KH
m
m m m m i
ma m
I mm»
A
JJI
Eert Regentendagboek uit de 18e eeuw.
Indrukken uit Oostenrijk
Veilige ën Economische
gemeente)
De Wereldtentoonstelling te Chicago.
Damrubriek.
i
m m u u a
i m 'M
.1 B lij
i a h i I
m mTm -
m M
OOOLI
Eventjes Lachen.
C
nissen. Vandaar dan ook, dat allerlei ver-
onifcingen zyn ontstaan van hen die uit
oenzelfde landstreek afkomstig zyn. Er is
ion vereeniginir van Zeeuwen en van Gro
ningers die belde zeer floreeren en de
u f-p^ctieve stand- en streekgenooten vinden
u i kostelijk elkaar nog eens te ontmoeten.
>vlaar als het een geslacht verder is dan
«1st kl afgesleten want de jongelui die ge
togen zijn in den Haag voelen niets van de
XL.
Iocj
cj$L
cefeii
verwantschap meer. Alleen
vormen een band en houden dien
■n stand.
Het karakter der Hagenaars.
liet zou heel moeilyk zyn een beschry
N.ag'le geven van liet karakter der Hage-
naarii. Onlangs is een boek verschenen
waarjn getrapt wordt het karakter der be
woneb van net nabygeiegen Westlanü
schotsen. Het is heel aardig dit alles te
lezen! maar toch gevoel je zoo, dat hier
wet gegeneraliseerd wordt. Er lung vroe
ger lii dje dorpen een eigen sfee r, die door
anerljei .j^mstandigheden was geschapen,
maar dop* de toeneming van het verkeer
>s iue eigen sfeer voor een goed deel ver
dwenén. Het contact met andere plaatsen
heeft vele oude traditioneele gewoonten
weggevaagd. Üooals het in 'liet uiterlyk
met de kleeding ging, die al dadelyk
ha»r lokaal karakter verloor, ging het ook
met het innerlyk. Veel daarvan werd in een
vorm.gehouden omdat men zich niet gemak-
en vry g£X&elde in een anderen vorm.
Nauwelyks echter is er een kleine groep,
di# zich heeft aangepast of met groote
snelheid volgt de rest. Het is daarom altyd
gevearlyk, zelfs fout om over een aard
-c een karakter te spreken omdat by de
overgj-oote massa een soort navolging be-
laat, die plotseling van het ééne uiterste
m het andere doet overslaan.
Hedl sterk heeft de kerkelijke lelr in het
YYostlnnd invloed gehad op de vormen van
hpi leven. Naarmate die leer anders was
l^et gansche karakter van het dorp an
derf. geleidelijk zyn er weer nuanceeringen
in dia leervormen gekomen en daarmede
óft brak ter veranderd.
Ojtetrok een plaatsje aan zyn isolement
en U*t verandert evenals zijn' bevolking
z&tt snel van uiterlijk fn innerlijk. Dat be-
v jjJal dat van een eigenlijken aard niet
g«3jJr«W kan worden.
J.Ü den Haag kan men alle karakter
a#r4trtj vinden, die men maar bedenken kan.
Het is onmogelijk te zeggen wat het
nPfCjfipke karakter van de Hagenaars is.
\V$ gouden geen kans zien om één eigen-
ap tof eigenaardigheid aan te wijzen die
nu. fènja door tachffg procent der Hagenaar.'
v\$rdt bezeten, t Gaat alles in kleine per
C^fttagb als gevolg van het feit, dat hier
ef*i zWr heterogene bevolking bestaat.
Daarom is het wel eens interessant eeni-
gf» rijp buiten je woonstad te vertoeven en
eénp te vergelijken.
Pat jgaat uw briefschrijver weer eens
dóen in zijn vacantie. Gy zult hepi dus wel
wiileu ëxeuseeren dat hy de volgende week
EÜn vasten brief uit de hofstad eens over
slaat. ^ly wil eens heelemaal los zyn van
zijn overigens zeer geliefde residentie.
HAGENAAR.
INGEZONDEN
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie)
Speldjesdag ten behoeve van het
Slechthoorende Kind.
Ten behoeve „Van het Slechthoorende
kind" zal op Zaterdag 8 Juli a.s. een speld
jesdag worden georganiseerd, met de be
doeling de te ontvangen gelden te doen
strekken als grondslag voor een „Onderwijs
fonds" voor de Vereeniging.
Telkens ontvangen Hoofdbestuur en Af
delingsbesturen van de Vereeniging "uit
verschillende deelen des lands aanvragen
om geldeiyken steun ten behoe/e van kin
deren, die door ernstigen graad van slecht-
hoorendheid het onderwyB op de gewone
lagere school im het geheel niet kunnen vol
gen en dus als leerlingen op een der drie
scholen voor slechthoorende hinderen be
lmoren te worden geplaatst, hetgeen de
ouders in vele gevallen niet of niet ten volle
kunnen bekostigen.
Telkens ook blijkt de behoefte aan gelde-
1 ij ken steun tot het doen geven van lessen
in „afzien van den mond" aan S.H. kinde
ren, opdat deze, toegerust met die vaardig -
held, in staat zullen zijn het onderwijs jp de
gewone lagere school te blyven volgen.
Het is in het bijzonder belang van de
lechtholorende kinderen, maar tevens is het
ten algemeen maatschappelijk belang, dat
zij het leven ingaan, 200 goed mogelijk toe
gerust met die kennis en die vaardigheid,
v^ardoor de nadeelige gevolgen van hun
lichamelijk gebrek binnen zoo nauw moge
lijke grenzen kunnen worden teruggebracht.
Dan kan Voorkomen worden dat zy de groep
'Ier „maatschappelijk belemmerden" zullen
belpei) yergrooten.
Ter,gelegenheid van haar 25-jarig bestaan
wil de Vereeplging tot dat doel een „Onder
wijsfonds" in het leven roepen, waaruit spe
'"•'aal voor onderwijsbehoeften zal worden
geput.
Wilt U behulpzaam zijn by het collecte-
wérk, dan kunt U daarmee het totstand
komen van het fonds helpen bevorderen.
Moch U bereid zijn Uw krachten in dienst
te stellen van dit werk, en den 16-jarigen
leeftijd hebben bereikt, dan verzoeken wy U
beleefd U aan te melden bij één der onder-
«taandep.
Mevr. N. HÖWELERSMIT,
Fluweelensingel 60.
Mej. D. J. SMIT,
Fluweelensingel 35.
Mej. H. L. v. BOMMEL,
OosthavenlO.
U, geachte Redactie, danken wij, voor de
gastvrijheid in uw veelgelezen blad ver
leend.
„20 Maart 1770 Magistraat
„op den 13 february heeft den Bailliu
„versogt apprehensie op (in hechtenis te
„mogen nemen) de Persoon van Neeltje
„Quast wegens overspel, t geen door de
„Burgemeester de Moor in advis (be-
„raad) was gehouden en nu in gereed
heid synde (deze zyn oordeel klaar had)
„is de apprehensie (toestemming tot
„inhechtenisneming) verleent, en zy
„reeds 3 weken geleden gevlugt
ien had burgemeester de Moor de
zaak wel „in advis" gehouden om Neeltje
Quast in de gelegenheid te stellen de stgd
te verlaten.
„11 April regtdag
„Vrouw Verschut versoekt een Procu
reur om Mr. W v Hoorn te dagvaarden
„8 dagen uytgesteld
Vrouw Verschut had van den stedehouder
(plaatsvervanger van den schout) geld te
vorderen e^wenschte zich gratis een procu
reur te zien toegevoegd. De schepenbank
vond het blijkbaar onaangenaam om Mr.
van Hoorn voor zich te zien verschijnen en
stelde haar beslissing op het verzoek van
vrouw Verschut een week uit, ten einde
partijen in de gelegenheid te stellen het ge
schil alsnog in der minne te regelen.
„8 Mey vroedschap
„acte secreet (geheim schrijven) om.
„trent de Pais of het aanhouden van
„Scheepen op den ryn
By de burgemeesters was een schrijven
ingekomen van de Goudsche afgevaardigden
in de Staten van Holland en West-Fries
land, waarin werd medegedeeld, dat er by
die Staten was ingediend een „Requeste van
verscheide Kooplieden der Steeden Dor
drecht en Rotterdam om voorziening der
afvordering (maatregelen te treffen tegen
het heffen) van de Swaare Tolle, en op
houding hunner Scheepen en goederen tot
(te) Dusseldorp, op ordre van de Keurvorst
van de Paltz".
De Goudsche afgevaardigden verzochten
1 aan de vroedschap de gedragslijn te wil
len vaststellen, die zy by de behandeling
van dat rekest in de Staten zouden moeten
olgen. De vroedschap besloot daarop de
afgevaardigden vry te laten om te „helpen
resolveeren (besluiten), zo als tot Welzyn
van de Ingezeetene van den Staat, ten voor-
deele van de Commercie (handel) en nfet de
Eer en Luyster van de Republicq bevonden
zal worden te behooren.
„5 Juny Publicatie
„omtrent de Pais
Staten Generaal
Zoowel in de Staten van Holland en West-
Friesland als in de Staten-Generaal had
men besloten tegenmaatregelen te nemen
en daarvan by publicatie kennis te geven.
In de dientengevolge verschenen publicatie
werd eerst uitvoerig verteld, wat er eigen
lijk aan de hand was. Daaruit bleek, dat de
(handeldrijvende) Inge-
zeetenen der Steeden Dordrecht en Rotter
dam langs den Rhyn" werden belemmerd in
dien zin, dat zy „meerder Tolregten" moes
ten betalen dan de „andere Commercieeren-
de Ingezeetenen langs de voorszegde Rivier
„Zy'ne Churfurstelyke (keur-
vorstelijke) Doorlugtigheid van de Paltz"
was tot die hoogere tolheffingen overgegaan
onder het voorwendsel, dat „Wy in den
voorleeden jaare ten faveure (gunste) der
gezamentlyke Trasmolens binne deese Lan
de gelegt hadden een meerdere belasting op
de inkoomende gemale Tras off Duyfsteen".
Bovendien zou, zoo beweerde de keurvorst,
an een van zyn onderdanen „binnen Dus-
ieldorp ongelyk zyn gedaan ter saake van
een party aangehaalde (in beslag genomen)
luik-ér".
De Heeren Staten-Generaal hadden zich
daarop verplicht gevoeld zich „de injustitie
(onrechtvaardigheid) aan een gedeelte van
Lands Ingezeetenen aangedaan te moeten
aantrekken en der selver ruïne (ondergang)
soo veel doenlyk voor te koomen (te voor
komen)". Maar hun verzoek om de steden
Roterdam en Dordrecht niet in een uitzon
deringspositie te plaatsen, had geen succès
gehad. Onze Minister (gevolmachtigde) den
Hear Grave 4-an Wartensleben was „bejee-
gent met een Verklaaring dat in deese ge
stelde ordres geen verandering soude werde
gemaakt voor dat by Ons de belasting op
de gemaale Tras ingetrokken en weegens de
Suykeren (in beslag ge-
gelast aan „alle Officieren (baljuws) dat
sy deese Publicatie van stonden aan alom-
me doen verkondigen uitroepen publiceeren
en affigeeren (aanplakken) ter plaatse
daar men gehoon is soodanige publicatie
en affixie (aanplakking) te doen".
Als gevolg van deze laatste bepaling
werd die publicatie op den 5en Juni 1770
in Gouda bekend gemaakt. Zooals men ziet,
werd aan den keurvorst van de Palts de
handelsoorlog verklaard.
In dit opzicht zyn de tyden geheel ver
anderd. Hoewel Duitschland tegenwoordig
ongeveer tweemaal zooveel invoert in Ne
derland dan Nederland in Duitschland,
de Duitsche regeeringsmaatregelen aan Ne
derland groot nadeel berokkenen, denkt
onze regeering er tot op heden nog niet aan
die maatregelen te vergelden.
„21 Juny Permissie versogt om uyt de
Stad te gapn geaccordeert (toegestaan)
Van der Hóeve was president-schepen
in die kwaliteit plaatsvervanger van den
baljuw. In verband daarmee moest hy by
afwezigheid uit de stad met dezen laatste
overleg plegen.
öAugustus heeft ie Bailliu Griffioen
„komen kennis geeve, dat Syn Ed uyt
„de Stad moest
„versogt 't officie (ambt) als Bailliu
„aan my ais Praesident Scheepen die
„Post geliefde waer te neemen antw:
„ja
Nu moest de baljuw ter zake van af
wezigheid op zyn beurt weer overleg plegen
(voldoening?
geconfisqueerde
nomen suiker) satisfactie
soude syn gegeven."
De Heeren Staten-Generaal hadden zich
by dat antwoord niet neergelegd en „in ver-
wagting dat hooggemelde Syne Churfnr-
stclyke Doorlugtigheid van syn ongelyk
overtuigt sa) kunnen worden en gepermo-
veert (bewogen) van deese onwettige han
deiwyze af te sien" besloten „alle Vaart en
Handel uit deese Staat op en met alle Lan
den en Plaatsen als meede met alle de On-
derdaanen van Syne Churfurstelyke Door.
lugtigheid van de Paltz en vervolgens ook
met het Hertogdom Gulik en Berg te ver
bieden en interdiceeren (verbieden) voor
een tyd van li weeken ingaande met den
dag deeser Publicatie". Alles op „poene van
confiscatie (straffe van inbeslagneming)".
Het verbod gold mede „over gelyke tyd en
op deselve poene" voor „alle Vaart langs
de Rhyn na eenige Lande of Plaatsen ge
legen boven Roeronrt of Duytsburg". Aan
de „respective collegiën ter Admiraliteit
(commissies belast met het zeewezen.' elk
in hun eigen gebied)" was de uitvoering van
dit besluit opgedragen.
En om te verhinderen, dat „niemand hier
van eenige ignorantie (onwetendheid) koo-
me te pretendeeren (beweren)", was o.a.
met van der Hoeve.
„7 Augustus Bekeurde 't Gilde zeker
„Greuninger Schipper over 't Laaden
„van Vlasse contrarie (in strijd met)
,,'t Placcaat van 1660
„affgemaakt voor 20 gl: myn Portie
„present gedaan aan de Stedehouder
Het schippersgilde hield zelf toezicht op
de naleving van de bepalingen, die in het
belang van haar leden waren gemaakt.
Vandaar dat de „Greuninger Schipper", die
vlas laadde in strijd met het plakaat, door
de gildeleden werden bekeurd. Blijkbaar
werd met de boete de hand gelicht, want de
overtreding^ werd „affgemaakt" voor twin
tig gulden. Zooals by bijna alle boeten,
kwam ook nu een deej daarvan in de zak
van den baljuw terecht. Willem van der
Hoeve, die den baljuw verving, had dien
tengevolge een buitenkansje. Hy schonk
evenwel zyn „Portie" aan Mr. Willem van
Hoorn. Deze kon het heel goed gebruiken,
want niettegenstaande zijn saiarisverhoo-
ging, zat hij overal leelyk in de knoei. Dat
bleek hieruit, dat behalve vrouw Verschut
ook andere schul'deischers hem voor de sche
penbank om betaling aanspraken.
„8 Augustus haalde de Stedehouder
„een deurgesaagde Bronwers halff vat
„uyt het Huys van Neeltje Quast
Neeltje Quast was sinds het begin vah
Maart uit de stad gevlucht. Het feit, dat zich
„een deurgesaagde Brouwers halff vat" in
haar huis bevond, kan op zichzelf niet
als belangwekkend wbrden beschouwd, aan
gezien vroeger de vrouwen dergelijke halve
waschtobben gebruikten. Waar
schijnlijk echter bevond zich in dat „halff
vat" bier, waarvan de accijns niet was be
taald.
„9 Augustus quam den Heer Bailliu in
„de Stad en gaff in Persoon kennis van
„Syn Arrivement (aankomst), en deed
„hem rapport van't voorgevallene
„31 Augustus is de Nieuwe Stads-
„koedts in de Stad gekomen kost 1070
„gulden
„3 October heeft den Heer Bailliu ken
nis gegeeve dat uyt de Stad zoude gaan,
„de 7e gereverteert (teruggekeerd) en
„niets voorgevallen
„10 October regtdag
„van Hoorn aangesegt binnen 8 dagen
„te berigten
Na vrouw Verschut was weer een nieuwe
schuldeischer van Mr. van Hoorn komen op
dagen, Leonard Venroy, koopman in wijnen.
Deze laatstf had Mr. van Hoorn tegen 10
October voor de derde maal gedagvaard,
nadat er tweemaal verstek was verleend.
Schepenen stonden nu aan Mr. van Hoorn
acht dagen toe om zich te verweren, blijk
baar weer met de bedoeling om de zaak te
schikken.
„5 November Vroedschap
„Propositie (voorstel) gedaan door
„Burgemeesteren by het bevalle van
„Haar Koninglyke Hoogheid, geappro-
„beert (goedgekeurd)
Den len Januari 1769 was in verband met
de te verwachten bevalling van „Haar Ko
ninglyke Hoogheid de Gemalinne van den
Heere Prince van Orange en Nassau" be
sloten „het Peterschap over den Prin* off
Princesse waar van Haar Koninglyke Hoog
heid stond te bevallen van wegens deeze
Stad te offreeren". Verder was later be
paald, dat de jonggeborene een lijfrente-
brief zou krijgen van achthonderd guldens,
die in en met een zilveren doos, zou worden
aangeboden. De prinses zelf kreeg boven
dien een beurs met zeventig dukaten, „tot
een vereering in de kraemkamer". Zooals
uit het vorige artikel is gebleken, waren
deze besluiten niet tot uitvoering gekomen
door de geboorte van een levenloos kind.
Nu „Hooggemelde Haare Koninglyke
Hoogheid zig thans weeder in een gezegende
Staat bevond,het somwylen zoude kun
nen gebeuren, dat Hoogstdezelve geduuren
'de de aanstaande vergadering van haar
Edele Groot Mogende kwam te bevallen",
hadden de burgemeesters „vermeent" met
de voorstellen van het vorige jaar terug te
moeten komen.
De vroedschap vereenigde zich daarmee.
„van Hoorn, Daasdonk en Boers geven
„kennis dat de zaak tusschen van Hoon
„en Boers uyt de wereld is, en d le ver
„soekt om niet te mogen berigten ir
„statu gehouden (aangehouden)
Deze aanteekening had betrekking op het
geschil tusschen Mr. van Hoorn en Leonard
Venroy, voor wie respectievelijk Daasdonck
en Boers als procureurs optraden. Nu Mr.
van Hoorn en Venroy de zaak hadden ge
schikt, wenschte de eerste, dat het proces
zoo gauw mogelijk van de rol zou worden
afgevoerd. Zijn verzoek had succès, want
in de „rolle vierschaar" is door het verslag
van de zitting van 10 Octqber 1770, waarin
als eenige zaak werd behandeld het geschil
Venroy-Mr. van Hoorn, een groot kruis ge-
„28 November Extra ordinaris Magi
straat (buitengewone zitting van de
„Magistraat)
„Burgemeesters geeven kennis van de
„bevalling van haar Koninglyke Hoog
heid van een Princes
„utsupra (als boven) raakende de Il
luminatie, in Statu gebleven (het vroe
gere besluit gehandhaafd)
Naar aanleiding van de geboorte van de
prinses kwam de magistraat in buitenge
wone zitting byéen. In het „Kamerboek van
1770" kan men het navolgende verslag van
die zitting vinden:
„De Heren Burgemeesteren hebben aan
het Collegie van de Magistraat gecommuni
ceerd eeh missive (mededeelifig gedaan van
een schrijven) van de Heeren deeser Stads-
gedeputeerden ter Dagvaart (de Goudsche
afgevaardigden in de Staten) geschreeve in
den Hage op Huyden morge inhoudende
dat Haare Koninglyke Hoogheyd Mevrouw
Princesse van Orange en Nassauw den-
zelven morgen omtrent agt uure gelukkig
in het Craembed was bevallen van Een
Princes te gelyk kennis gevende dat haar
Edele Groot Agtbare by vorige Missiven
van welgemelde Heeren Gedeputeerden In
formatie hadden bekomen (er over waren
ingelicht), dat in den Hage geen Illuminatie
op den dag van haar Hoogheyds bevalling
zoude werden gedaan. Maar dat deselve [So
als men int Generael (algemeen) dagt zoude
blyven uytgesteld tot op de doopdag der
Jonggebore Princes], So als mede ten Op-
sigte van de andere Steeden deeser Provin
ce Leeden van haer Edele Gróót Mogende
Vergadering, niets anders tot nog toe was
beraamd (besloten), dan dat men aldaar op
het inkomen van de tijding van de voors
zegde bevalling allenlyk de gewone Publyc-
que vreugde teekenen van Salvo Schieten
met Canon, Speelen en Luyden der Clocke
Uytsteeken van de Princevlag etc zoude
loen bedrijven tegelijk met het afkondigen
r publicatie maar dat de verdere vreug
debedrijven van Illuminatie van Huysen So
die al plaets zullen moeten hebben zouden
werden uytgesteld tot Sodanigen anderen
dag als by de Magistraten in ieder Stad nae
denselver convenientie (zooals het hun
schikte) bevonden zouden werden te be-
Hoe zal de politiek» eitualie zich
ontwikkelen.
Vorst Starhemberg over Mussolini.
II.
Hoe zai de politieke situatie zich in de
nab(je toekomst ontwikkelen? Dat ia de
VIuug, .waarmode in Oostenryk een ieder
zich in deze dagen bezig houdt.
En niet zonder gedenDe vraagstukken,
welke met de Oostenr(jksche politiek en met
de toekomst van den Bondsstaat samen
hangen, zyn van zoo overheerBchende be
te, kenis voor gansch Europa, dat de a'lge.
nieeue ongerustheid in alle opzichten ver-
kiaarbaar is.
Deze ongerusthèid wordt nog vergroot
door de omstandigheid, dat niemand in staat
is de factoren, welke deze ontwikkeling be
ïnvloeden, in vollen omvang te overzien.
VN ie zal zeggen hoe zeer de invloed der
Nazi-party zich- ondergronds heeft verbreid,
knnLWev|kenu^ aanhang de burgerwachten
kunnen beschikken, 0p wie het kabinet-
Dollfuss kan rekenen, hoeveel kracht de
sociaal-democratie nog kan ontwikkelen
Alles hangt in de lucht. Niemand weet
precies waar hy aan toe is. Dit is wel de
voornaamste reden voor de in hooge mate
nerveuse stemming, welke zoowel in de
groote steden als in de provincie heerscht.
Toch krygt men, wanneer men door
Oostenrijk reist, algemeen den indruk, dat
het kabinet-Dollfuss zich by de meerderheid
van het Oostenryksche volk een krachtige
positie heeft weten te verwerven. Het is
echter slechts een indruk en er zouden zon
der moeite gronden zijn aan te geven, waar
op men het tegendeel kan betoogen. En
juist dit onberekenbare maakt den toestand
De Heeren Burgermeesteren werden be
dankt voor hunne gegeeve Communicatie
(mededeeling)" en de magistraat besloot
tot het uitvaardigen van een publicatie,
waarin van de geboorte van de prinses ken
nis werd gegeven. „Met relatie (met be
trekking) tot de vreugde bedryven" werd
besloten, dat „men sig daer omtrent sal ge
dragen naer het Exempel (voorbeeld) der
andere Steeden". De burgemeesters werden
vervolgens verzocht omme naer (na) het
der gearresteerde (vastgestelde)
Publicatie de nodige ordres te stellen tot
executie (uitvoering) der voorgemelde
vreugde teekenen als mede zorge te dragen,
dat aen de Predikanten behoorlyke Last
werde gegeeven omme by hunne gebeeden
de respective Kerken God Almagtigh
gens dese Heugelyke gebeurtenis te
Looven en te danken.
De publicatie, die tegelijkertijd werd vast
gesteld luidde .aldus:
„De Magistraat der Stad Gouda kennisse
bekomen hebbende dat haer Koninglyke
Hoogheyd Mevrouwe de Princesse Sophia
Wilhelmina van Pruyssen gemalinne van
Syne Dooflugtige Hoogheyd den Heere
Prince van Orange en Nassauw Erff Stad
houder Capiteyn en Admirael Generael dee
ser provincie etcetera etcetera eteeters
heden morgen ten agt Uuren door God3
goedheyd gelukkig is verlost van een Prin
ces heeft goedgevonden en verstaan door
middel deeser Publicatie met den eersten
(zoo spoedig mogelijk) van dit heugelyk
Evenement (gebeurtenis) aen de goede
Burgerye en Ingesetenen van dese Stad ken
nisse te geeven, niet tafelende off de
selve zullen opregtelyk deelnemen in een
gebeurtenis So gewenst voor de Bloey van
het Vorstelyk Huys van Orange en Nas
sauw, en waarvan niitsdien de blyde tyding
noodwendig de harten van alle Welmeenende
Liefhebbers des Vaderlands met waere
Vreugde vervullen moet".
Met de „vreugde bedryven" moesten de
Gouwenaars nog even geduld hebben totdat
de magistraat wist, hoe te dien aanzien in
de andere steden werd gehandeld.
(Wordt vervolgd.)
Nadruk verboden. Dr. Mr. J. SMIT.
Zonder twijfel is, dat de Nazi-party vee'
sympathie verloren heeft door de dwaze en
zmlooze daden van terreur in Oostenrijk.
Dit systeem van intimidatie heeft in het
land ten eenenmale gefaalfd. En menig
Oostenrijker, die tegenover de Nazi-theo
rieën niet onsympathiek stond, moest van
de toepassing der leuzen in de practyk niets
hebben.
Toch moet men de Reichsdeutsche stroo
ming niet onderschatten. Uit den mond van
een hooggeplaatst regeerigspersoon verna
men wij dezer dagen, dat in sommige klei
nere steden en dorpen 70—80% der bevol
king Nazi was, of tenminste sympathiek
tegenover de beweging stond. In andere
plaatsen vooral in Weenen natuurlijk
moge de verhouding anders zijn, het gemid
delde is echter toch altyd nog een beduidend
percentage der bevolking. Daarbij moet niet
uit het oog worden verloren, dat het andere
kamp zyn moeilijkheden heeft. Hoe lang en
hoe ver zullen de burgerwachten Dollfuss
steunen 1 En hoe lang zullen de sociaal
democraten vooral in de hoofdstad, hun pas
sieve houding bewaren Ziet daar eenige
1 vragen, waarop het antwoord, aan de toe
komst moet worden overgelaten.
Een geluk heeft de regeering Dollfuss,
n.l. dat de Nazi-partij niet over leiders be
schikt, die de Oostenrijksche psyche ver
staan en in staat zyn het Oostenrijksch Na-
tionaal-socialisme ofc te bouwen, in denzelf
den geest als dit In Duitschland is ge
schied. Waren m hft volk die krachten aan
wezig, dan zou Jbn gieichschaltung met
Berlijn slechts e# kwestie van tyd zijn. Nu
moet de Oostenryksche actie vanuit Duitsch-
land geleid worden en dit moge nog zoo
voortreffelijk gebeuren, de Nazi-partij in
Oostenrijk heeft er nog geen leiders mee.
En hiertegenover staan Dollfuss en Fey,
wien men een rustige zelfverzekerdheid in
hun optreden niet kan ontzeggen.
Dat tegen de Nazi-terreur streng wordt
opgetreden zai niemand verwonderen. Be
grijpelijk is, dat hierby fouten gemaakt
worden, hoewel dit te Betreuren blijft. Hier
nu dreigt een gevaar voor Dollfuss. Zyn
opzet was om de Nazi-leiders voor het forum
dei volken als misdadigers te compromiU
teenen. En in Vele gevallen is hij hierin ge
slaagd. Maar er *ijn ook door de rigou
reuze toepassing van zyn maatregelen
situaties geschapen, waarin deze nazi's
meer tot politieke martelaren werden ge
maakt. Stel U voor, dat men, zooals wy
gezien hebben, naar aanleiding van een on-
beteekenend voorval in eeh klein (stadje vele
honderden personen in hechtenis neemt, van
v/ie hun Reichsdeutsche sympathie bekend
is. Wanneer men zich nu eenige uren later
voor het feit geplaatst ziet, dat men deze
honderden weer vry moet laten omdat zy
niets met het gebeurde hadden uit te staan,
dan kweekt men verbittering. En wanneer
dan nog de inwoners van het stadje en
velen uit de omgeving de arrestanten staan
op te wachten en hen met groot enthou
siasme, met bloemen e" met gezang begroe
ten, dan zal men begrijpen, dat hfet staats
gezag door zulke massa-arrestaties niet
versterkt wordt. En zeker niet. wanneer zich
enkele dagen later een dergeiyk trage-
comedie in de onmiddellyke omgeving
af
speelt.
Zoo zouden er verschillende voorvallen te
noemen rifn, waarbij de hand van de regee-
ring eigenlijk het doel voorbijschoot. Trou
wens het heeft vanzelfsprekend altijd zijn
bezwaren om een deel der bevolking zoo
als gezegd soms 70-80» als landverra
ders te qualificeeren. Wij hebben ons wel
eens afgevraagd wat de Regeering eigenlijk
doet om de jonge Oostenrijksche Nazi's los
te weeken van Hitler en hen te vangen in
eeiï Oostenrijksche Nationaal-sociaUstischp
party om hen op die wyze te behouden voor
het vaderltndsche front van Dollfuss.
Toch komt men onwillekeurig tot de con
clusie, dat de politieke crisis voor Dollfuss
voorby is. Laten wy echter den dag niet
prijzen, voordat de avond gedaald
belegging van Uw Kas- en Spaargelden.
j Spaarbank 8
GOUWE 2 - GOUDA.
""bondskanselier Dollfuss voelde dit blyk-
baar ook toen hy Zondagavond op het ban
ket dat de Regeering aan de buitenlandsche
journalistenaanbood, het woord voerde.
nollfuss wees er op, dat de journalisten
juist in deze kritieke dagen in Oostenryk
luaren geweest en den toestand hadden
kunnen waarnemen. De Bondskanselier gaf
vervolgéhs de uitdrukkelyike verzekering,
dat de regeering „absoluut onder alle om
standigheden de orde zal handhaven En
als een verklaring van het strenge optreden
voegde hy er aan toe, dat d« regeering van
Plan was op de meest afdoende wyze de
veiligheid te verzekeren en nog wel voor
dat het eigenlyke reisseizoen zou aanvan
gen. Wanneer de vreemdelingen wèl komen,
zoo sprak de Bondskanselier, zullen zy er
varen, dat er in het land orde heerscht.
Tijdens hetzelfde diner sprak ook de lei
der van de Oostenryksche Heimatschutze,
vorst Starhemberg. Hy wees er op, dat de
heimatschutze steeds de ziel zyn geweest
van den stryd voor de onafhankelijkheid.
In den grootsten nood des tyds zyn zy de
werkkracht des volks geweeBt en wisten het
bolsjewisme tot ee"h ongevaarlyke beweging
terug te dringen. De burgerwachten zyn
dankbaar, dat zy in de persoon van Bonds
kanselier Dollfuss den man hebben gevon
den, dien zy vol vertrouwen zullen volgen
door dik en dun.
Vorst Starhemberg besprak daarna het
nationaal-socialisme. Hy zeide, dat in den
stryd tegen het bolsjewisme zelfs nooit
zulke laaghartige methodes zyn gebruikt
ais thans. Spr. waarschuwde hen echter
moord en burgeroorlog als politieke stryd-
niethodes niet in Oostenryk in te voeren.
Zoolang er Heimatschutze bestaan, zoo lang
zal er een vry Oostenryk zqn. Wy hebben
zoo besloot hy slechts één doel: de
onafhankely kheid en vryheid van ons volk.
Wy haauen het voorecht nog geruimen
tyd met vorst btarlienoerg te gunnen spre
ken over allerlei aetueeus vraagstukken.
U.m. vroegen wy btarnemüerg hoe ny dacht
over de monarcnaie kwestie. Dit was voor
hem geen gwesLe, antwoordue hy. Althans
niet een van de eerste orde. Hooidzaag is
dat er een „autoriteitsstaat bestaat. In
welke vorm ueze autoriteit zich doet gelden
is secundair, hoewel hy hier dadelyk aan
toevoegde, dat een monarchie historisch
en logisch de meest juiste belichaming
Over de verhouding tot de Joden zeide
hy, dat zoodra dit vraagstuk actueel wordt,
dn een bewijs ia, dat er met den Staat iets
niet in orde is. Wanneer de Staat zich be
hoorlijk laat gelden en de aan zyn zorg toe
vertrouwde belangen juist behartigt, is het
Joodsche vraagstuk geen vraagstuk. Zy heb-
btn dan hun plaats in het groote geheel.
Erst wanneer de staat het evenwicht niet
weet te bewaren en er een wanverhouding
ontstaat, reageert men met progroms en
dergelijke. Zulks is liaogelyk in een land
waar laeente anarchie heerscht, maar niet
in een autoriteitsstaat.
Sprekende over de sociaal-democratie
merkte hy op, dat deze voorgoed uitgescha
keld was. Democratie heeft, volgens Star
hemberg, voorgoed afgedaan. Dit systeem
was goed, aldus Starhemberg, in een tyd
toen nog als een belangrijke kwestie gold
of ^n de Bcholen 2 uur Tsjechisch en 1 uur
.«Duitsch of 1 uur Tsjechisch en 2 uur Duitsch
zou worden onderwezen. Zulke vragen kon
men met de democratie prachtig oplossen,
Maar wie schenkt er thans nog aandacht
aan soortgelyke kwesties? Er zyn toch
immers veel belangryker problemen, vraag
stukken welke over het wel en wee van ons
volk beslissen en daarby kunnen wy de de
mocratie niet gebruiken.
Vorst Starhemberg toonde zich een over
tuigd voorstander van de idee van den
coöperatieven staat en had groote achting
voor Mussolini.
,Jk ken Mussolini persoonlyk heel goed.
Niet alleen als volksredenaar, maar ik heb
urenlang vertreuweiyk met hem gesproken
over de groote vraagstukken. En hq is de
grootste staatsman van Europa."
mes; maar de snelheid en de kracht maken
dtze sport ook aantrekkelyk voor ieder
rechtgeaard sportvriend en bovenal zal de
hondenren zich mogen verheugen in de
sympathie van den rasechten amateur.
In de hondenwereld immers ^yn afspraak
jes, combine, stilstaan en knoeiery onbe
kende ondeugden.
Van meet af gaat het hard, schouder aan
schouder en nek aan nek gaat het erom,
wie het eerBt den haas zal grypen en is er
een enkele maal een hond, die in de hitte
van den stryd <ft uit nayver een concurrent
hindert door naar hem te byten ,dan krygt
hy een leeren handje om den bek dat hem
het toepassen van de byttactiek verder be
let.
'loo'n hondenren ie een schouwspel om
nooit te vergeten. y
De strydlust die de dieren aan den dag
leggen is wonderbaariyk. Reeds aan het
beginpunt, wanneer zy in de starthokken
zyn opgesloten, zyn de snelle viervoeters
vol vuur. Zy blaffen en janken van verlan
gen om den kunsthaas, dien zy zi«en liggen,
te gaan halen en byten zich niet zelden den
bek tot bloedens aan de tralies van hun
hok.
Dan plotseling klappen al hun deuren,
precies gelyk, omhoog op hetzelfde moment
waarop de kunsthaas in beweging wordt
gebracht.
Als een wervelwind schieten de dieren
vooruit om met een fabelachtige vaart, die
vóór de diverse rassen varieert tusschen de
60 en 80 KM. per uur, de achtervolging te
Wonderen van wetenschap en industrie. Een eereteeken voor den vooruitgang.
Er ia 20 miilioen dollar in gestoken,
door RUFUS C. DAWES,
President der Wereldtentoonstelling
te Chicago.
De man die de haas doet voortylen, regelt
ook diens snelheid. Even laat hy de honden
inloopen, wat hen geweldig animeert, dan
zorgt hy ervoor dat de haas iets uitloopt,
waardoor de achtervolgers tot hun grootste
snelheid worden aangezet.
Zwygend, hygend met de tong uit de bek
stryden zy dan naast elkaar voort en doen
door hun enorme, golvende sprongen denken
aan een korenveld dat door den wind wordt
bewogen.
Zyn er hindernissen te nemen wat in
eenige der nummers altyd het geval is, dan
krygt men bovendien te genieten van de
fantastische sprongen die de dieren maken.
Zy gaan over de hindernissen heen alsof zy
buiten de wet der zwaartekracht vallen.
Het merkwaardige by goed geoefende
honden, zooals nu in 't veld worden ge
bracht, is, dat de kunsthaas die achterna
moet worden gejaagd, wel nuttig, doch niet
noodzakeiyk is.
De honden zyn zoo fel op rennen, en op
stryd,fcat zy ook zonder haas met de groot
ste a/imo de geheele baan afrennen.
Hirt zou best kunnen gebeuren dat de
hondenrennem van 2 Juli meer naar de Rys-
wyksche baan zullen trekken, dan geduren
de dit seizoen de wielerwedstrijden het heb
ben gedaan.
In elk geval kan van niet doorgaan we
gens regen moeiiyk sprak zyn, want aan
nat worden heeft dit soort renners maling
en uit de bocht slippen daar doen zy niet
aan.
Onder redactie van de Damclub „Gouda".
Secretaris de Ia Reyiaan 14, lokaal der
club, Markt 49.
Probleem No. 895.
Zwart schy'ven op: 2/4, 719, 16, 26, 30.
Wit schyven op: 19, 22, 27, 28, 82, 1
37/39.
Probleem No. 896.
De wereldtentoonstelling van 1933, welke
te Chicago is geopend onder den naam „Een
eeuw van vooruitgang", geeft een overzicht
van alle interessante, leerzame en amusante
dingen, welke de huidige wereld biedt. Het
iB een tentoonstelling van wonderen en te-
gelyk van feiten, feiten, die nog wonder-
baarlyker zyn dan dt fantasieën van den
mensch. Die wetenschappelyke wonderen
ziet men niet als doode dingen, maar in
volle werking voor de oogen der toeschou
wers. Men ziet byv. een volledige auto-
fabriek in bedryf, zoo<fat elke bewerking
kan worden gevolgd. In de andere stands is
er op dezelfde wyze naar gestreefd om in
gemakkelyk te begrypen vorm een fabri-
catiemethode uit te leggen, dan wel de wer
king van een apparaat of de veelzydige
bruikbaarheid van een bepaald artikel.
Er zyn in 200 gebouwen ongeveer 500 ex
posities en deze vertegenwoordigen op zich
zelf weer honderden voorwerpen. De ten
toonstelling is dan ook niets minder dan een
volledige stad,- die een miilioen menachen
zou kunnen herbergen. Voor haar opbouw
en afwerking zyn 20 miilioen dóllar3 uit
gegeven. De waterleidingbuizen, riolen,
electrische draden en kabels zyn vele kilo
meters lang. Groote gebouwen zyn opge
trokken en uitgestrekte terreinen op de.
fraaiste wyzen beplant met boomen, 3tiui-
ken, gras en bloemen. Het geheele terrein
beslaat een 5 K.M. lange strook langs het'
Michigan Meer en wel in het mooie park
achtige gedeelte, dat de ,»Eront Yard" (het
voortuintje) van Chicago genoemd wordt en
ten Oosten van de Michigan Avenue is ge
legen in het Grand Park. Hier verwachten
wy tot aan de slu.ting op 4 November a.s.
een gemiddeld dagelyksch bezoek van
350.000 personen.
De grondgedachte van de tentoonstelling
is dus de dienst, welke de wetenschap aan
de industrie bewyst. In overeenstemming
hiermee vertoonen de tentoonstellingsge
bouwen een nieuwe, moderne architectuur.
Vele ervan hebben geen ramen en worden
dag en nacht op deze electrische wyze ver
licht. Ze zyn in schitterende kleuren uitge
voerd en bieden daardoor een prachtig
schouwspel aan, ook by avond, wanneer zy
door schynwerpers worden verlicht. Ook het
licht dezer schynwerpers wisselt telkens van
tint, zoodat de meest verrassende effecten
worden verkregen.
Sommige gebouwen zyn reusachtig. Het
grootst is de hal der Wetenschap, die op
alle verdiepingen by elkaar een vloeropper
vlakte van 37.948 M2. heeft, een reusachtig
U-vormig gebouw van ongeveer 210 by 120
M. Daarna volgt het' reis- en transportge
bouw met een vloeroppervlakte van 32.215
M2. De technici, welke deze tentoonstelling
tot stand brachten, hebbéh er millioenen
dollars aan besteed om hun exposities te
maken tot de mooiste, die men ooit heeft
gezien. Het geld is goed besteed, want de
opvoedende waarde van deze tentoonselling
is grooter dan die van vele jaren studie aan
verschillende universiteiten. De tentoon
stelling kan met recht een tot werkelykheid
geworden encyclopaedic worden genoemd.
Uit zuiver commercieel standpunt be
schouwd is zy voorts van onschatbare waar
de voor de industrie, die zy nieuwe bestel
lingen^ ter waarde van millioenen dollars
moet inbrengen, in aanmerking genomen,
dat millioenen haar zullen bezoeken en dat
elke bezoeker althans één artikel zal lee
ren kennen, dat hy zal willen bezitten of
geregeld gaat gebruiken. Dit artikel kan
een woning van een nieilw type zyn of een
SPORT EN WEDSTRIJDEN
WIELRBNNEN.
Wielerbaan Rij «wijk.
Cor Wals geëngageerd voor de a.s.
25-uure wedstrijd-
Voor den 20 uur»-wedstrijd van 22 op 23
Juli a.s. op de Rijswijksche wielerbaan zijn
de onderhandelingen met Cor Wals nu be-
aindigd Wals zal dus definitief aan den
start verschijnen, echter iB de vraag ipet
wien hij een koppel zal vormen nog niet
opgelost.
De onderhandelingen met de andere ren
ners in het binnen en buitenland gaan suc
cesvol voort en kan men dus verzekerd zijn
dat de Directie ervoor zal zorgen, dat een
eerste klas Zeedagen-veld hij dezen wed
strijd aan den start komt
Windhondenrennen.
M' apart» op ie RDawIjkaah» Wielerbaan.
Op 2 Juli de windhonden aan het woord.
Wie nimmer een hondenren heeft gealen,
aan er zich onmogelOk aen voorateMnit van
maken welk een pracht schouwspel zoo"n
wedstrijd oplever!;.
Een hondenren ia. vanweae de elepante
manier van voortbewegen en aprinpen der
slank, dieren, bij uitstek aan aport voor da-
(Zwart schyven ops 17, 35, dam op 3, 25.
Wit schyven op: 16,. 27, 28, 32, 37, 39,
43, 44.
Oplossing van Probleem No. 891.
Wit speelt: 47—41, 44—39, 37 lp,
25 14.
Oplossing van Probleem No. 892.
Wit speelt: 36—31, 32—27, 33 11,
26:17, 41—37, 47—41, 43—38, 45—40,
50 10, 25 1.
klein gebruiksvoorwerp voor de keuken. De
bezoeker wordt attent gmaakt op eenvou
dige dingen, die in zyn dagelyksch leven
een klein gemak kunnen beteekenen en zoo
komen de menschen er weer toe om te koo-
pen. Dit is juist, wat de handel op het
oogenblik noodig heeft.
Hoe de eeuw der electriciteit zich heeit
ontwikkeld, wordt aangetoond in een schit
terend overzicht vol licht, kleur, geluid en
Jieweging. De dynbmo, de transformator, de
■lectromotor in al zyn toepassingen, appa-
Taten, die zoo nauwkeurig werken, dat zy
byna schynen te denken, dat alles en nog
meer kan men in werking zien.^Het geheim
van de radiolamp wordt uitgelegd, evenals
het opwekken van de radiogolven en het
omzetten daarvan in geluid aan de ontvang-
zyde. De foto-electrische cel, waardoor tele
visie mogeiyk is, wordt op dezejfde wyze
gedemonstreerd. Men ziet haar ook werken
met. stralen, die voor het mefischelyk oog
onzichtbaar zyn en dientengevolge kunnen
dienen als afsluiting tegen misdadigers.
In de Hal der Wetenschap laten de ge
leerden zien wat natuur-, schei- en wiskun
de, biologie, geologie en astronomie hebben
bygedragen tot den vooruitgang der
menschheid. Men ziet, waarom een water
druppel rond is en hoe moleculen zich sa
menvoegen tot een kristal. Men ziet de wer-
king van explosiemotoren, stoommachines
en koelkasten. Er wordt gedemonstreerd,
hoe ziektekiemen reageeren op verschillen-
de behandelingen en op welke wyze ver-
1 giften op de weefsels inwerken. In één stand
I ziet men den jaarlykschen groeC van een
boomtakje in 75 seconden. Men ziet de
vooruitgang van de chemie en de medische
I wetenschap; zeer interessant is de uitzen-
ding van het Instituut PaBteur te Parijs en
1 die van het Robert Koch-Instituut te Ber-
1 lyn. Hier kan men zien op welke wyze Koch
1 gekomen is tot zyn ontdekking van de tu-
berculose-bacil. Een „doorzichtig mensch"
uit het hygiënisch museum te München
stelt den bezoeker in staat om de anatomie
van dén mensch te bestudeeren, alsof hy
met x-stralen zag.
In een complete bandenfabriek wordt om
ue tien minuten een afgewerkte autoband
afgeleverd; men ziet het geheele proces, tol
de inspectie en de verpakking toe. Geweven
en machinaal gebreide goederen worden ge
maakt door machines met byna mensche-
lyke handigheid. In een hoogoven wordt
1 staal vervaardigd uit ruw erts en men ziel
1 de meest moderne vervoermiddelen. Hoe ons
1 eten en drinken wordt, tot wat hel is op
onze tafel, een groote legwedstryd vooi
bekrobnde hennen, een tentoonstelling van
bloemen en tuinarchitectuur, die 2 II.A. be
slaat' vindt men op deze tentoonstelling
evengoed als een reproductie van het oude
Ford Dearborn, waar men ziet hoe de eer
ste kolonisten leefden op de plaats van hel
latere Chicago, terwyl voor de oogen dei
toeschouwers tevens de massaslachting her
leeft, waardoor deze kolonie ophield te be
staan.
In een expositie ,die in een apart gebouw
is ondergebracht en een miilioen dollar
heeft gekost, ziet men de wyze, waarop de
Vereenigde Staten worden bestuurd, terwyl
de bezoeker er veel kan leeren, wat hem
in het dagelyksch leven van nut kan zyn.
Men ziet er ook zeer duidelyk de verschil
len in wetgeving en bestuur, welke er tus
schen de verschillende staten bestaan. Hel
leven van Lincoln ziet men in alle by zon
derheden.
ONDERWIJS.
Geen doel.
Moeder, biyf je vanavond op, om op
vader te wachten?
Neen, kind, dat heeft nu geen nnt
want ik ben zóó verkouden, dat ik toch
geen woord kan spreken.
Tooneel-misère.
Ik wensch een hooger honorarium,
eischte de acteur. Gisteren is er een signal
uitgekomen, die naar my genoemd is.
"t Is te hopen, dat-ie beter trekt dan
jy, vond de directeur.
Derde Internationale Montessori Congres.
Het Derde Internationale Montessori
Congres wordt gehouden in Amsterdam van
29 Juli tot 8 Augustus 1933.
Het wordt tot stand gebracht door de
A. M. I.: Associazione Montessori Interna
tionale met medewerking van de Nederland-
sche Montessori Vereeniging.
Mevrouw Dr. Maria Montessori neemt
persoonlyk de leidinjfi van het Congres op
zich en zal i*n een aantal lezingen spreken
over „De geesteiyke wedergeboorte van den
mensch".
Het gemeentebestuur van de stad Am
sterdam zal de gasten officieel ontvangen
en heeft bereidwillig toegezegd het Congres
de beschikking te geven over de Gem. H.B.
S. voor Meisjes, Euterpestraat 86, alwaar
alle lezingen zullen worden gehouden, als
mede demonstratie-lokalen met Montessori-
materiaal en een Internationale Montessori
Tentoonstelling worden ondergebracht.
Eere-Comité.
In het Eere-Comité hebben zitting als
voorzitters: Hunne Excellenties de Minis
ters van Buitenlandsche Zaken en van On-
derwys, Kunsten en Wetenschappen; de
Commissanfs van H. M. de Koningin in de
Frovinci^/Nootd-Holland; de Burgemeester
van ^«fiaterdam.
-HETken werkdag te 11 uur zal een voor
dracht worden gehouden door Mevr. Dr.
Montessori. Onderwerp „De geestelyke we
dergeboorte imn den mensch".
j Eiken middag 4 uur: lezingen over Monfc
tessori Opvoeding en de Montessori Metho-
de in engeren, principieelen zin en haar
I toepassing op verwante gebieden.
Spreker o.a.: Frau Dr. Axster (Duitsch
land), Mr. C. A. Claremont (Engeland),
FrI. Helming (Duitschland), Mej. Dra. A.
Osterkamp (Rectrix v. h. Montèssori Ly-
i ceum, Amsterdam), Signora Traversa (Ita-
1«).
I Frau Braun, medewerkster van Mevr. Dr.
Montessori, zal een inleiding houden over
„De muziek in de Montessori opvoeding met
demonstraties. Verdere medewerk (st)ers
van Mevr. Dr. Montessori zullen het Mon
tessori Materiaal verklaren en het gebruik
er van demonstreeren in de daarvoor in het
Congresgebouw ingerichte Montessori loka
len.
In een openbare voordracht op Donderdag
3 Augustus, 's avonds 8 uur in het Amster-
damsch Conservatorium, Bachstraat 7, zal
Mevr. Dr. Montessori spreken over „Hrt
tooneel met betrekking tot het onderwys in
de letterkunde" met uitvoering van verschil
lende zangen uit de „Divina Commedia"
vfen Dante door kinderen.
Mevr. Dr. Montessori zal hare voordrach
ten houden in het Fransch (worden ver
taald).
Ondanks de vacantie zal voor Congressis
ter. zooveel mogelyk gelegenheid worden
geopend Montéssori-scholen en het Montes
sori Lyceum te bezoeken onder deskundige
leiding.
KERKNIEUWS.
Chr. Nat. Zendingsfeest.
Woensdag 5 Juli a.s. wordt in de Zending
een groote dag! De Vereeniging C.N.Z. zal
dan 70 jaar bestaan. Van alle zyden zullen
ongetwyfeld de Zendingsvrienden naar het
landgoed „Raaphorst" te Wassenaar komen.
Drie spreekplaatsen met de navolgende
sprekers zullen veler aandacht trekken.
Ds. Joh. Rauws: Welkomstwoord. Prof.
Dr. J. R. Slotemaker de Bruïne: Openings
rede. Dr. S. F. H. J. Berkelbach van de
Sprenkel: „De Zending en de vergeving der
zonden". De heer P. J. Grondel, Zendeling-
leeraar op Nieuw-Guinea: Jeugddienst. De
heer Joh. de Heer: „Wie is de kterke man?"
Dr. M. M. den Hertog, predikdnt te 's-Gra-
venhage: „Zending nu meer dan -a
Dr. J. P. de Jong, Zendelhig=wtl*te
lang: „De plaats van het zendingszieken
huis in het zendingswerk". De heer H. van
Het feest van de A. N. W. B.
Receptie in het Palace Hotel.
In de zalen van het Pal ace-hotel te Sche-
veningen recipieerde Donderdagmiddag het
dugeiyksch bestuur van den A.N.W.B., Toe
ristenbond voor Nederland, ter gelegenheid
van het 50-jarig bestaan.
Een even omvangry ke als kostbare ver
zameling bloemstukken sierde de receptie
zaal, waarin met den voorzitter, den heer
Edo Bergsma, zetelden de leden van het
Dagel. Bestuur, de heeren Spanjaard, Canter
Cremers, de Jager, bar. Krayenhoff en
Nuuta, en de directeuren de heeren De
Bruyn, Van Balen en Westerouett van Mee-
teren.
Bar. Schimmelpenninck van der Oye bood
in een harteiyke toespraak namens het Ned.
Olympisch Comité de eerepenning van dat-
comite aan.
Dr. van Thiel, onder-voorzitter van het
comité Huldeblyk, bood met een toespraak
aan (jen bondsvoorzitter Êbn Delftsch bord
aan, waarop verrpeld „Van duizenden dank
bare Nederlanders".
De voorzitter van de Nederlandsche 'Wiel-
reu-Unie, jhr. van den Berch van Heem
stede, hield een toespraak, waarin hy den
N.W.B. geluk wenschte en eraan herinner
de, dat de bond de wielrensport eerst hier
te lande gereglementeerd en in goede banen
geleid heeft. Reeds in 1866, merkt spr. op,
deed de wielensport haar intrede in Neder
land en de belangstelling voor dezen tak
van sport nam in de volgende jaren -ster a
toe, zoodat vele wielerclubs werden opge-
rxcht. De wielrensport was i« den eersten tyü
voor den A.N.W.jÖ. het voornaamste; het
vvielertourisme kwam eerst op de tweede
plaats. Maar weldra ging het tourisme voor
en volgde de sport. Tot 1889 heeft de A.N.
W.B. de wiélrensortp uitnemend geleid.
Toen besloot de bond, de wielrensport van
zich te scheiden. De kampioenschappen van
Nederland 1898, t© 's-Gravenhage gehouden,
waren de laatste, welke de A.N.W.B. orga
niseerde. Spr. bracht hem dank en huidej
omdat hy vyitien jaar de wielrensport onuer
zijn hoede gehad en tot grooten bloei ge
bracht heeft. De regeling van deze sport
ging >ver op de Nederlandsche Wieiren
Lnie, welke zich aansloot by de „Interna-
t unal Cyclists' Association". Dit interna
tionale lichaam moest echter in 1900 wyker.
voor de „Union Cysliste Internationale'' en
door dit feit nam de NederlandBche WJeiex-
bond, die zich by de U.C.I. had aangesloten,
de plaats in van de N.W.U. Zeven-eiwtwin-
tig jaar later kwam de leiding aan het te
genwoordige lichaam, dat wederom den
naam van „Nederlandsche Wielen-Ume"
kreeg. De verstandhouding tusschen deze
organisatie en den A.N.W.B. is uitnemanu-.
De Unie heeft behoefte gevoeld, aan haar
\reugde hierover uiting te geven door aan
den A.N.W.B. de hoogste onderscheiding te
geven, welke zy bezit, nJ. de Gouda» Me
daille der N.W.U. met Oorkonde. Spr. reikte
den voorzitter de onderscheiding over, zyn
beste wenschen voor den bond vertolkende
en eindigende met eeh „Leve de A.N.W.B.,
Toeristenhond voor Nederland".
Nog veie andere cadeaux werden aange
boden.
Een uitgelezen schare dischgenooten hoeft
vervolgens aangezeten aan de ofiicieeje
maal tyd, die in het Kurhaus op de receptie
Nvolgde. i'ot de gasten behoorde ook Prins
Hendrik.
Dronk van den voorzitter uitge
bracht op H. M. de Koningin.
Vóórdat de maaltyd aanving, gaf voor
zitter Bergsma gelegenheid tot gebed.
De voorzitter sprak vervolgens de aanwe
zigen toe, met dankbaarheid gewagende
van het feit, dat B. M. de Koningin, M. K.
H Prinses Juliana en Z. K. H. de Prins
allen lid zyn van den A.N.W.B. Spr. bracht
een dronk uit op de Koningin. De disch
genooten zongen daarna staande het Wil
helmus, gevolgd door een driewerf „hoera"
op de Koningin uitgebracht.
Nadat de heer Bergsma na het contact
met de landelyke, gewestelyke en plaatse
lijke autoriteiten had in het licht gesteld,
was het woord aan Minister Kalff, die mede
deelde, dat het H. M. de Koningin heeft be
haagd den héér Bergsma te benoemen tot
commandeur in de orde van Oranje Nassau.
De minister deelde voorts mede, dat het
oudste lid van het algemeen lbestuur, de
heer B. W. Kraake, is benoemd tot ridder
-in de Oranje Nassau-orde en dat de eere
medaille der Oranje Nassau-orde in- zilver
'is toegekend aan twee leden van het perso
neel met het grootste aantal dienstjaren,
t.w. mej. v. d. Kamp te Amsterdam en aan
mej. Mulder te 's-Gravenhage.
der Klift, zendeling-1 eeraar in Zuid-Oost-
Celebes: „Vyftien jaar pionierswerk op
Zuid-Oost-Celebes". De heer C. W. Nortier,
zendeling-leeraar en docent aan de Oplei
dingsschool Bale Wyata te Malang, Voor
zitter van de Synode der Oost-Javaansche
Kerk: „De Oost-Javaansche 'Kerk ën Chris
tus". Ds. M. J. Punselie, predikant te Lei
den: Jeugddienst. De heer J. Ra wie, Lt.-
kolonel van het Leger des Heiïs, vroeger
Algemeen Secretaris in Ned. O. Indië:
„Leven, Licht en Liefde in de vallei de*
doods". Mr. Dr. N. G. Veldhoen, predikant
te Voorburg: „Altyd dezelfde". Ds. C. C. G
Visser, pi-edikant te Rotterdam: „T Is*Uwe
zaak". Ds. Is. Voorsteegh, predikant te
's-Gravenhage: „Je Maintiendrai". Prof. Dr.
F. WaA* Korff, hoogleeraar te Leiden:
Slot*ëd|.
.Ojf den vooravond, Dinsdag 4 Juli, zullen
óp téken: Ds. W. A. B. ten Kate, Herv. Pred.
'aft Dr. J. C. Rullman, Geref. Pred. te Was-
senaar.
De spoorwegen en de H.T.M. verleenen
volle medewerking, zoodat de reiskosten tot
een minimum beperkt *yn»
