BALANSOPRUIMIIIG ekbank ttentie! GEBR. SPAAS Deze Courant komt vele duizenden gezinnen. Gegarandeerde oplage 6500 Japonnen, enz. P. G. SCHARLEMAN Jr. NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN BERKENWOUDE, BODEGRAVEN. BOSKOOP, GOUDERAK. HAASTRECHT, MOORDRECHT. MOERCAPELLB, enz. No. 17881 70»Jaargang Zaterdag 9 Januari 1832 1.652.263.26 BOSKOOP, Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen s aan» in ex BAHLMANN - GOUDA' Hoeden, t in dit Blad. - JANUARI BEL OP 2084 ModalwasscherijFiJ.,l.i. Straten Mantels, Pelterijen ïrheid ut ge durige meer KENT U „De Holl. Huisvrouw?” WIJ DOEN MEER en bieden U het eerste werkelijke voordeel door onze geweldige A-L1JDERS L_ n ATMOS bren|t BERGAMBACHT, tylEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, Lange Tiendeweg 75 Telet. 3202 Nieuwe Zoutevlech Stokvlech Koffie, Moe? e Hengelo en Gouda bezuinigen zonder en met kabaai. oedarmoede, Den Haag. iiimmur le geel-blauw-roodö met bon voor zwaar iksvoorwerpen. De )ote pakken, die 5 t, zijn voordeeiiger. De begrooting 1932 en de Wethouder van Financiën. Van politieke listigheden gesproken kuur beginnen met sterkt het; zy wekt Honderden vonden van de voor AANVANG ZATERDAG ■i 9 JANUARI oe voor spotprijzen. lendheid, wijlen ub. MARKT 16— GOUDA Wenschen U een gelukkig 1932, maar 100.— ar. ictie R. HOORWEG ONZE ENORME PRIJSVERLAGING ZULT U WERKELIJK - ONDERVINDEN - Wynen waarlijk niet verzot is, dan zou een vergelijking moeten worden getroffen met stemmingen voor de gewone wethouders- keuze. En dan komt de vraag of een wet- houder-candidaat zichzelf mag stemmen, of niet. De practijk heeft hierop het antwoord meermalen gegeven. Ziet onze étalages en doet Uw voordeel. het Geïllustreerde Weekblad Zoo niet, vraag dan een gratis proef nummer aan. Het zal U blijken een weekblad te zijn van veelzjjdigen inhoud, die U zeker interesseert. Het abonnement kost slechts 1.25 per kwartaal. Leden van de Ver. van Huisvrouwen 1.— per kwartaal. Zendt Uw aanvrage aan de Uit gevers A. Brinkman Zoon, Gouda. soliede Boek- r de plaatsing thans wel: ASTHMA” oden wij U gratis [OS-bridgekaarten. larmacia H.O. Postbox 351. ,pt gij slecht? Hebt uizen in het hoofd, Streng waren de bepalingen tegen de overtreders. „Ende die de penninge voorscr. „ter hoegere prys als voorscr. uthgeve, pre- „sentere oder ontfange sullen ten ersten „male vervallen wesen in de bote van X car. „guldens vor elck stuck dat sie tegens dese „ordonnantie uthgegeven, presenteert offte „ontfangen sullen hebben boven de confis catie van die voers. stucken offte pennin- „gen. Ende van de twede reise op deselve „pene ende darenboven uth den lande ewe- „lick verbannen te worden." Naast deze wettelijke voorschriften was ns het ppodj^elyjt dat in iedgre stad van dat net o.m aanbelang, bepaalde personen gestela wer den bekend met de koerswaarde der mun ten ten einde, de handeldrijvende» en neringdoenden in het bijzonder, behulpzaam te zijn by de omwisseling van de door hen ontvangen munten. Deze ambtenaren noemde men „wisse laars”. Ook te Gouda was een wisselaar gevestigd. In de laatste jaren der vijftiende eeuw woonde deze in het huis, „de Wissel” genaamd dat aan de Gouwe op de hoek van de Zuidzijde van de Wijdstraat stond, waarschijnlijk op de plaats waar nu het winkelhuis „de Zon” is gebouwd. Het huis blijkt een sta in den weg voor het verkeer te zijn geweest, althans in 1501 werd het door het Stadsbestuur aangekocht en afgebroken, ten einde de toegang tot de ter plaatse over de Gouwe gelegen brug, de Slepers- of Hoomsche brug, ook wel Wis- sel-brug genoemd, te verbeteren. De wisselaars werden door den Lands heer aangesteld; meerdere malen droeg de Vorst dit recht over aan de steden, o.m. aan Leiden en Schiedam. De wisselaars genoten voor hun arbeid provisie; Albrecht van Beyeren bepaalde reeds deze provisie op 2 penningen van ieder „schilt”. Gevolg van het instituut der „wisselaars” was het in omloop komen van „wisselbrie ven". De geschiedenis wil dat deze wissel brieven hun oorsprong vonden in Italië „al waar doorslepen kooplieden en geldhande laars wonen”. Deze moderniseering van den geldhandel bracht wederom belangrijke wijzigingen. De wisselaars verdwenen hoe langer hoe meer, want uiteraard vond de nieuwe me thode van betaling veel byval by een han dels volk als het onze. Volgens „Wagenaar” gaf 'Amsterdam de snel opgroeiende machtige koopstad aan het IJ spoedig in geheel Europa den toon in den wissel handel aan. ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ3.80. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA, btf onze agenten en loopers; den boekhandel en de postkantoren. Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef. Interc. 2745. Postrekening 48400. Dezer dagen kwam ons in handen het voorstel tot geleide van de begrooting der gemeente Hengelo. Wetend dat in het col lege van B. en W. van die gemeente zitting hebben drie wethouders met democratische opvattingen en behoorende tot de S. D. A. P., R, K. en V. D., hebben wij met belang stelling nagegaan hoe dit college in deze voor de gemeente Hengelo ongetwijfeld ook moeilijke omstandigheden zijn bestuurstaak opvat. Het is frappant het beleid van Hen- gelo’s college te stellen tegenover de wijze waarop de S. D. A. P. hier gemeend heeft steeds richting te moeten geven. Daar staat dat „vele van de volgens de Directie Gemeentewerken noodzakelijke en door de Commissie van Bijstand Openbare Werken overgenomen verbe- teringswerken, die als regel geheel ten laste van den gewonen dienst komen, moesten worden geschrapt, zoodat slechts gehandhaafd werden de aller- noodzakelijkste posten te,r zake. „Dat ook op andere uitgaven, waar maar eenigszins mogelijk, een ver doorgevoerde bezuiniging werd toegepast, zal men wel als vanzelfsprekend willen aannemen. „Ook de begrootingen der bedrijven moes ten zoodanige wijziging ondergaan, dat de lasten der nadeelige sloten konden vermin deren... „Voor het bedrijf der Gemeente-Reiniging werd rekening gehouden met een reeds aan genomen opschorting van sommige maat regelen betreffende de reorganisatie van dat bedrijf.” Het aangaan van een crisisleening, put ten uit de reserve, verhooging van de op centen op de Personeele Belasting en van de opvoering van de opcenten op de Gemeente fondsbelasting tot 80 en verhooging der Vermakelijkheidsbelasting zal noodig zijn tot dekking der uitgaven. Maar B. en W. overwegen nog andere ingrijpende maat regelen, waarvan als eerste komt, in af wachting van een nader op te zetten alge- heele herziening der salarisregelingen, de wederinvoering van 3 pensioenkorting op de jaarwedden en loonen van het ge- meentepersoneel en voorts een zoodanige reorganisatie van het openbaar lager on derwijs, dat voor het vervolg de kosten van boventallige onderwijzers zullen worden be spaard.” Het is wel bijzonder teekenend dat in Hengelo een „democratisch" college van S.D., R.K. en V.D. zelf komt met voor stellen tot bezuiniging als hiervoren ge noemd, en dat hier in Gouda, waar sinds het optreden van het nieuwe college in de zelfde richting wordt gestuurd als hetgeen in Hengelo wordt voorgesteld, dat alles ón mogelijk wordt verklaard, en als verwaar- loozing van de stad en als schade voor de cultuur wordt uitgekreten. Het wordt hiermede wel duidelijk dat de critiek op de in Gouda voorgestelde en door gevoerde bezuinigingen gerust achterwege kan blijven. Nieuwe Spekbokklng oenl Groote geetoomde Bokking v ,o cent Zie etalage. Zie e,alag8 de aandacht der Regeering Wy, die leven in een tj woord inflatie bijna burg^rre heeft, behoeven er niet on ~- den hoeveel krachtsinspan van hen die een leidende 1 Staatsbestel wordt geëia middel bij uitnemendheid^ het peil dat voor een bel niet alleen, maar ook vol vah de plaats van ons la Staten noodzakelijk is. i De eerste dagen van het uitbreken van den grooten wereldoorlog liggen reeds we der jaren achter ons. Hij die kennis wil nemen van de groote zorgen die het geld en crediétwezen toen onze Regeering baar den, hij leze „Oorlogstijd”, herinneringen en indrukken van onzen gamoten staatsman en vaderlander bij uitnemendheid, wijlen Minister Mr. M. W. F. Was het toen het directe oorlogsgevaar dat geld- en credietwezen op losse schroe ven zette, thans zijn het de naweeën van den vreeselijken wereldkrni die opnieuw de fundamenten van dit belangrijke onderdeel van het wereldbestaap aflesten. Overal', in alle staten en landen, over weegt en neemt de Regeering maatregelen tot behoud en herstel van geld- en crediet wezen; in alle regeeringscolleges zijn deze twee levensfactoren voor de wereldgemeen schap een onderwerp van aanhoudende zorg. Er is niets nieuws onder de zon! Ook eeuwen geleden reeds waren van oor log en zijn nasleep de gevolgen depreciatie van de munt en onzekerheid der geldmarkt. Zoo is het nu, zoo was het ook in dc tweede helft der 15e eeuw! Kluit de bekende historicus schreef dan ook: „Verwarringen, beroeringen, re- „belliën, tweespalten, Hoeksche en Kabel- „jauwsche moordenaryen, voetlichtingen „van Regenten door Regenten, burgerlijke „wapeningen, de hulproeping van krijgsvolk, „zelfs van buitenlandsche magt, door de „ingezetenen; daaruit ontstane benoodigd- „heden van soldijgelden en subsidiën, dure „tijden, rijzingen en dalingen van „geldspeciën, gebrek aan alles, knel lende armoede en hopeloosheid der smalle „gemeente, inlandsche oorlogen tusschen „steden en steden waren de gevolgen van „de door de voortdurende oorlogen van den „Landsheer Karel den Stouten geschapen „onzekeren toestand.” Het is bekend in welk een ontredderden toestand deze Vorst zijne landen aan zijn dochter Maria naliet. De Staten van Holland en Zeeland kwa men. dan ook onmiddellijk na het beken, 1 worden van zijn dood, in den Slag by Nancy op 6 Januari 1477, met die van Vlaanderen en andere gewesten te Gent bijeen om te beraadslagen op welke wy’ze in den nood ware te voorzien. Het gevolg van hunne beraadslagingen was het „Groot-Privilegie”, dat door Hol land en Zeeland van de Vorstin afgedwon- gen werd alvorens zij zich tot eenige op offering ten behoeve van de nieuwe Re geering wilden verplichten. In dit „Groot-Privilegie” werden verschil lende beperkingen de vrijheid van handelen der Vorstin opgelegd; in ons. <’~1' net van belang te vermelden c_. verboden werd geld te \oen aanmunten of de waarde van het geld tXyeranderen zon der goedvinden der Staten. De groote willekeur en moeilijkheden die tot dusverre ondervonden waren van het eigenmachtig kunnen doen aanmunten van geld en het bepalen van de waarde daarvan, waren aanleiding tot het bedingen van dezen eisch, een eisch die nog steeds in onze te genwoordige constitutie haar weerklank vindt. Nog steeds toch houdt onze Grondwet de bepaling in dat „het gewigt, de gehalte en de waarde der muntspeciën worden door de wet geregeld”. De bepaling om art. 64 der Grondwet, luidende: „De Koning heeft het regt van „de munt. Hij vermag Zijne beeltenis op de „muntspeciën te doen stellen”, is van geene feitelyke beteekenis. Het recht vindt zijn omschrijving en beperking in den tweeden volzin van het artikel. Het bepaalt zich enkel en alleen tot het stellen van de beel tenis van den Regeerenden Vorst op de munstukken. Stelde men dus regelen vast ten einde orde en regelmaat te scheppen in het geld wezen, niettemin bleef er een groote ver scheidenheid van munt bestaan. Niet alleen toch dat ieder gewest zijn eigen munt had, ook meerdere steden verkregen het recht hiertoe. Daarnaast waren vele buitenland sche munten gangbare specie. Hiertegenover was het de Overheid plicht regelend op te treden om te voorkomen dat de onbekendheid met de waarden dier on- scheiden muntspeciën niet tot schadelijke gevolgen voor de ingezetenen zou leiden. Herhaaldelyk komt men dan ook in de oude stedelyke archieven resolution tegen waarbij de waarde der onderscheidene mur. - speciën wordt bepaald. Interessant zijn deze besluiten, omdat zij ons een kijk geven op de diverse munten die den buidel onzer voorouders vulden. Men treft er naast de Hollandsche mun ten in hunne diverse benamingen aan de Duitsche goudgulden, de Spaansche dubbele ducaat en de kroon, ook wel pistolet ge naamd, de „kruisaet van Portugael”; de gouden kroon van Frankrijk „metter son- nen” naast de Italiaansche; de rosenobel naast de henricusnobel; de „angelot van den ouden slage” naast die „metter O op t scip”; de ducaat en de kroon van „Nim- wege” naast de „gouden croene geslagen te tide van Keiser Karei”. In een der fraaie begrootingsbeschouwin- gen, die we in het „Goudsch Volksblad” heb ben gelezen, waarin de beide christ-histo- rische raadsleden worden voorgesteld door den soc.-dem. leider der Goudsche raads fractie als figuren die zich ondergeschikt hebben gemaakt aan het Goudsch libera lisme, dat gesteund wordt door de roomsche fractie in den Raad, om de beide roomsche wethouderszetels niet in gevaar te brengen, heeft vooral de heer Van der Endt het nioe- ten ontgelden. Op hem, den nieuweling in den Raad, die voor de eerste maal de be- grootingsbehandeling heeft meegemaakt en dus nog niet gewoon is aan de politieke listigheden waarin de S. D. A. P.-leider zich een meester heeft getoond, en-deze dan ook thans aanvankelijk niet heeft doorzien, wordt nu het odium gelegd voor al de ge volgen welke de kermis, die nu dit jaar ge houden zal worden, met zich zal sleepen. Met wellustig genoegen wordt rond dezen zeer serieuzen man een razzia gehouden, om al wat tot diens kring behoort op te zweepen tegen hen, die zich, zooals het wordt opgedischt, schuldig hebben gemaakt aan „politieke smeerpypery” het woord is van den heer Van Staal aan een nieuw „politiek schandaal” waarmede zy Gouda hebben verrijkt zoo staat het in het „Goudsch Volksblad". Na hetgeen wij over de begrooting zelf geschreven hebben, en na de reeks van in gezonden stukken in verband daarmede, die inzicht in de verschillende opvattingen heb ben gegeven, is het zeker overbodig hierop nog nader in te gaan. Ieder weet wel dat het enthousiasme voor de kermisafschaffing van de S. D. A. P-fractie pas is ontstaan by deze begrootingsbehandeling, omdat daarin het politiek fortuintje zat dat de begrooting 1932 in gevaar werd gebracht, en daarmede de groote kans bestond dat de verhoudingen in den Raad en het col lege zich zouden wijzigen ten gunste van de S. D. A. P. Toen de S. D. A. P. vorige jaren in de gelegenheid was de kermis te doen verdwij nen met de prot-christ. groepen, bestond bij de S.D-A.P. geen animo daarvoor. Dat meerdere leden der soc.-dem. raadsfractie zich steeds vóórstanders van het behoud der kermis hebben getoond en zich nu daar tegen keeren, is niet anders dan een quaes- tie van party-discipline uit politieke over wegingen. 'Daaraan valt niet te tornen. Het geval is duidelijk en klaar en daarmede af. Wy willen op iets anders wyzen. De Volksblad-schrijver, die de dreigende wet- houderscrisis §en comedie-spel van den heer de Witt Wijnen heeft genoemd, doet het voorkomen alsof deze wethouder zelf zijn eigen zetel heeft willen redden door zijn stem te geven aan het voorstel tot het we der voteeren van den post, die de begroo ting weer in den ouden toestand brengen moest. Hij stelt de zaak zoo dat des wet houders stem de beslissende was en dat, had hij zich op de basis zijner verklaring ge steld, hy aan den Raad de beslissing zou hebben moeten laten zonder mede te stem men, waardoor dan het voorstel na twee stemmingen, waarbij de stemmen zouden hebben gestaakt, zou zijn verworpen. Wanneer de S.D.A.P. een eenmaal gelan ceerde meening omtrent wethouder de Witt Wijnen wil dekken, dan zijn geen capriolen te gek. Stel eens voor dat een wethouder van financiën, die de eerst verantwoordelijke man is voor den opzet der begrooting, zijn stem niet zou mogen geven aan den post, waarvan het al of niet aanvaarden der be grooting in dien vorm afhangt! ’t Is blijk baar een vondst, die speciaal voor deze ge legenheid is uitgedacht! Elke wethouder stemt immers altijd voor zijn eigen voorstel. Het voorstel-Kamphuizen is in wezen niet anders dan het voorstel van den wethouder. Wanneer het hier zou gaan over het al of niet behoud van den wethouderszetel, waar op; het is bekend genoeg, de heer de Witt De geldhandel in vroeger eeuweé. Het huis „de Wisser’ te Gouda. De eeuwen door heeft tie zorg voor „het geld”, het nervus rerum d0zer maatschappij, tyd waarin het recht verkregen gewezen te wor ding en beleid er tol hebben in ons ght om het ruil- Ite handhaven op tendige welvaart v het handhaven nd in de ry der GOUDSCHE COURANT. I<nnnen medc-li'nlort, 15 jaren tandpasta dat deze on- nooit larnen smaak m den ibruiken. Bovendien lont-tandenborstels." ipasta met rond-wit- regen toezending van i Dresden Bijkantoor Schilt of Schild; een munt die een voorname rol speelde in het muntwezen der middeleeuwen. De waarde was verschillend. Het Frankrijksche schild gold in 1337 onge veer 7.20 der tegenwoordige waarde; in 1388 ongeveer 12.01. In 1388 werd ook te Dordrecht een gouden schild geslagen met een waarde van pl.m. 11.30 der tegen woordige waarde. Ook vind ik nog melding gemaakt van een gouden Wilhelmus schild, dat doorgaans 21 soms echter 20 stuivers gold. i eden mag jij ook koffie, nu Koffie Hag in huis, elijksche portie melk niet n naar binnen te werken. evenals je nicht, Ha$* zult evenals zij tpoeeng ien. dokter hierover geraad- i. Ook mij bekomt deze 'rije koffie veel beter en u zijn geprikkelde zenu* nachtrust al lang geen ;ebruiken, zal met Koffie lijn. Het is inderdaad zoo, rt hart en zenuwen. ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring) 15 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring: 15 regels 1.55, elke regel meer 0.80. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20 bijslag op den prys. Liefdadigheids-advertehtiën de helft van den prys. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op de voorpagina 50 hooger. Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerde» prys. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte. Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van, s handelaren, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daags vóór aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1932 | | pagina 1