wiskundige zekerheid vast te stellen. Vooreerst hierom niet wyl volgens het stelsel van onze wet rekening moet wor- worden gehouden met de godsdienstige en paedagogische richtingen welke zich op schoolgebied openbaren. Voor uiterst ge ringe aantallen leerlingen worden nog openbare scholen in stand gehouden, voor een 40-tal kinderen kan (in onze kleinste gemeenten) een bijzondere school worden gesticht. Aan een objectieven maatsta# kan de juistheid van deze minima niet worden getoetst Of zy goed gekozen zijn kan we ten schap j>el ijk niet worden vastgesteld. Maar dat is de eenige moeilijkheid niet. Zelfs indien in onze onderwijsorganisatie eens geen rekening werd gehoudén met den voorkeur der ouders voor scholen van een bepaalden richting, zou het nog niet doen lijk zyn om een vasten norm aan te geven, volgens weiken het juiste aantal scholen voor het geheele Rijk of een bepaalde ge meente statistisch kon worden bepaald. Immers daarvoor zou vast moeten staan welke schoolgrootte paedagogisch en eco nomisch als ideaal moet worden beschouwd. Men zou voorts precies moeten weten niet alleen hoe groot de bevolkingsdichtheid is dat is voor elke gemeente bekend maar ook op welke wyze de bevolking over het land is verspreid. Wonen de menschen verspreid over de geheele oppervlakte der gemeente of zyn zy geconcentreerd ge-' huisvest Genoeg om te doen zien hoe moeilijk de vraag is. Toch kunnen wy wel een indruk krijgen door het maken van vergelijkingen. Wij ontleenen aan de statistiek twee voor beelden. I Vergelijken wij de toename van het aan tel scholen tusschen 1910 en 1920 met die tusschen 1919 en 1929 dan zien wij, dat er in het eerste tijdvak 800 en in het tweede, gelijk gezegd, 2115 zijn bijgekomen. De groei is dus na 1919 wel zeer versneld. Dat is voor een deel te rechtvaardigen doordat de groei der schoolbevolking in het tweede tijdvak ook grooter was dan die in het eerste. Maar een afdoende verklaring is dat niet, want ware het oude tempo van schoolrttHchting bewaard dan zouden er In het tijdvak 19191929 een 1200 doch nooit ruim 2100 nieuwe scholen bijgekomen zijn. Door deze versnelling van het tempo van schoolstichting daalde dan ook het gemid deld aantjal leerlingen per school van 178 tot 161. Hoe is nu die groote toename van het aantal scholen te verklaren? Wy geven aan de hand van de uitvoe rige inleiding der onderwij sstlatistiek vijf Vooreerst werden in 1920 groepen, die vroeger niet in staat waren een school naar haar keuze op te richten, daartpe in de gelegenheid gesteld. Verder werd het ambulantisme van de hoofden der openbare scholen afgeschaft. Deze moesten onderwijs geven aan een klasse en konden daardoor niet belast blij ven met het bestuur van groote scholen. Dientengevolge werden groote openbare scholen gesplitst. -MÉG Schoolsplitsing werd verder veroo&tmkt door het, thans vervallen, voorschrift, dat een school niet meer dan 400 leerlingen mocht tellen. De sterk opklimmende schaal, waarnaar het aantal leerkrachten der school, dat voor Rijksvergoeding in aanmerking kwam, werd bepaald, werkte eveneens de school- splitfaing in de hand. Een school met 300 leerlingen ontving Rijksvergoeding voor 8 onderwijzers, twee scholen met leer lingen elk voor 6 onderwijzers d.i. dus sa- - men 10 onderwijzers. Eindelijk werden, naar wettelijk voor schrift, de m.u.1.0. scholen gereorganiseerd elk tot twee scholen, een voor g.lrf. en een voor u.l.o. Meestal bleven deze beide scho- len onder één hoofd vereenigd. De inleiding van de statistiek van het lager onderwijs behandelt het vraagstuk, dat ons bezig houdt, nog op een geheel andere wijze. Er werd een berekening ge maakt van het gemiddeld aantal scholen per 10.000 leerlingen en wel voor elk der zes gróótste gemeenten afzonderlijk en voorijs voor vier groepen van kleinere ge meenten binnen elke provincie. Wijl de be zetting van een bepaald gebied met scho len in nauw verband staat met de bevol kingsdichtheid van dat gebied, werd voor dezelfde gemeenten en groepen van ge meenten nagegaan hoeveel schoolgaande kinderen per K.M.2 komen. Deze beide fac* toren „scholendichtheid" en „leerlingen- dichtheid" werden in onderling verhand HOOFDSTUK VII. Middelerwijl was Geoffrey Ware op zijn gemak teruggewandeld naar zyn kamers an Hatton Gardten. onderweg een wijsje neu riënd en zich geheel onbewust van net hef tige tooneel, dat zich na zijn vertrek had afgespeeld. Want Denvera woede was eigen lijk eerst goed losgebarsten na zijn vertrek en hij wist niet dat Denver hem achtervolg de met een pistool in de hand. met de be doeling hem te dooden. Hij ging dus kalmpjeg zijns weegs; uiter mate tevreden met zichzelf en zijn lippen krulden zich tot een glimlach. zi)n vijand was ten grond» gericht! Dat was Thderdtead heel genoegelyk. Geruïneerd, geruïneerd, herhaalde hij in zich zelf. En bij iedere her haling werd de booze glimlach nog boozer. Want daar had je Nelly, de kleine Nelly Hatlhaway, van wie hij eene had gehouden. Hy haatte haar nu, omdat ze hem eens had afgewezen. Een triomfantelijk lachje kwam op zijn gezicht Wanneer zij geruineerd was, wanneer zij verarmd was en haar kinderen gebrek leden, dan zou ze wellicht naar hem toe komen en dan zou hl] haar wel klein krijgen. Terwijl hij zoo üep te overleggen berakte hij de woning, waarin zijn kamera gelegen waren en hij maakte de deur open. Neuriënd liep hij de trappen op en-duwde een deur op de eerete verdieping open Op de tafel, die in het midden van de kamer stond lagen een aantal sporttijd schriften slordig door elkaar Op een buffet «tond een likeurstelletje met een aantal siphons en een lucht van sigarenrook hing- m het vertrek en m de gordijnen, een lucht die vermengd wae met de zwoele geur van witte rozen, die dodr de half-open deur van de andere kamer nog even zichtbaar waren. Glimlachend ging Ware naar de achter kamer, waar hij aliep, draaade het licht aan en begon zich zorgvuldig in avondtoilet te kieoden. Eh onderwijl hielden zijn gedach ten zich DOS steeds bezig met zijn vernietig den vijand en met Nelly Hathawayzijn blik werd hoe langer hoe boosaardiger. Toen hl), gekleed was, belde hij driftig. Dat ig het belletje van maneer Warer daar hoef ik noet een» voor naar het bord te gaan kijken, mompelde Leaker, de oude portier van 114 Itktton Gardenzoo haastig als hij kon klom hij de trappen op en klop te aan. Binnen, riep een knorrige stem. Toen Leaker binnentrad kwara Ware uit zijn slaapkamer en liet zich door den portier met zijn overjas helpen. Ik ga uit. Leaker, zei hijdoe de bui tendeur maar op slot. Ja, meneer Moet ik op u blijven wdjoh- ten* t Ware schudde het hoofd. Neen. ik weet Mieft, wanneer ik terug kom 't Kan over een half uur zijn en mta- schien kom ik heelemaai niet thuis. Öa maar naar bted al» je zin hebt. Goeden avond. Hy ging heen. gevolgd door den portIer, die het licht uitdraaide. fen heele poo« bleet de kamer rustig en verlaten. Behalve het ««ten van de klok was het er doodstil. Toen kwam er plotselöng een zwak gerucht van den kant van het venster, iemand scheen naar binnen te glu ren door de onderste ruiten en toen volgde er een geluid, alsof er met iet» hards over het glas werd gestreken. Eenige minuten later werd het venster langzaam opgescho ven en het groote lichaam van een man kwam m de vensteropening te voorschijn-, de gestalte stapt» voorzichtig op de vloer. De indringer bleef even onbeweeglijk staan Toen liet hij sr.ei een gele streep licht door de kamer spelen uit een lantaarn welke hij in dte hand droeg. Er was een uitdrukking van voldoening in zijn gluipe rige oogtejl. die ovenschadywd werden door zware zwarte wenkbrauwen. De kust is veilig, dat is in orde. gromde hij en hij begaf zich voorzichtig naar het buffet aan den overkant. -- Hier moet bet zijn. ging hij voort, ter wijl hij zidh bukte en achter het. meubelstuk voelde, met zijn vingers over het lioutwerk strijkende. Opeens bleef hij roerloos staan en luister de aandïicLrfig. Een zacht, eigenaardig fluitje dat blijkbaar ergens in het huis weerklonk, had de stilte vgrbroken, het werd nu wat dringender herhaald. De inbrteker knokte, ging naar de deur van dte kamer, gaf zachtjes het contnwdg- naal en keerde naar het buffet terug om zijn onderzoek voort te zetten, hij was zoo ver diept in zijn werk. dat hi] nauwelijks opkeek toen de deur voorziohtig werd geopend en iemand binnentrad. Alles velfig? (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1931 | | pagina 3