i
WAT U ZOEKT
hebben wij
ZIJDEN
POLOHEHID
Frans van Camp
Fl. B. II
WI1DSTRAAT 41
Het volmaakte
ONZE OPRUIMING
umm m
Een Regentendagboek uit de 18e eeuw.
Medisch Praatje
Damrubriek.
i m m, i a_
m mjÊLÉ
éj wrm I
Sluit prachtig, staat véél
mooier, kan steeds
gedragen worden
In de mooiste kleuren
bij de bekende
IYoor LIPS' Brandkasten en Slotenfabriek I
(HET H,S®M-vThTe JOODSCHE INVALIDE
U Nw. ACHTERGR. 98, AMSTERDAM)
v"Tfc® t0"
Veilige en Economische ..vergadering met- d Hr Speelman Bnr-
legging van Uw Kas- en Spaargelden. 1 "lerneeateI, Hoeve Adjttnct Brandwyk
i xLvn.
„5 January 1773 In 't harthuya tref-
„felyk onthaalt
Dit was de jaarlyksche maaltyd, die op
- <ion avond vóór Driekoningen aan de Goud
sche hoogwaardigheidabekleeders op kosten
v.in de stad werd aangeboden.
„12 January Gereyst na de Dagvaart
„met den Heer Burgemeester van der
„Hoeve Adjunct W v d Hpeve en Raad
„Pensionaria .Mr G v Brandwyck
Oom van der Hoeve en zyn naar hem
vernoemde, neef gingen tezamen als afge
vaardigden van Gouda naar de zitting van
dc Staten van Holland en West-Friesland
in den Haag.
„19 Mey vroedschap
„Burgemeesters geven kennis dat de
„Jfffreuw de Gast haar affscheit ge
draagt hebbe als Mademoiselle met 1
„November 1773, versoeke authorisatie
„(machtiging) om na andere om te zien,
„btö provisie (voorloopig) geaccordeerd
„toegestaan) by incompletie (in een on
voltallige vergadering)
Uit het vroedschapsboek blijkt, dat Ma-
Ha Johanna en Elisabeth de Gast „waar
nemende het Fransche Jufferschool binnen
defso Stad, hadden versogt haar dimlssie
(optslag) en ontslag met le November dee-
ses Jaars".
üooals uit de benaming „Mademoiselle"
blykt, was het in den tyd van de Republiek
geVrtik om het personeel van de zooge
naamde Fransche scholen de Fransche titu
latuur te geven. Dit gebruik is misschien
feèfcSe nu nog niet geheel uitgestorven. Vóór
ongeveer twintig jaar werd bijvoorbeeld in
filburg het hoofd van een M.U.L.O. school
nqg met „monsieur" aangesproken.
en 7 July Ge viert het Laken dra
aiers byeenkomst tusBchen de 10 groote
„pteeden om te verhandelen tot nut 'van
„die faibriek (dat bedryf), zynde om de
„4 Jaaren in ieder Stad dus om de 40
„Jfoare; werdende door de Stad 2 dagen
„Jffoper (stevig) getracteerd de eerste
,4kg in vleesch en 2e dag in Vis
van Dord Niemand
Haerlem
Delft
Leyden
Amsterdam
Gouda Claes van Mechelen en
Jan Justus van Weede
Rotterdam
Alkmaar
Enkhuyse
Hoorn
„En wegens de regeering daar pre-
„sent geweest Mr Alb v d Burch Presi-
ydflnt Burgemeester Mr N Teyssen W
0 d Ho<yfe Mr C N Plemper van Bree
,31r H v Eyck Mr B Jongkint adv: H v
Eyck, Jan van der Burch en Alb: v d
Burch
Reeds in de maand Juli van het jaar 1637
.vraren de dekens en hoofdlieden van de
iakenbereidersgilden van Amsterdam, Delft,
ÜQUtJa, Hnarlem, Leiden en Rotterdam eem-
ge malen bijeengekomen om te beraadslagen
over de mogelijkheid om gezamenlijk op te
ti eden tegen de arbeiders, die na verbre
ding van hun arbeidscontract naar andere
steden vertrokken om daar werk te zoeken.
Die bijeenkomsten waren zeer waarschijnlijk
het direct gevolg geweest van een mislukte
vverkstaking onder de „lakenbereydersgas-
tep" te Leiden, die twee maanden tevoren
had plaats gehad. Een organisatie van de
patroons kwam echter nog niet tot stand.
In 1638 brak weer een staking uit,
nu te Amsterdam. De verschillende ste
delijke regeeringen wendden zich daar
op tot de Staten van Holland en West-
Friesland met het verzoek een pla-
kaat, „dienende tot rust ende vrede mits-
gaders de laeckeribereyders gasten" uit te
vaardigen. De patroons ondersteunden dat
verzoek en boden voor het gemak aan de
Staten een model van zoo'nplakaat aan.
De Staten voldeden aan dat verzoek en een
plakaat tegen de „lackenbereyders gasten"
kwam tot stand. Hierin werden voorschrif
ten gegeven, die by het aannemen van
.•reemde arbeiders moesten worden nage
komen. Verder werd er in bepaald, dat in
geval van muiterij in een van de Holland-
sche steden, de overlieden van de andere
stedefl daar konden worden bijeengeroepen
en dat zij gehouden waren alsdan te ver
schijnen. Onder muiterij werd verstaan
werkstaking of bedreiging met werkstaking.
Hoewel er na de uitvaardiging van dat
plakaat nog verschillende loonbewegingen
en werkstakingen plaats vondten, werd in
geèli van deze gevallen een bijeenkomst
.sa de verschillende gilden in de desbetref-
reude stad gehouden. Wel werden de vak-
genooten in de andere steden gewaarschuwd
om de stakers niet in dienst te nemen.
Daartoe -werd een lyst van die stakers langs
■le hierboven genoemde steden en Dordrecht,
Ukmaar, Hoorn en Enkhuizen gezonden.
De groote werkstaking in Leiden in 1643
bracht de patroons nog dichter bij elkaar;
de Lsidsche lakenbereiders riepen overeen
komstig het plakaat van 1638 de vertegen
woordigers van de gilden uit de andere
stsdën op orrtéin Leiden te verschijnen. Op
die vorgadering kwamen verschillende on
derwerpen aan de orde. In de eerste plaats
d wijze van het in dienst nemen van ar
beiders en in de tweede plaats de loon
regeling. Als laatste punt kwam in behan
deling een tweejaarlijksche byeenkomst. Er
werd besloten, dat telkens om de twee jaar
in Jyli een vergadering zou worden ge
houden, waarin alle voorkomende kwesties
betreffende de lakenbereiding gezamenlijk
zouden worden behandeld. De gilden van
de verschillende steden zouden ieder op hun
beurt de vertegenwoordigers van de andere
gilden oproepen. Dit zou geschieden in volg
orde van den rang hunner stad. De eerste
vergadering zou in 1645 in Dordrecht wor
den gehouden.
Dit besluit was de grondslag van de be
kende bijeenkomsten der Hollandsche laken
bereiders en lakenkoopers, of zooals zy ook
wel genoemd werden, de „droogscheerders
synoden die anderhalve eeuw lang hebben
plaats gevonden, tot het jaar 1737 om de
twee en daarna tot 1793 om de vier jaar.
In de vergadering van 1643 waren Gouda
en Enkhuizen niet aanwezig, zy hebben
echter wel steeds aan de bijeenkomsten na
1643 deelgenomen.
Hoewel de vergaderingen oorspronkelijk
m hoofdzaak tegen de arbeiders waren ge
richt, hebben zy, nadat de lakennijverheid
m het jaar 1672 haar hoogtepunt had over
schreden, langzamerhand een geheel ander
karakter gekregen. De eigenlijke vakbelan
gen kwamen naar voren. En toen tenslotte
de industrie was gaan kwijnen, werd op
die vergaderingen in hoofdzaak gesproken
over de middelen om het bedryf weer op
te heffen. In de tweede helft van de acht
tiende eeuw hadden die vergaderingen hun
beteekenis byna geheel verloren. De dekens
en overlieden van Leiden en Delft bijvoor
beeld konden niet meer worden beschouwd
als de vertegenwoordigers van hun gilden,
aangezien de grootste fabrikanten hun la
kens niet meer in die steden, maar wegens
de lagere loonen in Brabant lieten scheren.
Het belang van de geregelde samenkomsten
verviel; van de eene fctad na de andere
bleven de vertegenwoq|digers weg, hetzij
wegens de opheffing van het gilde, hetzij
wegens den achteruitgang van de stedelijke
industrie. In 1793 is de laatste vergadering
gehouden; de organisatie is daarna onge
merkt teniet gegaan.
Een en ander vindt men uitvoerig be
schreven in de „Bescheiden betreffende de
pre ciale organisatie der Hoilandsche La-
kenoereiders", uitgegeven door Prof. Mr. N.
W. Posthumus in de werken gepubliceerd
door het Historisch Genootschap, gevestigd
te Utrecht.
Willem van der Hoeve teekent in zijn
dagboek eenigp bijzonderheden aan over de
vergadering, die in 1T73 werd gehouden.
Het was de zesde en laatste Goudsche bij
eenkomst, nadat daaraan vergaderingen
in 1656, 1675, 1695, 1715 en 1736 waren
voorafgegaan.
Zooals steeds werden die feestelijkheden
geruimen tyd van te voren voorbereid. Uit
het kamerboek van 1773 blykt, dat op „19
Mey 1773 ter kamer (burgemeesterskamer)
zyn gecompareert (verschenen) Klaas van
Meohelen en jacob justus van Weede Dee-
kenen van het Laketlbereiders Gilde binnen
deese Stad kennisse gevende dat nadien dit
jaar de tourbeurte deezer Stad in viel om-
me alhier te houden de vierjaarige vergade
ring der Leden van de Lakenbereiderye der
tien Groote Steden van Holland en West
vriesland, zy reeds, ingeivolge de mondelinge
last (opdracht), aan hun, als Gecommjt-
teerders (afgevaardigden) door Heeren Bur-
gemeesteren gegeven, op de laastgehouden
Vergadering te Amsterdam [in 1769] de
respective Leden tegens dit jaar tot het
bywoonen der vergadering alhier hadden ge-
inviteert". De „deekenen" verzochten „wij
ders (bovendien) permissie te mogen heb
ben omme de voorszegde vergadering vol
gens gewoonte te beschrijven (byeen te
roepen), mitsgaders te mogen wee ten de
tyd wanneer en de plaats binnen deese Stad
alwaar Haar Edele Groot Achtbare zouden
goedvinden dat de meergenoemde Vergade
ring wierde gehouden. „Haar Edele Groot
Achtbare" vonden goed en verstonden aan
de „voornoemde Deekenen te permitteeren
de voorszegde vergadering van de Laken-
bereidinge te beschryven tegens den 6 July
eerstkomende in St. joris Doelen binnen
deese Stad". Verder wezen zy Mr.^ Hubert
van Eyck, een van de drie stadssecretaris
sen, aan „tot het assisteeren by de besoig-
nes (werkzaamheden) der gemelde verga
dering, als meede omme tot het houden van
de zelve het nodige te doen in gereedheyd
brengen, gelyk omme te bezorgen (zorgen
voor) de Maaltyden, welke aan de Leden
der meergemelde Vergadering als gewoon-
lyk zullen wórden gegeven".
Zooals men ziet, speelden de „Maaltijden"
reeds vooy de vergadering een belangrijke
rol.
In het „Stadsregistêr" vindt men een
„Memorie weegens de vierjarige vergade
ring der Leeden van de Lakenbereideryen"
en een „Verbaal (verslag) van 't Geresol
veerde *op de Vergadering (hetgeen op die
vergadering was besloten)". In die „Memo
rie" vindt men nauwkeurig verhaald, wat
aan de vergadering zelf is voorafgegaan^
Daaruit blijkt, dat de secretaris van Eyclf
had „doen maken en beraamt de plans v«ii
de twee maaltijden, waar op de Gecommit-
teerdens (afgevaardigden) tot de meerge
melde Vergadering zouden worden vergast,
na alvorens dezelve plans ter kamer van
Heeren Burgemeesteren vertoond te heb
ben".
Dat de burgemeesters inzage van die
„plans" wilden hebben sprak vanzelf. Ver-
schillende Goudsche overheidspersonen zou
den immers aan den maaltyd deelnemen en
het zou zonde en jammer zyn geweest, wan
neer spijzen zouden worden opgediend,- die
niet naar hun smaak waren.
De secretaris van Eyck bestemde de
„Groote Agterkamer in Stads Doelen tot
vergaderkamer". In die kamer werd „ge
steld een Lange tafel overdekt met een
groen Laken kleed, beide gemaakt en ge
bruikt by gelegenheid van het Fransche
I belegging van Uw Kas- en Spaargelden.
1 j Spaarbank 8
GEMEENTE Giro-, Stortings-) 2.52
en Ophaaldienst,
GOUWE 2 - GOUDA.
-t
SynoduB in den Jaere 1772". Om de tafel
kwamt^ 22 stoelen, waarvan „een aèn het
einde Jly de schoorsteen met een Kussen om
te diefen voor den praeses des Vergade
ring". Voor iedere stoel werd op de tafels
gelegd een vel papier en een pen „gelijk ook
daar op zyn gesteld vyf Inktkokers en vier
zandbakjes, die daer toe van het Stadhuyi
genomen waren". Voor het houden van de
maaltijden werd de „Krygsraadkamer" in
gereedheid gebracht.
Op den heugelyken „dingsdag den 6 July
1773" werd de „Secretaris van Eyck des
morgens ten half negen Uuren door d<
Oudsten Clercq ter Secretarye verseld van
een Stads Bode van desselfs huys afge
haald". Mr. van Eyck begaf zich daarna
naar de „voorgemelde Groote agterkamer",
alwaar de afgevaardigden reeds byeen wa
ren gekomen. Hy nam vervofgens, „nadat de
klok negen Uuren was geslagen Zyn plaats
op de Stoel met het Kussen aan het hoger
einde van de Tafel als Preeses der Verga
dering aan de Linker Zyde naast Zig heb
bende den voornoemden Clercq ter Secreta
rye". Vervolgens namen de afgevaardigden
aan de rechterhand van de secretaris plaats
volgens den rang van de stad. Er werd al-
leen voor Gouda op dezen regel inbreuk ge
maakt; de Goudsche afgevaardigden kwa
men ditmaal eerst. Daarna werden de ge
loofsbrieven van d.e afgevaardigden en de
notulen van de voorgaande vergadering in
Amsterdam voorgelezen en kwam de agen
da aan de orde. De eigenlijke vergadering
was snel beëindigd, want in de „Memorie'!
staat vermeld, dat de „vergadering tot des
anderen daags 's morgens ten tien Uuren
is gescheyden, na dat de Leeden alvorens
door den Secretaris van Eyck van Weegens
Heeren Burgemeesteren tegens half drie
Uuren in den Doelen ter Maaltyd waren
genodigt". Tot het „bywoonen der Maal
tyden waren uit Burgemeesterskamer ge-
committeert (afgevaardigd) de Heeren Mr
Aelbrecht van der Burch en de gemelde Se
cretaris van Eyck, welke Heeren dan ook
aldaar de Honneurs weegens de Stad hebben
waargenomen, wordende bediend door vier
Bodens". De „Clercq" had na het „Scheid*
van de Vergadering" de notulen gemaakt;
„het Origineel Compromis (de eigenlijke
notulen) op een Zegel van 24 Stuyvers en
de Copien authenticq (officiëele afschrif
ten) voor de respective Leeden op een Ze
gel van 6 Stuyvers". Den volgenden morgen
werd de vergadering voortgezet op den
zelfden voet als den vorigen dag. Des mid
dags was er weer maaltijd en daarbij werd
door den Secretaris van Eyck aan de „Ge
committeerden^ (afgevaardigden) van ieder
Stad een Couie van het Compromis (de
r.otulen) ter hjmd gesteld". Waarschijnlijk
echter zal de belangstelling voor het menu
wel grooter zyn geweest dan voor het „com
promis".
Het „verbaal (verslag)" van hetgeen in
die vergadering was behandeld, laat duide
lijk zien, dat het met de lakenbereiding de
dood in de pot was. Er werd besloten, dat
men zioh zou houden aan hetgeen in Enk
huizen in 1749 en in de volgende vergade
ringen was afgesproken. Daarvoor was
eigenlijk geen vergadering noodig gefeest.
Het eenige nieuwe besluit, dat genomen
werd, was, dat aan de Oostindische Com
pagnie zou worden verzocht, dat de „Lake-
nen welke naar Nederlandsch Indien wer
den verzonden, zooveel mogelyk van de Fa-
bryequen, uit de Steeden van Holland en
Westvriesland mogten werden geemployeerd
(gebruikt), en geenzints buytenlandsche
Lakens". Wat verder werd behandeld, be
stond uit formaliteiten.
Van Sneer belang evenwel waren de maal
tyden,' waaraan beide keeren door onge
veer iyf en twintig personen werd deel
genomen.
In de rekening en verantwoording van
den „thesaurier-ontfanger" vindt men om
trent de kosten daarvan-de navolgende ver
melding:
„Betaald den Heere Mr Hubert van Eyck,
Secretaris dezer Stad eene Somme van
Agthonderd drie en veertig guldens vier
Stuivers, om daarmede te voldoen'Cornelis
Lunenburg S: Z: Castelein in St. Joris
Doelen (ƒ714,, 12„— over verteering ten
zynen huize gedaan by de Gecommitteer-
dens van de Lakenbereiders uit de respec
tive Steden) op den 6e en 7e July 1773, den
Heer Dirk Daniel de Kedts Houtman
ƒ113,, 4„over geleverde wynen en de
vier Stads Bodens voor 't oppassen
16>fmakende te zamen de bovenge
melde Somme van 1843,, 4„— op ordonnan
tie (volgens bétalingsmandaat) in dato 24e
Augustus 1773".
Ieder van de deelnemers had dus bij elk
van de beide maaltijden voor ongeveer zes-
tien gulden opgegeten en opgedronken,
De wijnleverancier de Kedts Houtman
was zelf lid van de vroedschap. Zooals men
weet, mogen gemeenteraadsleden tegeng
woordig noch direct noch indirect aan lie
gemeente leveren. ,In den tijd van de Repu
bliek had men dagrtegen geen bezwaar. Men
'beschouwde toen 'het lidmaatschap van de
vroedschap juist als een middel om aan het
laatje te komen.
,31 July Stille vroedschap
„Burgemeesteren geeven kennis dat zy
„op approbatie (onder nadere goedkeu-
„ringl hadden beroepen Juffrouw Mee-
„gert van Ysaelstein om kostschool voor
„Juffrouwen te houden, versogte hier op
„approbatie (goedkeuring) geaccordeert
„(toegestaan)
,31 Augustus Gereyst na S Hage Ter
„P ensionaris
I „10 September Uyt S Hage gerever-
„teert (teruggekeerd)
Ook het jaar 1773 was voor van der
Hoeve financiëel niet voordeelig geweest.
Hy was in totakl door zyn verschillende
stedelijke functies slechts ƒ2431411
ryker geworden.
Daartegenover stond, dat hij tengevolge
van zyn baantjes gratis een reeks fijne
diners had meegemaakt.
(Wordt vervolgd.)
Nadruk verboden. Dr. Mr. J. SMIT.
Beginnende aandoeningen van hart en
vaatstelsel.
In „Het Kompas" treffen wy het volgen,
de zeer interessante artikel aan van de hand
van Dr. M. Niemeyer, arts te Elinkwyk,
over beginnende aandoeningen van hart en
vaatstelsel.
By net ouder worden, zoo schrijft Dr.
Niemeyer, bemerkt men, dat 'alles niet n
zoo gaat, althans niet meer zoo vlot gaat,
als voorheen, en al helpt de verkregen rou
tine iemand over veel heen, men voelt toch,
dat men ouder wordt en dat het lichaam
zoo hier en daar teekenen van slijtage
om het zoo maar eens te noemen begint
te vertoonen. Men zal dat hebben te aan
vaarden, maar om alle verschijnselen van
niet meer volkomen fit te zijn op rekening
te schrijven van het ouder worden als zoo
danig, is toch niet verstandig, omdat er zoo
dikwijls beginsymptomen van een ziekte
proces onder schuilen, en het niet altijd di
reet mogelyk is, te onderscheiden, wat nu
physiologisch (normaal) en wat patholo
gisch (op ziekte berustend) is.
Ik wil, aldus vervolgt dr. N., in dit ver
band enkele groepen verschijnselen beschrij
ven, die in dit opzicht van beteekenis zijn.
Over de oorzaken dier verschijnselen en over
de mogelijke ziekteprocessen als zoodanig
zal ik niet uitweiden, daar dit niet in het
kader dezer opstellen valt.
Iemand klaagt over pijn, die ontstaan is
na eene ongewone beweging, of by het loo-
pen in de buitenlucht, een pijn, die hem
noodzaakt een oogenblik stil te blyven
staan. Staat hy een oogenblik stil, dan zakt
de pijn en denkt hy wel weer verder te kun
nen gaan, maar het lukt niet al te best;
zoodra hy weer een poosje geloopen heeft,
begint de pijn opnieuw. Die pijn kan op
zeer verschillende plaatsen zitten; in de
meerderheid der gevallen zit de pijn m de
borst en wel in het bovenste gedeelte acht";
liet boistbeen. Dikwijls straalt deze pijn uit
naar den linkerarm tot in de vingertoppen,
mms in de linkerkaak, het achterhoofd, de
ooi Iel, het verhemelte en soms ook wel uit
fluitend in den rechterarm. Ook treden de
pijnen wel op in den bovenbuik, met uitstra
ling naar beneden. Niet aleen in de buiten
echt, mgar later ook wel in huis, kunner
deze pynen optreden en niet alleen by loo-
pen of inspannenden arbeid, ook by emoties
van allerlei aard, wanneer het hart wat
sneller gaat kloppen. De patiënt, want dat
is deze zoo langzamerhand wel geworden,
begint als regel zelf wel aan te voelen, wat
hem de pijn kan bezorgen en vermijdt hy
deze dingen, dan kan hij nog vele jaren een
nuttig leven slijten, zy het dan in wat rus
tiger tempo. Deze pijnen worden niet zelden
in den beginne voor zenuwpijnen gehouden,
mede omdat ze optreden wanneer iemand
reden heeft zich wat nerveus te maken, b.v.
by het loopen naar het station, als men op
reis moet; bij het gaan naar een vergade
ring, die op tyd begint en waar men tegen
op ziet enz. Dit cafoufleert den waren toe
stand, een toestand die voorziening behoeft.
Dergelijke gevallen ziet men niet in de kli
nieken; daarvoor zyn ze nog niet ernstig
genoeg; de student ziet ze dan ook niat in
de'ziekenhuizen en de hoogleeraar misschien
niet by zijne consulten, maar de huisarts,
vooral in de groote steden, waar niet zel
den onder topspanning wordt geleefd en ge
werkt, ziet ze betrekkelijk veelvuldig.
Een andere groep personen heeft gansch
andere klachten; zoo iemand gaat, zich vol
komen wel gevoelende, 's avonds naar bed;
als hij wil gaan slapen of' pas ingeslapen
is, overvalt hem een gevoel van angst en
benauwdheid, gepaard gaande met een
meer of minder hevig gevoel van bekleip-
ming. Hij gaat op den rand van het bed
zitten, omdat hy meent het dan beter te
kunnen verdragen. De belemmering in de
ademhaling neemt snel toe en soms wordt
ze in een paar minuten zoo erg, dat de per
soon naar het open raam vliegt, daar een
poosje voor gaat zitten, in de hoop daar
lucht te krijgen. Soms duren deze gevallen
van z.g. hartastihma kort, sonïl| meerdere
n. Is de aanval voorbij, dan kruipt de
patiënt met een gevoel van verlichting
t onder de wol, valt in slaap alsof er
niets gebeurd is en slaapt verder ongehoord
door. Gewoonlijk haalt men bij die benauwd
heden den geneesheer niet; men voelt zich
niet zoo ziek, om 's nachts zoo'n opschud
ding te maken en men wil ook de huisge-
nooten niet al te zeer verontrusten en bo
vendien de aanval zal wel voorbij zijn eer
de geneesheer er kan zijn. Als de patiënt
dan 's morgens weer beter is en gewoonweg
aan den arbeid gaat, dan wordt het geval
vergeten, totdat het zich weer eens herhaalt,
en als dat wat dikwijls gebeurt, dan pas
acht men het de moeite waard er den arts
i over te spreken. H?t is evenwel beter
dat wat eerder te doen, misschien vindt hij
niets, misschien kan er wat ernstigs achter
lilen, dat op den duur aanleiding zou
kunnen geven tot het tercht gevreesde long
oedeem, een gevaarlijke toestand, die mis
schien te voorkomen zou zijn geweest bij
een doelmatige behandeling en onder eene
dolmotige leefwijze.
Een derde groep heeft wat last van hart- I
kloppingen, een zwaar gevoel in het hoofd,
congestie, oorsuizen, eigenaardige tinteün-
gen in armen of beenen, vermoeidheid, ïaa-
paloosheid, merkbare geheugenzwakte, af en
toe hinkend loopen en meerdere vreemde
1 verschijnselen. Wij zien de hersenverschijn.
selen meer optreden by kamergeleerden, di
pijnen in de beenen meer by kellnera' en
postboden en de storingen in de spijsver-
teringsorganen meer by de lekkeroekken
Men voelt zich niet gezond, doch ook nw
direct ziek, maar toch mazikeert er wet™
en doet men b(j deze onbestemde verscMj.
Selen goed den dokter te raadplegen,
Dr. Niemeyer geeft dan de volgende (roe.
de wenken:
Alle lichamelijke en geestelijke buitens»,
righeden worden uitgeschakeld; zoo nood»
moeten de werkuren worden beperkt en af
gewisseld met geregelde tyden van rust
Zoo mogelyk geen avondwerk en geen 20n.
dagswerk, tenzy men dit mag beschouwen
een liefhebberij, die meer afleiding geelt
dau wel inspanning vordert.
Emotieü vermyden is wel gemakkelijk ie
decreteeren, maar moeilijk uit te voeren;
allerlei steenen dee aanstoots in arbeid en
m dagelyksche omgeving zyn niet altijd wee
te nemen in ons zoo gecompliceerd leven,
bums helpt het wel eens, als men al zS»
echte of vermeende grieven ens uitspreekt-
wetenschappelijk heet het, als men eens af!
reageert, soms tegenover een vertrouwd
vriend, soms tegenover den vertrouwden
huisarts, van wiens stilzwijgendheid me,
overtuigd is.
Zoo mogelijk moet de arbeid worden af-
gewisseld, hetzij door niet vermoeiende wan.
delingen in de buitenlucht, hetzy door korte
poosjes rust, waarbij de een de voorkeur
geeft aan een genmkkelyken stoel en de
ander aan een divan of het bed. Dit te dodn
even voor of even na de maaltyden is wei
heel geschikt. Sluit men tfnder dat stil zit.
ten even de oogen en dommelt men een
oogenblikje in, dat mag wel en doet som.
wonderen. Is de nachtrust niet goed, d«n
kan in vele gevallen een licht slaapmiddel
zonder nadeelige gevolgen worden gebruikt,
maar de keuze en de hoeveelhid van het
middel moet men aan den medicus over.
laten. By het eten vermyde men teveel tege
lijk, zoowel wat betreft de hoeveelheid alt
de zwaarte der voedingsmiddelen. Meermz-
len daags kleinere maaltyden is aanbeve
lenswaardig, met vermijding, van veel vet,
veel vleesch, veel specerijen en veel zout.
Goed kauwen is noodig, en waar de tand
des tyds heeft geknaagd aan het gebit,
daar moet men de kunst te hulp roepen.
Een goed gebit verhoogt het uiterlijk schoon
maar wat van meer waarde Is,-1 het is voor
de gezondheid zoo goed.
Met alcohol zy men matig; eigenaardig
is het, dat de Franschen een glaasje lichte
Bordeaux toelaatbaar vinden en dat de
Duitsche meer adviseert tot een glaasje
lichte Moesel of een glaasje bier. Sterke
alcoholica, en daartoe behoort onze Hol
landsche jenever, zyn af te keuren. Onlang»
las ik ergens in een wetenschappelijk boek
„oude wyn en jonge vrouwen hebben bij
menigeen het lichamelijk en geestelijk even
wicht verstoord, dikwijls zelfs voor goed".
Met mate mag gebruik worden gemaakt
van koffie, thee en cacao; zoo gewenacht
en soms noodig, kan in plaats van de ge
wone koffie gebruik worden gemaakt van
de kunstmatig giftarm gemaakte soort.
Met rooken zy men voorzichtig; hier zijn
moeilijk algemeene regelen te geven, omdat
de reactie van den mensch op nicotine zoo
verschillend is; de een wordt reeds onlekker
als hy vertoeft in een lokaal waar veel ge
rookt wordt en anderzijds vindt men by me
nig „Kettenraucher", die de eene sigaar na
de andere aansteekt, geen spoor van nadeel.
De practyk moet hier dus een woordje mee
spreken.
Onder redactie van de Damclub „Gouda".
Secretaris de Ia Refllaan 14, lokaal der
club, Markt 49.
Probleem No. 901.
Zwart schijven op: 8/11, 13, 15/17, 29.
Wit schijven op: 22, 26/28, 32, 38, 43,
44, 49.
Probleem No. 902.
Zwart schijven op: 8, 5, 8/12, 15, 16, 18,
99 9^ 99 9fi 9Q
Wit'ach^,!, 25, 27, 30, 35, 37/39,
43/45, 48.,
Oplossing van Probleem No. 897:
Wit speelt: 42—38, 32—37, 26 17,43-M
47 29, 29—24, 25 43, de zwarte dim moe:
staan op 6.
Oplossing van Probleem No. 898:
Wit speelt: 38—32, 42-38, 26—21,48-**
35—80, 50 8, 42 2. 6
De hervorming van den kalender.
door SVANTE ARRHENIUS.
Een bekend Europeesch geleerde, winnaar
van den Nobelprijs en voorstander van
een kalender-hervorming.
Zooals te verwachten viel, mocht men
overal bezwaren opperen tegen de voorge
stelde hervorming van den kalender. Al kan
men het ermede eens zyn, dat men een oud
systeem niet behoort overboord te gooien,
voordat het nieuwe systeem bewezen heeft
ook een beter systeem te zyn, by de ko
mende hervormingen van den kalender, zal
men de oude uniformiteit herwinnen, die de
kalender reeds onder de regeering van Ju
lius Caesar bezat, dooh die later onder
Augustus verloren is gegaan.
Vier principeele veranderingen liggen aan
de hervorming van den kalender ten grond
slag.
In de allereerste plaats zullen de vier
kwartalen van het jaar precies even lang
worden, waardoor men alleen de maanden
iets beter moet arrangeeren. Dit zal zeer
eenvoudig zyn, door ieder kwartaal uit drie
maanden te laten bestaan, waarvan dc eer
ste maand 31 dagen telt en de volgende twee
maanden ieder 30 dagen hebben. Op die
wijze zullen de vier kwartalen ieder tellen
91 dagen, dus 13 weken, zoodat ieder kwar
taal zal hebben 13 Zondagen en 78 werk
dagen. Iedere maand zal dan hebben 26
werkdagen, want ieder kwartaal begint met
een Zondag, zoodat de eerste maand van
ieder kwartaal steeds vjjf Zondagen heeft,
behalve 26 werkdagen, terwyl de volgende
twee maanden van ieder kwartaal tellen 4
Zondagen en eveneens 26 werkdagen.
In de tweede plaate zal men dan een re
gelmatig doorloopende kalender hebben,
wént men zal de laatste dag van het jaar,
nu 31 December, afzonderlijk houden, niet
als werkdag meetellen, doch als een geheel
afzonderlijke buiten de verdeeling in weken,
maanden en kwartalen laten vallen. Het
zelfde zal geschieden met den overschieten-
den dag van een schrikkeljaar, thans val
lende op 29 Februari, die men in komende
schrikkeljaren, om redenen van symmetrie,
zal verschuiven naar de halve-jaars-wisse-
ling op 31 Juni.
In de derde plaats zal Pascben steeds op
denzelfden dag van het jaar vallen, waar
voor men een vasten dag van het jaar zal
reserveeren en wel den 8sten April, op wel
ken datum het gemiddelde van de laatste
eeuwen bewezen heeft dat Paschen moet
vallen.
In de vierde en laatste plaats zal men een
verandering moeten maken in den aanvang
van ieder nieuw jaar. Hoewel deze verande
ring niet zoo belangrijk is, kan men ook die
verandering niet achterwege laten. Zoowel
het astronomische, als het burgerlijke jaar,
beginnen beide te middernacht. Het nieuwe
jaar behoort dus eveneens te beginnen vlak
na den kortsten en donkersten tijd van het
jaar, dus op den dag, die volgt op de zonne
wende.
Toen Julius Caesar oorspronkelijk de ka
lender vaststelde, bepaalde hij, dat de 12
maanden van het jaar afwisselend 31 en 30
dagen zouden hebben. De eerste maand van
het jaar, die oorspronkelijk Maart is ge
weest, telde 31 dagen, April had 30 dagen,
Mei weer 31 dagen, Juli 30 dagen, Juli 31
dagen, Augustus 30 dagen, September 31
dagen, October 30 dagen, November 31 da
gen, December 30 dagen, Januari 31 dagen,
waarna Februari met 30 dagen het jaar
sloot.
Uit den aard der zaak klopte dit jaar met
366 dagen alleen voor de schrikkeljaren. In
gewone jaren, als het jaar maar 365 dagen
telde, kon men dus niets anders doen dan
den laatsten dag van het jaar te laten ver
vallen, daardoor kreeg Februari, dat de
laatste maand van het jaar was, dus in ge-
one jaren slechts 29 dagen,
in het jaar 44 van onze Christelijke jaar
telling, besilóot de aangenomen zoon van
Julius Caesar, Augustus, dat zoowel Julius
Caesar als hyzelf gelijkwaardig behoorden
te zijn met de Goden. Ter eere van de beide
nieuwe Goden veranderde hy de oude namen
der maanden, geheeten Quintilis en Sextilis,
die nu werden genoemd Julius en Augustus,
de huidige maanden Juli en Augustus der
halve.
Maar op die manier had Juli 31 dagen en
Augustus maar 30 dagen, wat voor de beide
goddelijke maanden geen pas gaf, daar Qo-
den gelijke rechten behooren te hebben en
dus ook even lange maanden behooren te
zyn. Keizer Augustus moest derhalve aan de'
maand Augustus één dag toevoegen, waar
toe hy één dag afnam van Februari, die
aan de maand Augustus toevoegde, zoodat
Februari nog maar 28 dagen overhield.
Een andere kleine wijziging werd teger
lyk in orde gebracht. Nu Sextilis 31 dagen
telde, veranderde men September en No
vember in maanden van ieder 30 dagen,
terwyl men October en December ieder tot
maanden van 31 dagen maakte. Welbe
schouwd was de hervorming van den kalen
der door Augustus dus een stap achteruit,
vergeleken met de oorspronkelijke wijzi
ging, die Julius Caesar had laten aanbren
gen, zoödat men moeilijk kon zeggen, dat
de nieuwe Godheid eer van zyn werk had.
Het droevige resultaat was daardoor ge
worden, dat de eerste helft van het tegen
woordige kalenderjaar telt 181 dagen, ter
wyl de tweede helft 184 dagen bezit, een al
te groot verschil derhalve van 1.7 ten hon
derd. En er is nog minder voor te zeggen,
waarom de wereld er op den duur genoegen
mede zou nemen, dat er nog een maand Fe
bruari blyft bestaan, die 9 ten honderd kor
ter is dan de gemiddelde lengte van de ove
rige maanden des jaars.
De nieuwe kdfcnder zal er dus als volgt
uitzien: Ieder gewoon jaar zal tellen 52 we
ken, benevens één extra-dag, die niet mee
telt bij de gewone volgorde van de dagen
van de week. leder kwartaal zal hebben 91
dagen. Voor het laatste kwartaal van het
jaar komt er dan nog die ééne dag by, de
overgebleven dag van den kalender, die een
feestdag zal zijn, overigens als werkdag niet
meetelt. Ieder kwartaal heeft dus precies
91 dagen, dat is precies 13 weken, waardoor
ieder kwartaal steeds met een Zondag aan.
vangt.
De eerste maand van ieder kwartaal telt
dus 31 dagen, dan volgen twee maanden
ieder van 30 dagen. Iedere maand telt der
halve evenveel werkdagen, namelijk steeds
26. Daar men den lsten Januari steeds met
een Zondag begint, kan het niet anders of
iedere dag van het jaar zal steeds een be
paalde, vaste werkdag, of Zondag zyn.
Nu hoort men wel eens zeggen, dat de,
hervorming van zoo weinig beteekenis is,
dat het der moeite niet zou loonen al die
kleine wijzigingen aan te brengen, maar dit
nu toch heusch het paard achter den wagen
spannen. j
De fouten, die de IJdelheid van Keizer
Augustus heeft gemaakt in het goede werk
van Julius Caesar dienen weer in orde ge
bracht te worden. Tegen een dergelijke her
steling van begane fouten kan men toch
moeilijk' overwegende bezwaren hebben.
Kanaalzwemmer). Ean dure eport
Masseurs, dokters, reeders, getijdeskundigen
voedkigsspecislisten en recordcontroleurg
allen verlangen hun belooning.
Voor dit seizoen 40 overtochten op het
programma.
De Gouden Beker voor hen, die vanuit
Dover willen starten 1
In Augustus, als de zon het water vol-
'doeade heeft verwarmd,, hebben de Kanaal
zwemmers hun kans. Fr wordt reeds ijverig
getraind, vooral aan de Fransche kust tus-
schen Calais en Boulogne, van waaruit
men met de meeste kans van slagen kan
starten. De stoombooten, die met de zwem
mers zullen meevaren, houden zich op het
oogenblik nog met vissohen bezig, de art
sen met hun gewone practijk, maar trai
ners, masseurs, masseuses en voedingsspe-
ciohsten 2ijh al druk in de weer. Veertig
zijn dit J0*1" van een P°Bm8
lna»ct«nvtrd«lging op
vruchtboomen.
Vang gordels, een bestrijdingsmiddel zonder
vergift.
Wanneer by voorkeur toe passen?
Een afdoende maatregel?
Onder de insecten, die in de boo mg aar-
den groote schade aanrichten, zijn ex veie,
die voor het begin van het koude jaarge
tijde de boomstammen opzoeken om zioh
daar in spleten van. de schors en onder
losse stukken daarvan te verbergen. Daar
kan men ze vinden en vernietigen, maar
hoe zorgvuldig men dit werk ook doet, men
zal er altijd uög veie over het hooldi zien.
Het is daarom beter om kunstmatige schuil
hoeken op de booinen aan te brengen, waar
door de insecten in grooteren getale wor
den aangetrokken. Men kan zulke vanggor-
dels gereed en.wel koopen. Het is een beter
middel dan het bespuiten van de boomen
met een giftage oplossing.
Er is échter een andere reden, waarom
de vanggordels soi% afgeraden moeten wor
den. Behalve schadelijke kevers, maden en
linders komen door die gordels ooJt.de zoo
nuttige spinnen om, benevens heveoheers-
beestjee en andere insecten, die wij niet
gaarne missen,, omdat zij zoo huis kunnen
houden onder de blad-, bloed- en schildlui
^zen en andere schadelijke dieren. Over het
jalgemeen zullen wij de vanggordels ondanks
aanbrengen, ook at worden vele nuttige
insecten er het slachtoffer van, anders
wordt het, wanneer jui&t de grootste sohade
door bladluizen e.d. wordt veroorzaakt,
want dan kunnen wij de nuttige insecten,
die erdoor gevangen iworden, sleoht missen.
Op welke hoogte de vanggordels worden
aangebracht, is van weinig beteekenis;
men neemt dus de hoogte, waarop men het
beste werkt. Wij herinneren eraan, dat de
vanggordels van gegolfd karton dit zijn
tuBschan haakjes de beste slechte over
de bovenste helft mogen worden vastgebon
den. Bij groot boomen kunnen ook de dik
kere takken van vanggordels worden voor
zien.
Nu de vraag of het noodig is, om voor
het omleggen van de vanggordels de betrok
ken stammen te reinigen. Dit is apn te be
velen, wanneer hei hij aU# boomen in een
verren omtrek kan gebeuren. Is dit echter
niet mogelijk, dan zou het verkeerd zijn,
om sLechts de enkele boomen al te krab
ben, die mem van vanggordels wil voorzien,
want dan zouden de insecten juist de an
dere, niet gereinigde boomen gaan opzoe
ken.
De schadelijke insecten blijven zicii nog
verplaatsen tot ver 111 den herfst» om steeds
betere schuilplaatsen op te zoeken. In de
konyende maanden neemt het aantal scha
delijke insecten in de vanggordels dus nog
voortdurend toe. Oude, vochtig geworden
vanggordels worden verwijderd, vernietigd
en dadelijk door andere vervangen. Nieuwe,
droge gordels oefenen op de bescherming
zoekende insecten groote aantrekkingskracht
uil. Na het verwijderen van een gordel
moet de stam op de betrokken plaats altijd
goed afgeborsteld of afgekrabd worden, om
alle op de schors aanwezige insecten dood
ta drukken of op den grond te laten vallen,
in verband met laatstgenoemde omstandig
heid zullen wij de vanggordels bij voorkeur
definitief veifwjijdtarelni, als er 'a winters
sneeuw ligt. De insecten, die op den grond
vallen, kan men dan gemakkelijk in de
nee uw stampen, waar zij vanzelf doodgaan.
Komt er geen sneeuw of moet men
schentijds vanggordels vernieuwen, dan
wordt «r rondom den stam een groote lap
stof of stevig papier gelegd, zoodat de in
secten gemakkelijk verzameld en later ver-t
brand kunnen worden. Voordat de verwijf-
werde vanggordels met hun inhoud worden
verbrand, worden zq voorzichtig geschud.
De zoo nuttige spinnen veriaten dan Mlfs
op een kouden dag hun spinselg en blijven
behouden.
Het afnemen van de vanggordels in den
winter heeft intusschen ook een bezwaar.
Het is een eigenaardig feit, dat juiBt tegen
het einde van den herfst het percentage
nuttige insecten in de vanggordels voortdu
rend, zij het ook langzaam, toeneemt. Wil
men deze insecten zooveel mogelyk ont
zien, dan moeten de vanggordels reeds eind
September definitief worden verwijderd.
Het aantal gevangen schadelijke insecten
is dan echter nog wat kleiner dan in No-
V€1]r»Decern her
de helft la er zich van
bewust, niet de minste kans op succes te
hebben. Maar als ze jaar in jaar uit vol
houden, zullen ze eenmaal wel slagen. Wij
vragen ons alleen af, waarom zij er zooveel
voor over hebben. De roem, die men zich
door een geslaagde pogmg verwerft, is te
genwoordig zeer bescheiden en hetzelfde
geldt voor het finaneieele voordeel. Wie zijn
onkosten goed gemaakt, moet al blij zijn
De eerste, die ruim een halve eeuw ge
leden het Kanaal overzwom, was kapitein
Webb, die later is omgekomen bij zijn po
ging om ook over de Niagara-waterval -te
zwemmen. Sinds dien tijd is er echter veel
veranderd. Webb ging zonder speciale voor
zorgen te water, werd slechts door een klein
bootje begeleid en gebruikte onderweg een
paar biefstukjes met zooveel mogelijk uien
en een paar flessehen bier. Tegenwoordig
worden de dames en heeren met speciale
vetten ingewreven, door een boot met een
hulpbootje vergezeld en op deskundige
wijze gevoed. Ook al de zwemtechniek is
veranderd. In den tyd van Webb kende
men de crawl nog niet.
Slechts één ding is er niej, veranderd, n.l.
het Kanaal zelf. Dit heeft nog dezelfde
plotseling veranderende stroomingen, de
zelfde groote temperatuursverschillen en
vele andere grillen, die voor den een geluk
kig', voor den ander ongelukkig uitvallen.
Het overzwemmen van het Kanaal is ook
thauB nog meer dan een waagstuk; het is
een staaltje van zwemkunst en uithoudings
vermogen. Hierover beschikte kapitein
Webb in bijzondere male en dat wtfc de
reden, waarom hy onder een groot aantal
concurrenten -de eemge was, die slaagde.
Dit is ook de reden, waarom zijn record,
ondunkB all© moderne technische hulpmid
delen nog niet is geslagen.
Hij zwqm het Kanaal over in, 21 uur 45
minuten en .wel vanuit de Engel&che kust,
,wat na hem nog slechts aan twee anderen
is gelukt, nd. aan Burgess in 1911 en aan
Sullivan ui 1923. Beiden hadden er ecliter
veel meer tijd vooi noodig dan hij. Alle an
der© Kanaalzwemmers iyn van de Fran
sche kust gestart, oiqdat dan de stroomin
gen veel gunstiger zijb. Gertrud Ederle, de
eerste vrouw, die hét Kanaal overzwom,
lieeft hiervoor tevens den besten tyd ge
maakt, n.l. 14 uur 39 miniuten. Zy werd na
haar terugkeer in Ameanka gehuldigd «P
een wijze, die slechts weinigen ten deel i»
gevalle® ©n zij werd door haar prestatie
25000 dollar rijker. Dia tijden zijn echter
voorgoed voorbij.
Dit jaar is er alleen voor de weinigen,
di© van do Engelsche kust willen starten,
een gouden beker in het vooruitzicht uitr
geloofd door_ de stad Dover. Da anderen
zullen van hun inspanning- al heel weinig
resultaten zien. Wel moesten zij zich reeds
bij voorbaat groote onkosten Ketro^t^;
Deze bedragen cjp allern»nst 12.500
franc». De trainer, de masseurs, de beman
ningen deT booten, de reederij. die deze
booten uitrust, de dokter - ^j doen niets
voor niets en al vragen zij niet meer zoo
veel als vyf jaren geleden, op crediet gaat
het niet. Daarvoor i© do kam» op suoces te
klein. Verder moet er ook eun bedrag wor
den betaald aan de „Vereeoiging van K*
naalzwemmers" voor de conttrole van een
eventueel succes. Ha*ir vertegenwoordigers
zijn dan overal bij aanwezig* De vereeni-
ging werd vier jaar geleden gesticht, nadat
een Engelsche dokteres. Miss Logan, de
wereld had bewezen hoe gemakkelijk men
do wereld zou kunnen bedotten. Zij zwom
vimuit Calais slechts een mijl in zee, ging
tijen in de boot en kwam er pas weer uit,
LDen zij de Engelsche kust in zicht kreeg.
AH zwemmende bereikte zij het strand en
werd door het daar verzamelde publiek als
•heldin gehuldigd. Sindsdien is de thans
geldertde strenge controle ingevoerd.
(Nadruk verboden).
K l FILMVABIA.
Naar wij vernemen, koestert de Eranselte
auteur Gabriel Bernard plannen om een
film te maken van het leven van Richard
Wagner. Bernard ie een bekend Wagner-
kenner en wil bij rijn iilms vooral op his
torische juistheid dei! nadruk leggen.
O -
bestaai voor een
gedeelte uit
Heerenmolières
voor I. 2 58
Koopt U ze ook?
Ze zijn goed
Nadat do Fox-leiders Janer Gaynor 'heb
ben laten spelen met lew Ayree ed Leo
Tracy im „State Fair" en met Henry Glarat
in „Adorable", gijn zij er toch weer toe ge
komen om Famfei als haar beete medeap eier
te beschouwen. Het Is echter de vraagioi
Charles Fanel tVrnlg wil komen van het
meer ernstige g enre, waarin zijn rel len
sindsdien hebben, gelegen en waarin hij
zich, zeer goed thilisvoelt.
Van „teama" gelsproken, bet schijnt (f* d,
alsof Katharine H-oburn en John öarrynw» e
voortaan geregeld tullen optreden als vade
en dochter, einds (dj daarmede zooveel ene
ces hebben bereikt in ,.A bill of divore»
ment". Nn werken, zij weer alB zoodanig
aamen ln «en fitoj, iwaarran do titel ver
moedelijk „Loet Fjather" aal luiden.
N.W. Ijzerhandel P. BONO P». - Gouda.
Dvervroegde Trakklngan
van de Zes Bouw-Loterijen voor
„Da Joodecha invalida"
beginnen
1 Volgende Maand I
ledar dia voor I B.HO
<je kans Vil hebben, eigenaar te worden van een der
2,e Prachtige Heerenhulzen
gelegen te AMSTERDAM, DEN HAA'G, ARNHEM en MAASTRICHT
Zaa Luxe Ford Auto a
of van een der
A zaa x lOOO ppllxan
Ad viseer an wl| dringend!
het bedrag voor 't gewenschte aantal loten, ot
Koopt loten A I a,BO
TC GOUDA bij A. MOGENDORFFKrugerlaan 46, Tel. 2924; Mevr.
POLAK Markt 26 en div. depóts in den lande.
Iedere loterij 24.000 loten.
(Goetjg. door den Min. v. Just. d.d. 16 Nov. '32 No. 944)
(Goet-g Trokklngelllaten
Zijn na de trekkingen dooi het geheele land GRATIS verknjgbajir.
Aan „DE JOODBCHÏ AMSTEMAM'
Het bedrag zend ik U *a «nwa (Handteekening)
NAAM;
ADRES:
Doorhalen wat niet verlangd wordt.