FELIX loogvrije Huishoudzeep
Thalia Theater
Nicolotte, Das Madel vod Montparnasse
SCHOOLBOEKEN
BOEKHANDEL J. PE VEN
FINALE UITVERKOOP
m
REGENMANTELS
IETS FIJNS!
Inco
Voor goede waar naar
SCHUfTELAAR
NIEUW!!
NIEUW!!.
NIEUW!'
Wijdstraat 4 - Telef. 2155
H.H. Aannemers!
flemengde
BISCUITS
Zaterdag-Editie
GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 12 AUG. 1933 - TWEEDE BLAD
Haagsche Normaallessen
10 cent
KARNÊMELKZEEÏ»
i
BANKETBAKKERIJ
aDE JONG
10 cent per dubbel stuk. Vraagt Uw winkelier!
Vopteganwoordlgep voor Gouda en Omstreken i Firma J. VAN WIJK Azn.
Keizerstraat 42
Woordenboeken. Atlassen.
Agenda's voor Gymnasium
H.BS. en M U.LO.
In voorraad bij
No. 340
HET MELKMEISJE
DE OPRUIMING
Haast U
Nog slacht*
.Haast U
„WEGENS VERTREK"
VAN ALLE HUISHOUD. ARTIKELEN
GEREEDSCHAPPEN IJZERWAREN
- TU1N-ARTIKELEN - -
Geen Zlchtzondlng. Geen rulfpin
Uitsluitend A contant In
Ijzerhandel v. Romburgh
til? III TIBHWIIIIEII
Fa-1. OEKKFI i IONEN
WISKUNDE
P. S. DAUVUXIER.
Kllokaasjes
5 cent per stuk
Qel
tw
uïkt
Wortelboe r's Kruiden
of I a 2
Wortelboer's Pillen
Begrootingsstaten.
UitgaveA. BRINKMAN Z00N
if#
Speciale Aanbieding
Tirelir lodm 825
GifairdiBS9.90
Sitin Riyal 7.90
Pipeline 3.75
„OH lufa*
Slechts 26 cents per half pond
Vischbank of Korenbeurs.
EIGEN AUTODIENST
L.N. POLDERVAART/*
TURFMARKT 1 TELEF. 2534 GOUDA.
De Goudsche Fruithandel
VRAAG EN AANBOD
höWr en verhuur
IN EN VERKOOP
presenteert van VRIJDAG t.e.m. WOENSDAG
de zeer komische Operettefilm
Een vermakelijke film vol heerlijke vondsten en pakkende muziek.
Regie: HANS SCHWARZ, de maker vaji Bommen op Monte Carlo.
De hoofdrollen worden vertolkt door;
FRITZ SCHULZ, EHMI BESSEL, ALFRED ABEL,
JULIUS FALKENSTEIN en JACOB TIEDTKE.
„Nicolette" is een frissche film, origineel en spontaan.
Aiqusant bijprogramma. Toegang boven 14 jaar.
Entréeprijzen vanaf 25 cent. Béspreek uw plaatsen voor Vrijdagavond.
OPLEIDING VOOR ONDERWIJZER EN ONDERWIJZERES.
Éénjarige cursus voor bezitters H. B. S. 5 jaar en Gymnasium. Twee
jarige cursus voor bezitters H/B. S. 3 jaar en M.U.L.O. diploma.
Aangifte bij den Directeur. Spreekuur Woensdag en Zaterdag 2—4.
A. STOLK,
Alexandcrplein 14, Telef. 1171gl.
N. V. HET KLAVERBLAD
HAARLEM
SCHOCNIH
waar koopjes te halen zijn, duurt nog steeds voort.
Witte schoenen 28/32 2!k ets. De bekende CRISIS-Schoen|n vanaf 25 ets.
Nog een klein partijtje Damespantoffels van 25 ets.
Witte Damesschoenen vanaf 60 ets.
De beste witte Heeren-Moltfers 11.25
Prima leeren Kinderschoenen 68 ets.
Een prachtige bruine Heerenschoen voor 2.95
Alle restanten moeten weg.
Dus gauw voor weinig centen een paar schoenen halen bn
J. v. GILS
MtfRKT 11 GOUDA
korten tijd duurt do
Naast de Wl|kv*rpleglng.
VEREENIGING VÖOR
FACULTATIEVE LIJ KVÈRBRAN DING
Inlichtingenbladen. Tarieven en Voorwaarden en
inlichtingen omtrent het FONDS VOOR LmKVER-
BRANDINO op schriftelijke aanvrage Itosteloos
verkrijgbaar bij de afd.-secretaresse. Gouwe 73, Gouda
eerste klas materiaal en
tot Uw volle tevredenheid
worden bediend 7
W^ndt U dan tot de
VEST 35 TELEF. 2386
BILLIJKE TARIEVEN.
lesMn aangeboden, op «eer billijke voor
waarden, voor leerlingen H. B. S. on
Gymnasium, voor candidaten BOUWKUN
DIG OPZICHTER, enz. door f
7S1 B. MARTENSSINGEL 12.
Goed nieuws voor Heeren Rookers!
Wij geven U 11 Sigaren voor 1 kwartje
en 7 Sigaren met 1 ons Crisistabak voor
1 kwartje. Voor kwaliteit wordt geheel
ingestaan. Alleen bij
R. VEERMAN Turfmarkt 56.
(volvet) 55 ct. per stuk
DELFT's ROEM, prima 65 ct. p. pond
bij
P. Q./TEEKENS, Gouwe 55, Gouda.
Kaashandel in 't groot en klein.
Moscovische gebakjes
Kleine Cake-jes
'8 Ttiid
's morgens, 's Middags en des
avonds eecf weinig van de van
ouds beroemde, geneeskrachtige
Beter en goedkooper huismid
delen bestaan er nu eenmaal
niet. Duizenden hebben er reeds
baat door gevonden en zü zullen
ook U helpen. De Wortelboer's
Kruiden en Wortelboer's Pillen
verdrijven gevatte koude, griep,
influenza, gal, slijm, koortsig
heid, verstopping, maag- en
hoofdpijn, wekken den eetlust op,
bevorderen de spijsvertering, re
gelen den stoelgang, t zuiveren
het bloed, maag en ingewanden
enz. Wortelboer's kruiden 60
cent per pakje, Wortelboer's
Pillen 60 cent per doos, drie
doozen 1.70. Overal verkrijg
baar. Waar niet verkrijgbaar
dan direct van
JACOBA MAtUA-
YVORTELBOER,
Oudepekela Postgiro 17039
Zending geschiedt franco na
ontvangst van het bedrag.
Maakt gebruik van de
Gedetailleerde berekeningsteat "van
onkosten voor Uwe inschijvingen
Verkrijgbaar al of niet met'losse
inlegvellen.
Prijs per vel. IO cent
bij 50stuks TYi cent per vel
bij 100 stuks cent per vel
GOUDA.
Prima
Mll/Ju
PEPERSTRAAT 34 Tetef*%inkel 2871, Kantoor 2707.
Krentenkoekjes, Amandelsnits, Gemberstaaf^B, Goudsche flloppen
Haagsche Jongens \M ct. per ons
Overheerlijke, Allerhande j|.. 25 cent per half pond.
Ook onze Zandmoppen 14 cent per ons, zijn een sueces.
Verder een uitgebreide slprteering in andere Koekjes, Schuimpjes en Butkef
GEBAKJES 7 cent. I SLAlGROOMGEBAKJES 8 cent per stuk.sJ
Overheerlijke Ontbijt- en Gemberkoek gebakken alléén met zuivere
^natuurhoning.
Onze Siroopwafelen zijn steeds versch aan het station verkrijgbaar.
De geechiedenle der Goudtche'Viechhallen.
I aanwendde deze weer te doen herleven,
bouwde men een Korenbeurs achter het
'4 Stadhuis, onder het uitbouwsel, toen voor
f de lijfstraffelijke rechtspleging bestemd. ei>
I ook thans nog .diet Schavot" genoemd.
Volgens den Goudsol ben geschiedschrijver
J Walvis (deel I. bladz. 147) rijmde de
dichter Chr. Pierson hierop als volgt:
verstrekt mijn kap voor graan-
beurs van dei- Gouw,
En boven 't schoutoneel van straf en
naberouw.
Dc kloc
Gaan Fascisten
Van boven 't sehoawg'
Komt «r Burgeroorlog
in Ierland?
Belfast en Dublin,
iet Engeland samen?'
door
Dr. HERMAN RÖYAKKERS
Wat zich heden ten dage in Ierland af
speelt, is niets anders dan een nieuw be
drijf van het reed» zeven eeuwen oude drar
ma, dat al dien tijd het groene eiland heeft
geteisterd, waaraan noch tijd. noch'mensch
in staat schijnt te zijn een einde te maken,
t leven «twkt nain <tok. «en H- jiernlelkwaardi?aUs iB wel, d,t aoh
Korenbeur8 benêen. jn dit ge&chiedkundi|g gebeuren steeds op-
gebouw voor sterven nieuw vroegere toesfanden onafgebroken
en gewêep. j herbaJml
In het jaar 19.6 stonden in Ierland vier
legers tegenover elkaarHet leger van 85nn-
fein," dat van de Ulstersohe Oranjemannen,
dat van de fersche Republikednsche Broe-
derschap en hei burgerleger Ierache
arbeiders.
In het jaar 1933 herhaalt zich het oude
schouwspel, alleen heeien de vier legers nu
anders: bet gewone leger van den lerschen
Vrijstaat, hei republikeinsche lersche leger
(samengesteld uit aanhangers van president
de Valera), hei nieuwe leger, dat de Valera
uit zijn allernaaste omgeving en getrouw-
ste aanhangers heeft gerecruteerd, tenslotte
de Nationale Gurde, of de Biauwhemden,
een lerache tak van de Fascistische bewe
ging staande onder, bevel van generaal
U'Duffy, vroeger chef van d© IerCclie poli-
Mijn grond is
Koremhuis, voor 't
leven opgestigt,
t scliouburg staat, van 't
sterven na t gerigt.
Deze dichtregelen waren oorspronkelijk
T voor z.g. jaarschriften
Maar hoeveel moeite en kosten het Stads
bestuur zioh ook getroostte, de herleving
van den kolenhandel liet op zich wachten
en slechte in naam bleef de Korenbeurs
Wanneer men den vreemdeling door onze
mooie oudé stad voert en hem opmerkzaam
maakt op de vele historische, architectoni
sche en andere schoonheden dan bl||ft zoo
wel geleide ais geleider, de Gouwe afkomen
de ter hoogte van de Keizerstraat steeds
vol bewondering staan, getroffen door het
schUdöraolitige stadsgezicht dat hunne
oogen treft.
Aan weerszijden van de Gouwe is daar
een open hal uitgebouwd, gedekt met een
„pits dak, rustende op twee rijen van 9
kolommen met eenvoudig lijetkapiteel en
vierkant basement. De daklijst ia met tn-
glyplien versieid. Het geheel^ is goed van
proportie. Daarboven en daar ad iter verrijst
de sierlijke toren van onzen 8t. Jan.
Hoewel door smaakloozen nieuwbouw ge
stoord. is Iwt nog kt eed» een stukje stads
beeld uit het laatst der 16e eeuw, bekorend
door njtt schoonheid van lijn eu afmeting,
door zijn sierlijkheid en door zijn intimi
teit. En, zooals alles wat ons uit de historie
gebleven is, hebben ook deze halleu hare
KP
VERHUIZINGEN en EXPEDITIE Brandvrije Bergplaatsen
VOLLE GARANTIE. LAGE PRIJZEN.
op LEIDÜ^N en HAARLEM en IJMUIDEN
over Bodegraven, Alfen, Koudekerk, Zoeterwoude, Leiden, Oegstgeest,
Sassenheim, Lisse, Hiilegom, Bennebroek, Heemstede,
Haarlem, IJmuiden.
GOEDEREN WORDEN AFGEHAALD. Beleed aanbevelend,
BLAUWE DRUIVEN
PERZIKEN
VERSCHE AARDBEIEN
KERSEN
AALBESSEN
FRAMBOZEN
PRÜIMEN
SINAASAPPELEN
CITROENEN
TAFELPEREN
TAFELAPPELEN
BANANEN
TOMATEN
MELOENEN
VRUCHTEN IN GLAS EN BLIK
LANGE TIENDEWEO 27
Firma Wad. A. Rlalvald.
TELEF. Si®
Zij zijn opgekomen met den bloei
Btad, hebben dezen bevorderdde nieuw*
tijd beeft haar, als zooveel wat uit liet ver- j
leden nog gespaard waa gebleven, belaagd;
al braak heeft haai bedreigd, maar de be-
schermende hand van meerderen die waarde
weten in de historie, en die steeds op de
bfes stonden en staan voor het behoud van
deze histonach-cultureele bouwwerken, die
den trots van onze geheele bevolking moes
ten uitmaken, heeft weten te voorkomen
dat zij onder den hamer van den slooper
vielen en tlian8 nog na-gjeuwen voorbeel
den van liefde voor hun, woonstad zijn,
waarvan onze^voorouder» (getuigenis afleg
den in Je 'bouwwerken die zij tot stand
braohteJ
Wil het tegenwoordige geslacht dpz© over-
blijfselen van iKjuwkutikt uit vroeger
eeuwen evenwel naar waarde weten te
schatten, dan dient het de geschiedenis
daarvan tö kenfn. Het doel van den
schrijver dezer regelen is dan ook thans
ineer spooiaal op die bouwwerken de aan*
daqlit van zijn med «-ingezetenen over te
brengen en hen in kt»te trekkei> den oor
sprong en de. geschiedenis van de visah-
banken zooals «4 m den volksmond wor-
nd. nvede te deelen. Hij doet dit
hand van een rapport, door den
ienten archivaris deze} stad,
wijlen Dr. E A. Kesper m 1902 aan den
gemeenteraad uitgebracht, toen vermeende
bouwvalliglkeid van een der hallen voor een
drietal ingezetenen dezer gemeen teaanlei
ding was den Raad kort en bondig te ver
zoeken tot afbraak over te gaan, welk ver
zoek zij motiveerden als volgt:
le. afdoende hostelling groote uitgaven
zou veroorzaken
Ze. volgen» „dezkuhdagen" d© bouwkun
dige waarde van weinig of geen beteekenis
«as.
3e. de bouw uit een oogpunt van alge-
Ti een nut volkomen doelloos ,was.
WaaTlijk wanneer dez© argumentatie juist
ware geweest, motieven te over om een
doodvonnis te vellen over datgene wat de
eeuwen door de trots van onze nijvere,
kunstzinnige bevolking was geweest.
Welke historische bijzonderheden zijn nu
omtrent °nze vischbanken, waarvan die
nan de Hooge Gouwe ook wel als Koren
beurs is aangeduid, waarover straks meer.
Reed» in dev eerste helft deir 15de eeuw
werd hier ter plaatse aan weerszijden van
d« Gouwe de aangevoerde visch 'er markt
gebracht. Beide marktplaatsen waren door
een l*ug, de Vischbrug. verbonden «n
vormden dus thin of meer eén geheel. Elk
dezer marktpiaatseri had evenwél haar bij
zondere bestemming. Op de plaats waar
'thans nog steeds, zij hej ook minder ge
régeld. visch tier markt wordt gebracht,
stonden de „stallen" of ..banken" van de
vischverkoopers. die burgers der stad wa-
T«*n; aan de overzijde, dys op het terrein,
later voor Korenbeurs, nu voor bloemenver
koop aangewezen, die welke vopr de „vreem
de luden" hestemti waren. Dit marktterrein
werd dan ook dik wij lfe de „vreemde" visc-h-
markt genoemd.
Bewijzen de stadsrekeningen van 1438.
1444 en 1458 Teeds bet bestaan van de
Visehmarkt en de Vischbrug tér plaatse,
een keur van hel jaar 1490 toont ten duide
lijkste aan uat onderscheid werd gemaakt
tusschen viscu vei koopeis uit eigen stad en
van daar buiten.
Deze keur luidt:
„Van die stallen up die vreem
de Viaiuarct."
„item, dat aiie clie vreemde luddn die
„met vis ter marot tomen, sullen staen an
„die ander ade van der Goude, wair sd
„willen, daor die stede hem die stallen heb-
„bun doen maliën, up die boeten van XII
„ach. mei nyement en moet up di£ visbrug-
„ge staen, uul gheeiue bande goet up dier
„zelfe boeten."
•Ook in latei tijden Inlijft de vreemde
Visehmarkt lner gevestigdAzooals b.v. bhjat
uit een keur van 23 Juni 1675, die bepaalde,
dat (ie plaats der vischverkoopers zou zijn:
„de borgers opte noortzijde van de Viseh
markt voir 't huijs van Andries Boot, en
de vreemde ofte huyaluyden in de stallen
aan de zuytzijde van. desedve Viaclimai-ct."
Aan dezt in 1725 opnieflw afgekondigde
keur werd gedurende d6 geheele 18e eeuw
■.ie liaud gehouden en zelfs nog in 1810 (Zie
net Kamerboek) spreekt men van: „de
beide Vischmaikten, staande Ier wedersijde
van de Gouwe."
Of nu de „stallen" van ue Visehmarkt
in de 15e eeuw overdekt waren, ib met met
zekerheid te zeggen, wel dat dit in 1585 niet
bet geval was. üp een plattegrond der stad
van iaatsgeiioenid jaar toali vindt men geen
overdekte markten aangegeven. Wèl komt
op deze Wekenmg ter plaatse een bouw
werk voor van vorm en omvang als het
tegenwoordige nog bestaande huisje ten
westen van de Hal aan de noordzijde der
Gouwe. Waarschijnlijk was en is dit een
overblijfsel van de oude Vischkapel of van
een Jfcijnsliuisjede plaats waai" de ontr
vungef der v$or het gebruik dei visehmarkt
verschuldigde rechten zetelde.
Waren dus in 1585 de Visehmiftkten niet
overbid in 1612 ^men zie den plattegrond
van/lat'iaar) is dit wèl het geval."
lh de stadsrekening van 1588 komt ver
der een post voor waaruit blijkt dat in dat
jaar aan iemand een som van f 15.— werd
betaald. ,.vuyt »aeckö dat ayn kelder endc i
huysinge van der stede wlgen geoccupeert
geweest mette materialen van de visdi-
markt en<1e vischbrugge middeltyt die ge-
moeckt werden".
De rekeningen over 1585—1586 en 1588—
1612 bevatten geen posten op dey bouw van
de vischmaikten o.a. betrekking hebbende
en du* ligt de conclusie voor de hand, dat
deze in haai tegenwoordigen vorm zijn ge
bouwd in het jaar 1587. Helaas is deze
stadsrekening niet bewaard gebleven, ter
wijl de verdere beschikbare archivalia ook
mets omtrent den bouw bevatten.
vraag, wié de bouwmeester is geweest,
daiPWel hoeveel uit de gemeeue kas aan
dezen bouw te ten laste gele^l, zal dus wel
onbeantwoord mpeten blijveJ
de Vischbrug vernieuwd en
:n de gebouwtjes belangrijke
uitgevoerd, o.m. dit blijkt
uit de fabricage rollen van dat jaar werd
de lei-bedekking geheel vernieuwd.
In 1706 werden wederom groote uitgaven
voor het herstellen der hallen gedaan en
werden nieuwe basementen onder de ko
lommen aangebracht.
De Vischbrug werd in 1872 ten gerieve
van de scheepvaart afgebroken en de band,
die de beide markten meer dan 400 jjiar
had verboncten. dus verbroken.
Ik merkte hiervoj-ên reeds op, dat de haf
aan de zuidzijde van de Gouwe ook aange
duid is geworden als zijnde de Korenbeurs.
De vraag rijst wal hiertoe aanljidinfe
kan zijn geweest. t
Vóór 1697 had Gouda geen feiteh/ke Ko
renbeurs. Ten tijde van den grootsten bioei
van den korenhandel. die samenging met
dien vap d© bierfabrioage. werd een koren
markt gehoudgn op de Haven, tusschen
de Nood-Gojjs- en St. Jansbroggen. Dezo
laatste brug bestaat niet meer, maar was
geleuen vóór de Molenwerf. De nieuwe
vaste—brug over de im&kere Sluis, is er
eenige jaren geleden naar genoemd
Dat korenhandel vroeger tijden op db
Haven plaats vond, blijkt uit een keur van
omstreeks 1490
In 1697 echtertoen de korenhandel wei
nig meer heteekende. maar men pogingen
uuDCiui>nuuiu ui
In 1676 Ml
werden o^^pin
herstellingen uit
Wat evenwel wèl meerdere en betere
marktruimte vqgcg in 'den loop der tijden,
was de boteriiandel en tegen het mi^en
der 19e eeuw werd hiervoor dan ook d© oor
spronkelijke korenbeurs en de daarachter
gelegen' vleeechhai bestemd- Voor koren
beurs werd toen aangewezen de vroegere
„vreemde visehmarkt".
De vraag werpt zich evenwel op of deze
vischhal wel ooit voor korenbeurs is ge
bruikt. Immers toen in liet jaar 1851 even
ais in de twefe voorafgaande jaren bij den
Gemeenteraad allerlei plannen werden ter
"latei gebracht om den graanhandel t© her
stellen, sprak één van de voorstellers van
de „z.g. Korenbeurs of oude Vischmarki^
aan de Gouwe."
Dit is in korte trekken de historie van
dezo twee, uit hiBtorisch-archi tec tonisch
opzicht zoo belangrijke gebouwen ter weers
zijden van de Gouwe. Zij hebben den
des tijds doorstaan eu prijken n<
in hun oude schoonheid.
Ik maakt© reeds melding van een aanval
op hun voortbestaan in 1902 gedaan. Geluk
kig is de Goudsche Vroedschap met op. het
verzoek tot amotie ingegaan, nadat Burge
meester en Wethouders als hun meening
hadden doen kennén dat zij hiertoe geen
termen aanwezig achtten en de Besturen
van dei\ Nederlandschen Oudheidkundigen
Bond en de Maatschappij tot Bevordering
der Bouwkunst hiertegen ernstig hadden
geprotesteerd.
Beide vereemgingen wezen er uitdrukke
lijk op dat amotie het schilderachtig geheel
zou verbreken en efen zeer aantrekkelijk
stadsgezicht zou doen.verloren gaan en nie
mand minder dan wijlen Victor de Steurs
sprak de hoop uit dat men 'deze gebouwtjes,
herkomstig uit den besten tijd onzer renais
sance, met zou rernietigeh, „al war© het
fcleehts om de steeds in ruime mat© ver
leende ondersteuiyng van de Rogeenng in:
zake de Groot© Nerk-restauratie niet in ge
vaar te brengen j Hij zou toch!, zoo schrijft
hij „de eerste éijn om aan de Kamer t©
zeggen dat eejff stad die zuHc een vandalis
me pleegt, niet verdient geholpen te worden
in haar Kerkgebouw".
Moge dit laatste ook thans nog een waar
schuwing zijn voor hen die met negatie van
wat in de historische gebouwen onzer stad
leeft, al wat no'g van ons stedeschoon uit
vroeger eeuwen is overgebleven met een
enkele pennestreek zouden willen wegvagen.
Ook onze tegenwoordige cultuur eischt
behoud en eerbiediging van datgene wat
onze voorouders hebben gewrocht.
1)« hal aan de noordzijde 'vbrvult nog
steeds de taak. waartoe zij in het grijze ver
leden ia bestemd geworden die aan d© zuid
zijde. na waarschijnlijk tot den graanhan
del bestemd te zijn geweest, verleent thans
hospitaliteit aan de bloemenverkoopdrs.
In, vroeger dagen schonk men elkander
bij festijnen of heuglijke gebeurtenissen
visch of wildthans „zegt" meai het meest-
'ni met bloemen.
Zoo heeft ook de oude „vreemde viseh
markt" wat bestemming betreft, zioh aan
den tegenwoordigen tijd aangepakt. -
Moge zij met haar zustel van ovejr het
water en met den grijzen St. Jan alrf ach
tergrond, nog vele eeuwen blijven vormen
één van de iwelnig overgebleven .juweeltjes
hoon'van bet oude Ter Gouw
Inzet van den komenden strijd, die wel-
i Cosgravé I
medestrij- I
de stad, niet} alléén van pijpen enkaas,
maar in de eerste plaats d^stad waar de
kunst in zijn vele» onderscheidingen haar
hoogtij viert in de heerlijk© glasschilderin
gen van de onovertroffen Gebr. Crabeth.
Gouda hepft reeds»zeer veel van haar
oude schoonheid moeten inboeten^late een
iedeT zorgdragen dat niet nog meef verforen
ga!! Dit is dure burgerplichtH
Gouda. Augustus Ï933 'i
G. i
POT.
PLAATS VOORAL UW
KLEINE ADVERTENTIES
van
betreffende
1 in «nze
t 1—8 regels 1.—.
BUREAU: MARKT 31
groep, de pariij
der streng© disc
lijk één onwrikb
waareohijnhjk o
het onmiskenbai
internationale
Men bphoeft f
slaartf wat de
e meaning van
Losse bladen uit het Dagboek
Oan een Gouwenaar.
„Bestijg den t^ein nooit zonder uw
valies met droomen
Oan vindt ge in elke stad behoor-
Hik onderkomen.
ÉJan van Mijlen.
is.
nue-maand. Bijna
d zijner inwoning
'Uenijk oj figuur-
ajs aan hel zeestrand, in de bosscnen, of
n liet bergland op. ver van zijn werk-
m ing verwijderd, geniet hij van zijn vnj-
neia en heeft de uiuste geaurende eenigt
uagen o) weken een vrij en onafhankelijk
mensch te zijn, die naar verkiezing doet
en iaat wat Inj wil.
Ou is de ideale voorstelling van hef
vacantiegenoegen. Dit ideaal kan ook
verwezenlijkt worden, maar het behoudt
iets wisselvalligs en zijn verwezenlpking
hangt van zeer veie factoren af, facturen,
die wij met altijd zelve kunnen dwingen.
ik, geachte lezers, heb reeds mijn va-
cantie genoten, ik deed dat niet in de
maand Augustus, en dat opzettelijk, want
ik nam nuj voor mijne stadgenooten, die
met duf genoegen smaakten, juist in deze
maand een hart onder de riem, of zooals
ge wilt, een riem onder het hart te stekenI
Uij uan, die gedwongen zijt deze stad
niet te verlaten, gij, die gedwongen zijl
Zondag, 13 Augustus van dit I uw arbeid op de zelfde ononderbroken
18 met aiieen de ver- Wyze VOort te zetten, tot U richt ik het
woord I 4
Allereerst, een vacantie, die niet is een
verademing ncf een arbeidüperiodeis
geen vacantie.
uij weet, aat ik een zeer ambitieus, een
weiKzaam bigger ben, voor mij, noch
voor u, gelart\ waarschuwend woordu
ivtaar aourvoelt, zoo gij kunt, de gewe
tenstwijfel, die mij besprong, toen ik wei
nige dagen mijn boekhouder Jacobus Ko
perwiek, wiens ijver en stiptheid verkeer
de in lamlendigheid, wien ik het epitheet,
de toenaam van luie vlerk niet mag ont
houden, toén k hem, een prettige vacan
tie toewenschtel
Mijn vriend, gij kent hem Lucas Longa-
rita; de krijgsman op non actief, liep de
vi erdmagsche afstpndsmarsch; thans
doorkruist hij op het rijwiel de" Vetuwe.
Meent gij, dat hij, wiens p'aarsthe schedel
hem nauwelijks totfsieraad strekt, een
zelfde genoegen smaakt, als stoere wer
kers en zwoegers, als gij en ik ongetwij
feld zijn, wellicHt zouden smaken?
Maar gij kunt opmerken: dit zijn uit
zonderingsgevallen.
Zeker geachte lezersmaar gelooft ge,
dat als gij vacantie naamt, dat gij gewis
u zoudt ontspannen? Sprak ik niet van
onzekere factoren en wan eert genoegen,
dat u „wellicht" deelachtig zou worden?
Ofh, denkt aan den jongen huisvader,
die zijn vacüntie bij zijlt schoonmama
doorbracht met de waonzinnige zeker
heid, dat het einde, van zijne logeer-
periodfsamenviel met het eifide van zijn
vacantie. Denkï aan'den plichtgetrouwen
politieagent, die met vrouw en negen kin-
buigerooriog I (jeren ging kampeerèn op de Mookerhei-
h va° 06 1 Je en die, nadat hij zes dagen een
schroeiende hittegolf had getrotseerd, <J,e
zevende dag, toen hij in een loofbosch
verkoeling zocht, werd geverbaliseerd.
Denkt ook aan de jonge dÜirie,*die t
een reisvereeniging naar Venetië ging eti
die gerepatrieerd, hatlr'verloving met eerf
gebeente-ambtenaar met premie-vrij^pen-
sioen bruusk verbrak, omdat zij te innig
in de 'oogeruiian een ejeganlen gondelier
had geschouwd. L
Gelooft mij, slechts ]zij„ die kunne va
cantie benutten zoo, fifth zij tot zich zelf
inlteeren; zij, die, naast bntspanning ook
een innerlijken vrede nastreven, genieten
van haar. Maar ^slechts weinigen vermo
gen dit!
Ten sloltte, ik weet tiet, gij zult opma
ken: Gij Sijbrand Bottelaarkunt oolijk
praten, maar gij jjelf gingt reeds op va
cantie h
Geachte lezers, inderdaad, maar ge
looft mij, de genoegens, die ik vond in
deze vacantief uk hOop oprechtelijk hen
een volgend jaar te boven gekomvm te
ztjn. -
Ik heb 'gezegd.
jaar, za
werving van de heerschappij in Ierland,
maar omvat tevens de toevoeging van het
Oranje-getinte Ulster aan den Iersohen Vrij
staat.
Hoewel de Valera in Februari van het
jaar 1932 op volkomen wettige wijze en met
een Bterke meerderheid in liet parlement
aan de Regeering is gekomen', hebben zijn
tanders, onder leidinjf van den vroe-
president, Ubsgrav^, in \vien de öinn-
feinbeiweiging is verpersoonlijkt, nimmer
den strijd, opgegeven.
Kn liet noodlot voor d© Valera wU, dat
dg oppositie onder aanvoering va
nu onverwachts' een machtigen
der heeft gevonden in de doqy O'Duffy ge
stichte Nationale ^Garde, ook wel Biauw
hemden gelieeten. Zelfs
zeggen, dat het reeds' zoover gekomen is,
dat de leiding der oppositie van üosgrave s
handen in die vam O'Duffy is overgegaan.
Vergelijking met Duitschland.
Thans speojt zich in Ierland'ongeveer het
zelfde af, wat nog met zoo lailg geleden in
Dmtsciiland is getchied. Aan dg» parlemen-'
lliire burgerlijke oppositie,
fan Hugenberg, ontglipte de leiding, die
kwam in handdh van een ifinancieel en par-
leméRtoir veel zwakkere
Maar
stond on- I
daardoor werke- I
stynd geestelijk I
en had ,door I
karakter een f
el de vergelijking' tus- I
lieden en Duitschland I
it^ de strijd om de macht I
«1 l
heeft mets te ma-
•en op, want de
de Valera eenerzijds e£ üosgrav®
met O'Duffy
ken met het grijpen naar d© maoht, hetzij
door het marxisn*). hetaij door het npAio
naal-atocialisme.
ln -Ierland w de
met8' andera d%n een nieuwe phase? va^i de
leedtj bijna duizend jaar ouden ouderlingen
strijd, di© Ierland verteent en langzaam ten
gronde richt, ciujjgarbuiten met dat al Ier
land toch metJJdiijnt te'kunnen leven.
Zjj eischen: Ulster bü IerlanJ.
In wezen gaan de allerverste eischen van
O'Duffy en vap het hem vertegenwoor
digde lersche fascism© vrijwel parallel met
hetgeen de Valera in den lerschen Vrij
staat wil béid ken. Beid© partneiy wenschen
eendrachtig, dalf Ulster zioh ^weer bij den
lersohèn Vrijstaat zal aansluiten Ey <|§n
'natuurlijk met pp de bays van de door
Lloyd George m 1919 geschapen Home-rule-
wétgeving, maar op de gansch ander^ basis
van een voflkon.en onderwerwng van Bel
fast aan-Dublin, zoodat dus ulster eenv be
scheiden en onderhoorig deel van den Ier-
ach<yr Vrijstaat zal vormen.
Beid© partijen ziji^fhet er ook oilfer eens
dat de nieuwe grootere lersche Vrijstaat
zal 'moeten blijven een onafhankelijk
zelfstandig onderdeel van het Britsche Wfr
reldrijk.
Men bphoeft or evenwel geen geloof aan
de couranten in Ierland, die
de Valera lanceeren, gelie
ven te vertellen, als zoude generaal O'Duffy
"en zijn fascistische troepen'aanhangers zijn
van en in Engeland» in verband staan^met
de Engelsche fascisten onder Sir Mos|ey;
Die bladen /dichten dan O'Duffy het voor-*
toe, df^ des© met Sir Mosley aan
den njpuwen grooterep lerschen. Vrijstaat-J
de onafhankelijkheid van Engeland zou wil-
De vraag rijst 'derhalve, waarom
verbitterde broedertwist, op Zondag, den
13den Augustus van dit jaar, tot een uitbar
sting moet komen, als er toch in wezen zoo
weinig onderscheid in het streven der beide
leider8 bestaat? Zal in 1933 de bpenlijke
oorlog weer ontbranden, die in de jaren
tusschen 1916 en 1923 Ierl&nd welhaast te
gronde heeft gericfvbP
Omwenteling noodzakelijk
De beslissing van deze vragen liaMn ham-
den van den perpoon vaii den tegenwoordi
gen President van den Terschen Vrijstaat.
,Eamoni d© Valera, vroeger hoogleeraar in
de wiskundige vakken, miyir tevens al vele
tientallen jaren eigenlijk beroeps-.revolütio-
nair. Want het wil oiig voorkomen, dat de
Valera maar niet kan in%ien; dat alleen
een omwenteling een overgang kan téweag
brengen naar een/nieuwen, meer*stabielen
toestand in leriaiid. Evenals bij klaarblij
kelijk niet vil erkennen, dat èen voortdu-
rende revolutie Ierland moet doemen tot
geestelijke, politieke en economische on
vruchtbaarheid. Zoowel in Italië, als in
Duitschland* heeft men spoedig ingezien,
waaitoe een onafgebroken revolutie moept
leiden. JVten lcan /#Duffy de eikepning naet
onthouden, dat Hij bij l^uss^ini en Hitler
te school is gegaan. ^Maar aan de Valera
zijn d© lessen der geschiedenis voorbij ge
gaan, zonder' dat hij er eenige leering uit
beeft mogen trekken. Uf hij aan de macht
is, dan wel rti de oppositil steeds zal de
Valera naaf wapengeweld grijpen, nooit zal
hij'tevreden zijn. wanneer er niet hier'of
daar in den lerschen Vrijstaat wordt ge
schoten. Men kan op dit oogenblik nóg
moeilijk voorspellen, wien de' zege op den
komenden Zondag zal be^cKoreh zijn. Maar