EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Vrijdag 6 Januari 1933
71* Jaargang
Na. 18187
GOUDERAK, HAASTRECHT, 'MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
BODEGRAVEN,
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
Herdenking Willem van Oranje
Ongeluk of opzet?
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUW1JK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP,
GOIIIMHE COURANT
f
Hoogheden,
wil,
9
(Word| vervolgd).
I
weet te veel van je vader’? zaken, was het
In het Groot-Auditorium der Leidsche Hoogeschool.
De Koninklijke Familie onder de genoodigden. Herdenkingsrede van
Prof. Dr. H. T. Colen brander.
zyn gelegd voor de opkomst van een na
tionale studie en wetenschap.
Indjen de Academische Senaat voor de
plechtigheid, die ons hedén bijeen houdt,
Naar het Engelsch van
J. S. FLETCHER.
Nadruk verboden
nu U self, soo
En wat zoo kennelijk tegen hun belang
streed, het was mede niet in overeenstem
ming met hunne geestesneiging. Nederland
had in Erasmus een verfoeier, een bespotter
voortgebracht van het uiterlijk geweld, dat
meent den geest te kunnen dwingen. De in
quisitie was den Nederlanders een gruwel,
de bloedplakkaten een ding des aanstoots,
en bij een van die stilzwijgende overeenkom
sten tusschen gelijkgestemden, waartegen
regeeringen zoo weinig vermogen, lieten de
magistraten ze zooveel mogelylT"* onuitge
voerd.
historische beteekenis. Met de keuze van
den 6en Januari getuigen wij enkel van
onze onvergankelijke dankbaarheid voor de
bij uitstek wijze en ver vooruit ziende daad
van den Vader des Vaderlands, die vorm
kreeg op dien dag.
M uii kaal intermezzo.
Toen de Rector had uitgesproken, zong
van de galerij een dubbel-kwartet van stu
denten onder leiding van den heer Richard
Boer, vierstemmig het eerste en het laatste
De afstand van Karel V.
Al deze brandstof lag reeds vóór den af
stand van Karel V opgehoopt. Wat ér eens
klaps de lont in steekt, is de overgang der
-j Met weerzin hadden
de Nederlanders gezien, dat op zijn huldi-
gingsreis, in 1549, Philips den kring der
Spanjaarden, vah wien hij zich vergezellen
liet (den hertog van Alva en anderen) te
nauwemood had verlaten. By de overdracht
in bet Hof van Brabant te Brussel ,in 1555,
den doet, noch hen die de katholieke kerk
verlaten hebben, noch hen die haar trouw
zijn gebleven, geweld aan te doen, te be-
leedigen of te benadeelen. Waar klinkt
het uit: in die vraag na het schot van
Jaureguy, niet hoe de moordenaar, neen hne
hy zelf verantwoording zal kunnen afleggen
voor vergoten bloed .zóóveel vergoten bioed;
in zijn bejegening van ’s hofpredikers
troost, die alleen van het recht der zaak ge
waagt, waarvoor het bloed geplengd is:
„a la miséricorde mon ami! a la misericorde,
e est la moh recours èt ny en a point
liek is hy nimmer geworden; die kwamen
trouwens onder de Nederlandsche grooten
met welke hij verkeerde bijna niet voor; hun
katholicisme is een zaak van overlevering,
niet meer van overtuiging. Hoe stond het
met den anderen band, dien een vliesridder
zich vond aangelegd, de trouw aan den
landsheer? Bij het geslachtwaartoe zyn
oem Hendrik, zijn schoonvader Maximiliaan
van Buren hadden behoord, was die trouw
actief, vurig geweest, eeh stuk van de in
tiemste persoonlijkheid. Het jongere ge
slacht, klaagt eenmaal Maria van Honga
rije, voelt niet meer zoo. Kan het verwonde
ren? Karel V was aan de
waarbinnen hjj geboren werd, ontwassen; zij
dienden hem meer dan dat hij hun diende,
en hun dienst moest meer en meer worden
bewezen voor doeleinden ,die met de mate-
neele belangen, met de geestelijke neiging
ook der Nederlanders strijdig waren.
De poging tot nederwerping van het pro
testantisme in Duitschland, in Engeland,
moest tegen de Nederlanden, doof Karei als
werktuig dier staatkunde beschouwd en ge
bruikt, een vijandschap oproepen die hun
volkswelvaart, by goede betrekkingen tot
die naburen by uitstek gebaat, benadeelde.
de fijne vingertoppen tezamen.
Letty gaf den ouden heer een uitvoerig
relaas van'de gebeurtenissen van den afge-
loopen dag. van het oogenblik af dat Mar
ston fitanbury op de heide bij haar wag ge-
komen, tot haar ontmoeting met l’ike op
weg naar Foxdan Manor. Meneer Getlier-
rield luisterde zonder haar een enkele maal
in de rede te vallenalleen knikte hij zoo
nu en dan ten teeken van meelevend begrij
pen.
Wat heeft dit alles in vredesnaam te
beteekenen. eindigde het meisje. Wat is het
toch‘voor een mysterie het geld, dat in
enorme bedragen als water wegvloeit; die
gesloten kamer waar niemand komen mag;
vader, die 3ir Cheville vijfduizend pond
schuldig is. die hij niet kan terugbetalen’
En wat voor geheimzinnige plannen heeft
vader die hij eerst niet aan Sir Cheville
wilde vertellen en naderhand weer wel?
ViQ(it u ook niet, dat ik alle reden heb.
om me ongerust te maken en en me
ongelukkig te voelen- voegde ze et zricht
aan toe.
De kleine man glimlachte veelbeteêke-
nend voor zich heen Hij keerde zich om
naar’ zijn schrijfbureau, trok een kistje
sigaren naar zich toe. nam er een uit en
stak die aan.
Hij had oude bedienden in zijn keuken,
oude boeken in zijn bibliotheekouden
wijn in zijn kelder het leven ging voorbij
met al de zoetheid van een vredigen herfst
dag niet gestoord door het jachtig ru
moer van een rusteloozen. luidruchtigen
tijd wat vroeg hij altijd kon ten
mensch meer verlangen?
En Letty, hoe jong z<. ook was. bezat ge
noeg wijsheid en fijn gevoel om kalme, on
gerepte harmonie te waardeeren en ze be
schouwde het huis van haar peetvader als
een ideaal oord, waar weldoende vrede
woonde en meneer Gebherfield zelf als een
persoonlijkheid, van wien een verkwikkend-
kalmeerende invloed uitging.
Hij kwam juist de deur uit. toen zij het
pad tuaschen de goed onderhouden, door
kleurige bloemperken onderbroken grasvel
den. opreed en hij liep met vlugtre pasjes
op haar toe. een kleine, magere, heel oude
man nog buitengewoon levendie voor
zijn jaren in ouderwetsche kleedij oen
eigenaardige verschijning, die zóó kon weg-
geloopen zijn van een plaatje uit de eerste
seboom, de dykgraaf van Rynland Mr. P. A.
Pynacker HorNuk, de voorzitter en gecom
mitteerden van den Universiteitsraad van
het Leidsch Universiteitsfonds.
Teneinde zooveel mogelyk ook de studen
ten in de gelegenheid te stellen, de plech
tigheid bjj te wonen, hadden wegens de zeer
beperkte plaatsruimte slechts een 20-tal
echtgenooten van curatoren en hoogleeraren
toegang gekregen, evenzoo slechts een be
perkt aantal der privaat-docenten.
Zoodra het Koninklyk Gezelschap gezeten
was, besteeg de Rector de katheder, opende
de vergadering en sprak:
„Majesteiten, Koninklijke
Aanzienlijk gehoor,
Voor de derde maal binnen acht jaren
valt aan de Leidsche Universiteit het hooge
voorrecht te beurt, U we Majesteit en de an
dere leden van het Koninklyk Huis binnen
hare muren te zien, teneinde deel te nemen
aan een plechtige academische handeling,
waarin steeds opnieuw de nauwe band tus
schen het Huis van Oranje en 's Lands oud
ste hoogeschool treffend tot uiting komt.
De wording van een staat en een volk is
zelden of nooit zoo eng verbonden geweest
aan het leven van één groot man ,als dit het
geval is ten opzichte van den Nederland-
schen staat en Prins Willem van Oranje.
Die samenhang wordt nog merkwaardiger
door het feit, dat op het meest bewogen j
nun* in Ha wnr^telino> van dat volk en het
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal /2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal ƒ2.90, per week 22 cent, overal wau de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal f8.15, met Zondagsblad 3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc. 2745. Postrekening 48400.
Prof. Ctflenbrander, hoogleeraar in de va-
derlandsche geschiedenis, uitgesproken van
de lage katheder.
„Majesteiten, Konihklyke Hoogheden
Excellentiën, Dames en Heeren, Zeer aan
zienlijke vergadering,” zoo ving de spreker
aan.
De Leidsche Hoogleeraar die op dezen dag
U van Oranje spreekt, vervult daarmede, in
naam zjjner universiteit, een plicht der
dankbaarheid. Maar niet van stad en hooge
school zal hy U gewagen: het beeld, dat hy
voor U heeft op te roepen, is daartoe te
groot. Aan faet begin der nationale geschie
denis van Noord-Nederland verschijnt ons
Oranje s figuur inderdaad in reuzen gestal- aan te doen; in de zucht waarin, na het
te Deze plek hier oveiüchaduwend, de rui- andere schot twee jaren later, de
mere histor'“éh« omgeving: ons vaderland. gedachte zich nog om het volk b
geheel beheerschend, trekt hy tegeljjk blik- 1 dat hy aan de hand genomen en geleid heeft
- *- -*»• op zóó gevaarlijken weg: „mon Dieu, aie
pitie de oe pauvre peuple”. Het stugge ge-
moed van ons waterlanders is van één ding
zeker: dat de dank, die het beta.en v.-il,
nooit aan de verdienste geljjk komt. j
Spreker roept vervolgens de vyf gestal- kon hy hqp niet in een der inheemsche talen
ten in de herinnering waarin ie prins ons
achtereenvolgens verschijnt: die van den
Brusselschen edelman, den vorst-bevryder,
den rebel, den ruwaard van Braoant, den'
martelaar.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1-—5 regels ƒ1.80, elke regel meer 025. Van buiten Gouda en den bezorgkring»
l—o regels 1.55, elke regel meer Ö2Ü. Advertentiën in het Zaterdagnummer 23 Sfc
lij slag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiin de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1-4 regels ƒ225, elke regel meer ƒ0.50. Op
ue voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingon by contract tot zeer gereduceerde»
prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Ongerust maken? herhaalde hij op rede. Dat is juist wat me zoo dwars zit.
nadenkenden toon, terwijl hij met welbe
hagen een paar dichte rookwolken omhoog
blies Oeh neen, hoogstens voor één ding.
I Wat is dat dan: vroeg Letty in span-
ning.
Die meneer Pike bevalt me niet. Die
vnpl vnn in vader’s wna hr»t.
toespreken, maar moest het woord voor
zich laten door Granvelle. Van den
eersten dag af sluit hy zich op binnen zijn,
paleis, pleegt geen overleg met, de pas be-
Hij komt in ons land op een noemde leden van zijn Nederlandschen Raad
oogehblik dat in Duitschland reeds de Lu- van State; een Oranje, een Egmond schynen
In het Groot-Auditorium der Leidsche
Hoogeschool is hedenmiddag, in tegenwoor
digheid van de Koninklijke Familie, van
zeer vele hoogwaardigheidsbekleeders en
andere genoodigüen, de „Vader des Vader
lands", Prins Willem van Oranje, plechtig
herdacht.
Te half drie kwamen de auto’s met de
vorstelijke personen en hun gevolg by het
Academie-gebouw aan. H. M. de Koningin
inspecteerde, alvorens door haar Senaats-
btstuur te worden ontvangen, de eere-wacht
van Pro-Patria, die op het pleintje stond
opgesteld, onder commando van den heer
W. H. Wildervanck, ten getale van 50 man.
Binnen de deur van het gebouw had ver
volgens de begroeting plaats met het Se-
naatsbestuur, vertegenwoordigd door den
Rectqr-Magnif icus, Prof. Huizinga,
den Secretaris, Prof, van Blom, den
pro-secretaris Prof. Krom, en den oud
sten assessor Prof, van Itallie.
Nadat aan de Koningin, de Konigin-Moe-
der en de Prinsés bloemen waren aangebo
den door Gunhild Kristensen, Suze Barge en
Elisabeth Wensinck, begaf men zich naar
het Groot-Auditorium. Voorop gingen de
tWee pedellen, achter hen de Rector-Magni-
ficus, vervolgens H. M. de Koningin, H. M.
de Kortingin-Moeder, H. K. H. de Prinses en
Z. K. H. de Prins, daarna het geveeg, be
staande uit: voor H. M. de Koningin Mevr.
Snouck Hurgronje geb. van Tets, Dame du
Palais, Baronesse van Asbeck, Hofdame,
Graaf Du Monceau, grootmeester, Baron
van Geen, Kamerheer en particulier secre
taris, Generaal-Majoor' de Jonge van der
Halen, adjudant, luitenant Römer, ordon-
nance-officier; voor de Prinses Baronesse
Bentinck, Hofdame en Baron Baud, Kamer
heer; voor den Prins luitenant-kolonel Jhr.
Laman Trip. H. M. de Koningin-Moeder was
door drie leden van haar gevolg vergezeld.
De overige leden der Commissie van ont
vangst sloten den stoet.
In het Auditorium hadden alle aanwezigen
reeds tevoren hun plaatsen ingenomen: de
Curatoren en de Hoogleeraren in hun ge
wone banken; op de eerste rijen achter de
plaatsen van het Koninklyk gezelschap, de
Adm. Chef der Afdeeling Hooger Onderwys,
Mr. A. J. L. van Beeck Calkoen, als verte
genwoordiger van den Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, die we
gens verblyf buitenslands van zijn voorne
men, de plechtigheid bij te wonen, had
moeten af zien; voorts de wethouders van
Leiden, de heeren T. S. Goslinga, J. Splin
ter en Mr. A. J. Romyn, de secretaris der
Gemunte Mr. G. E. van Stryen, de gami-
zoencommandant Luitenant-Kolonel H. Roo-
De Liefde vergaat nimmermeer. Zij is
het eeuwige vuur, waardoor alles wordt
vernieuwd.
FEUILLETON.
den dag koos, waarop de Prins het octrooi
tot stichting der Universiteit uitgevaardigd
heeft, dan is dit niet om daarmee de Uni
versiteit in het middelpunt van deze her
denking te plaatsen. In dit eeuwjaar van
's Prinsen geboorte geldt de viering van
zyn gedachtenis het gansche menschenleven,
dat in 1553 begon, in al zijn onschatbare
beeld van kiesche humaniteit in een tijd die
grimt van wreedheid. Waarmede begint zyn
hooger leven: met dien kreet in ’s lands
raadsvertrek, dat hy niet aanzien kan dat
vorsten heerschen willen over de zielen der
menschen; dat het z ij n ziel verbijstert een
couplet van het bekende Geuzenlied: „Helpt mensch te zien verbranden om wat hy bï -
leed uit zijn gemoed. Waarin bestijgt het
zyn top; in die tweede unie van Brussel,
waarby by de onderteekenaars zich verjiin-
hebben voor jou.
Mailr Letty bleef staan en keek in de
richtang van het huis
Meneer Getherfielde zei ze. ik ben
heusch niet in de stemming voor idyllische
plekjes. Er is iets dat me hindert en daar
om kom ik bij u. Als u het goed vindt, zpu
ik graag met u naar binnen gaan. Ik heh
u een heeleboel te vertellen.
De oude man keek l,aar aan met een 8nel‘
len, onderzoekenden blik, en keerde zieh
naar den uitgang.
Goed hoor, verklaarde hij vriendelijk.
Blij, dat je bent gekomen altijd tot je
dienst.
Dat wist ik weldat is ook de reden
dat ik kwam, antwoordde Letty
Ze volgde hem door de' met tegels be
vloerde hall, naar een lage met eikenhout
gelambriseerde kamer, waar in een open
haard, hoewel het al Mei was, een vroolijk
vuur van dennenblokken gezellig knetter
de De .rossige gloed weerkaatste op Wan
den vol boeken, kabinetten met kostbaar
porcelein, antieke prenten in lijsten uit
denzelfden tijd, een wereld van oude schoon
heid. die'de enthousiaste minnaar van het.
verleden om zieh heen verzameld had in
uitbundigen overvloed Een paar gemakke
lijke stoelen stonden difcht bij het ryollige
haardkleed, waarop <en plechtstatige Per
zisch kat zich in de warmt? van het hout
vuur koesterde.
De qude man schoof de atoelen dichter
bij elkaar. Het zijn petekind in één ervan
plaat? nemen en ging zelf in den anderen
zitten. Toen bracht hij, met het gebaar van
iemand die zich zet tot oplettend luisteren.
helpt U Godt”.
Rede Prof. Colenbrander.
De historische rede werd daarop door
jaren van Koningin Vietioria’s*regeenng.
Hij was zoozeer hgt verpersoonlijkt ver
leden. dat Letty zich wel eens af vroeg, of
meneer Getherfield misschien niet een geest
was. die op aarde voortleefde door een of
andere bijzondere toovermacht. want zij
had hem nooit anders dan als een ouden
man gekend. Dat. ivoorkleurige gerimpelde
gezicht had “ze gezien, zoolang ze zich her
inneren kon. zijn haar was al spierwit ge
weest, toen ze nog heel klein was, maar de
pittige blik van zijn donkere oogen was vol
leven en vuur en het klimmen der jaren
had dien niet uitgedöofd. Letty had iemand
eens hooren zeggen, dat de oude heer Ge-
therfield het gelieim bezat van een zich be
stendig vernieuwende jeugd. Zelf verklaar
de hij tachtig jaar te zijp, maar Lucas
Etherton had een poos geleden tegen zijn
dochter de opmerking gemaakt dat hjj
heusch. geloofde, dat de oude knaap ergens
op zijn levensweg tien jaren had laten val
len en vergeten had ze op te rapen
Tachtig of negeptfg. er was nog genoeg
kracht in de hartelijke omhelzing, waarmee
de kleine man zijn petekind begroette en
genoeg activiteit in de manier, waarop hjj
haar fiets aannam en in het schuurtje zet
te. Toen dat gebeurd was. stak hij zijn arm
door de hare en wilde haar meenamen naar
een afgelegen hoekje var) zijn terrein.
- Je komt noir net op tijd, kindlief, om
bij daglicht een kleine verbetering te zien,
die we hebben aangebracht sinds jP laatste
bezoek, zei hij met, een vergenoegd lachje.
Weet je nog wel. dat je zei dat ik een bank
moest laten maken hij het beekje’ Nu dan.
aanschouw het resultaat van wat we gedaan
V VOL «uvu vv Jf
d’autre in zyn verzoek, den schuldigen
aan het moordbedryf geen wreeden dood
met toegelaten. De jonge Willem van vïbs moeten worden onderworpen. Dit ge-
Oranje gedraagt zich dan ook in de Neder- schiedt 18 November 1555, drie weken na
landen als katholiek; een vol yverig katho- de regeeringsaanvaarding!
ii-i- i_ _i--jjs- i - €rgernjB der Nederlanders waren er
op dit oogenblik Spaansche regimenten in
het land; zy waren er in ’53 gekomen voor
den oorlog tegen Frankryk en zyn na den
wapenstilstand van Vaucelles in het land
gebleven. De Spanjaarden haatten de Ne
derlanders van 1517-aftoen de Bourgon
dische stoet die Karel V naar Spanje bege
leidde zich daar hooghartig en baatzuchtig
gedragen had; gevolg eener onnatuurlyke
verhouding, waarvan de nadeelen zich thans
naar <le andere zyde openbaarden. Ware
niet spoedig de oorlog tegen Frankryk weer
uitgebroken die Spaansche tercio’s en Ne-
Nederlanden, derlandsche benden van ordonnantie zy aan
zy stelde, wellicht waren reeds in den eer
sten aanvang van Philips’ regeering ern
stige moeilijkheden uitgebroken. Nu volgen
zy na den vrede van Cateau Cambrésis.
Vervolgens de gebeurtenissen van 1566
behandeld toont spr. aan, hoe Oranje door
de conistoriën, en deze door de beeldstor
men .volkomen wordt achterhaald
De beeldenstormers.
Als hy tegen de beeldstormers optreedt,
als hy de rol van calvinistisch bendehoofd
verwerpt, wordt hij als een afvallige ge
brandmerkt „un méchant malheurux”,
antwoord Dat deugt niet. Het is begrijpe
lijk dat Pike, die al zpoveel jaren op de
fabriek is, van allerlei op de hoogte is ge
komen. Dat is natuurlijk niet te vermijden.
Mnar je vader had moeten zorgen, dat hij
met achter zooveel dingen kwam, als het
geval schijnt te zijn. Die l’ikp is een sluwe
kerel, kindlief, en het verbaast me. dat hij
vanavond zoo openhartig tegen je is ge
weest. Uit wat je vertelt, krijg ik den in-
druk, dat hij-meer wéét en waarschijnlijk
heel wat meer ook. dan hij losliet. Men-
?chen van zijn slag loopen heusch niet te
koop met alles wat ze weten.
Dus u denkt dat hij meer van vader’s
zaken afweet, dan hij liet voorkomen?
Waf zal ik je zeggen, antwoordde me
neer Getherfield. met een licht schouder
ophalen. Ik stel me voor, dat hij vanavond
zoo’n beetje den weg wildé effenen, met het
voornemen, om. als hij weer eens bij toeval
een têtea-tête met je had. je meer te ver
tellen. tenminste als je'hem daartoe gele
genheid gaf. Pas op voor dien kerel, Letty.
Hij is te lang bij je vader geweest Men
kan den besten en meest vertrouwden be
diende ook te lang houden. En dat is een
fout van je vader geweest. Pike weet te
veel. Maar wat de rest betreft
Ja. de rest, viel Letty hem snel in de
thersche kerkhervorming haar beslag heeft voor hem achter te staan, by een Ruy Gomez,
gekregen, van welke zyh eigen moedef, 1 een Manrique, lieden die in de Nederlanden
Juliana van Stolberg, een yverig aanhang niet te maken hebben, met het gevolg dat
ster is; in de Nederlanden evenwel heeft de de Raad van State er schriftelyk aan her-
landsheer ,aan wien ook naar Duitsche op innert dat alle maatregelen, de regeering
vatting de beslissing te dezen toekomt, haai der Nederlanden, betreffende, aan zyn ad-
met toegelaten. De jonge Willem van v*-- ---
i spoedig schuldig worden
waartegen zy in opstan<
punt in de worsteling van dat volk en het 1
streven van dien man ook de grondslagen I
jammer van den Bartholomeusnacht, gedu
rende eenige jaren zich vooral hier voltrok
ken heeft, in ons Holland en Zeeland, in
Haarlem, in Alkmaar, Leiden, Zierikzee, en
waarvan de herinnering thans weerklinken
moge binnen de gehoorzaal eener universi
teit ,door haar verheven stichter eenmaal
tot blochuys ende bewaernisse dier vryheid
bestemd, libertatis praesi-di.o.
Oranje do wegbereider der christe
lijke vryheid.
Oranje de wegbereider der christelijke
vrijheid, grondvester der christelijke ver
draagzaamheid; zoo hij, als het moet, too-
neelmatig weet te zyn (want hy is zich zyn
beteekenis bewust), hy is tegelijk een aan
trekkelijk, een nobel mensch geweest, toon
figuur inderd^id -- -- - -
plek hier ovemchaduwend, de rui- andere schot twee jaren later, de vliedende
historische omgeving: ons vaderland, gedachte zich nog om het volk bekommert regeering op zyn zoon
1 IL... ,1 Ir, R1ÏU- JoL nnn z4h^nzl .roioiil ,1- KT.1.J
ken tot zich uit een groote verte; immers
hy behoort mede aan de overige Nederlan
den, ja bezet een eigen plaats in dat groote
geheel van haast onbegrensde uitzetbaar-
heid protestantech Wfst-Europa. Na Co-
ligny, en van nog algemeener beteekenis
dan hy, is Oranje martelaar geweest eener
vruchtbare gedachte, waarin de Republiek
der Vereenigde Nederlanden, het Zwitser-
sche eedgenootschap, Schotland, Noord-
Amerika, het Brandenburg van Louise Hen-
riëtte, en, voor een deel dan toch, Engeland
en Frankryk hebben geleefd; de gedachte
I der christelyke vryheid, die in de.tweede
helft ,der zestiende eeuw om adem vecht, en
door Oranje gekoesterd* is in zijn hart, be-
zonnen in zyn brein, en met zyn bloed be
taald; eeji gedachte dij, Wjl, rij zebe niet
spoedig schuldig worden aan den dwang
waartegen zy in opstand kwam, het com
plement te ontwikkelen heeft der christelij
ke verdraagzaamheid; proces, dat, na den
