I
tekbank
n
a»'|.
Deze Courant komt in vele duizenden gezinnen Gegarandeerde oplage 6500 ex.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
tylEÜWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER,'REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
Io. 18627
Zaterdag 16 Juni 1834
73* Jaargang
1,823.268.44
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
I
EERSTE BLAD.
n
AND
DDEL
Brieven uit de Hofstad.
Oorlog en Darwinisme.
Alleen de allerfijnste Nieuwe Hollandsche Kolmaatjes
geheel schoongemaakt, zonder vel of graat, 8 CENT PER STUK.
ZE ZIJN OVERHEERLIJK.
P. G. SCHARLEMAN Jr., L. Tiendeweg 75, Telef. 3202.
Wolven in schaapsvacht.
go. 18627 Zaterdag 16 Juni 18347a* ii
■a
R. HOORWEG.
FEUILLETON.
HOOFDSTUK XXXV
NDING
Onderhandelingen.
(Wordt vervolgd).
LEM
je!;
akf,
□an
Hem, die niet weet welke haven binnen
te sturen, is geen enkele wind gunstig.
in onze
tewoners
brengen
üe, ik
nlng;
W zaak.
voor het gerechtelijk onderzoek.
Ze gingen de bibliotheek binnen en
Wilson sloot zorgvuldig de beide deuren
van het vertrek. Brayshaw bood hem een
sigaar aan, maar Wilson had al de punt
van een van zijn eigen sigaren aïgesne-
den.
Heb je nog wat bijzonders over de
gebeurtenissen van den aigeloopen nacht
vroeg Brayshaw, niet heelemaal op zijn
gemak door het strakke gezicht yan den
ander en zijn ietwat kort-aangebonden,
zakelijke manier van doen.
Dat heb ik inderdaad, was het be
scheid van den kapitein, terwijl ze gin
gen zitten. Ik heb je iets van heel veel
belang te zeggen. Ik veronderstel dat die
systematische verwisseling van kostbare
steenen, die in dit huls heeft plaats ge
had, nu wel uit zal zijn
Zenuwachtig, argwanend, maar tege-
ijlk ook in verbaasde verwarring, zag
Brayshaw hem aan.
soliede Boek-
>r de plaatsing
de
ert
64
UREAU
eid
en-
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en een Bijvoegsel.
tJK -
1XVEEN
it.
it if
iedl
rere
de
00.—.
Na het gesprek met den detective-in
specteur, haastte kapitein Wllson zich
naar de Hall terug.
IR zou graag een rustig onderhoud
met je hebben, Brayshaw, deelde hij zijn
gastheer mede. Zullen we in de blblio-
huls, in elk opzicht veilig. Neen, neen.
Als de zaken, niettegenstaande Rastll-
lac’s dood voortgaan, dan kunt u nog al-
MCCXXXIII.
De examenkoorts.
Op tal van middelbare scholen woedt op
dit oogenblik in hevige mate de examen-
koorts. Het gewichtige moment in het
^phooljaar is weer naby en*in tal van huis
gezinnen leeft men in groote spanning,
want de uitslag beslist niet alleen voor velen
omtrent hun onmiddellyke levensvreugde,
maar zelfs voor de gansche richting van
hun leven. Men kan het eenigermate lucht
hartig opnemen en denken, dat alles op
den duur wei terecht zal komen, mek kan
het ook somber inzien en begrijpen dat een
jaar achteruitgang voor het verdere leven
van groote beteekenis kan worden. Geluk
kig is het in later jaren niet aan te toonen
wat het effect is geweest van een slagen of
een zakken voor een examen, maar dat
neemt net weg dat de uitslag inderdaad
van vérstrekkende gevolgen kan zijn.
Aangezien het op dit oogenblik toch vrij
wel onmogelijk is om een betrekking te vin
den, is het voor velen niet zóó vreeselijk als
accepteeren dat u in Rastlllac den dief
arden en
JJIVER
kosteloos
I Gouda
accepteeren oat u in ttasuuac aen aiei
bevonden hebt; dood en In zooverre een
onbevredigende vangst; maar u hebt
hem tenminste. Gesteld dat Sir Percy
een medeplichtige was geweest, hoe ter
wereld had u zijn schuld willen bewijzen?
theek gaan?
Brayshaw keek met een scherpmonste-
renden blik naar hemer was iets in het
optreden van den oud-officier, dat hij er
niet eerder in had waargenomen.
I Ik ben tot je dienst, Wllson, ant
woordde hij echter grif; natuurlijk ben
1 ik tot je dienst. Ik kan je een half uur
geven tenminste als ze me niet komen
een geduchte, hoewel veelal verborgen rol.
Daar is allereerst het strydinstinct, dat de
mensch in zich heeft als erfdeel van zijn
wilde voorouders, die met holenbeer en
mammouth vochten.
Prof. Nicolai merkt op hoe deze oud in-
st'ncten, evenals alles wat oud is, omdat
ze oud zijn, de bijzondere sympathie genie
ten ook nog van den modernen mensch en
door hem als onontkoombaar en in wezen
nuttig worden beschouwd. Maar daar tegen
over stelt (jij het feit dat een instinct scha
delik kan worden voor zyn bezitter, wan
neer het zich niet kan aanpassen aan en
vervormen naar veranderde omstandig
heden.
Immers, een instinct is blind en voert tot
automatische en domme handelingen, wan
neer het niet door andere instincten of door
de rede wordt gecorrigeerd en geremd. Zoo
vindt de vlinder, die instinctief „het licht
zoekt, den dood tegen het gloeiende lainpe-
glas.
Het menschdom, dat door zijn agressieve
instincten en verouderde ideologieën naar
den oorlog gedreven wordt, heeft nog wei
nig besef van de Jjptaal veranderde condf-
fes van den krijg. Het strjjdinstinct, dat
zich in natuurtoestand kon botvieren met
nagels, knotsen’of speren, bedient zich in
den modernen oorlog van electriciteit, mo
toren en gassen en zal blijken een doode
lijk bezit te worden voor het menschdom,
wanneer dit zich niet voldoende blijkt te
kunnen aanpassen aan de nieuwe door de
techniek geschapen omstandigheden en niet
genoeg werkelijkheidszin blijkt te bez tten
om het groote gevaar te beseffen.
Dit gevaar ligt in het feit dat agressieve
of strijdzuchtige oerinstincten en oude ideo
logieën zich bedienen van voortbrengselen
van het meest gescherpte vernuft.
Het is derhalve nöodzakelyk, dat men
gaat beseffen dat de oude oorlogsideolo-
gieën, de oude leuzen van eer en heldendom
niet meer passen bij de moderne oorlog
voering, dat zelfs de oude oerinstincten on
bevredigd zullen blijven, wanneer men door
den onzichtbaren vijand met gas wordt ver
stikt of in een temperatuur van 3000 graden
gecremeerd wordt, of wanneer men dit an
deren aandoèt. (Wells, ‘Shape of things to
come.) j
Men moet de verouderde en daarom scha
delijke ideeën overboord werpen en de rea
liteit niet slechts met het verstand gaan
beseffen, maar ook m<t het gevoel gaan
verwerken. Dit is niet aangenaam, maar
een gebiedende eisch Voor het collectieve
De vacantiee.
Een tweede vraagstuk dat ieder jaar op
duikt, is dat der vacanties. Zoo zoetjes aan
is de zomervacantie tot 8 9 weken uitge
zet. Is dat noodig, is dat gewenscht? Het
oordeel der ouders is wel eenparig dat op
deze vragen ontkennend moet worden ge
antwoord. Dan komen nog de Kerst-, herfst-
en Paaschvacantie er by, zoodat in totaal
van het jaar slechts driekwart school wordt
gehouden. Zou met een betere verdeeling
der onderwijsstof over elf maanden inplaats
van negen maanden tot een algemeene ver
betering kunnen leiden Men heeft toch die
leerlingen op de scholen toegelaten en men
heeft daarvoor ook verantwoordelijkheid te
dragen, dat men het resultaat tat het hoog
ste moet opvoeren en voor mislukking óók
eenigermate aansprakelijk is.
Nu op alles bezuinigd en beperkt moet
worden, gaat ifet op die scholen maar steeds
op denzelfden voet voort, millioenen ver
slindend, waarvan een deel in het water ge
smeten wordt, n.1. door de velen die mis
lukken maar onderwijl het noodige hebben
gekost.
We zullen verder niet op dit onderwerp
ingaan, maar het tijdstip der examens
bracht deze overpeinzingen weer bij ons
naar voren. Hier mankeert iets heel ernstigs
en men doet geen moeite het te beteren.
gemakkelyk gezegde, waarmee zoovele»,
ook verantwoordelijke staatslieden en mili
tairen zich van het probleem en de ver
antwoordelijkheid afmaken.
Deze opvatting omtrent den oorlog is een
bedenkelijk erfstuk uit de vorige eeuw.
^Prof. Nicolai heeft dit indertijd in zyn be-
wlangrijk t&erk „Die Biologie des Kriegers”
duidelijk in het licht gesteld.
Toen Darwin zijn leer van de „struggle
for life" en de „survival of the fittest" ver
kondigd had, werd deze leer veelal ver
keerd begrepen en derhalve verkeerd en
overhaast toegepast op allerlei gebieden die
door de wetenschap werden betreden.
Wat beteekent „Survival of the fittest”?
Overleven van de meest beschikten; d.i.
van die soorten en individuen die het meest
geschikt zijn zich aan te passen aan nieuwe
of moeilijke levensomstandigheden, welke
het voortbestaan bedreigen. Deze geschikt
heid nu hangt niet in de eerste plaats en
nog minder in alle gevallen af van de
kracht en de gevechtswaarde van soort of
individu.
Zeker zijn er diersoorten, b.v. vele roof
dieren ,voor welke de gevechtswaarde een
beslissende factor is in den stryd om het
bestaan, maar dit geldt toch niet voor alle
soorten. Zoo zullen b.v. in moeilijke om
standigheden de giraffen met de langste
halzen, de egels met de sterkste stekels,
de konijnen met de meest beschermende
kleur, de hazen met de sterkste pooten en
de schildpadden met de dikste schilden de
beste voortbestaanskansen hebben. In moei
lijke omstandigheden zijn het eigenschap
pen, die veelal met de gevechtswaarde niets
te doen hebben, welke voor de soorten hun
mate van geschiktheid voor den stryd om
het bestaan bepalen.
Waar het vooral op aan komt is dat die
scoorten en die individuen, die voldoende
aanpassingsvermogen hebben aan verander
de en gevaarlijke omstandigheden, de strijd
om het bestaan met het meeste succes kun
nen voeren.
omstreken
).25. Van bt
1.30. Advertent
Steeds weer leest en hoort men dat de
oorlog een natuurlijk uitvloeisel is van de
wet van Darwin; dat er steeds oorlog is
geweest en steeds oorlog zal zyn.
Dit is de simplistische redeneering, het i
Myrtle knikte.
Maar ze kenden elkaar, kapitein,
wierp hij tegen Dat is verdacht.
Zeker, gaf Wllson direct toe. En het
zou mij zelfs niet verbazen als hun zaken
van vroeger het daglicht niet konden
verdragen. Ik heb nu die juweelenaffaire
op het oog en ik ben van meenlng dat
ze wat die betreft niet met elkaar in
relatie stonden.
Wat is uw theorie dan, kapitein?
vroeg Myrtle, nadat hij een poosje, na
denkend voor zich uit had zitten staren.
Dat zal ik u vertellen, als u die zoo
graag weten wilt, antwoordde Wllson.
Rastlllac is hier gekomen om Brayshaw
af te persen. Ik veronderstel dat Brays
haw lets te'vreezen had van den baron,
anders zou hij wel moeite hebben gedaan
om zich van hem te ontdoen. Hij had u
bijvoorbeeld gemakkelijk met hem in
aanraking kunnen brengen; maar hij
deed dat nietwe vermoeden wel waarom
niet. Dê man moet hem in zijn macht ge
had hebben.
Sir Percy zal hem wel met zijden
handschoenen aan hebben moeten pak
ken, viel Myrtle den ander bij.
Wllson haalde zijn zakboekje te voor
schijn.
Nu heb Ik hier, vervolgde hij, een
rapport van den Franschman, dat een
van onze agenten In Parijs gestuurd
heeft. Baron Emile de Rastlllac tus-
schen twee haakjes zijn juiste naam en
titel schijnt zijn misdadfgersloopbaan
begonnen te zijn met het plegen van
valschheld In geschrifte, stond als val-
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelyks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA
bij onza agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc. 2745. Postrekening 48400.
Tegen inlevering van deze BON:
MACHINAAL GESNEDEN BOKKING yan 12 voor 8 cent per ons.
MACHINAAL GESNEDEN MAKREEL van 18 voor 12 cent per ons.
zy een jaartje langer over de studie op de
J middelbare school doen. Het is een redenee-
ring waar iets aan ontbreekt, maar de tyds-
i omstandigheden doen dit over het hoofd
zien.
Toch rijst ieder jaar by de examens de
•vraag of er aan het stelsel niet iets hapert,
dat hoe langer hoe meer jongelui op de vijf
of zes jaar er een of twee by voegen eer
ze het einde hebben bereikt. Juist nu het
vooruitzicht op een regelmatige ontwikke
ling in het maatschappelijk leven gering is,
verslapt de energie om te trachten in den
korst mogelyken tyd de voorbereidende
studie af +e doen.
Het onderwys is ontzaggelijk kostbaar en
wordt door die verlenging steeds duurder.
Terwijl men dus eenerzyds op bezuiniging
uit is, aanvaardt men hier een duurder wor
den al te gemakkelyk. Dat komt omdat men
niet beseft hoe duur het ondtM^vjjswel is.
De kosten daarvan zyn zoo handig gecmauu-
fleerd, dat niemand die eigenlyk overzien
en bedordeelen kan.
w I storen in verband met die ellendige ge
tild probeeren Sir Percy aan zijn jas te schiedenis. De coroner komt vanavond
trekken. Persoonlijk wil ik er een lief
ding om verwedden dat het uit is.
Myrtle kwam nog met zijn laatste ar
gument.
We hebben geen juweelen of gereed
schappen In zijn bagage gevonden.
Dat verbaast me niet. Hij was
heusch niet zoo’n dwaas om die hier te
laten. Er Is genoeg gelegenheid In de
buurt om ze te verbergen
Dat is zoo. Ik veronderstel dat we
het feit moeten accepteeren dat de jacht
geëindigd Is.
Myrtle keek spijtig, want de afloop van
het avontuur was niet zooals hij dien
voor zijn reputatie gewenscht had.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels ƒ1.30, elke regel meerjjo.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer ƒ0.30. Advertentiën in het Zaterdagnummer 25
byslag op den prijs. Ldefdadigheids-advertentiën de helft van den pfys.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels ƒ2.25. elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerden
prijs. Groote letters en randen worden betekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóói
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde vai| opname verzekerd te zijn.
Naar het Engelsch van
SIR WILLIAM MAGNAY.
64 Nadruk verboden.
Den volgenden morgen, na het ontbijt,
begaf Wllson zich op weg naar den Dra
kenkop. Hij vond Myrtle druk bezig met
het overschrijven en uitwerken van noti
ties.
En, begon Wllson, toen ze gezeten
waren, hebt u de bezittingen van den
baron al doorgekekeni*
Jazeker, kapitein
Wllson merkte de teleurgestelde
klank in de stem van den detective t.p
En Is er niets bij, waaruit blijkt dat Sir
Percy er in betrokken is?
Niets.
Dat dacht ik ook ..wel.
Mag ik u vragen waarom, kapitein?
Omdat Ik, beste vriend, na de unie
ke gelegenheid, die ik op de Hall had om
een oogje In 't zeil te houden geen oogen
blik geloof dat er momenteel eehlge be
trekking bestond tusschen Sir Percy en
Rastlllac. Begrijp mij goed, meneer Myr-
|eef u alleen mijn eerlijke mee-
of u die al of niet accepteert, Is
Wanneer men uitgaat van Darwin’s leer
dan zou ook het lot van de menschen be
paald worden door haar mate van aanpas
singsvermogen, welke niet afhangt van
haar mate van strijdbaarheid en militaire
kracht, doch veeleer van geheel andere fac-
toren, zooals het sociale instinct, de collec-
tieve zucht tot zelfbehoud en het werkelijk
heidsbesef.
j In den oorlog spelen oude oerinstincten Zelfbehoud.
GIlUffllE (DlllAST.
volgens Darwin’s leer van het voortbestaan
der meest geschikten, de afschaffing van
den oorlog een logische en noodzakelijke
maatregel is van aanpassing aan de fêran-
derde omstandigheden, geschapen door de
moderne techniek,
Wie pas de redevoeringen gmezen heeft,
gehouden*in het lEngelsche Lagwhuis, waar
o.a. Winstin Churchill en Baldwin de drei
gende gevaren schel belichtten en de on
mogelijkheid betoogden om een wereldstad
eenigszins afdoende te beschermen tegen
moderne luchtaanvallen, zal inzien hoe
schadelijk het agressieve instinct, zich be
dienend van de moderne techniek, zal wor
den voor het menschdom, wanneer niet aan
passingsvermogen en gemeenschapsinstinct
de overwinning behalen en voeren, tot af
schaffing van den oorlog.
Hij zal beseffen hoeveel overeenstemming
er is tusschen een menschdom zich stortend
ih een modernen oorlog en een vlinder die
door het instinct misleid, zyn vleugels ver
brandt aan het gloeiende lampeglas.
Dr. J. ROORDA.
Ais sprekend voorbeeld van absurde oor-
logsideologie noem ik de uitspraak dat de
oorlog voor den man is, wat het moeder
schap is voor de vrouw.
Ongetwijfeld schuilt in deze leuze een
groote demagogische kracht zoowel tegen
over de mannelyke als de vrouwelijke jeugd
en is zij geschikt een oorlogsbudget te doen
aannemen en de zakken der wapenindus-
trieelen te vullen. Zij wordt dan ook met
eenige variatie by verschillende groote vol
ken verkondigd.
Kolonel René Quinton zegt iets dergelyks
in zyn boek „(Maximes sur ia querre", een
boek dat klaarblijkelijk het product is van
een man die lijdt aan moreele krankzinnig
heid.
Ook von Papen en nog onlangs Mussolini
hebben dit giftige woord uitgesproken. Toe
gepast op den modernen oorlog, zou het
beteekenen dat het mannelyker is aandeel
te hebben in een technische en chemische
uitmoording dan om dien waanzin te be
strijden en zijn krachten in te spannen om
vrouwen, kinderen en grijsaards daarvoor
te behoeden.
Een belangrijke vraag is, wat ouder is,
het agressieve of het sociale instinct. Dr.
v. d. Bij en andere anthropologen hebben
door uitvoerige onderzoekingen aangetoond
dat het gemeenschapsinstinct van den pri
mitieven mensch minstens zoo oud is als
het strydinstinct. Bij vele primitieve stam
men en volken vonden zy een sterk ge-
meenfil^apsinstinct en een afkeer van on
derlinge strijd.
Er is dus reden de schadelijke voorstelling
te laten varen dat de mensch van oorsprong
een roofdierachtig wezen is, zooals Speng
ler zonder bewys verkondigt en meu mag,
in aanmerking nemend het sterke primi
tieve sociale instinct van het menschdom;
vertrouwen in een uiteindelyke overwinning
van dit vreedzame instinct.
Verder moest men op grond van boven
staande feiten eindelijk eens breken met de
verkeerde opvatting, dat de oorlog een on
vermijdelijk uitvloeisel zou zyn van de leer
van Darwin; integendeel, het l’gt voor de
hand om de overtuiging te aanvaarden, dat
sche speler bekend en ha, hier Is het! i
wat toepasselijker Is, als een handig ju- I
weelendlef. Wordt er van verdacht een 1
jongen, rijken dwaas dien hij eerstfhet
vel over de ooren gehaald had, met
kaartspelen bedwelmd te hebben en evnj
diamanten dasspeld, die honderd pond Dat zou u nooit gelukt zijn, In zijn eigen
waard was verwisseld te hebben door na
maak. Dat, hij overhandigde Myrtle het
papier, Is de sleutel voor deze juweelen-
affalres.
Myrtle keek het rapport door.
-* Dat gaat allemaal tegen dien
Franschman, merkte hij op, terwijl hij
de aanteekenlngen terug gaf. Maar de
kwestie Is mij nog niet helder in hoe
verre Sir Percy erbij betrokken Is.
Als zij samenwerkten, antwoordde
Wllson op een overtuigenden toon, zou
het dan aannemelijk zijn dat Rastlllac
de gevaarlijkste manier heeft gekozen
om het huis In te komen, vooral omdat
Brayshaw wist dat jij op wacht stond?
Het Is ondenkbaar dat ze op die manier
een ontdekking geriskeerd zouden heb
ben. Neen, mijn vriend, het staat voor
mij vast, dat als Rastlllac op een andere
wijze had kunnen binnenkomen, hlTnlet
het venster van de bovenverdieping als
Ingang gekozen zou hebben.
Myrtle haalde diep adem. f
Het Is een raadsel, verklaarde hij.
Of mijn theorie juist is, vervolgde
Wllson, zal moeten blijken uit het al of
niet ophouden van de diefstallen. Het is
niet aan mij om een man van uw erva
ring raad te geven, meneer Myrtle, maar
als ik In uw plaats was, zou Ik het feit
