De
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Ik 'u-'
Gestoomde Makreelen
l ,t-- -
nt komt in veie duizenden gezJnnen.Gfegarandeerde oplage 6500
JuU
Een Cri^ispathtwet.
Minister Donner als rechtsgeleerd adviseur.
r
NO. 18783
Zaterdag 16 April'1832
71* Jaargang
STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
t
ex
-
III
BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT. MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
BERGAMBACHT, BERKEN WOUDE, BODEGRAVEN, 1
fJIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN,
F. G. Scharleman
Losse bladen uit het Dagboek
van een Gouwenaar.
ITË BL
Sr
Vlitblad verscHijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
y— --1-4- i
BEL OP 2O84
MoielwassdiBrijFiJ. H.ï. Struin
A
■Déze
I
frOHNHE (MANT
I
r
<•1
7.935.566
3.992.889
3.942.676
Het Ryk
D« bovenstaande cijfers geven nog aan-
1000
2000
5000
ie korte
pten hi
Q bij de
|eeld in
ressante
deiding,
egevens on.leenen.
its valt het op, dat het
in het hier bedoelde
ir een ieder, die in
Boek-
atsing
Dezer d
iu vooi
rijs ƒ0
evolkinj
31 D^i
0.91
0.67
0.79
0.80
1.14
1.18
1.24
1.30
1.45
1.46
Totaal
11.045
106.191
348.525
1.218.855
1.206.889
1.178.525
909.519
794.275
2.161.741
iwijzigd
jouwer
i de i
,u°)
j del
:eifib<
ling”. Men vin|j
Vrouwen
5.355
51.642
169.183
595.239
593.738
588.916
459.418
405.814
1.123.584
F
Advene
handelarei
'olking. Het ee
sze telling,.da«|
deiner, was
dan de loods, die aangeeft in welke richting
er moet worden gevaren, de heer Ebels c.s.
speelt daarbij den kapitein, die wel bij het
501—
1001—
2001—
5001— 10.000
10.001— 20.000
20.001— 50.000
50.001—100.000
meer dan 100.000
1830—1840
1840—1850
1850—1860
1860—1870
1870—1880
1880—1890
1890—1900
1900—1910
1910—1920
1920—1930
|erdp sterfte. ,1
rfte kan echt^ii)
de geboorten qc
i slotte waarstól
I.ANGE TIENDEWEG 75 TEI.EF. 32»2
GEROOKTE PALING, GARNALEN enz. ZIE ETALAGE.
GEBAKKEN BOKKING bijna den geheelen dag warm verkrijgbaar.
en
tal der gemeenten
Eenigen indruk van
1 echter het volgende
en Redactie Telef.
leiding tot het maken van eene enkele op
merking inzake de verhouding tussohen het
aantal mannen en vrouwen. Niettegenstaan
de er 105 jongens geboren worden tegen
100 meisjes, is toch het aantal vrouwen in
„Strijdefi, dat wil zeggen, hinder
nissen overwinnen, die het bereiken
van een doel in den weg staan."
LASKER.
over de samenstelling van het -rechterlijk
college,
1 gesteldei
geven en daarbij een nieuw
vaste tellen.
ongetwijfeld een zeer ernstige
den aloudeil rechtsregel, dat
voor de belanghebbende
Vrijdag, 8 April.
Sinds tientallen van jaren ben ik een
der ijverigste leden en trouwste bezoe
kers van mijn Sociëteit. Uitrustend van
de vermoeiende zorgen die het beheer
van een belangrijke zaak met zich mede
brengt, pleeg ik mij daar vaak des avonds
op te houden, genietend van een der ex
quise likeuren die mijn firma aan ons
buffet levert en mij geheel en al over
gevend aan de wélgedoseerde emoties
van het edele biljartspel.
Dit spel immers met zijn verrukkelijk
kalmeerenden invloed op zenuwen en
geest, is wel het meest beschaafde dat
ik ken en het snel doch stil bewegen der
fraai-glanzende kort-ketsende kogels
over het rustig-groene laken, onder den
intiemen schijn van neergeslagen lamp
licht, verschaft mij de suggestie van een
fijn-aristocratisch genot.
In den laatsten tijd evenwel heb ik mij
trachten te bekwamen in dat andere spel,
beschreven en bezongen door lyrici en
poëten, te weten: het schaakspel.
Ik ben n.l. op herhaald vereerend ver
zoek van eenige mijner bewonderaars als
lid toegetreden tot de terecht zoo be
roemde schaakclub „Messemaker" hier
ter stede, eene vereeniging waarin zich,
zooals men weet, de pienterste koppen
van onze stad hebben vereenigd.
in verschillende bijeenkomsten mocht
ik mij onder hun voortreffelijk toezicht
bekwamen en het bleek mü dat dit
eeuwenoude spel een ongekenden rijk
dom bezit aan mogelijkheden en aan com
binaties.
Spoedig dacht ik merkbare vorderin
gen te maken en toen dan ook de avond
naderde waarop een befaamd grootmees
ter op dit gebied ons de eer zou aandoen
simultaan te komen spelen, gaf ik mij vol
vgrauwen, aangemoedigd door mijne
vrienden, op om dezen kamp te wagen.
Ach, was ik maar niet zoo goedgeloo-
vig geweest en had ik mij muar niet door
deze meer hoffelijke dan juiste vleierij
laten imponeeren.
Nog zie ik dien avond voor mijn gees
tesoog, waarop ik met vele anderen, als
't ware gehurkt achter de rijen van mijne
in slagorde geformeerde legerscharen,
dien groot en Napoleon af zat te wachten
in grimmige verdediging en bereid onze
hersenen tot een paroxysme van in
spanning op te zweepen.
Helaas, mijn arme hersenen
Rudolf Spielmann, de glimlachende,
beleefde Oostenrijker; weer zie ik het in
telligent geflikker zijner snelle oogen,
weer onderga ik de zwijgende verplette
ring van zijn koenen aanval en terwijl de
bonzende hartslagen mij bij het herden
ken alleen al weer in het hoofd dreunen,
voel ik ook weer hoe mijn schamele ver
dediging als rook werd weggeblazen.-
hoe mijn Pionnen, mijn Loopers, ja zelfs
mijn arme Koningin mij ontschieten als
zand dat wegvloeit tusschen de vingers.
Thans, nu ik thuis ben gezeten, nu de
werd door het Certt
Jtatistjek een kleit
;epuf>lice$hl, beyatftfende
iten van
it numiièr bestaat uit
Wjj zien dus van 1850 af nene voortdu
rend sterker wonende stijging tot op leden.
Deze stijging geschiedt ondanks de va
dering vfcn het, aantal geboorten. Zij
danken Jan de: vermirT
l'ermirtdeting var} de sti
(hltijd dborgaah. pie van
wel. Eri1 zoo zal ,inén te
lijk koinen tot éfciye stdionnaire, mii
wel verminderende be
teeken daarvan jJvert c
toeneming der staging
de vorige tienjaarlijkse^ e perióde.
De toeneming der b<Evcn';’,~
riode 1920—1930 bedrl b|
sonen. Hiervan kwamen) 1
ning van het geboortenoverschot. Er wer
den in de bedoelde periode 1.807.416 per
sonen geboren en er stierven 749.525. By
dit geboortenoverschot moeten dan nog wor
den opgeteld 123^ personen, die zich hier
meer vestigden daiï er uit ons land ver
trokken. Dit laatst^ verdient ook ten zeerste
de aandacht. Een djeht bevolkt land als het
onze moest eigenlek meer mcnschen naar
het buitenland doen emigreeren dan er zich
uit het buitenland vestigden.
De bevolkingstoeneming was voorts niet
in alle provincies gelijk. Zij was het sterkst
in Limburg met 2.26 pët jaar en Noord-
Brabant met 2.04 per jaar. Dan volgen
de provincies, waarin de groote steden lig
gen: Zuid-Holland met eene jaarlyksche
toeneming van 1.55 Noord-Holland van
1.52 en Utrecht van 1.74 Het geringst
was de toeneming in Zeeland, waar de be
volking gemiddeld jaarlijks slechts met 0.1
toenam. Dan volgen Friesland met 0.43
7o, Drenthe met 0.59 Groningen met
0.71 en Gelderland met 1.20 Deze
vyf plattelandsprovinciën bleven beneden
de gemiddelde jaarlyksche toeneming voor
het geheele rijk, welke 1.46 bedroeg.
Verder wijzen de cijfers op eene voort
durend sterkere concentratie der bevolking
in de steden. Het aantal gemeenten met
meer dan 100.000 inwoners steeg tan 4 in
1920 tot 6 in 1930. Het aantal met 50.000
tot 100.000 inwoners nam toe van 8 tot 12.
Het is niet mogelijk aan te geven, hoe tal
rijk de stads- en hoe groot dt- plattelands
bevolking is. De scheiding tusschen stad
platteland is op grond van het inwoner-
moeilijk te trekken,
die verhouding geeft
staatje
Zoo ging het Woensdag en zoo is het ook
Donderdag gegaan. Na eindelooze bespre-
en loods op een zeeschip. De minister is kingen is men het ten slotte eens geworden
dat, thans gedoopt met den samen
in naam van kamer» voor, crisis-
Jaarlijksche toeneming der bevolking
in
BEVOLKING OP 31 DECEMBER 1930:
Gemeeenten met: Mannen
500 en minder inwoners 5.690
54.549
179.342
623.616
613.151
589.609
450.101
388.461
1.038.157
roer staat, doch zich door den loods laat
gezeggen. Een wel zeer eigenaardige ver
houding, welke de voorstanders van een
deugdelijk parlementarisme evenwel niet
zonder sympathie medemaken.
ouvaocux ut, viaoTC, vegexm CU
heeft er feitelijk een samenwerking tusschen
Parlement en Kabinet plaats, die doet den-
ken aan de verhouding tussihen kapitein 1
ii- s,
mannen. Er is in dezen echter een groot
verschil tusschen de groote en de kleine
gemeenten. In de gemeenten boven 20.000
zielen wonen meer vrouwen dan mannen.
In de gemeenten met minder dan 20.000
--- ,o ucu oöuw*. vav««c.. inwoners is echter het omgekeerde het ge
bet geheele Rijk grooter dan het aantal val.
L i
1 ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
pet kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie
Lnterc. 2|45. Postrekening 48400.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
15 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15' rebels ƒ1.55, elke regel meer ƒ0.80. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag öp den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGfflkoNDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels ƒ2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereducee.-den
prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
centiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van solieBe B
en, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daags vóór de plaat
Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zyn.
1 bftdert de EenBte panier haar goedkeu-
i jont hield aan de (door de Regeering in-
jëdtende pachtwet kyn de toestanden niet
lelangrijk gewijzigd; verslechterd Tal
i bedrijfstakkenverkeeren werkelijk in
baarden toestand |en de landbouw ds niet
in de laatste plaató er slecht aan toe. Een
pachtwet als de vjerwotpene zou nu niet
vü|l helpen om de boerën het hoofd boven
vvfater te doen.houden maar met epn nood1-
v^etje ie allicB. wal te Verkrijgen, De vrij-
zinnig-democratisdlB afgevaardigden Ebels
en Oud staken daarom de hoofden bij
elkaar en zij fatsoeneerden een brokje van
de verworpen Pachtwet tot een crisiswet,
waarmede pachtboeren in moeilijke omstan
digheden zach het leven een tikje gemak
kelijker zouden kunnen maken. Wie op ge
pacht land zit en yooraiet, dat hij den ver-
schuldjgden termijn niet zal kunnen vol
doen, dan wel den dag van betaling heeft
laten voorbijgaan zonder -zijn plicht tien
dezen na te-komen, kan„ wanneer hij meent
dat de piicïïtsctth Net nwer redelijk is, bij
den kantonyechtei- aank4<gt>eu.;n*t46it;v0r-.
zoek om vermindöring of ontheffing van
het verschuldigde bedrag. Deze kan dan
zich tot een commissie vereenigen met een
pachter er een verpachter als medeleden,
een beslissing
pachtbedrag
Dit vormt
inbreuk op
overeenkomsten
partijen even verbindend moeten zijn als
een wet. Maar nood breekt wet en, naar
we hopen, tnjdelijke moeilijkheden recht
vaardigen tijdelijke maatregelen van bui
tengewonen aard. Juist met het oog op het
criaiakarakter van den voorgestelden maat
regel hadden de heeren Ebels en Oud be
paald, dat deze regeling slechts voor paoht-
contracten van vóór 1 Januari 1982 zou mo
gen gelden: wie na dien datum een pacht-
contract aanging zonder er om te denken,
dat hij voor zeer moeilijke omstandigheden
zou kunnen komen te staan, heeft het aan
zich zelven te wijten, wanneer hij van die
omstandigheden het slachtoffer wordt, mag
geen aanspraak maken op hulp krachtens
de crisiswet.
In beginsel is zoowat de gansche Tweede
Kamer zeer gunstig voor het ontwerp ge
stemd. Dat bleek reeds dadelyk by de alge-
meene beraadslagingen er over, welke
Diinsdag en Woensdag 1.1. zjjngehouden.
Typisch, dat een man als de agrariër Braat
er slecht over te spreken was, omdat z.i. de
landbouw er toch niet door geholpen zou
worden. Hij heeft geheel andere ideeën in
zijn hoofd: hoogs invoerrechten, verbod van
invoer van vreemde landbouwvoortbrengse-
len, directe steun uit de staatskas aan nood
lijdende boeren enz. Jammer alleen, dat die
denkbeelden wel in zyn hoofd zitten, maar
hij nog nimmJr heeft getracht ze in een
initiatiefvoorstel te formuleeren. De heer
Oud heeft dan ook niet ten onrechte ge
zegd, dat hy dezen tegenstander niet ern
stig kon opmenen. Een andei tegenstander
van het voorstel bleek de communist Wyn
koop te zyn. Deze heeft zoo’n wonderlijken
kijk op de maatschappelijke toestanden, dat
hy in de regeling weer een bevoordeeling
van het kapitaal zag. Met zoo iemand te
redetwisten is onbegonnen werk en de voor
stellers hebben zich dan ook maar niet om
zijn beweringen warm gemaaKt.
De beraadslagingen op den tweeden dag
hebben voornamelijk geloopen over eenige
amendementen op art. 2 van het ontwerp,
dat den pachter in moeielyke omstandig
heden het recht geeft zich tot den kanton
rechter te wenden. Het belangrijkste amen
dement daarop was van Katholieke zijde in
gediend: de heeren Fleskens en Goseling
hadden n.l. voorgesteld een streep te halen
door de voorwaarde, dat de maatregel niet
zou geiden voor pachtcontracten, welke nè
1 Januari 1932 tot stand waren gekomen.
Daarmede zou natuurlijk het karakter van
d? voorgedragen regeling geheel gew
worden. Nu wordt bedoeld een landbi
ee bladen.
risten der
volkstelitng193O.
faal Bu-
i boekje
zGemeen&n van JKderlahd
t 1930 volgens dij wlkstel-
It' hierin, behalve e
inleiding, eene lyst van alle geii
Nederland met voor ieder het aaü
volkstelling getelde personen, v£
vrouwen en maninen. Aan deze ini
publicatie en wel speciaal aan de
willen wy enkele gej
In de eerst plaat:
aantal in het bevolkingsregister ingeschre
ven personen 17069 grooter was dan het
aantal, by de volkstelling aanwezig. Dit is
een geregeld voorkomend verschijnsel. Al
leen was het verschil thans kleiner dan by
de in 1920 gehouden telling, toen het niet
minder dan 61000 persojten betrof.
De bevolking van ons land bestond in
1930 uit 7.935.565 personen. In 1830, toen
de eerste volkstelling werd gehouden, telde
ons land 2.613.487 inwoners. In honderd
jaren is de bevolking dus meer dan ver
drievoudigd. Als de vermeet dering in de
volgende jaren op denzelfden voet doorging,
zouden hier in het jaar 2030 nagenoeg 24
millioen menschen wonen. ♦Tenzij de be
staansvoorwaarden geheel veranderen, zal
dit eenvoudig eene onmogelijkheid zijn. Het
zal ook wei niet gebeuren. Wanneer wy de
toeneming der bevolking van «ie eene tien-
jaarlyksche telling tot de andere nagaan,
komen wy tot het volgende staatje:
te help^ ,die komt te staan voor moelijk-
heden, welke hy indertijd, toen de zaken
nog normaal waren, niet had kunnen voor
zien. Bij aanneming vai
amendement, zou echtei
den laatsten tijd gepacht heeft, wanneer hy
vond, dfljtóhjj toch wel wat al te veel had
gebodehJ i'de hulp Van den kantonrechter
kunnen.intoepen. En bovendien zou de Jeur
worden geopend voor practyken, welke min
der behoorlijk zouden zyn: een landbouwer
aanvaanit een paohtcontract, en verbindt
zich toti de betaling van een buitensporig
hoog bedrag. Hy wrijft zich in de handen.
Immer^J het land heeft hij en als hij de
pacht Jnoet betalen, doet hij dat lekker niet,
doch loopt naar den kantonrechter om
remissie van de pacht te verkrijgen. Dat
zou toch al te dwaas wezen! Het amende
ment, een der zeer vele, welke op het voor
stel zyn ingediend, is gelukkig met groote
meerderheid afgewezen en daarmede is de
kans, dat de heeren Ebels en Oud succes
van hun werk hebben, niet onbelangrijk ver
groot.
Het artikel, dat de kern van het ontwerp
bevait, luidt nu, na de daarin aangebrachte
wijzigingen aldus:
„Dé pachter bij een pachtovereen
komst, aangegaan voor 1 Januari 1932,
die van oordeel is, dat van hem in ver
band met de heerschende buitengewone
omstandigheden niet in redelijkheid van
hem kan worden gevorderd den bedon-
g«a» pachtprijs te voldoen, kan„ telkens
uiterljjk binnen 14 dagen na het verval
len van een termijn, zich bij verzoek
schrift wenden tot den kantonrechter,
binnen wiens kanton het gepachte of het
grootste deel er van gelegen is, ten einde
eene geheele of gedeeltelijke ontheffing
van de betaling te bekomen. Zoolang op
een tydig ingediend verzoekschrift niet
is beslist, wordt de verplichting tot be-
I taling van den pachttermyn opgeschort."
Dat door de verwerping van het hier be
doelde amendement der heeren Fleskens en
Goseling de kans op het tot stand komen
van het voorgedragen crisiswetje is ver
groot, konden wy zeggen wegens de opmer
kelijke rol, welke de ministei van Justitie,
de heer Donner, in deze zaak vervult. By
de behandeling van een initiatiefwet schit
tert doorgaans de regeering door afwezig
heid. Zy behoeft eerst actief op te treden,
wanneer het door een der leden ingediende
wetsvoorstel de spitsroeden van de debat
ten in Tweede en Eerste Kamer heeft ge
passeerd. Ten hoogste woont een der leden
van het kabinet de beraadslagingen als be
langstellend toehoorder, als luisterpost dus,
by. Ditmaal loopen de zaken evenwel an
ders. Op voorstel van den heer Van den
Heuvel is de Regeering uitgenoodiigd de
besprekingen bij te wonen en minister Don
ner is daartoe bereid gevonden. Hij luistert
evenwel niet alleen, maar spreekt ook en
wel als een soort van adviseur in wetgeven
de aangelegenheden. Wanneei we ons niet
vergissen, gevoelt de regeering sympathie
voor de poging van de heeren Ebels en Oud
om de noodlijdende pachtboeren te helpen
en zou zij gaarne zien dat die poging slaag
de, zy ten slotte aan de Koningin het ont
werp ter teekening zou kunnen voorleggen.
Maar daarom moet het ook in overeenstem
ming zijn met de inzichten van het Kabinet
omtrent de materie.
Wanneer nu een amendement naar het
oordeel van den minister niet strookt met
die inzichten,, doet hij zyn stem hooren.
Zeer voorzichtig en wel doordacht zyn de
bewoordingen waarin hij zich uitlaat, maar
voor goede verstaanders laten zy aan dui
delijkheid niet te wenschen ove» en zoo was
het wel duidelijk, dat, als de Kamer zich
met de hier bedoelde amendementen had
vereenigd, daarmede de kansen van het
ontwerp bedenkelyk slechter zouden zijn
geworden. De Kamer, die natuurlijk liefst
positief werk verricht, wist dergelijke wen
ken naar waarde te schatten en heeft er
zich aan gehouden. Op die wyze speelt de
minister van Justitie de rol van honorair
adviseur der Volksvertegenwoordiging en
•min-
dh'ter
:^jn-
u'lhen
Mste
darwin
rolking in de ^e-
eg 1.070.251 per-
1.057.891 op reke-
