roti teert van de PRIJSVERLAGING i Adri v. Byouterieën Foto-amateurs MbaÉi u. j. mms, WINTERTIJD li Nieava Fruity Schut |fe' of a arumdcr Geurige Jaia-uielauge 7 Fordscm TRUCK St. Nicolaas Cadeaux Prima Santos 35 Goede kolfie voor 30 eo Reclame koffie 40 ct Pantoffels of Hnisschoentjes «CYLINDER J. Bergsma, oor KOFFIE moet U bij Thans Java koffie Fruitmanden Fruitschalen Voor betere waar WILLEM SCHULD UP8CHB COURANT ZATERDAG 25 NOV. 1933 - DERDE BLAD GESPRONGEN HANDEN en LIPPEN KLOOSTERBALSEM G R 0|o T EfR fP G^ROGT'E R KEU MODElLEfi' |N VR Sedertsjdc in-bedrijf-stclJing van dc Nederlandsche Ford Automobiel Fabriek jte Amsterdam konden de heeds' ldge 15 Novcjmber j.l. voor de |erlaagd worden.. ori"RRl)zcn '"derde inaal belap^rijk GROOTfe R E GROjOT É|R E O D U C T I E PACITf IT R. F C»T I - SE1 INT LUX VRACHTWAGEN AAÖ Dit zijn de factoren, d[t<j; dit mogelijk maakten. Profiteert van d|ze lage prijzen. Koopt thans uw Ford MODE REM-FK PO OP 50 BEM-PK 2500.. 1600.. 1950.. 1900- WIJDSTRAAT 13. Eau de Colognes, Parfums, luxe doozen Zeep, Vapo's, Poederdoozen, Scheerdoozen, enz. VOOR RECLAME: Pracht flacon Dralle Eau de Cologne thans 1.98. Ziet vooral onze ENORME SORTEERING T. C. Reparon vanaf f 27.50 Laat ons voor de ST. NICOLAAS van Uw mooiste kiekjes een vergrooting maken. Een vergrooting met lijst is een aardig geschenk. VRAAGT PRIJS bij ZEUGESTRAAT 56. D. G. van Vreumingen, J. VAN DOOL Telefoon 3251 BUICK, twoseat, STUDEBAKER, 8 cyl., OPEL, Sedan 6 cyl., FIAT, bestelauto. en prachtig 1ST. NICOLAAS GESCHENK Wl|d straat 19 QOUDA Lichtbronnen der Oudheid. Nu de pluimvee-tentoon stellingen naderen. geven en tegen elk aannemelijk bod. GARAGE. 3*35rd V-8 deGrand Luxe en de Luxe geeft Lincoln-pres- tatie en kwaliteit tegen Ford-prijzen en-Service De bekende, economische, betrouwbare 4-cylinder, thans ook met een nog zuinigeren motor, is de wagen voor gecombineerd doel zaken en genoegen alsmede voor taxibedrijf 1925.. TO! TO"! Sterk, betrouwbaar, economisch, duurzaam. Met 'n Ford bestelwagen bent U opgewas sen tegen extra drukte voor de feestdagen FORDSON TRUCK CHASSIS (Z. CAIINI) 1575- TOT MöOBLY 21-REM PK De in Engeland vervaardigde vlotte 4-persoons Sedans (2- of '*25.. 4-deurs) met kleinen, zuinigen 4-cyl. motor V- NEDERLANDSCHE FORD AUTOMOBIEL FABRIEK - AMSTERDAM WIJ HEBBEN VOOR U EEN SCHITTERENDE COLLECTIE met nikkelen schroefdop, vaste prijs 4. Kleermakerij, KEIZERSTRAAT 38, Levert U een Winterjas ■•n goed edree voor SI. Nieolaee gaeehenken WIJDSTRAAT 20. Voorradig alle bekende goede merken. VREDE BEST «m~ ST. JAN SIGAREN bizonder van quaüteit. Groote sorteering SIGARETTEN. Fabriceert de alom bekende KOOPHANDEL TABAK. Tjjd voor het eten van onze alom bekende prima ROLPENS en GEROOKTE WORST. WESTHAVEN 38. Het adres voor uitsluitend le kwaliteit Rund-, Kalfs- en Varkensvleesch. OoefMlraat IS. Keurig opgemaakte vanaf II. vanaf f 0.2S Beleefd aanbevelend, heeft door inruil tegen lage prtfzen af te Alle wagens niet van nieuwe te onderscheiden CENTRAAL VERWARMDE is een paar uit de uitgebreide collectie van vJi. FLUX SCHOENHANDEL TELEF. 2486. VRAAGT UW BONNEN. J. L. HULLEMAN - KLEIWEG 20 - GOUDA - Official Ford Dealar. AFGHANISTAN Land van onontgonnen schatten en koningsmoordenaars. Bufferstaat tusschen twee wereldmachten, door dr. H. WESTERMAN. Pen juiste voorstelling van Afghanistan hebben wij, hpel eerlijk gezegd, in hpi ge heel niet noch in aardrijkskundig, no<Jh in ïltureel'noch in politiek opzicht. Maar er Cj. één troost: de Afghanen zelf wetenl niet veel meer dan wijl Dit merkwaardige land in Azië, dat twee maal zoo groot is als Duitschland, een we reldrijk zonder kusten, is tot den hui<Jigen daï onberoerd gebleven door de "Westersche beschaving. Voor de wereldpolitiek heefj; het land slechts beteekenis gehad als door- irangsland en bufferstaat. En in den loop der wereldgeschiedenis hebben vele wereld rijken reeds alle, 'stuk voor stuk, belang stelling getoond voor Afghanistan. Zoöwel de Turken, als de Russen, zoowel de Fjran- schen £ls dö Engelschen. Maar Afghanis tan zelf staat op hartstochtelijke wijze vol komen afwijizend tegenover iedere ihraen- ging van een vreemd land in de binnejilAnd- sche aangelegenheden van Afghanistan. Zelf heeft het land in de eerste plaats altijd weeb aanleiding gegeven, dat er voortdurend onliisten plaats vonden en dat het land toe- r liet? dat fanatieke Afghanen tot konihgs- muQrdinaars uitgroeiden. Door den mc^ord opKéiing 'Nadir Chan is het land dezer dagen'opnieuw in het middelpunt van de befcgstelling der tegenwoórdige beschaaf- deTJrereld gekomen. Daarom leek het wel intéressant het vplgende erover te vertellen. hoofdverke^rswegen, die door Afgha- Jstan voeren,l zijn aooals men trots aan 1 vreemdelingen uitlegt voor dubbel verkeer in^richt, voor dat met kam,eel en vhor dat Wet Voqrtuijgen. Het blijft een ge- lfefd en ijég steeds onopgelost probleem Welk van ®e twee deelen het best te ge bruiken is. Wanteenig verschil tusschen de beidé wegen' ié ,(iiet te bespeuren. Wie ,de pioeite neemt he* land te doorkruisen, krijgt lis belooning een vergezicht op Kaboel, it|e gelegen' in het Noordoosten van I fis beloonii i De wond I van de vel [een donkerl de mimosa' De wonderlijk ipopi wit-belichte koepels van de vele godihuiMn staan statig onder een donkerblauWen hemel. Boven de bloeien de mimosa's, diel als boomen langs de stra- tten zijn geplant.' staan tegen de horizon de hboge, puntige toppen van den Paghmdn- bergketen bedekf met eeuwige sneeuw. Ver- valfen ruïnes .staan als wachters rondom de stad. Eeuwen geleden is Alexander de Groote hijt op zijn groote veldtocht naar Indie langs getrokken. Hij kwam uit het Noorden, had jqren noodig om over het gebergte, de Hiidoekutsch te trekken en Zijn macht dakr blijvend te vestigen en bouwde vervolgens aan de Zuidelijke zijde "Van hte"uft hegon'lfij/nT al weer roiid twaalfhonderd jaar geleden, zijn eigenlijke opmarsch tegen Kaboel. Nog tot den dag van heden staan daar de machtige, tot ruïne geworden muren als de stomme getuigen van zijn eerste, veroveringstocht met hem- wtelf als geniaal veldheer, die de beteekenis begreep van een land als Afghanistan, dat lijn steunpunt en doorgangsland moest worden voor de verdere verovering van In- dië. Na hem hebben alle later tot macht gekomen volkeren getracht het geheimzin nige land in het midden van Azië gelegen, te overwinnen. In de Middeleeuwen werd Afhganistan tot twistappel voor de Mongolen en de Ara bieren, nog later trachtten Indische en Per zische heerschers het land aan zich te on derwerpen. Allen lieten z(j een zekeren in vloed op de Afhgaansche bevolking achter. Daardoor is thans het land een wonderlijk mengsel van tal van volken. Dit is des te merkwaardiger, omdat de eigenlijke Afgha nen, die in het Oosten van het land wonen, een kleine minderheid vormen tegenover de Mongolen, die minstens de helft van de be volking van Afghanistan uitmaken. Verder wonen er nog Turksche UsbeKken en Kir- giezen, om van de gemengde volksstammen maar heelemaal te zwijgen. Weer eeuwen lateer achtten Rusland, Tur kije, Frankrijk en Engeland, ieder op zyn manier, invloed op het land te verkrijgen. Maar alle met precies hetzelfde gevolg: economische en politieke voordeelen zijn weliswaar te veroveren, maar het land en het volk laat zich op geen enkele maroer Rusland kr^gt het voordeel dc grootste leverancier van Afghanistan te worden en zorgt voor we meeste der militaire instruc teurs van ket Afghaansche leger. Engeland heeft een ander voorrecht verworven, het mocht jaren lang de al te zwaar delaste Afghaansche staatskas aanvullen voor de onvermijdelijke tekorten, waarvoor Enge land werd beloond met gunstige voorïvasr- don voor Hen Engelschen doorvoer door het land. Toch zijn al die afgesloten verdragen niet onwrikbaar. Meeatal zijn ze afgesloten op grond van zuiver persoonlijke betrekkin gen van de een of andere buitenlandsche regeering met den toevallig heerschenden Afrhaanschen Koning. En daar de koningen ln Afghanistan wisselen, gelijk de jaarge tijden, is van eenig werkelijk voordeel op dan langen duur van slechts één partij •Prake: dat zijn de Afghanen! Zoo is het aan Afghanistan tientallen jaren lang gelukt den invoer van Engelsche bijbels te verhinderen, zonder dat het land er ook maar een oogenblik aan gedacht heeft zich iets van de ontstemming der En gel,chen op dit gebied aan te trekken. Als vergoeding kreeg Engeland de vergunning wel Engelsche geweren te mogen invoeren, Welke vuurwapenen de Afghanen dankbaar gebruikten, desnoods om daarmede de En gelschen zelf te bestrijden! De hoofdstad Kaboel, is vol van het al- lerbonste marktleven. De schilderachtige gestalten van de" uiterst rustige handelaars schuiven of stadn langs de zeer primitieve huisgevels, want kelderB en vloeren zijn in Kaboel eigenlijk onbekend. De kinderen spelen vergenoegd in de diepe met water I gevulde gaten van de hoofdstraten van Ka boel. Zelfs zijn er in deze hoofdstad nog stadsgedeelten, die uft leemen hutten en in den grond gegraven holen bestaan. Een goed onderhouden huis valt er da delijk op, zooals b.v. de Duitsche school, een staatsinrichting, waar behalve de directeur nog frier of vyf Duitsche leeraars les geven. erkent men den vreemdeling als Düitscher dan kan het voorko n, dat men door een I der «tudeerenden aan deze söhool, die vrien- delifl van aard zyn, op straat in het Duitsch worjjjt aangesproken. De Afghanen bezitten ,allen| een groote talenkennis, want mis schien noodgedwongen spreken zy allen yier of vijf talen. Perzisch is de ambtelijke en/itolkstaal. Maar bovendien moet men in Af|l|anistan nog Indisch, Turksch, Af- ahaansch, zoo mogelijk ook nog ussisch njfièp paar gewestelijke talen spreken, wil mén|£ich overal in het land verstaanbaar kunnen maken. Jjhl officieele feestdag in! Afghanistan ra de ffjónderdag, waqrop men overal' gasten ontVangt. Het regent uitnoodigingen. In deftige Afghaansche woningen draagt men dAi) als gast natuürlyk de twaalf meter w|jde broek, die van! onderen weer samen is genomen. Daarover draagt men hemd en vost Op een kunstige manier dragen de masuiéi den tulband op het hoofd, in >reede I sünlefs samen gebonden. Men zit op den groJtt op echte Afghaansche tapyten. Op het [tapyt wordt een doek gelegd en iedere gapt) krijgt een groot Afghaansch brood. De bedienden brengen schotels met rijst en vleepch, als dranken dienen wyn of zure mqUt. De gasten grijpen met hun rechter hand in de schotels, maken kleine balletjes vah rijst en vleesch, die zjj vervolgens in huh monden stoppen. Als dessert worden vrüchten rondgediend. Dan volgt de cere monie van het wasschen der handen en spreekt men hat dankgebed uit. Door de groote afwisseling is het land zelf allerminst eentonig. Wel zyn er groote tochten, die een dag lang door met steenen bezaaide terreinen voeren, of moet men over een woestenij op het hoogland trekken, maar ook daar bekoren de verschillende kleuren. Alleen is het zeer goed mogelijk, dat ergens acht—aan rotsblok een Afridis of een Warsiri loert, die uit pure verveling misschien een geweerschot op den vreem deling kan lossen. Maar dat is dan ook het grootste ongemak van het reizen in Afgha nistan! ,De hoofdverkeerswegen van het land zijn de breede met stof bedekte lanen van mi mosa-hoornen, waarover de kalme kameelen geleidelijk hun weg vervolgen. Natuurlijk zyn er ook bioscopen in Af ghanistan. Zachtjes murmelend volgen de Afghaansche toeschouwers de gebeurtenis sen uit Europa en Amerika op het witte doek. Zij verbazen zich het meest over de weinige kleeding, die de vrouwen op de film plegen te dragen. Een Afghaansche vrouw hult steeds het juicht in een doek, wanneer zij in gezel schap van mannen komt. Dat de gemalin van Koning Aman Oelah met onbedekt ge laat zich in het buitenland had vertoond, was zeer zeker niet in de laatste plaats oorzaak van 's Konings val! Het koningspaar had op reis door Europa zeer modern gedaan en zich veelvuldig laten fotograleeren. Engeland had niet na gelaten pakken van die couranten op te koopen en juist die dagbladen met foto's van het koningspaar naar Afghanistan te Dieren doen dienst als toortsen. De pit is ouder dan de kaars, door Dr. W. HOUGH, Anthropoloog Smithsonian Institution De overwinning van den mensch op de duisternis is in den loop der eeuwen slechts zeer langzaam en met moeite bevochten. Dit zal iedereen opvallen, die de collectie van primitieve verlichtingen in ons insti tuut bezoskt. Zelfs de ksars is nog een uit vinding van tamelijk langen datum geweest; ,u beteekende een uitkomst, wanneer er no zonsorulergang werkzaamheden of ceremo- nieën verrricht moesten worden, want zp V„f een constant blijvend licht gedurende -vele uren Als regel moest men zich tevre- den stellen met veel slechtere lichtbronnen, wat men hiervoor gebruikte, hing "J*"*® mate af van de natuurlijke hulpmiddelen, waarover men in het betrokken land be schikte. Zij verschilden sterk van elkaar m Viiiionde deelen der wereld, doch op- vX^Srna terugkeerend gebruik :lCt'«en]: ™Xid hiervan leveren de bewoners der die de kleine zeer vette«jn tourts xebmkten. tht^z:eev' zwarte en darmkanaal laten B= eiiandc Snerfa^en^enpltindek^^de doode vogel, lieten deze kregen dan een zwak licht in hun sombere hutten. De groote alk, eei» uitgestorven vogel soort uit de Noordelijke kustgebieden van den Atlyitischen Oceaan, werd wel "als brandstof gebruikt en soms ook voor ver lichting. De oude Denen lieten een pit van mos branden, waarvan het eene uiteinde was gestoken in het lijf van den grooten, pinguin, dat een groote hoeveelheid vet be- j vat. Zeer interessant is ook de gewoonte om de zeer vette „kaarsvisch" (een soort zalm, die op de 'N.W. kust van 'NoordüAmerika voorkomt) te drogen en vervolgens in een gespleten stok als een toorts te laten bran den. Vermoedelijk was hierbij een pit ge heel overbodig. De visschers op de banken voor Newfounland sneden de Btaart van een zekere kleine haaiensoort in reepen en ge bruikten deze als verlichting, terwijl ook op de kusten van Nieuw-Zeeland visschen als toortsen worden gebruikt. Ook toortsen van plantaardig materiaal zijn vaak interessant. De bast van de Mexi- caansche „kaarsboom" bevat van nature zooveel was, dat men reeds van een klein stukje goed licht verkrijgt; het is echter spoedig opgebrand. Verder is in alle landen, in alle tijdperken der geschiedenis het hout van naaldboomen zeer gezocht geweest voor toortsen. Men vindt er toespelingen op in de antieke literatuur en waar deze boomen slechts bekend waren, werd hun vethoudend hout gewaardeerd als lichtbron. Een sterk vethoudende dennesoort in den Amerikaanschen staat Virginia staat plaat selijk zelfs bekend onder den naam „licht- hout", stukken van dit hout werden vroeger verbrand in een pan terzijde van den schoor steenmantel en zelfs thans dienen zy als verlichting in de hutten van arme blanken en negers.' Vroeger zag men in Lousian* vaak negers met -bundels van dit hout oy het hoofd loopen om het in Nieuw Orleans te gaan verkoopen. In onze verzameling vindt men ook tal van meer Ingewikkelde toortsen, die zoo wel bij primitieve als bij beschaafde volken in gebruik zyn. De kaarsen hebben zich eerst latpr ontwikkeld uit in was gedrenkte pitten; hij het maken van toortsen bemerkte men als, vanzelf, dat met was doordrenkt touw een stevige, zij het ook primitieve lichtbroii was. EEN WITTE VLEK OP DE LANDKAART. Er zyn nog altijd „witte vlekken" op de kaart, onbekende gebieden, en dat op plaat sen waar de leek ze allerminst verwacht. Eén ervan bevindt zich in het Z.O. van den Amerikaanschen staat Utah: het betreft een gebied van 1000 K.M.2 ten N. van de Colo rado, bewoond door onbeschaafde Indianen, die de blanken allesbehalvve vriendelijk ge zind zyn. Het is voor een expeditie zeer gevaarlijk, om in dit gebied door te drin gen; daarom is men er eerst toe overge gaan, om het door middel van luchtfoto's in kaart te brengen. Toch zal er daarna een expeditie worden uitgerust, om het land zelf te verkennen, aangezien er belangrijk materiaal verzameld kan worden; er zijn aanwijzingen omtrent ruïnes, fossiele been deren en merkwaardige geologische forma ties wellicht vindt men er overblijfselen vOn een oude, nog onbekende mensche- lijke beschaving. Door de expeditie uit min stens 40 personen samen te stellen, hoopt men de daaraan verbonden gevaren zooveel mogelijk te verminderen. Wenken voor sporthoenderbezittcre. Nu de tijd van de pluimveetentoonsteilin- gen weder nadert, schrijft de heer J. H. v. d. Broeke in „Klein-Veeteelt", moeten de sportfokkers, maar in het bijzonder de be ginnelingen eenige wenken krijgen voor het in conditie brengen van hunne dieren, vóór dat zij naar de tentoonstelling gaan. Er zijn verschillende dieren, die vóórdien gewas- schen dienen te worden. Hiertoe behooren allé witte vvogels, en vogels, die veel wit hebben, zooals de lichte Sussex en derge- 1 ijken, ook alle kuifhoender-witkuiven. Dikwijls komt het voor, dat men dieren op de tentoonstelling aantreft, die nog ge heel nat van het wasschen zijn. Dit mag bij den goeden sportfokker nie{ voorkomen. Ongeveer een week, althans ken dag of 6 van te voren, gaat men de witte dieren wasschen, opdat zij, als zij in de verzen- dingsmand gaan, geheel en al droog zijn. Doordat de dieren geheel droog zijn, zullen zg zichzelf opknappen, door iedere veer en veertjes netjes na te pluizen en te rang schikken. De vogel komt dan in een helder wit pak met goed geordende veeren in de tentoonstellingskooi en zoowel liefhebher als leek zal direct zeggen: „Wat ziet die kip er helder uit"." Maar nu de wijze, waarop men deze dieren moet wasschen vereischt nogal eenige moeite. Daar in den regel de pooten van de hoenders nogal vuil zün, begint men de pooten eerst te was- sche* in een bakje waarin zich eemg lauw water' bevindt, zoodat de vuile pooten van 4e te wasschen hoenders niet worden schoon gemaakt in de groote hak, eveneens gevuld met lauw water, daar dit water dan vuil zou worden en onbruikbaar voor het was schen van witte hoenders. Zoodra de poo ten goed schoongemaakt zijn, neendmm. een witte band van ongeveer 1 <A 4 2 C.M. breedte, waarmede men de pooten vastbindt Vervolgens neemt men den vogel1 linkerhand en legt de aleugeU om debeurt uitgespreid op een tafel, terwtjl men met de renhterhand, waarin men een heeft voorzien van zeep, in de richting der schuiert Als een vleugel op deze wijze is behandeld en mèn het vuil heeft weggeschuierd, behandelt men op dezelfde wijze'den anderen vleugel en vervolgens den staart. Indien dit heeft plaats gehad, neemt men den kop en hals op dezelfde wijze onderhanden. Vervolgens legt men de kip op den rug en wascht keel en onderlijf op dezelfde wijze als de vleugels. Vervolgens stopt men de kip in den bak met lauw water en spoelt zoolang, dat er geen zeep tusschen of op de veeren overblijft. Hierna dompelt men de kip in een bak met geheel schoon lauw water, waardoor een dfeinig blauwsel is geslagen. Na deze behandeling wordt de kip met geheel schoone doeken afgedroogd. Vervolgens neemt men het aldus behan delde dier bij de pooten, met den kop om laag, waarbij de vleugels als vanzelf open gaan. Nu strooit men tusschen de veeren talkpoeder, waarna men de band van de pooten afdoet en het gewasschen exemplaar plaatst, in een schoone mand, waarin men schoon stroo of zaagsel heeft gedaan. De mand met inhoud plaatst men in een ver warmd vertrek. Dén volgenden dag haalt men het vuil uit de mand en laat het dier wat eten en drinken. Den daaropvolgenden dag zal de vogel zoo goed als droog zijn en wordt thans overgebracht in een schoon hok met stroo, geheel voor wind en tocht ELK JAAR OPNIEUW HAD ZIJ Dank zi| dan KLOOSTERBALSEM heeft zij die na aoall maer! JtWas een gruwelijke last en het deed geweldig zeer. Het bloed stond er al- lijd voor. Allerlei huismiddeltjes deed ik er op, het beet geweldig, maar tel kens kwamen de kloven terug. Gewone huid-crèmes hielpen mij evenmin. Maar nu heb ik geen last meer ervan. Nu wrijf ik eiken ochtend en avond Klooster balsem er op. Dat doet géén zeer en de huid is en blijft prachtig glad èn gezondook al kom ik met mf/n han den vaak in het water. Het was een uitkomst." H de j- te -S.H AlflfCn'C ONIQINESL TIN INZAQI „Geen goud zoo goed" Onovertroffen bij brand-en snij wonden Ook ongeëvenaard als wrijfmlddel bQ Rheumuiiek, spit en pijnlijke spieren Overal per fk>t v. 20 gr. f 0.60 en 50 gr. f 1.— afgesloten. In dit hok zijnde, zal de gewas schen vogel zich flink uitschudden en zijn vederpakje netjes in orde brengen. Voordat men het aldus behandelde dier in de verzendingsmand doet, doet men op kam en lellen een weinig vaseline. En aldus, goed behandeld dier, is een lust om m de tentoonstelling te zien, en zal zoo'n vogel ten allen tilde veel, zeer veel zelfs, voor hebben op dieren, die niet of slecht gewas- schen «i-- Men moet er vooral om denken niet te veel blauwsel in het water te doen, want dan ziet de kip er afschuwelijk uit, terwyl men met het afdrogen steeds met het ge- vederte mede moet wrijven, daar anders de veeren beschadigen. Bij de witkuiven wor den alleen de kuiven gewasschen en moet men zorg dragen dat er geen zeep in de oogen der dieren komt. Wanneer de gewas schen kuiven geheel droog zijn, knipt men de overtollige, gekleurde veertjes uit de kuiven weg. Witkuiven moeten op bijna de zelfde manier behandeld worden als per sonen, die zich naar den kapper begeven, alvorens zij naar een of andere feestelijk heid gaan. Wanneer een veertje onregel matig zit aan de kuif, kan men dit beter afknippen, daar anders soms dat eene veer tje een minder mooi aanzien aan het dier geeft. UIT DE PERS. Liberalisme—Fascisme. Het vrijzinnig-godsdienstig maandblad I „Onze Wachter" is een enquête begonnen over de verhouding van Liberalisme en Fas- I cisme. De Redactie noodigde enkele voor aanstaande vrijzinnig-godsdienstige libera len uit autwoord te geven op de vragen; Welke is de verhouding van het Liberalisme tot het Fascisme? Hoe staat de vrijzinnig- godsdienstige liberaal tegenover het laat- ste? In het nummer van vorige week vinden wy het eerste antwoord, dat van prof. dr. B. D. Eerdmans. Aan zijn artikel; Nieuw-Liberalisme, ont- leenen we: „Sedert de invoering van het algemeen j kiesrecht blykt Nederland een vruchtbare bodem voor politieke ondernemingen; zóó vruchtbaar, dat het een bespotting wordt van ons staatkundig bewustzijn. Het is be grijpelijk dat dit reactie wekt en dat er velen zijn die een4estuursvorm, die by een volk als het on^e, tot zulke dwaasheden blijkt te leiden, door een andere Staatsorde in vaste en veilige handen wil 'stellen. Wat de laatste kwarteeuw ons op politiek gpbied te zien geeft is weinig verheffend. De Staat is zich met zooveel dingen gaan bemoeien, dat het Parlement het geheele jaar door moet werken in commissies, afdee- lingen en openbare vergaderingen. Mannen uit het volle maatschappelijke leven kunnen zich slechts zeer zelden tot lid laten kiezen, omdat zij dan hun zaken zouden moeten verlaten. Hierdoor is er veel en invloedrijke beroepspolitiek. Hierdoor meestert politieke theorie gemakkelijk over het maatschappe lijke leven,en is de politiek er niet meer voor de maatschappij, doch is de maatschap pij er voor de politiek. Hoe slecht de maat schappij daarbij vaart, zien wij lederen dag. De ongelooflijke slapheid van de Regee- ringen, die elkaar na 1918 opvolgden, heeft eng in de grootste moeilijkheden gebracht. Zoowel geldelijk als moreel. Men heeft ge- v eigerd aan den steun voor werkloozen de voorwaarde van eenige, zij het ook nog zoo kleine, tegenprestatie voos de gemeenschap te verbinden; men ging er niet toe over van 's Rijkswege steun in natura te verstrek ken, men vertrouwde de uitbetaling toe aan organisaties, wier bestuurders door hun sa larissen als vrijgestelden de gevangenen der leden waren. Men kweekte zoo een geest, i waaraan alle energie en werklust ontvloden is. Ons nationaal moreel is hierdoor gedaald. Zy heeft het gezag laten verslonsen. Zy, die het moesten handhaven, wisten dat zij in de hoogste kringen geen steun zouden inden voor krasse maatregelen. Zy werden geawongen zich bij een schyn-gezag neer te I leggen. Ter wille van een voozen vrede liet I men alles gaan. Stelselmatige opzetting I door Radio (Vara), terreur bij werkstakin- I gen, demonstraties tegenop Regeering, alles I werd geduld. Dit zijn nog maar enkele punten uit den I politieken rommel, die gemeenten en Rijk I ons te zien geven. Helaas is er veel meer. Doch zij zyn voldoende om ons duidelijk I te maken, dat de bodem voor fascistische I richting ryk is aan voedingsstoffen. Vol- I doende ook om te doen gevoelen dat het niet I goed kan worden met onzen Staat en met I onze maatschappij, als niet spoedig een I krachtige zuivering plaats heeft, door de I samenwerking van allen, die (van wat rich- I tuig dan ook) Nederland voor den onder- I gang willen behoeden. I Men schimpt nu op parlement en ge- I meenteraden. Men bedenke dat de reden I daarvan niet ligt in **et bestaan dier licha- I men, maar in de wijze waarop zy zyn ver- I worven. Wy zijn van ouds een staatkundige I gemeenschap, waarin de burgery regeerde I en absolute vorsten-heerschappy onbekend I was. Trachtte deze zich op de-u voorgrond te I dringen, dan wprd dit spoedig weer ver- I hinderd. I Onze staatkundige bo<)fim was de vrijheid, I die door de overheid slechts werd beperkt I m het belang vai? het gemeene-best, van I des lands beiang. Dit is het gezonde liberale I standpunt, dat voor alle tijden geldt Dit is thans .echter dermate in -het gedrang 1 gekomen, dat zelfs theoretische beschou wers niet meer weten wat onze geschiedenis is en wat de taak is van een politieke partg. Dit komt, omdat het oude liberalisme al lengs zgn oude pittigheid heeft verloren en liberale leiders hun liberaliteit zochten in het steeds maar toegeven aan de richtingen, di« het liberalisme als haren doodsvganu Cort van der Linden heeft in 1886 het liberalisme geteekend als een kind der Fransche revolutie, Hij heeft het geteekend als de politieke richting, die de rede als het allerhoogste erkende. Zoo er liberalen wa len, die hierover anders dachten en een godsdienstig, zedelijk gezag erkenden, dan waren dit vreemde elementen, die in de libe rale gelederen niet thuis hooren, en daaruit, lot zijne voldoening, dan ook meer en meer verdwenen. Volgens deze opvatting was er dus voor Dresselhuys onder de liberalen Het gevolg van dit voorbijgaan van onze geschiedenis, die Nederland lang voor de Fransche revolutie leert kennen als het land der geestelijke en burgerlijke vrijheid, waB, dat al wat kerkelijk was en liberaal stem de, in de armen der kerkelijke partijen wem gedreven, die een geheel ander beginsel huldigden als de liberalen. Zij wilden in vloed en overheersching van hun kerkelijke inzichten over den Staat. De liberalen van 1886 en volgende jaren waren vergeten, dat de vroegere liberale overheid ons land alleen tot de bakermat eer geestelijke en burgerlijke vrijheid ?a! kunnen maken, door aan de kerkelijke on verdraagzaamheid te beletten het hoofd op te steken en den Staat naar haar wil te zet ten. In tegenstelling met die vroegere libe rale overheid hadden deze liberalen alle band met de kerken verloren. Zij kenden die niet en gaven in hunne onkunde telkens maar toe, omdat zij immers liberaal waren en dit voor hen vooral inhield om plaats te geven aan alles wat daarom maar dringend kwam vragen. Zij zijn de oorzaak dat de meening ontstond, dat een liberaal eigenlijk niets is dan een man die aan alles ruimte Iaat, al zal hij daarbij zelf ook allen invloed verliezen. Zjj zijn de liberalen, van waar de togenstanders thans openlijk verkondigen, dat zij de eens zoo machtige liberale partij niet haar eigen leuzen hebben gevangen en I gebonden Wat te voorzien was is geschied. Na de regeering van Oort van der Linden is^het land ten prooi aan groepsbelangen, die zich op de macht en op de Schatkist hebben ge- Thans weet men geen rMd wegens de I zware geldelijke lasten, die niet opeens kun- I r.en worden afgeschud. Thans moet de te- I genwoordige Regeering trachten goed te I maken wat vijftien jaar lang in verkeerde I richting is geleid. Is het wonder dat er duizenden zijn die I naar verlossing snakken? Duizenden, die I het geloof hebben verloren in de Regeering I in Den Haag.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1933 | | pagina 5