ak
Het Rijksdaggeboüw in Berlijn in brand gestoken
nieuws- en advertentieblad Voor gouda en omstreken
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, «uderak, haastrecht, moordrecht, moercapêlle,
nieuwerkerk, ouderkerk, oudewater, reeuwijk, schoonhoven, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
Een
neemt
Talrijke
De Rijksregeering
maatregelen. -
De brandstichting het sein tot een
bolsjewistische revolutie.
de scherpste
arrestaties.
f
Het gebouw grootendeels verwoest,
der daders eei^ Nederlandsch com
munist. - Millioenen schade.
«o. 1823?
71* Jaargang
Ditblad verschijnt dagelijkt behalve opZon-en Feestdagen
olang de
bij
Pel 2745
J
J
t
Rijksdagl®den
zich
r*
COFDERn
ARE
zich
naar
een schietbesluit, de hulppolitie
•toor de laatste gebeurtenissen
Een verklaring van het partijbestuur
der S. D. P.
Het partij bestuur van de Bpc.-Dem. Partij
publiceert een verklaring “waarin wordt ge-
bijna alle zijn
men alleen aan
eder vinden in
JAAK.
ui, maakt het
ik-etty
MjkU
Jansen bewys, dat hij
uRTsche communistische
ilMtipireau herhaalde
«fronis den brand te
bevinden zich bijna
alen voor Comrnis-
l tusschenverdieping
ribune voor het pu-
Het dak een viamnteiuee.
uur wa^het dak van liet Rijks
eon groote vlammenzee. De
Vele arrestaties.
Hedenmorgen waren reeds tal van com-
murtistisohe afgevaardigden in arrest ge
steld, o.a. fa gearresteerd de bekende com
munistische verdediger de advocaat Dr.
LaMen.
Toegang tot het gebouw voor ieder
verboden. Nauwgezet onderzoek
iingesteld.
Sedert het aanbraken van den dag ver
zamelen zich in de öïngeving van het Rijks-
Noodverordening
tot bescherming tegen het communis
tisch gevaar heden te verwachten.
In de zitting van heden (Dinsdagmorgen)
van het Rijkskabihet heeft $e Commissaris
voor het Pruisische Ministerie van Binnen-
landsche Zaken, Ryksminister Göring uit
voerig verslag gedaan van de gebeurtenis
sen van gisteren bij de brandstichting in
den Rijksdag on in het Koninklijk Slot en
verder mededeeliqgen gedaan over het in
de onderaardsche gewelven van het Karl
Liebknechtshuis gevonden materiaal.
Het Rykskabinet zal op grond van dit
lapport den Rykspresident voorstellen nog
heden een noodverordening uit te vaardigen
tot bescherming van het volk tegen het
communistisch gevaar.
Deze noodverordening zal sterk in
grepen in de persoonlij ke vrij-
heid mogelyk maken.
Het kabinet vergadert nog steeds over
den tekst der verordening
i/dedehhngen van den
(president.
president deelde heden-
V mij* greet» wm»
om tren t „Chlorodoal*
rebruik. „Cbiorodoar
slotte uitsluitend door
en, vaak benijd." 0-
met rood-wit-blauws
toezei
Dread
de groote koepel in lichtelaaie. Hoog sloe
gen de helle vlampicn in de donkere lucht
ei. een regen \an vonken sproeide over de
omgeving. Het prachtige, maar tevens
angstwekkende schouwspel, dat zeer ver in
den omtrek was waar te nemen, trok dui
zenden Berlijn&s naar de buurt van het
Rijksdaggeboüw, zoodot de politie de groot
ste moeite had om de menschen terug te
dringen. Het verkeer werd natuurlijk langs
andere wegen geleid.
Een duizend kippige menigte -tond vast
aaneengedrukt het schouwspel gade te
•'laan en staarden naar de razende vuur-
fenteinen die uit het Rijksdaggeboüw kwa
men.
Honderd veertig Communisten te.
Hannover gearresteerd.
Te Hannover zyn heden Dinsdag talrijke
huiszoekingen verricht en hedenmorgen zijn
reeds meer dan 140 functionarissen der K.
P. D- (Communistische partij) gearresteerd
Omtreht het resultaat der huiszoekingen
worden geen mededeelingeiv gedaan.
Een S. A. man te Frankfort doodgeschoten.
By een vechtpartij met politieke tegen
standers te Frankfort aan Main werd een
8. A. man, door een kogel zoodanig getrof
fen dat hy op slag dood^was.
Het rykskalrinet bijeen.
Het RijkskahineL is hedenochtend te 11
tiui ui vergaderuig bijeen geroepen ter be
spreking van den algemeenen politieken
toestand.
leid: inkomen,
kheid, straat-
de tarieven en
as, electriciteit
e verschillende
de kosten van
het overlijden
tor aangifte en
e successie,
ienst van Post,
lezen laatsten
kringtarieven
i in de Vraag-
e Alg. Politie-
Ike honderden
eid ieder zich
volledige Ver-
ooals die voor
ulieren inlicht
llende winkels
leringen daar-
ADVERTENTIEPRUS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels 1J0, elke regel meer ƒ0.20. Van buiten Gouda en den bezorgkring»
1—5 regels ƒ1.55, elke regel meer ƒ0.80. Advertentiin in het Zaterdagnummer 21
beslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentün de helft van den prils
INGEZONDEN MEDEDEELINGEn 14 regels f 2.25, elke regel meer ƒ0.50. Op
ue roorpagina 50 hooger.
Gewone advertentie»! en 'ngezonden mededeelincrm bjj contract tot zeer gereduceerde»)
prjjs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Adverientiebureux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
(.0 IhSIH E WlRAVL
van Biniienlandsoiie ZalvenMinister Go
ring, is tegenover dit groote gevaar met de
scherpste maatregelen opgetreden.
Hij zal de staatsautoriteit onder alle om
standigheden en met alle middelen hand
haven. Geconstateerd kan worden dat de
eerste aanval der misdadige krachten is
afgeslagen.
Alle openbare gebouwen onder
politietoezicht-
Ter bescherming der openbare veiligheid
zijn nog gisteravond alle openbare gebou
wen en vitale bedrijven onder politiebewa
king gesteld. De politie-auto’s patrouillee-
ren voortdurend door de stadswijken die
het meest gevaar loopen.
De geheele schupo gemobiliseerd.
De geheele Scimpo en de reclierolie
Pruisen is ten volle gemobiliseerd. Ook de
hulppolitie is aan het werk gesteld. Tegen
twee leidende communistische Rijksdagaf
gevaardigden, die onder verdenking staan,
is een arrestatiebevel uitgevaardigd.
Talrijke arrestaties. Alle
communistische en socialisti
sche publicaties in Pruisen
verboden.
De ovenge aigev aardig den en tunctiona
rissen der communistische partijzijn in
loorloopige heontems genomen.
De communistische dagbladen, tijdsclnn-
ten, tnautteateu eu piskKuten ztju voor vier
welten in geiwuL A'ruxwi verboden. V oor 14
dagen zijn verboden alle dagbladen, tijd-,
schriften, manifesten en plakkaten van <te|
soc.-dem. partij, •tangezien de brandstichter
in den Rijksdag in zijn bekentenis heeft
toegegeven in verbinding met de s.P.D. te
hebben gestaan. Door deze bekentenis is het
communistisch en soc.-dem cenhmdsiront
een openlijk leit geworden. Zij eiBciit van
de verantwoordelijke beschermers van de
veiligheid in Pruisen de maatregelen die
door zijn plicht worden bepaald om de
staatsuutoriteit op dit oogenblik van gevaar
te handhaven.
De noodzakelijkheid van de reeds eerder
genomen buitengewone maatregelen zooals
enz. is
in vollen
«invang bewezen. Dank zij deze maatrege
len „is de staatsmacht voldoende gewapend
cm eiken verderen aanslag op den vrede
v an Duitschland en daarmede op den vrede
van Europa te verhinderen en het uur van
<ten opstand in de kiem te verstikken.
Rijksminister Göring eiseht in dit ernstig
uur van de Duitsche nazi h de uiterste dis-
cipJine.xflij verwacht den krachtttgen steun
der bevolking, voor wier bescherming en
Officieele nj
Pruisischen/
De Pruisische P
morgen offfcieel he# volgende mede:
MaanuaJ i
Duitsclien
van het Pmisist
Tegen tien
daggebouw
groote vergaderzaal stond mede in lichter
laaie, terwijl het vuur ook woedde in de
wandelgangen, de garderobes en de pers
kamers.
De brandweer kon het gebouw waarin
hel vuur van den grond tot het dak woedde,
niet binnentreden “en kon’ tegen de hooge
muren geen ladders „uitzetten, bovendien
v‘Qor het hedennacht vry hard, waardoor
het bluschwater bevroor en even nadat het
op den buitenmuur gespoten werd als* lange
ifckegels neerhing.
Om half elf uur \vgren van de groote ver
gaderzaal, de wandelgangen en nabijgele
gen kamers alleen nog maar de muren over.
Alles wat zich iff die ruimten had bevonden,
*8 door het vuór geheel vernietigd. Toen
het vuur minder voedsel vond, kon de br^nd-
fteer met alle krachten aan de insluiting
'an den brand gaan werken, wat tenslotte
ftlukte. Ongeveer kwart voor elf scheen
“I gevaar uitgesloten, dat de brand nog
ïou overslaan’op gedeelten van het gebouw,
(üe nipt door het vuur waren aangetast.
Deze gedeelten zijn intusschen niet groot!
Va“ het gebouw is dan ook niet veel over
gebleven. Het zal maanden duren voordat
de schade weer eenigszins hersteld is kun-
nen worden.
ii»reon»tnu:tie van den koepel is ver-
~»«l> de koepel is gedeeltelijk ingestort.
r' «nige gangen waden de brandweeriie-
t°t de enkels in het ijskoude water.
betraden. Aan de andere zyde van het ge
bouw is de toegang voor het publiek en de
ieden van den icyksdag. Op de bovenverdie-
p.ng van het gebouw
uitsluitend de zittingsa!
sies en dergelyke. Eei
geeft toegang tot de J
bliek.
daggebouw groote groepen menschen, die
echter spoedig weer doorloojien. aangezien
reeds bij de Brandenburger Poort de poli-
be-ajzetting begint. Het «enige dat aan
den buitenkant van het gebouw van den
brand zichtbaar is, zijn de vernielde rui
ten van den grooien Rijksdagkoepel, die
gesprongen. Overigens ziet
de afzettingen en aan het
groot aantal politie-auto’s, dat er iete bij
zonders aan de hand is.
De toegang tot het Rijksdaggeboüw zelf
is iedereen verlxjden. Slechts de Directeur
van het gebouw en een inspecteur vertoeven
in het^gebouw. Ook de overige ambtenaren
worden met toegelaten.
In den loop van den ochtend verzamel
den zich, voor het Rijksdaggeboüw vele
afgevaardigden die zich naar hun werkka
mer wilden begeven, doch ook zij werden
niet toegelaten, aangezien in het gebouw
een uiterst minltieus onderzoek van de kel
ders tot den koepel plaats vindt. Het onder
zoek zal waarschijnlijk nog vele uren duren.
In de plenaire zittingszaal smeult het
vuur nog steeds, zoodat nog met twee strar
len water woidt gegeven. De groote verga
derzaal is volkomen uitgebraad.
Dq totale schade bedraagt veischetdene
millloenen mark.
De communistische
Torgle en Kuehne.
Naar vwluHlt zeu het vaat ataan dat de
brand met is aangestoken door ongeorgaoi-
seenhj Individuen van r oommuniatische
levensopvatting, doch dat de communisti
sche partij Duitschland als zoodanig voor
de brandstichting verantwoordelijk zou rijn.
Een kort na het uitbreken van den brand
verho<>rde bewaarder van het Rijksdagge-
bouw verklaarde, dat hij het communisti
sche Rijksdaglld 'rögle en een aaidere com
munist Kuehne samen met den gearresteor-
d(4®|lader v. d. Lubbe had gezien. Tögle
en Kuehne hadden het Rijksdaggeboüw
haast verlaten. Vermoedelyk was dat reeds
een kwartier na het stichten van den brand.
Er zijn een 80 A 00 communisten gearres
teerd. Andere vooraanstaande partijfunctio
narissen schijnen zich tijdig uil do voeten
te hebben gemaakt.
ABONNEMENTSPRIJS, per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cant, overal wawr de bezorging per looper geschiedt
Franco per podt per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau; MARKT 31, GOUDA,
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9fl uur. Administratie en Redactie Telef.
latere. 2745. Postrekening 48400.
branu gewoeu in den
f. De IqjkscWnnussurrs
ic Mffilstriie van Büiuen-
landsche Zakèn, Irijksmuiister Gönng, heeft
tei stond na zijn /aankomst op de plaats van
den brand, alle n.aatiegeleji getroffen en de
leiding van alle werkzaauuieden up
genomen. fc*
Op het eerste benclit vun den brand arri
veerden de Kijkskanselier HiUer en vice-
kanseiier Von Papen.
Ongetwijfeld heelt men te doen mat de
ernstigste brandstichting die men tob nog
toe in Duitschland heeft beleefd.
llet^ondei-zoek door de politie heeft uit
gewezen dat in bet geheide Rijksdaggeboüw
van d<j kelders tot in de koepel brandhaar
den waren neergelegd’ Zij bestonden uit
'eerpreparaten en brandfakkels, die men in
keren stoelen ol tusschen njksdagdrukwerk
en deuren, hout betimmei ingeli en andere
gemokkelijk brandbare plaatsen had iker-
gelegd. hen jx»litie-beambte heeft, m het
donkere gebouw jiersonen met brandende
fakkels gezien, llij heeft terstond gescho
ten.
Het is gelukt een der «laders te pakken, veiligheid hij^met zijn eigen persoon borg
het is de 24-jange metselaar Van der Lubbe,* staat.
uit Leiden in Nederland, die een geheel m
orde zijnd Nederlandsch paspoort bij zich
had, en verklaarde dat hij lid was van dtj
communistische piutuj Holland.
Hel middengedeelte van net Rijksdagge- zegd. dat het verbod der soc.-dem. pers
bouw is geheel uitgebrand, de zittingszaal
met alle tribunes en loges 18 vernield.
De schade loopt in de millioenen.
De ongehoordste terreur.
Deze brandstichting is de tot nog toe on
gehoordste terreur van het bolsjewisme m
Duitschland.
Onder de honderden centenaars opruiend
materiaal^ die de poliiie ih het Karl lAeb-
knecht-haus heeft ontdekt, bevonden zich
aanwijzingen van de uitvoering van een
communistische terreur naar bolsjewistisch
voorbeeld. Volgens deze aanwijzingen moes
ten regeenngsgebouwen, kasteden, musea en
belangrijke bedrijven in brand worden ge
stoken.
Voorts waren aanwijzingen gegeven om
bij oplusten en. botsingen vóór de terreur
groepen, vrouwen en kinderen té laten loo-
]>en en zoo mogelijk zelfs politie-beambten.
Door het vinden van dit materiaal Ï8 de
systematische uitvoering der holsjewisttscne
revolutie voorkomen.
Het sein tot een Moedigen opstand.
Niettemin zou de brand van het Kijks-
daggebouw het. sein tot den bloedigen op
stand en burgeroorlog zijn Reeds .voor
Dinsdagmorgen iwaren in Berlijn groote
plunderingen op touw gezet Het staat vast
dat met den dag* van heden de terreur tegen
allerl(4 personen, tegen het privé-bezit.
tegen lijf en leven der vreedzame bevolking
zou beginnen, en de algen^eene burgeroor
log zou worden ontketend. De commissaris
van het Rijk in het Pruisische Ministerie
docir geen wet er. geen noodverordening
wordt gedekt. De verklaring kant zich
scherp tegen de veronderstelling dat de
8.D.P. ook maar iets te maken heeft met
«Ie brandstichters in het Rijksdaggeboüw.
Een inval in het Vörwartsgebouw.
Hedennacht tegen halfdrie werd het ge
bouw van de soc.-detai. „Vörwarts” door
een politiecommando bezet. Alle drukwer
ken, niet alleen de ..Vörwarts", doch ook
verschillende vereemgingsbladen die juist
waren gedrukt, werden in beslag genomen
en met' vrachtauto's naar liet politiopresi-
dium ovetgebracht.
In antwoord op de vragen van de Vör-
warts-i-edacteur verklaarden de jïjjlitie-
beambten, dat zij geen nadere mededeelm-
gen konden doen <»n dat zij handelden in
b^dtacht van hel •pruisis-üe Ministerie
van Binnenlandsch© Zaken.
Hedenochtend tegen half zes werd de
bezetting van he< Vörwarts-gebouw opge
heven.
By onderzoek is dfe brandweer gebleken,
dat de brand wel op 20 plaatsen is aange
stoken. Overal lagen benzineflesschen en
tekkels.K
De daders hebben hun werk lang kunnen
voorbereiden, omdat er in het gebouw
slechts in eenige kamers door verschillende
fracties werd gewerkt.
Ken der daders een Nederlander.
Op het pplitiejyxreau Brandenburg Tor
men bartel uV hè» verhoóFvlm
ji«;n man die in het Rijksdaggeboüw aange-
effen was en die bekende den brand to
hebben gesticht.
Het bteek te zyn een z«ikere M. van der
Lubbe, die in het bezit wawvan een Neder-
Lmdscji paspoort er^an^en bevvy’s, dat hy
Hd is van de NederlariJ-"1--
party. Ook op het pol
hy aanstonds zyn bekt
hebben gesticht.
Van der Lubbe is uit Amsterdam afkom
stig, woonde later te loeiden. Hy is 24 jaar
oud en maakt den indruk van een byzonder
fanatiek mefisch te zyn. Hy is van middel
matig groote gestalte, heeft zwart haar dat
zeer verward zit en een smal gezicht. Hy
had een donker werkpak aan en een pele
rine-jas 4
De man is van beroep metselaar.
In April 1931 heeft v. d. Lubbe eeh pas
poort aangevraagd in Leiden, met de mede-
deeling dat hy ria/r Rusland ging en sinds-
«Len heeft men in Nederlnd niets meer van
hem vernomen. Hy was te Leiden een be
kend communist.
De brand is ontdekt door een schupo-man,
die een man met een brandende fakkel door
het Ryksdaggebouw heeft zien loopen. De
schupoman heeft onmiddellyk geschoten;
of het schot getroffen heeft, weet men tot
rog toe niet.
Hitler en yon Papen in het Rijks-
daggebouw.
Rykskanselier Hitler heeft zich direct
toen hij vpn den brand hoorde, naar het
Ryksdaggebouw begeven, teneinde zich per-
sooniyk te overtuigen van het vorderen der
blusschingswerkzaamheden. Ook de presi-
dent van den Ryksdag, Goering, en vice-
kanselier von Papen houden zich in het ge
bouw op.
Het vuur vond gretig voedsel, daar de
houtbekleeding van de wanden, welke reeds
30 jaren oud is, geheel verdroogd is.
Het Ryksdaggebouw.
Het Ryksdaggebouw is in de jaren 1884
1894 door Wallot in renaissance-stijl ge
bouwd. De bouwkosten bedroegen 22 mil-
lioen Mark. De lengte, van het gebouw be
draagt 132 M., de breedte 88 M. en de
hoogte tot de hoofdkroonlyst 27 M., terwijl
de koepel die op het gebouw staat 75 M.
hoog is. Op eiken hoel^ van het gebouw be
vindt zich een toren ter hoogte» van 46 M.
Het gebbuw was geheel opgetrokken, uit
Siberische zandsteen.
Toegang tot het gebouw had men door
een hoofdtrap, welke leidde naar een dwars
van de groote zittingszaal gelegen wandel
gang. De groote zaa Ivan het Ryksdag
gebouw ligt in het midden van het gebouw
e« ontving haar licht uit den vergulden
koepel.
Aan de Oostzijde bevindt zich de ingang
voor den Bondsraad en het Presidium, ter-
wyi ook de vorsten hier vroeger het gebouw
Gisteravond, te kwart over negen is plot
seling brand uitgebroken in het Rijksdag-
gtbouw aan de (fPlatz du Republiek” in
Berlijn. Het groote gebouw met zijn lich
tende glaskoepel werd grootendeels ver
woest.
Onmiddellyk na het bekend worden van
den braód rukte de brandweer niet groot
materiaal uit, maRr kdü niet verhinderen
dat een groot gedeelte van het tyotsche ge-
ouuw een ■••'•■■•«mWuru
de schupo's’ en de brandweerlieden het ge
btuw binnendrongen troffen zij daar eer
man aan, die dadelyk toegaf den brand ge
slicht te hebben. Hy verklaarde tot de N e-
dcrlandsche communistische partij t I
behowen. Onder strenge bewaking werd d<
mhn naar het politiebureau bij de Branden
burger Tor gebracht en opgesloten.
Terwyl een deel van de politie het Rijks
daggebouw binnendrong zette een zeer
groote macht buiten iet terrein onmiddel-
Ijjk in groolen kring |if, zoodat niemannd
aoor het cordon heen kon drBigen.
loep de brandweer kwam aanrijden stond
