BALANSOPRUIMIIIG
ekbank
ttentie!
GEBR. SPAAS
Deze Courant komt
vele duizenden gezinnen. Gegarandeerde oplage 6500
Japonnen,
enz.
P. G. SCHARLEMAN Jr.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERKENWOUDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP, GOUDERAK. HAASTRECHT, MOORDRECHT. MOERCAPELLB,
enz.
No. 17881
70»Jaargang
Zaterdag 9 Januari 1832
1.652.263.26
BOSKOOP,
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
s aan»
in
ex
BAHLMANN - GOUDA'
Hoeden,
t in dit Blad.
- JANUARI
BEL OP 2084
ModalwasscherijFiJ.,l.i. Straten
Mantels,
Pelterijen
ïrheid
ut ge
durige
meer
KENT U
„De Holl. Huisvrouw?”
WIJ DOEN MEER
en bieden U het eerste
werkelijke voordeel door
onze geweldige
A-L1JDERS L_
n ATMOS bren|t
BERGAMBACHT,
tylEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN,
Lange Tiendeweg 75 Telet. 3202
Nieuwe Zoutevlech Stokvlech
Koffie, Moe?
e
Hengelo en Gouda bezuinigen zonder en met kabaai.
oedarmoede,
Den Haag.
iiimmur
le geel-blauw-roodö
met bon voor zwaar
iksvoorwerpen. De
)ote pakken, die 5
t, zijn voordeeiiger.
De begrooting 1932 en de Wethouder van Financiën.
Van politieke listigheden gesproken
kuur beginnen met
sterkt het; zy wekt
Honderden vonden
van
de
voor
AANVANG ZATERDAG
■i 9 JANUARI oe
voor spotprijzen.
lendheid, wijlen
ub.
MARKT 16— GOUDA
Wenschen U een gelukkig
1932, maar
100.—
ar.
ictie
R. HOORWEG
ONZE ENORME PRIJSVERLAGING
ZULT U WERKELIJK
- ONDERVINDEN -
Wynen waarlijk niet verzot is, dan zou een
vergelijking moeten worden getroffen met
stemmingen voor de gewone wethouders-
keuze. En dan komt de vraag of een wet-
houder-candidaat zichzelf mag stemmen, of
niet. De practijk heeft hierop het antwoord
meermalen gegeven.
Ziet onze étalages en
doet Uw voordeel.
het Geïllustreerde Weekblad
Zoo niet, vraag dan een gratis proef
nummer aan. Het zal U blijken een
weekblad te zijn van veelzjjdigen
inhoud, die U zeker interesseert.
Het abonnement kost slechts 1.25
per kwartaal. Leden van de Ver. van
Huisvrouwen 1.— per kwartaal.
Zendt Uw aanvrage aan de Uit
gevers A. Brinkman Zoon, Gouda.
soliede Boek-
r de plaatsing
thans wel:
ASTHMA”
oden wij U gratis
[OS-bridgekaarten.
larmacia H.O.
Postbox 351.
,pt gij slecht? Hebt
uizen in het hoofd,
Streng waren de bepalingen tegen de
overtreders. „Ende die de penninge voorscr.
„ter hoegere prys als voorscr. uthgeve, pre-
„sentere oder ontfange sullen ten ersten
„male vervallen wesen in de bote van X car.
„guldens vor elck stuck dat sie tegens dese
„ordonnantie uthgegeven, presenteert offte
„ontfangen sullen hebben boven de confis
catie van die voers. stucken offte pennin-
„gen. Ende van de twede reise op deselve
„pene ende darenboven uth den lande ewe-
„lick verbannen te worden."
Naast deze wettelijke voorschriften was
ns het ppodj^elyjt dat in iedgre stad van
dat net o.m aanbelang, bepaalde personen gestela wer
den bekend met de koerswaarde der mun
ten ten einde, de handeldrijvende» en
neringdoenden in het bijzonder, behulpzaam
te zijn by de omwisseling van de door hen
ontvangen munten.
Deze ambtenaren noemde men „wisse
laars”. Ook te Gouda was een wisselaar
gevestigd. In de laatste jaren der vijftiende
eeuw woonde deze in het huis, „de Wissel”
genaamd dat aan de Gouwe op de hoek van
de Zuidzijde van de Wijdstraat stond,
waarschijnlijk op de plaats waar nu het
winkelhuis „de Zon” is gebouwd.
Het huis blijkt een sta in den weg voor
het verkeer te zijn geweest, althans in 1501
werd het door het Stadsbestuur aangekocht
en afgebroken, ten einde de toegang tot de
ter plaatse over de Gouwe gelegen brug, de
Slepers- of Hoomsche brug, ook wel Wis-
sel-brug genoemd, te verbeteren.
De wisselaars werden door den Lands
heer aangesteld; meerdere malen droeg de
Vorst dit recht over aan de steden, o.m. aan
Leiden en Schiedam.
De wisselaars genoten voor hun arbeid
provisie; Albrecht van Beyeren bepaalde
reeds deze provisie op 2 penningen van ieder
„schilt”.
Gevolg van het instituut der „wisselaars”
was het in omloop komen van „wisselbrie
ven". De geschiedenis wil dat deze wissel
brieven hun oorsprong vonden in Italië „al
waar doorslepen kooplieden en geldhande
laars wonen”.
Deze moderniseering van den geldhandel
bracht wederom belangrijke wijzigingen.
De wisselaars verdwenen hoe langer hoe
meer, want uiteraard vond de nieuwe me
thode van betaling veel byval by een han
dels volk als het onze. Volgens „Wagenaar”
gaf 'Amsterdam de snel opgroeiende
machtige koopstad aan het IJ spoedig
in geheel Europa den toon in den wissel
handel aan.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
btf onze agenten en loopers; den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc. 2745. Postrekening 48400.
Dezer dagen kwam ons in handen het
voorstel tot geleide van de begrooting der
gemeente Hengelo. Wetend dat in het col
lege van B. en W. van die gemeente zitting
hebben drie wethouders met democratische
opvattingen en behoorende tot de S. D. A.
P., R, K. en V. D., hebben wij met belang
stelling nagegaan hoe dit college in deze
voor de gemeente Hengelo ongetwijfeld ook
moeilijke omstandigheden zijn bestuurstaak
opvat. Het is frappant het beleid van Hen-
gelo’s college te stellen tegenover de wijze
waarop de S. D. A. P. hier gemeend heeft
steeds richting te moeten geven. Daar staat
dat
„vele van de volgens de Directie
Gemeentewerken noodzakelijke en
door de Commissie van Bijstand
Openbare Werken overgenomen verbe-
teringswerken, die als regel geheel ten
laste van den gewonen dienst komen,
moesten worden geschrapt, zoodat
slechts gehandhaafd werden de aller-
noodzakelijkste posten te,r
zake.
„Dat ook op andere uitgaven, waar maar
eenigszins mogelijk, een ver doorgevoerde
bezuiniging werd toegepast, zal men wel
als vanzelfsprekend willen aannemen.
„Ook de begrootingen der bedrijven moes
ten zoodanige wijziging ondergaan, dat de
lasten der nadeelige sloten konden vermin
deren...
„Voor het bedrijf der Gemeente-Reiniging
werd rekening gehouden met een reeds aan
genomen opschorting van sommige maat
regelen betreffende de reorganisatie van
dat bedrijf.”
Het aangaan van een crisisleening, put
ten uit de reserve, verhooging van de op
centen op de Personeele Belasting en van de
opvoering van de opcenten op de Gemeente
fondsbelasting tot 80 en verhooging der
Vermakelijkheidsbelasting zal noodig zijn
tot dekking der uitgaven. Maar B. en W.
overwegen nog andere ingrijpende maat
regelen, waarvan als eerste komt, in af
wachting van een nader op te zetten alge-
heele herziening der salarisregelingen, de
wederinvoering van 3 pensioenkorting
op de jaarwedden en loonen van het ge-
meentepersoneel en voorts een zoodanige
reorganisatie van het openbaar lager on
derwijs, dat voor het vervolg de kosten van
boventallige onderwijzers zullen worden be
spaard.”
Het is wel bijzonder teekenend dat in
Hengelo een „democratisch" college van
S.D., R.K. en V.D. zelf komt met voor
stellen tot bezuiniging als hiervoren ge
noemd, en dat hier in Gouda, waar sinds
het optreden van het nieuwe college in de
zelfde richting wordt gestuurd als hetgeen
in Hengelo wordt voorgesteld, dat alles ón
mogelijk wordt verklaard, en als verwaar-
loozing van de stad en als schade voor de
cultuur wordt uitgekreten.
Het wordt hiermede wel duidelijk dat de
critiek op de in Gouda voorgestelde en door
gevoerde bezuinigingen gerust achterwege
kan blijven.
Nieuwe Spekbokklng oenl
Groote geetoomde Bokking v ,o cent
Zie etalage. Zie e,alag8
de aandacht der Regeering
Wy, die leven in een tj
woord inflatie bijna burg^rre
heeft, behoeven er niet on ~-
den hoeveel krachtsinspan
van hen die een leidende 1
Staatsbestel wordt geëia
middel bij uitnemendheid^
het peil dat voor een bel
niet alleen, maar ook vol
vah de plaats van ons la
Staten noodzakelijk is. i
De eerste dagen van het uitbreken van
den grooten wereldoorlog liggen reeds we
der jaren achter ons. Hij die kennis wil
nemen van de groote zorgen die het geld
en crediétwezen toen onze Regeering baar
den, hij leze „Oorlogstijd”, herinneringen
en indrukken van onzen gamoten staatsman
en vaderlander bij uitnemendheid, wijlen
Minister Mr. M. W. F.
Was het toen het directe oorlogsgevaar
dat geld- en credietwezen op losse schroe
ven zette, thans zijn het de naweeën van
den vreeselijken wereldkrni die opnieuw de
fundamenten van dit belangrijke onderdeel
van het wereldbestaap aflesten.
Overal', in alle staten en landen, over
weegt en neemt de Regeering maatregelen
tot behoud en herstel van geld- en crediet
wezen; in alle regeeringscolleges zijn deze
twee levensfactoren voor de wereldgemeen
schap een onderwerp van aanhoudende zorg.
Er is niets nieuws onder de zon!
Ook eeuwen geleden reeds waren van oor
log en zijn nasleep de gevolgen depreciatie
van de munt en onzekerheid der geldmarkt.
Zoo is het nu, zoo was het ook in dc
tweede helft der 15e eeuw!
Kluit de bekende historicus schreef
dan ook: „Verwarringen, beroeringen, re-
„belliën, tweespalten, Hoeksche en Kabel-
„jauwsche moordenaryen, voetlichtingen
„van Regenten door Regenten, burgerlijke
„wapeningen, de hulproeping van krijgsvolk,
„zelfs van buitenlandsche magt, door de
„ingezetenen; daaruit ontstane benoodigd-
„heden van soldijgelden en subsidiën, dure
„tijden, rijzingen en dalingen van
„geldspeciën, gebrek aan alles, knel
lende armoede en hopeloosheid der smalle
„gemeente, inlandsche oorlogen tusschen
„steden en steden waren de gevolgen van
„de door de voortdurende oorlogen van den
„Landsheer Karel den Stouten geschapen
„onzekeren toestand.”
Het is bekend in welk een ontredderden
toestand deze Vorst zijne landen aan zijn
dochter Maria naliet.
De Staten van Holland en Zeeland kwa
men. dan ook onmiddellijk na het beken, 1
worden van zijn dood, in den Slag by Nancy
op 6 Januari 1477, met die van Vlaanderen
en andere gewesten te Gent bijeen om te
beraadslagen op welke wy’ze in den nood
ware te voorzien.
Het gevolg van hunne beraadslagingen
was het „Groot-Privilegie”, dat door Hol
land en Zeeland van de Vorstin afgedwon-
gen werd alvorens zij zich tot eenige op
offering ten behoeve van de nieuwe Re
geering wilden verplichten.
In dit „Groot-Privilegie” werden verschil
lende beperkingen de vrijheid van handelen
der Vorstin opgelegd; in ons. <’~1'
net van belang te vermelden c_.
verboden werd geld te \oen aanmunten of
de waarde van het geld tXyeranderen zon
der goedvinden der Staten.
De groote willekeur en moeilijkheden die
tot dusverre ondervonden waren van het
eigenmachtig kunnen doen aanmunten van
geld en het bepalen van de waarde daarvan,
waren aanleiding tot het bedingen van dezen
eisch, een eisch die nog steeds in onze te
genwoordige constitutie haar weerklank
vindt.
Nog steeds toch houdt onze Grondwet de
bepaling in dat „het gewigt, de gehalte en
de waarde der muntspeciën worden door de
wet geregeld”.
De bepaling om art. 64 der Grondwet,
luidende: „De Koning heeft het regt van
„de munt. Hij vermag Zijne beeltenis op de
„muntspeciën te doen stellen”, is van geene
feitelyke beteekenis. Het recht vindt zijn
omschrijving en beperking in den tweeden
volzin van het artikel. Het bepaalt zich
enkel en alleen tot het stellen van de beel
tenis van den Regeerenden Vorst op de
munstukken.
Stelde men dus regelen vast ten einde
orde en regelmaat te scheppen in het geld
wezen, niettemin bleef er een groote ver
scheidenheid van munt bestaan. Niet alleen
toch dat ieder gewest zijn eigen munt had,
ook meerdere steden verkregen het recht
hiertoe. Daarnaast waren vele buitenland
sche munten gangbare specie.
Hiertegenover was het de Overheid plicht
regelend op te treden om te voorkomen dat
de onbekendheid met de waarden dier on-
scheiden muntspeciën niet tot schadelijke
gevolgen voor de ingezetenen zou leiden.
Herhaaldelyk komt men dan ook in de
oude stedelyke archieven resolution tegen
waarbij de waarde der onderscheidene mur. -
speciën wordt bepaald.
Interessant zijn deze besluiten, omdat zij
ons een kijk geven op de diverse munten
die den buidel onzer voorouders vulden.
Men treft er naast de Hollandsche mun
ten in hunne diverse benamingen aan de
Duitsche goudgulden, de Spaansche dubbele
ducaat en de kroon, ook wel pistolet ge
naamd, de „kruisaet van Portugael”; de
gouden kroon van Frankrijk „metter son-
nen” naast de Italiaansche; de rosenobel
naast de henricusnobel; de „angelot van den
ouden slage” naast die „metter O op t
scip”; de ducaat en de kroon van „Nim-
wege” naast de „gouden croene geslagen te
tide van Keiser Karei”.
In een der fraaie begrootingsbeschouwin-
gen, die we in het „Goudsch Volksblad” heb
ben gelezen, waarin de beide christ-histo-
rische raadsleden worden voorgesteld door
den soc.-dem. leider der Goudsche raads
fractie als figuren die zich ondergeschikt
hebben gemaakt aan het Goudsch libera
lisme, dat gesteund wordt door de roomsche
fractie in den Raad, om de beide roomsche
wethouderszetels niet in gevaar te brengen,
heeft vooral de heer Van der Endt het nioe-
ten ontgelden. Op hem, den nieuweling in
den Raad, die voor de eerste maal de be-
grootingsbehandeling heeft meegemaakt en
dus nog niet gewoon is aan de politieke
listigheden waarin de S. D. A. P.-leider zich
een meester heeft getoond, en-deze dan ook
thans aanvankelijk niet heeft doorzien,
wordt nu het odium gelegd voor al de ge
volgen welke de kermis, die nu dit jaar ge
houden zal worden, met zich zal sleepen.
Met wellustig genoegen wordt rond dezen
zeer serieuzen man een razzia gehouden,
om al wat tot diens kring behoort op te
zweepen tegen hen, die zich, zooals het
wordt opgedischt, schuldig hebben gemaakt
aan „politieke smeerpypery” het woord
is van den heer Van Staal aan een nieuw
„politiek schandaal” waarmede zy Gouda
hebben verrijkt zoo staat het in het
„Goudsch Volksblad".
Na hetgeen wij over de begrooting zelf
geschreven hebben, en na de reeks van in
gezonden stukken in verband daarmede, die
inzicht in de verschillende opvattingen heb
ben gegeven, is het zeker overbodig hierop
nog nader in te gaan. Ieder weet wel dat
het enthousiasme voor de kermisafschaffing
van de S. D. A. P-fractie pas is ontstaan
by deze begrootingsbehandeling, omdat
daarin het politiek fortuintje zat dat de
begrooting 1932 in gevaar werd gebracht,
en daarmede de groote kans bestond dat
de verhoudingen in den Raad en het col
lege zich zouden wijzigen ten gunste van
de S. D. A. P.
Toen de S. D. A. P. vorige jaren in de
gelegenheid was de kermis te doen verdwij
nen met de prot-christ. groepen, bestond
bij de S.D-A.P. geen animo daarvoor. Dat
meerdere leden der soc.-dem. raadsfractie
zich steeds vóórstanders van het behoud der
kermis hebben getoond en zich nu daar
tegen keeren, is niet anders dan een quaes-
tie van party-discipline uit politieke over
wegingen. 'Daaraan valt niet te tornen. Het
geval is duidelijk en klaar en daarmede af.
Wy willen op iets anders wyzen. De
Volksblad-schrijver, die de dreigende wet-
houderscrisis §en comedie-spel van den heer
de Witt Wijnen heeft genoemd, doet het
voorkomen alsof deze wethouder zelf zijn
eigen zetel heeft willen redden door zijn
stem te geven aan het voorstel tot het we
der voteeren van den post, die de begroo
ting weer in den ouden toestand brengen
moest. Hij stelt de zaak zoo dat des wet
houders stem de beslissende was en dat, had
hij zich op de basis zijner verklaring ge
steld, hy aan den Raad de beslissing zou
hebben moeten laten zonder mede te stem
men, waardoor dan het voorstel na twee
stemmingen, waarbij de stemmen zouden
hebben gestaakt, zou zijn verworpen.
Wanneer de S.D.A.P. een eenmaal gelan
ceerde meening omtrent wethouder de Witt
Wijnen wil dekken, dan zijn geen capriolen
te gek. Stel eens voor dat een wethouder van
financiën, die de eerst verantwoordelijke
man is voor den opzet der begrooting, zijn
stem niet zou mogen geven aan den post,
waarvan het al of niet aanvaarden der be
grooting in dien vorm afhangt! ’t Is blijk
baar een vondst, die speciaal voor deze ge
legenheid is uitgedacht! Elke wethouder
stemt immers altijd voor zijn eigen voorstel.
Het voorstel-Kamphuizen is in wezen niet
anders dan het voorstel van den wethouder.
Wanneer het hier zou gaan over het al of
niet behoud van den wethouderszetel, waar
op; het is bekend genoeg, de heer de Witt
De geldhandel in vroeger
eeuweé.
Het huis „de Wisser’ te Gouda.
De eeuwen door heeft tie zorg voor „het
geld”, het nervus rerum d0zer maatschappij,
tyd waarin het
recht verkregen
gewezen te wor
ding en beleid er
tol hebben in ons
ght om het ruil-
Ite handhaven op
tendige welvaart
v het handhaven
nd in de ry der
GOUDSCHE COURANT.
I<nnnen medc-li'nlort,
15 jaren tandpasta
dat deze on- nooit
larnen smaak m den
ibruiken. Bovendien
lont-tandenborstels."
ipasta met rond-wit-
regen toezending van
i Dresden Bijkantoor
Schilt of Schild; een munt die een
voorname rol speelde in het muntwezen der
middeleeuwen. De waarde was verschillend.
Het Frankrijksche schild gold in 1337 onge
veer 7.20 der tegenwoordige waarde; in
1388 ongeveer 12.01. In 1388 werd ook te
Dordrecht een gouden schild geslagen met
een waarde van pl.m. 11.30 der tegen
woordige waarde. Ook vind ik nog melding
gemaakt van een gouden Wilhelmus schild,
dat doorgaans 21 soms echter 20 stuivers
gold. i
eden mag jij ook koffie,
nu Koffie Hag in huis,
elijksche portie melk niet
n naar binnen te werken.
evenals je nicht, Ha$*
zult evenals zij tpoeeng
ien.
dokter hierover geraad-
i. Ook mij bekomt deze
'rije koffie veel beter en
u zijn geprikkelde zenu*
nachtrust al lang geen
;ebruiken, zal met Koffie
lijn. Het is inderdaad zoo,
rt hart en zenuwen.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
15 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.80. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prys. Liefdadigheids-advertehtiën de helft van den prys.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerde»
prys. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van, s
handelaren, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daags vóór
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.