1
Deze Courant komt in vele duizenden gezinnen. Gegarandeerde oplage 6500
IE EN
ASSEN
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Wo,JI8C45
Zaterdag 23 Juli91932
7 Jaargang
BERGAMBACHT,
BODEGRAVEN,
Ditblad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
ex
EERSTE BLAD
Van Staal Exit.
1
a
Wetenschap en ondervinding
Modelwasscherij
«Fe. J H VAN STRAATEN
p,
:n
Losse bladen uit het Dagboek
van een Gouwenaar.
CENTRALE VERWARMING
WARMWATER VOORZIENINGEN
OL1ESTOOKINRICHTINGEN
met gegarandeerde temperaturen.
BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
fs[IEUWERKERK, OUDERKERK,OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
I
j;
vaai Huisvrouwen,
i
een
niet
Der kornuit nur einmal
Der kommt nicht wieder
Dt
th;
n de „Telegraaf".
«ekhandel en bü de
ZOON te Gouda.
Sluip-
werkje
„Het hemelsche gerecht heeft zich
ten langhe leste,
Ontferremt over mij en mijn be-
naeude veste
En arme bitrgherij
JOOST v. d. VONDEL.
■den"
arwe,
jkan-
rij
voelen:
op- I
ding
Staal’8
om in
rol te
nale economische leven van Italië betteke
nen - voor zich zelf reserveert, don ie één
der redenen hiervan stellig ook geleden in
het feit, dat er op het oogenblik talrijke in
ternationale economische onderhandelingen
plaats vinden, die van zoo groot belang zijn
dat het aanbeveling verdient buitenlandsche
in den Raad zijn fractie het niet aandurfde
ruggegraat te toonen, zooals Van Dantzig
en Fokkers hadden gedaan. Het verwondert
niet dat Van Staal tenslotte de S. D. A. P.
heeft verlaten en in de O. S. P. is over
gegaan om daar in de hoogere regionen zjjn
heil te zoeken.
De burgerij mag zich gelukkig achten dat
deze militante heersefezuchtige figuur uit
d« Goudsche Raadzaal is verdwenen. Gouda
kan er slechts wèl bjj varen.
De ontwrichte
Wereldhuishouding.
Een ernstige waarschuwing.
zuMan
jaren van Van Staal’s verbljjf in Gouda op
’en
S naar
teSled.
Hoewel niet in den handel verkrijgbaar
gesteld, heeft het door de directies van de
Nederlandscch-Indische Handelsbank en
Nederlandsch-Indische Landbouw Maat
schappij samengesteldQjhoekje, oyer dep iiv
Dit nummer bestaat uit twee bladen, j
foto’s en pen-
Het was te verwachten dat Van Staal
dezen weg zou moeten gaan. Voor wie deze
berekenende
vooral «i-
sociaal-democraten gedurende de jaren van
zyn verblijf hier te Gouda in zijn geheele
optreden heeft gevolgd, is het niet vreemd
geweest, dat deze, na zijn aanvankelijk kalm
en naar den vorm hoffelijk optreden, zich
een belangrijke plaats in het politieke leven
heeft verworven, welke echter niet van bljj-
venden aard zou zyn. Zijn karaktereigen
schappen en zjjn heftig temperament moes
ten hem opstuwen tot een beleid en tot agi
tatorische daden, die voor menschen met nog
eenig verantwoordelijkheidsgevoel, onaan
vaardbaar zjjn. De botsing, die daaruit
•moest voortkomen, moest leiden tot uitwer
ping uit den kring, die hem eerst hemel
hoog had verheven.
Van Staal is heengegaan, omdat de O. S.
P., de revolutionnaire partij, onder welker
vaandel hjj zich heeft geschaard, hem in
den Haag tot belangrjjker werk roept dan
hier ter stede door hem kan worden ver
richt. In Gouda heeft Van Staal zjjn rol uit
gespeeld, zooals met andere revolutionnair-
gezinden elders het geval was. Uit deze ele
menten is de' O. S. P. geboren, die thans
beslag op hen legt. Wat in.de S. D. A. P.
niet is gelukt, zullen dezen uitgetredenen
nu trachten op andere wjjze in feilen strijd
tegen de maatschappelijke orde tot stand te
brengen.
N-V. Erven M. M. VAN LOON
GOUDA DUBBELBUURT 15 TE1.EF. 2972.
BOSKOOP BURG. COLIJNSTRAAT 107 TELEF. 66.
d nke, aldus lezen wjj, dat naar mate de
vrjje handel plaats maakt voor beschermden
handel, er een zoodanig prijsverschil in de
verschillende landen ontstaat zonder dat
dit door onderlinge uitwisseling kan worden
uitgewischt dat de wereldprys zijn sti-
muleerenden of remmenden invloed op con
sumptie en productie dikwijls niet eens kan
uitoefenen. Men zij er daarom op bedacht,
zoo waarschuwt men, dat eenig inzicht dn
de verhouding tusschen vraag en aanbod
slechts kan worden verkregen door den
wereldprys te beschouwen in samenhang
met den prys op de locale markten. P r jj s,
zegt men, heeft tegenwoordig een locale be-
teekenis en wel in zoo overwegende mate,
dat men bjj het opmaken van nationale in
dexcijfers zou bemerken, dat „de lage prjjs-
niveaux van heden in menig opzicht slechts
schijn zijn; alleen voor den exportprodu-
,cent eiuzlen zich. bp JKÜft wetel<ljnarkt_
dekkenden consument zjjn zij reëel.”
Het zou te ver voeren, te dezer plaatse
eeh samenvatting van deze zeer interes
sante beschouwingen te willen geven. Wij
zullen volstaan met bovenstaande aanha
lingen, waaruit duidelijk moge blijken, hoe
ingrijpend de toestand allerwege is ver
anderd. Tegenover dit alles is de macht van
den producent van één artikel slechts ge
ring. Alle tot nu toe genomen maatregelen
zooals internationale afspraken, prjjsover-
eenkomsten, productie-beperkingen, maar
bovenal maatregelen van beschermenden
aard, zooals contingenteeringen en tarief-
verhoogingen, zij hebben niet mogen baten.
Het kwaad zit veel te diep, dan dat het met
zulke eenvoudige middelen zou zyn uit te
drukken. Waren deze middelen op zichzelf
onschuldig, men zou er nog genoegen m$de
kunnen nemen. Maar dat zjjn zjj lang niet
en daarom is het zaak, om naar de redding
uit den nood naar andere middelen uit te
zien. Oud-Minist^r Coljjn heeft er dezer
dagen nog eens op kernachtige wyze op
gewezen, dat Nederland zich, zoolang het
daartoe de kracht heeft, van kunstmatige
bescherming dient te onthouden. Welnu, die
kracht is er nog en zal er ook nog lang
blyven, indien het geheele volk zich de noo-
dige offers getroost. Wjj zullen kunnen blij
ven uitvoeren, ja het buitenland tot zekere
hoogte kunnen noodzaken onze producten te
koopen, mits wjj slechts met den prjjs naar
beneden gaan. Dit kan alleen door verdere
verlaging van kosten. En daarvoor is noo-
dig in de eerste plaats een laag natio
naal prijspeil, dat op zjjn beurt alleen te
bereiken is, wanneer wjj aan den absoluten
vrijhandel blijven vasthouden. Dit laatste
volgt logisch uit hetgeen boven aangaande
de wereldmarkt werd opgemerkt.
uda.
het plan van drosg-
n hiervan is zn
et genöegen en
itstaan der plassen,
die wateren en een
‘rden en nog woeden
De schrijver heeft
uitendien zjjn betoog
alsmede een kaart
a beslag.”
tan Schauburg
Vogelkundigen".
ndsch landschap wil
loog A. Scheygrond
Vrijdag 22 Juli.
Eén onzer meest besproken burgers
heeft ons verlaten I
K. R. van Staal, de man wiens naam
zoo vaak in deze kolom voorkwam, de
figuur die steeds zulk een at te dankbaar
object was voor woedende vurig geschre
ven copie, de persoonlijkheid eindelijk die
ik steeds wilde blijven bestrijden, is uit
het Goudsche strijdperk getreden.
Leeg staat 't fraaie, oude, deftige huis
aan de West-Haven, schertsend genoemd
't „Palazzo van Staal”, zwart staren de
hooge vensters die zoo langen tijd dien
stig waren voor de propaganda der zeer
roode groepen, ernstig mag men twijfe
len aan de mogelijkheid of de typische
lange roode vlag nog ooit zal neerhan
gen van dezen stijlvollen renaissance-
Het rumoer is opgehouden, de tijd der
„opzienbarende onthullingen" is voorbij,
ongemotiveerde verdachtmakingen wor
den niet meer vernomen, thans is 't mis
schien tenslotte mogelijk allerlei zaken
rustig en zonder al te veel persoonlijke
rancunes te „behandelen en te herzien
Want, hoewel de partijgeest blijft, hoewel
botsingen onvermijdelijk zijn, men mag
toch van vertegenwoordigers verwachten
dat zij zich niet laten meesleepen door al
te vreemdsoortige eigenaardigheden in
taktiek en in regeeringsbeleid.
De politieke beker bevat een sterken
verraderlijken drank, een drapk slechts
door enkelen goed verteerd, door de
mee sten ternauwernood verdragen, maar
voor enkelen niets meer of minder dan
een gevaarlijk gif
7 Is voor onze sfad een zegen dat deze
rustelooze onevenwichtige agitator ver
trekt en, alle praatjes over zijn onmis
kenbare werkkracht ten spijt, wil ik dat
hier ronduit verklaren. Niemand zal ont
kennen dat onze Mussolini ook goede
dingen mede tot stand heeft gebracht en
dat is maar goed ook, want dit heeft niet
veel te beteekenen naast de onverdrage-
lijke sfeer van ruzie en verwarring die
deze vitale, verkeerd ingestelde persoon
steeds om zich heen moest scheppen.
Door den tijd zijn er hier op deze plaats
langzamerhand heel wat harde noten ge
kraakt ten koste van K. R. van Staal
Spottenderwijs, nu eens minder, dan weer
misschien iets beter slagend, heb ik zijn
optreden gehekeld en in ’t ware licht
trachten te bezien.
Thans, voor de eerste maal, gevoel ik
geen behoefte te spotten, want evenals
de Gijsbrecht van Aentstei uit Vondel's
grootsche drama van dien naam (met
welke figuur onze oud-stadgenoot ove
rigens niets, maar dan ook niets, gemeen
heeft) uit te moeten roepen:
„Vaerwel mijn Gouwe land: verwacht
een' andren heer"
is niet aangenaam te noemen en zonder
twijfel zal ook onze ex-dictator moeten
„hoe bitter het scheiden valt van zijn J
lant, daer alles liep verloren
Van Staal is van het Goudsche tooneel
verdwenen. Hjj, die sedert zjjn komst in
onze gemeente in Febr. 1922 in het poli
tieke leven de groote trom heeft geroerd
op een wjj ze, zooals niemand vóór hem in
onze stad, die zich gedurende enkele jaren
hier een machtspositie heeft geschapen,
die aan het regententjjdvak deed terugden-
ken, is daar plotseling, na zyn tuimeling
van het hoogtepunt, waarop hjj zjjn scepter
zwaaide, en na door de party, waarvan hjj
r.og maar kortgeleden de agiteerende lei
der was, als een politieke avonturier te zjjn
uitgekreten, van het Goudsche tooneel ver
dwenen, na een bjjeenkomst, waarin een
kleine groep van getrouwen hem een hand
druk ten afscheid heeft gegeven.
De Hosannah’s, waarmede*Van Staal is
toegejuicht, zjjn verstomd!
eeuwjjksche en
ai uitgevoerde
methode en de wjj ze waarop hjj uitingen
van zjjn bestrjjders als van minderwaardi
gen beschouwde, heeft tegen Van Staal, die
zich om den feilen agitatorischen vorm
waarin hjj zjjn aanklachten kleedde, aan-
vankeljjk een stijgenden aanhang verwierf,
een tegenstand doen ontstaan, die aan on
verzettelijkheid niet voor hem onderdeed, en
die het overtuigend materiaal tot zjjn be-
strjjding, waar zakeljjke argumenten niet
baten konden, in vljjmende taal deed hoo
ien om hem tot andere methoden te dwin
gen. Die bestrjjding heeft zjjn doel niet
gemist.
der*wiklde££^ de Ja/aJSuitata”
dustrie niettemin in breeden kring de aan
dacht getrokken. In menig^pzicht doen de
opmerkingen hierin over den algemeenen
toestand denken aan die, welke de presi
dent van de Nederlandscne Bank in zjjn
verslag maakte. Ook de samenstellers der
onderhavige brochure geven bljjk van een
gezond inzicht in de eigenljjke oorzaken der
huidige crisis, welke, naar zjj zeggen,
niet vergeleken kan worden met crisissen
van vóór den oorlog. Thans heeft men na-
meljjk te maken met verschjjn.-Uen, die er
op wijzen, dat het economische leven een
geheel andere richting uitgaat din vroeger.
Het internationale protectionisme heeft
veel, zoo niet alles op zjjn geweten. Voor de
vele politieke maatregelen is de wereld
vraag naar goederen, die zich vroeger in de
richting van den export-producen1. had be
wogen, meer en meer afgeleid naar het
nationale bedrjjfsleven. Wat dit beteekent
zou geen betoog behoeven, indien men aller
wege slechts eenig begrip voor de waarde
van den vrjjen handel toonde. Maar dat dit
begrip vrjjwel overal ontbreekt, bljjk*. wel
uit de beschermende maatregelen der ver
schillende regeeringen, welke in dezen im
mers niet anders dan als de uitvoerden
van den algemeenen volkswil zjjn te be
schouwen. Door die maatregelen wordt het
thans mogeljjk, dat in het eene land het
productie-apparaat wordt uitgebreid, terwijl
in een andeflr land, waar de productiekosten,
op zichzelf beschouwd, zelfs lager kunnen
zjjn, de productie moet worden beperkt. Zóó
ernstig ziet de directie der Indische Han
delsbank de gevolgen van de protectie in,
dat zjj meent te mogen veronderstellen, dat
de afneming van de vraag, welke bij de
groep der groote export-producenten dek
king zocht, permanent dreigt te worden.
Interessant zjjn in dit verband de be
schouwingen, welke men aan het vraagstuk
van de wereldmarkt wjjdt. Door het op de
spits gedreven protectionisme is de betee-
kenis van de zoogenaamde „vrjje wereld
markt” steeds minder geworden. Want niet
alleen, zoo merkt men op', is het aantal pro
ducenten, dat op de wereldmarkt aanbiedt,
beperkt, ook het aantal consumenten,
dat aldaar dekking zocht naar zjjn behoefte
bevrediging, is verminderd. De wereldmarkt
is thans ingekrompen tot een markt van
prod actie-overschotten, van saldi. Men be-
GOL BSC HE CIHHA VI
De reorganisatie van het
Italiaansche kabinet.
De nieuwe Ministers.
Het besluit van Mussolini, om niet lan
ger gebruik te maken van de diensten, die
Grandi tot dusver ate minister van buiten-
landsche zaken heeft bewezen, na hem. zoo
zegt mai. gemakkelijk gemaakt door de
standigheid. dat juist de starre houdi-„
die Grandi onlangs o»p de conferentie te
I.ivueaxtne heeft aangenomen, een zekere
iaoleering van Italië in het leven heeft ge
roepen. welke tot uiting ie gekomen in het
vertrouwenspact, dat Engeland en Frank
rijk zijn aangegaan. Wanneer Muaaolini.
misschien slechts voorloop^, de beide por-
tefeuillee van buitenlandeche zaken en van
de corporaties welke laatste het ;n$iio-
De negen jaren dat Van Staal in Gouda
was, zjjn voor het gemeenteljjk leven zeer
bewogen geweest. In Februari 1922 uit Rot
terdam gekomen, waar de S. D. A. P., wier
vertegenwoordiger hjj te voren was in Raad
en Staten, op welke vertegenwoordiging
die partjj echter niet langer was gesteld,
waarom hjj om nog wel bekende reden
was uitgeworpen, was Van
streven er direct op gericht
Gouda in de S. D. A. P. een
gaan spelen. Hoewel de soc.-dem. dag
bladpers in de plaats was getrederi van
haar voormalig weekblad „De Goudsche
Wekker”, zeer tegen den wil der Goudsche
afdeeling, waarover indertjjd in de partjj
heel wat te doen is geweest, heeft Van Staal
het weten door te zetten, dat een aanvan-
keljjk door hem persoonljjk uitgegeven''
„Goudsch Weekblad", dat zich eerst als
„Weekblad der Arbeiderspartij voor Gouda
en Omstreken” aandiende, als partijblad
werd aanvaard. Later is de soc.-dem. dag
bladpers sterker op den voorgirond ge
treden, toen Van Staal dat dagblad als zijn
orgaan kon benutten voor zjjn propagan
distisch doel, waarmede zjjn „Goudsch
Weekblad” verviel. Teil slo*te heeft hij zich
ook naast de dagbladpers van weekbladen
bediend, in 1930 „De Roode Wekker” in 1931
bet schandblad „Van Huis tot Huis”.
De krant is altijd zjjn machtig wapen
geweest om zijn meedoogenloozen strijd te
voeren tegen alles wat hem in den weg
stond, tegen ieder, die hem in den weg trad.
Het persoonljjk beleedigende van zijn strijd-
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal ƒ2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc. 2745. Postrekening 48400.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
15 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.80. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prjjs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prjjs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hoogex.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bjj contract tot zeer gereduceerden
prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van sollede Boek
handelaren, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
het kort bestek dezer beschouwing
i wjj niet weergeven wat zich in de
politiek en maatschappelijk terrein heeft
afgespeeld. We zouden dan moeten herinne-
gaa„. voor
’™de en toch onevenw.ehtige, en VolkBbla4.. Wetfay, .y^ u»u .tot
-democraten gedurende de luren van
nen, aan zjjn optreden als raadslid en het
ontslag nemen van Burgemeester Mjjs, aan
zjjn periode als wethouder eerst van Open
bare Werken en Financiën, later ook van
Bouw- en Woningtoezicht en Woningbqdrjjf,
welke burgemeester Gaarlandt door Van
Staal’s tjjdeljjke dictatoriale macht zjjn
ontnomen, aan zjjn financieele evoluties,
t tengevolge waarvan de belastingbetalers
met 400 opcenten op de Personeele Belasting
werden bedreigd, aan de debacle van een
Zwembad, dat geen water zou kunnen hou
den, aan een Veemarkt, waarvan het dak
zou instorten, aan een droogmaking van de
Reeuwjjksche Plassen, waarbjj Gouda 1*4
ton in ’t water zou smjjten, aan wat is voor
gevallen bjj de oprichting der Gemeente-
bank, hoe de Nutsspaarbank is bezoedeld,
en veel andere zaken, die alle in korte jaren
tegeljjk naar voren gebracht, de gemeente
zouden bedelven onder niet te dragen lasten.
Wjj zouden dan ook nog wel een woordje
kunnen zeggen over de onereuze wjj ze waar
op wjj zelf zjjn bestookt, en hoe tevergeefsch
getracht is de Goudsche Courant om hals
te brengen.
Wjj zwjjgen over al deze dingen.
Het ia een gelukkig moment geweest dat
de Raad vorig jaar heeft begrepen dat aan
het financieel beleid van den. wethouder
Van Staal, die niet de tering naar de nering
wilde zetten, een eind moest komen. De
aanvaarding der bekende motie-de Witt
Wjjnen is daartoe de stap geweest.
Wanneer de balans over de periode-Van
Staal wordt opgemaakt, zal bljjken op welk
een voor de gemeente funeste wjjze deze
man, die zich volksleider meent, maar in
derdaad niet anders dan volksmenner *is,
zjjn talenten en gaven heeft gebruikt. On-
getwjjfeld heeft hjj ook goede dingen ge
daan, maar bjj deze was de vreugde bjjna
steeds getemperd door het door den finan
ciën beheerder ingenomen onverantwoorde
lijk standpunt dat het geld geen rol speelt.
It dit maar al te zeer het geval is, ervaart
ins de huidige wethouder van Financiën
en de belastingbetalende burgerij
We hebben reeds eerder er op gewezen
dat het in de partjj de S.D.A.P. met den
heer Van Staal niet ging zooals het be
hoorde. Van het dictatorspelen van dezen
agitator was men daar niet gediend. Niette
min slaagde hjj er in de tegenstanders in
zjjn partjj weg te werken. Maar dat aantal
nam steeds toe. Ook buiten Gouda. Wjj den
ken aan Schaper, Sandifort, Groeneweg en
den burgemeester van Hoögezand Bartels.
De ongewenschte verhouding bleek het best
toen de beide soc.-dem. wethouders tegen
den wensch van het afdeelingsbestuur in,
aan hun zetels bleven kleven, en beide wet
houders tolereerden dat voorzitter en secre
taris der partij daarom heengingen. Toch
was Van Staal’s invloed nog zoo groot, dat
RUK:
evelen. Wjj wenschen
eerste plaats in die
