I
MAAREN
Een Regrentendagboek uit de 18e eeuw.
H0NIG S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor l®cL
pelfleduMsch£%ndfiasta
Veilige en Economische
WU EISCHEN fRISSCME LUCHTEN ZON
IN DEN VORM VAN RADION
Duur betaald,
Nederlandsche Reisweek 20—27 Augustus.
Tips voor trips
WlJDSTR
fkoUDA
PARfLMEPIËn BIJCLTERIEM
Voor de Vrouw.
XCII.
„26 february 1786 Gamer
„Bailliu en Schepene Verryst en dek-
„ker geven te kenne dat zy gehoord had-
„de dat de Inenting plaats ftadde in deese
„Stad en wel aan t huys van ie Burge
meester Toulon
„versogte dat Heeren Burgtmeesteren
„haar gedagte lieten gaan om zulx te
„beletten en Extra Ordinaris Magistraat
„(een buitengewone zitting van de Ma
gistraat) te belegge
„t zelve vastgesteld op aanstaande
„dingsdag en de 2 Stads Doceoren te
„ontbieden met versoek om te perseve-
„reere (bedoeld is: op te houden) met
„dit werk, en by haar (door hen) aan
genomen
Van der Hoeve had een bijzondere voor
liefde voor vreemde woorden zonder ze ech
ter altijd zelf te begrijpen. Dit had wel eens
ten gevolge, dat hij precies het omgekeerde
opschreef van hetgeen hy bedoelde. Naar de
letter van de aanteekening; moesten de „2
Stads Doctoren" met inenten doorgaan; van
der Hoeve bedoelcfè echter, dat zy er mee
moesten ophouden.
Zooals uit het bovenstaande blijkt, ver
bonden de beide stadsdokters zich voorloo
pt met inenten op.te houden.
In het kamerboek staat hiervan niets ver
meld; eerst later wordt in de officiëele
stukken de vraag behandeld, of de stads-
regeering de inenting al dan niet zal toe
staan. 4 jlJLI
Burgemeester van der Hoeve geeft ken
nis dat syn Edele (hy) de Werff Sergeant
van Onderwater had laten roepen om met
hem te Spreeke over t uybhange van de
Vlag dog dat reeds zulx ingehaald was op
Ordre (hevel) van den Bailliu bedankt
Deze korte aanteekening brengt een bont
en romantisch tafereel voor oogen: Een
herberg, waar de vlag uithangt en waar
vóór onder de luifel vroolyke soldaten zit
ten, gekleed in zwierige uniformen. Vóór
best en laat zich door die kritiek er toe
brengen om in te grijpen. Dat is in den
regel fout, want het goede wordt dan be
stempeld tot iets verkeerds; de grenzen zyn
meestal niet te trekken en het wordt er in
totaal niet beter op. Meestal werkt die
overheidsbemoeiing niets uit óf werkt ze in
verkeerde richting.
By het baden, by de radio, by het dan
sen, by de bioscopen, overal is het ingrijpen
der overheid stuntelig geweest.
Op het oogenblik houden ,de criticasters
zich weer druk bezig met de kleeding dei
menschen. Profeten voorspellen dat bin-
nen korten tijd de kleedij van het gansdie
vrouwelijk geslacht een zeer ingrijpende
verandering zal ondergaan, doordat de rok
zal verdwijnen en zal plaats maken voor
de pantalon. Reeds zyn de vrouwen over
de scrupules van het nieuwe heen en in
derdaad verschijnt de gesplitste rok, die
uit twee zeer wijde pijpen bestaat, waar
door het karakter van den rok nog voor een
deel wordt behouden, hoe langer hoe meer
in het openbaar. Het zomer-costuum is
reeds verder gegaan. Ook hier zien wy weer
het proces dat een 9eel van het publiek tot
excessen vervalt en de juiste maat niet weet
te houden. Vandaar de kritiek die weer
roept om tusschenkomst der overheid. In
derdaad liet deze zich hier en daar al weer
verleiden tot het nemen van maatregelen.
Dat hierdoor het nieuwe eigenlijk wordt be
vorderd, weten wy alle.
Het is te hopen dat in de groote steden
de overheid zich op dit punt nu eens af
zijdig zal houden. Laat men dit nieuwe zich
rustig ontwikkelen, dan vindt het na eeni-
gen tijd zyn normale grenzen en past het
zich aan. Regeeren is vooruitzien, heet het
altijd prachtig, maar men moet verder voor
uit zien dan het heden. Daarbij kan de er
varing op ander gebied verworven, in de
eerste plaats leiding geven.
HAGENAAR.
hen staan de kannen met schuimend bier.
De soldaten zingen; alles is zon en vreug
de. Een tamboer loopt heen en weer en
slaat van tyd tot tyd een roffel. Vóór de
herberg een aantal nieuwsgierige burgers,
die met uitgerekte halzen dit schilderij van
kleurrijke pret beschouwen. De werfser-
geant noodigt de jonge kerels onder de toe
schouwers uit bij zyn mannen te komen zit
ten en met hen te drinken en te klinken.
Enkelen onder hen kunnen de verzoeking
niet weerstaan en zetten zioh neer by de
soldaten, die hun vertellen van roemrijke
veldtochten en amoureuze avonturen in
vreemde landen. En onderwijl stroomt het
bier, totdat de handteekening of het kruisje
is gezet
Het Goudsche stadsbestuur kon de wer
ving niet verbieden; soldaten moesten er
zyn. Toch zagen de regeerende heeren niet
graag, dat de Goudsche poorterszonen zich
als vrijwilligers lieten aanwerven. Vandaar
dat ze de werfsergeanten niet in alle op
zichten hun gang lieten gaan en bijvoor
beeld het u.thangen van de vlag verboden.
Dat zy hierover gelijk dachten, blykt wel
hieruit, dat, terwijl de president-burgemees
ter van der Hoeve den werfsergeant van het
regiment Onderwater terzake van het uit
hangen van de vlag by zich had ontboden,
de baljuw intusschen die vlag al had laten
De Goudsche regeerders hadden weinig
gevoel voor romantiek, want burgemeester
van der Hoeve werd voor zijn optreden nog
afzonderlijk bedankt.
„27 february ontvangen een request
„van Paddenburg, Meurs en van Geelen
„om te presenteeren aan de Vroedschap
„wegens de canonne
Zes en twintig dagen nadat de Magi
straat op het rekest van een groep burgers
tot oprichting van een „Corps Arteleristen"
afwijzend had beschikt, brachten een drie
tal vertegenwoordigers van die groep dit
rekest by den president-burgemeester terug,
nu met het verzoek het aan de vroedschap
te willen doorgeven. De heeren zochten het
hoogerop.
„28 february Vroedschap
„Rapport van de vergadering [.-an de
„Staten van (Holland] van 15 tot 25 fe
bruary
„D Heeren Metelercamp Tylinge Hoo-
„ve en Verryst gevraagt na t rapport
„van Amsterdam, en de aantekening
„van Gouda t geen de Pensionaris ades-
„sein dessein opzettelijk) verswe-
„gen heeft rakende (betreffende) de
„Rotterdamsche Commissie om meerdere
„magt, de Pensionaris geen voldoende
„antiwoofd kunnende geeve, heeft de eer-
„ste Heer Significant (op zeer duidelijke
„wyze) Zyn Edele de waarheid gesegt
„met belofte (onder dreigement) van
„het in Druk gemeen te maken
„Verryst daar nog by gevoegd ver
bod pasquille
Deze aanteekening vordert een eenigszins
uitvoerige toelichting. In het vorige jaar
waren er in Rotterdam oranjerelletjes ge
weest, waarbij Kaat Mossel een groote rol
had gespeeld. De wijze, waarop aan die rel
letjes een einde was gemaakt, had niet de
instemming gehad van de Rotterdamsche
patriotten en deze hadden zich by rekest
tot de Staten van Holland gewend om be
scherming. Maar ook het dagelyksch be
stuur van Rotterdam, dat geen kans zag
a de in ziahzelf verdeelde schutterij de
te handhaven, had by de Staten op
gewapende hulp aangedrongen. De Staten
gaven noch aari de wenschen van de pa
triotten, noch aan die van de regeering van
Rotterdam gehoor, maar maakten de zaak
aanhangig by het Groot Besogne (com
missie uit de Staten). Het Rotterdamsche
stadsbestuur, dat begreep, dat op deze wyze
de patriotten de baas zouden worden, be
noemde nu in allerijl zelf een commissie,
die met de patriottische rekwestranten zou
onderhandelen; de patriotten echter wei
gerden .Daarop zonden de Staten een com
missie van vyf personen en verzochten den
prins in Rotterdam een troepenafdeeling ie
leggen, die onder de bevelen zou komen te
staan van de commissarissen en de burge-
meesteren gezamenlijk. Hoewel Rotterdam
h.ertegen protesteerde, kwamen twee eska
drons gardes en een bataljon voetvolk in
de stad. Kort daarop hielden de commissa
rissen met groote praal hun intocht. Een
groot aantal personen werd gehoord en
deels in hechtenis gehouden, onder anderen
Kaat Mossel. De Rotterdamsche schepen
bank, die de deelnemers aan de opstoot
jes moest berechten, was echter weinig
vervolgziek. Dit was niet naar den zin van
de Commissie, die daarom verzocht zelf met
rechterlijke macht te worden bekleed. Zoo
ver kwam het niet; de rechtspraak bleef
aan de schepenbank, maar de .commissaris
sen zouden de zittingen bijwonen met advi-
seerende stem en met de macht om elk von
nis op te houden en er de Staten over te
raadplegen. De stad Amsterdam, zelf tuk
op haar zelfstandigheid, was het met dezen
maatregel in het geheel niet eens; zy acht
te het een gevaarlijk voorbeeld om de eigen
burgers van een stad voor een vreemde
commissie te dagpn. Wel wenschte Amster
dam, dat de relletjesmakers ineens voor het
Hof van Holland zouden worden gebracht.
"Gouda had zich echter voor de regeling ver
klaard, waarbij de commissarissen een ad-
viseerende stem verkregen en tegen het
voorstel van Amsterdam een „aanteeke
ning" gedaan.
Van ^1 deze gebeurtenissen was in de
Goudsche vroedschap officieel niets bekend
geworden. Dit was geheel in strijd met de
bestaande stedelijke rechtsverhoudingen.
De Goudsche afgevaardigden hadden bij
monde van den pensionaris in de eerste
plaats verslag moeten uitbrengen „raken
de de Rotterdamsche Commissie om meer
der magt" en vervolgens eveneens van het
Amsterdamsche rapport mededeeling moe
ten doen. Daarna hadden zy aan de vroed
schap moeten verzoeken, hoe hun houding
had moeten zyn ten aanzien van die Rot
terdamsche commissie en het Amsterdam
sche rapport. In plaats hiervan hadden zij
zich op hun eigen houtje tegen het Amster
damsche rapport gekeerd en ten slotte aan
de Rotterdamsche commissie „meerder
magt" toegekend. De vroedschap was hier
over uit den aard der zaak zeer verbolgen.
Haar woordvoerders richtten zich vooral
tegen den pensionaris. Dit was logisch. Van
Wyn was ais zeer bekwaam man ontegen
zeggelijk de ziel van de Goudsche afvaar
diging naar de S.taten. Maar wat .hy had
gedaan, was, niettegenstaande zyn be
kwaamheid niet te verdedigen. Behalve de
eerzucht, die aah vele niet-verantwoorde-
lyke ambtenaren niet vreemd is en die hen
er toe brengt om te regeeren inplaats van
te zwijgen en te gehoorzamen, speelde by
van Wyn ook dtf politiek een groote rol.
Van Wijn wiét zich blikbaar niet te ver
dedigen, want zyn vijand van der Hoeve
constateert met leedvermaak, dat hy „geen
voldoende antwoord kon geven" en dat de
„eerste Heer", d. i. Metelerkamp, hem
„Significant de waarheid gesegt heeft met
belofte van het in Druk gemeen te maken".
Inderdaad heeft Metelerkamp in 1786 een
boekje in twee deelen uitgegeven, waarin
hy van zyn gedragingen als „raad in de
vroedschap en Oud Schepen der Stad" ver
antwoording aflegt. In dit boekje bekriti
seert hy de houding van de „Goudsche Ge-
deputeerdens" te dezer zake. Een persoon
lijke aanval op van Wyn staat er echter
niet in. Er was intusschen al weer een jaar
verloopen en de pap wordt nooit zoo heet
gegeten als ze woedt opgediend.
Behalve over de Rotterdamsche commis
sie en het Amsterdamsche rapport, werd
ook nog gesproken over het „verbod pas
quille". De „pasquille" waren de vaak
anonieme schotsdfriften, die in grooten ge
tale verschenen. Van verschillende zijden
wenschte men, dat hiertegen zou worden
opgetreden. Ook in de Goudsche vroedschap
kwam deze zaak ter sprake. Na „ampele
deliberatie (uitvoerige beraadslagingen)"
werd ten slotte besloten de „Goudsche Ge-
deputeerdens" naar de volgende Statenver
gadering te gelasten en qualificeeren
(machtigen) gelyk zy gelast en gequalifi-
ceert werden mits dezen (by dezen), alle
best mogelyke en geschiktste middelen aan
te wenden, ten Eynde de verregaande licen
tie (vryheid) der drukpers Zoo veel eenig-
sints doenlyk te doen beteugelen en van het
verrichte in desen ter eerste (by de eerst
volgende) vroedschap te doen het nodige
Rapport". Het slot van dit besluit was een
min of meer onvriendelijke waarschuwing
aan de ,^Gedeputeerdens" om vooral niet
te vergeten, dat zy aan hun „Principaalen
(lastgevers)" verslag van hun handelingen
moesten uitbrengen.
„De 4 Plans van redres (herstel) van
„dato 15 December 1784 geexamineert
„(onderzocht) etc en geapprobeert
„(goedgekeurd), en te laten drukke
De 4 Plans van redres (herstel)" waren
de nieuwe belastingvoorstellen. Nadat deze
de magistraat waren gepasseerd, kwamen
zij nu in de vroedschap.
In deze wijze van behandeling bestaat
groote overeenstemming met de tegenwoor
dige manier van doen. Immers de magi
straat is ten aanzien van de financieele
zaken te vergelijken met Burgemeester en
Wethouders, de vroedschap met den Ge
meenteraad. En evenals nu de Gemeente
raad, had toen de vroedschap in alles wat
de financiën betrof, het laatste woord.
Men kan niet zeggen, dat de vroedschap
er gras over had laten groeien. Op 15 De
cember 1784 was de commissie met haar
„plans" gekomen; op 28 Februari 1785 wa
ren deze reeds goedgekeurd.
In later tijden heeft het wel eens langer
geduurd alvorens het stadsbestuur de mid
delen tot dekking van de uitgaven had ge-
Wordt vervolgd.)
Dr. Mr. J. SMIT
(Wordt gedurende het verdere verloop
van de maand Augustus niet vervolgd.)
Nadruk verboden.
f "DOÓS 20 CT- TUBE AO ex 60 CT. "1
UIT DE PERS.
Is het wel billijk, dat de een geld naar de
spaarbank brengt, terwijl de ander-
feitelijk zooveel tekort komt?
Deze vraag vonden wij deze week aan
geroerd in een „drie-star" in de Stan
daard. die in het licht stelt, dat deze
kwestie aanleidinggeeft tot héél veel
misverstand.
„Er moet gespaard worden. Er moet ka
pitaal worden gevormd. Zoowel in de be
dril ven als door degenen, die daartoe n&g
in staat zijn. persoonlijk. Het staat wel
vast. dat er thans te weinig kapitdal
wordt gevormd, dat ons volksvermogen
vermindert, dat wij als natie interen.
In vele bedrijven smelten reserves
weg. Verliezen worden uit vermogen ge
dekt. De hooge belastingen belemmeren
mede de kapitaalvorming.
En daartegenover staat het feit, dat
ons volk in aantal groeit. Elk jaar komen
plusminus 35.000 personen om nieuwe ar
beidsgelegenheid vragen. Waar moet het
heen. indien de kapitaalvorming met
dien volksgroei geen gelijken tred houdt.
Indien wij zelfs voortgaan met de in-
belegging van Uw Kas- en Spaargelden.
Spaarbank8
GEMEENTE Giro-, Stortings-)
an Ophaaldienst) 2,62 1
ÜUUYYE Z UUUDA.
tering? Dan wordt immers de werkloos
heid voortdurend grooter.
De beteekenis van de kapitaalvorming
wordt altoos hog te weinig verstaan. Van
daar ook. dat men zoo gemakkelijk
spreekt over verhooging van de belastin
gen. over een hefiing ineens van üe ver
mogens, notabene in een tijd waarin
reeds ingeteerd wordt!
Machines verslijten, huizen en andere
gebouwen moeten op een bepaald oogen
blik door nieuwe vervangen worden.
Reeds met het oog daarop moet er gere
serveerd. moet er gespaard worden.
Maar er is meer. Hoe zal men de werk
verruiming tot stand brengen, indien er
niet gespaard wordt? Wil men wegen
aanleggen, bruggen bouwen, kanalen gra
ven, de inpoldering van de Zuiderzee
voortzetten, zonder kapitaalvorming?
Door de besparingen wordt de uitvoe
ring van dergelijke werken mogelijk.
Daardoor alleen kunnen ook nieuwe in
dustrieën opgericht worden, waaraan wij
in verband met onze bevolkingsuitbrei
ding zoo groote behoefte hebben.
Wie spaart, wie medewerkt aan de ka
pitaalvorming is voor onze volks toekomst
in menig opzicht nuttiger dan wie al
hetgeen hij verdient onmiddelijk ver
teert. Hij maakt, dat het totaal verbruik
van ons volk in de toekomst grooter kan
worden, althans gelet op de tegen
woordige omstandigheden niet al te
zeer beperkt zal moeten worden.
Wie een wat/ruimer inkomen geheel
voor zijn genoégen verbruikt, verzaakt
zelfs een socialen plicht."
Het artikel in de Standaard trok reeds
de aandacht van het chr.-historisch dag
blad De Nederlander, dat zich de
moeite getroostte om er N. G. Plerson op
na te slaan. Plerson die immers geschre
ven heeft over de misvatting van hen,
die meenen dat uit algemeen maatschap
pelijk oogpunt „verteren" beter is dan
beleggen, omdat het eerste het geld on
der de menschen brengt. Pierson betoogt
dat beleggen het geld evenzeer onder de
menschen brengt, wijl voor de belegde
bedragen óók goederen worden aange
kocht en wel goederen van meer duur-
zamen aard.
„Het verschil tusschen dengeen die
verteert en dengeen die oplegt is niet
hierin gelagen, dat de eerste zijn geld
besteedt, de tweede niet; het ligt alleen
ln de soort en de bestemming der goe
deren. die beiden zich aanschaffen. Wij
merken dit gewoonlijk niet op. omdat
kapitaalvorming in vele gevallen slechts
aankoop yan effecten tot onmiddellijk
gevolg heeft; wij moeten echter bij dit
onmiddellijk gevolg niet blijven staan,
maar ons afvragen vrat er geschiedt met
het kapitaal, dat fat aankoop der effec
ten Wordt gebezigd Iemand heeft /lO.OflO
opgelegd en hij koopt daarvoor Neder-
landsche staatsschuld. Nu zijn 10.000 in
handen gekomen van een persoon, die
vroeger staatsschuld bezat, en deze per
soon zal dat kapitaal niet ongebruikt
laten.
Koopt hij er andere fondsen voor, dui
wordt een dérde persoon bezitter van net
kapitaal; maar hoelang het ook rond-
dwale op de fondsenmarkt. ten slotte
moet het daarbuiten een belegging vin-
door ANDRé HARDING.
Het publiek verafgoodde, de critici
waardeerden in prijzende bewoordin
gen den grooten violist, die geregeld
optrad in de groote steden van Euro
pa en Noord-Amerika. Vele gramo-
foonplaten schonken genot aan de
stille kenners, die 's avonds in hun
schemerig verlichte kamer zaten en
zich verdiepten in het modieuze spel
van den meester. Aandachtig luister
den zijn bewonderaars in alle wereld-
deelen naar die composities, waaraan
Franz Christopher de voorkeur gaf.
de werken, die hij tot de kleinste ge
luidsnuance doorwerkte en beheersch-
te: de vioolconcerten van Beethoven
en Tsohaikowsky en de korte, moei
lijke, maar zoo aantrekkelijke werken
van Sarasate en Paganini.
Eenmaal was Franz Christopher
als een lange, veel te mageren jongen
met dik bruin haar zyn geboorte
plaats, een Beiersch bergplaatsje uit
getrokken. Met twaalf Mark op zak,
een slecht zittend pak en een oude
viool was hij de wijde wereld inge
trokken en na vijftien jaren van strijd
en teleurstellingen was hij er einde
lijk gekomen. De kans keerde, toen
hij op een avond te Weenen optrad.
Hierop volgde een triomftocht door
de concertzalen van Europa, een reeks
van uitvoerige, enthousiaste critieken
in de groote dagbladen. Al spoedig
verlangde ook de Nieuwe Wereld hem
te hooren en in de schaduw van de
wolkenkrabbers, in het lioht van de
schijnwerpers werd zijn succes iets
ongehoords.
Maar hier begon ook het „bedrijf,
waar Christopher zoo afkeerig van
was. Hier werd hij rijk, hoewel hij
vele concerten uitsluitend voor lief
dadige doeleinden gaf en uit zijn per^
soonlijk inkomen duizenden weg
schonk aan de arme kunstenaars. Wat
hem echter meer en meer bedrukte,
was de reclame die er met zijn naam
gemaakt werd. Onverschillig en eer
lijk als hij was, noemde hij dat een
„weerzinwekkende rommel". Toch
schikte hij zich naar de raadgevingen
van zijn manager, die uit dezelfde
streek afkomstig was als hij, doch
reeds jong naar Amerika gegaan was.
De kleine, beweeglijke Bill Tillesen
was een menschenkenner en een be
trouwbaar compagnon in zaken.
Christopher zag heel goed in, dat Bill
de koersen der Petroleumaandeelen
en de tips, die hij op de renbaan kreeg
beter wist te beoordeelen dan de
symphonieën der groote meesters.
Doch Tillesen hield alle „vervelende
zaken gedoe" van hem vandaan ën
wanneer hij hem de onvermijdelijke
correspondentie ter teekening voor
legde, maakte hij daarbij steeds een
opmonterend grapje. Franz luisterde
dan maar half, wanneer Bill hem een
„nieuw idee" uitlegde: hij teekehde,
zonder zich teveel te verdiepen in de
détails van wat hem werd voorge
legd.
Zoo gebeurde het, dat hij op zeke
ren morgen, toen hy na zijn bad zat
te ontbijten op het terras van het ho
tel te Philadelphia, hevig schrok van
het nieuwste bericht, dat van de over-
groote ijver der rapporters. in de
kranten was gekomen. Hij las, dat de
wereldberoemde violist zijn handen
voor 200.000 dollar verzekerd had.
Hier was natuurlijk een overdreven
beschouwing aan toegevoegd over
deze „ongeëvenaarde, smalle, fijnge
voelige handen, deze „kostbare in
strumenten der natuur", deze „bege
nadigde handen" van Christopher.
Franz wist niet of het ergernis of
schaamte was, die hem het bloed naar
het gezicht dreef. Hij herinnerde zich
nu wel, dat Bill hem midden onder
een droog komiek verhaal een verze
keringspolis had laten teekenen.
„Je weet nooit wat er gebeurt",
had Bill sussend gezegd en Franz had
geteekend, denkend, dat het om een
gewone levensverzekering ging. Nu
werd hij gestraft voor zijn geringe
kennis van zaken, zijn vluchtig af
doen der dingen.
Hoe kwam het, dat hij op dit oogen
blik voortdurend moest denken aan
de bleeke, armelijke figuur van zijn
moeder, aan het armoedig ouderlijk
huis, waar hij eenmaal tusschen zes
broertjes en zusjes zat te lepelen uit
een gemeenschappelijke schotel.
200.000 dollar voor zijn handen
Franz bekeek zijn vingers. Ja, zij wa
ren inderdaad gevoelig en edel van
lijn, doch het was zondig om met dit
Godsgeschenk te coquettt»eren
was een tarten van het noodlot, offi
op die maniér reclame te maken.
Bill Tillesen lachte onbezorgd, toen
Christopher hem vlak voor zijn op
treden in de groote concertzaal van
Philadelphia met verwijten over
laadde.
„Je bent een groot kunstenaar,
maar je kent de wereld niet. Ki)
eens naar buiten naar de lichtreca-
mes, dat schreeuwen en dringen!^
moet huilen met de wolven in
bosch
Maar Christopher kon zich nie
vrijmaken van de onrust, die he®
sinds dien morgen achtervolgde. M
kon het hooren aan zijn spel. Hij ver'
wierf slechts een succes d'estime en
toen hjj de volgende dagen te Bosto
en Washington speelde, waagden
kele critici zelfs te zinspelen op
„tijdelijke crisis in de ontwik^ i
van den meester", op „niet geaBF
ri^^He^aT in handen komen van een
fabrikant, die er een weratuig voorbaat
aken van een grondeigenaar, die Tiet
"anwendt tot verbetering van zijn land.
1 nu het geld niet onder de menschen
n? Waarom zou de welvaart meer
"haat worden door aankoop vai> spijzen
oor een feest dan door aankoop van een
stoommachine? Waarom meer door het
bestellen van fraaie kleederen dan door
hPt bouwen van een schuur? De spijzen
zullen morgen verbruikt, de kleederen
edig versleten of uit de mode zijn;
maar de stoommachine en de schuur zul
len nog jaren lang Kapitaaldienst bewij
zen en daardoor iets bijdragen tot ver
laging van den rentestand."
Wie spaart zoo concludeert de Ne
derlander uit het aangehaalde cltaal van
pierson koopt dus feitelijk goederen,
roductiever goederen dan wie het geld
uitgeeft voor luxe kleeren, maaltijden,
of andere één-dags-behoeften.
Gemeentefondsbelasting.
üver lb54—'36 in de gemeente met meer
dan 20.0UÜ inwoners.
De belastingdruk wordt nog steeds
zwaarder.
In het laatste nummer van 't maand-
schrtlt van het centraal bureau voor de
statistiek zijn gegevens gepubllceerl be
treffende de gemeentefondsbelasting over
i934__tó in de 4t> gemeenten met meer
dan aü.UJO inwoners, waarbij een verge
lijking wordt gemaakt met de belasting
jaren 1931'32, 1932'33 en 1933—'34. Uit
deze gegevens blijkt, dat als gevolg van
de steeds voortdurende economische cri
sis de belastingdruk van Jaar tot jaar
zwaarder wordt
Het aantal gemeenteh (hieronder ook
in het vervolg te verstaan gemeenten
met meer dan üo.uuu inwoners) met een
progressief aantaf opcenten is gedaatd
van 10 over .1931'32 (Alkmaar, Almelo,
Eindhoven, Enschedé, Groningen, Haar
lem, Hengelo. Lonneker, Roosendaal en
Nispen en Venlo) tot 5 over 1932—'33 (Al
melo, Enschede en Venlo). terwijl over
1933—'34 en 1934'35 geen enkele gemeen
te een progressief tarief heeft.
üver 1931'32 waren er sledhts twee
gemeenten (Rheden en Tilburg), welke
v het zonder opcenten konden stellen, doch
reeds het volgende jaar zijn ln genoem
de gemeenten opcenten geheven tot een
getal van resp. 50 en 43, terwijl later nog
maals een verhooging noodig bleek. Het
aantal gemeenten m,et W» en meer opcen
ten steeg over de Jaren 1931—'32 tot en
met 1934'3o van lö tot resp. 25, 34 en 58.
Dat wil dus zeggen, dat thans slechts 8
gemeenten minder dan 80 opcenten hef
len (Amsterdam ie klasse met iuu en 3e
kl. met bi opcenten, Bussum bi, s-Gra-
venha«e 65, Haarlem 58, Den Helder
Leeuwarden 70, Utrecht 67 en Zeist 46)
Niet minder dan i« gemeenten hellen
het volle getal van luu opcenten, waar
nog bijkomt, dat li dezer gemeenten zich
bovendien moesten xangschikken ln de
3e klasse (Ede. Emmen, Haarlemmermeer,
Helmond, Hengelo. Nijmegen, Roosendaal
en Nispen. Rotterdam gea Veisen.VIaar
dingen en Vlissingen). In de laatste po
sltie verkeert Zeist met 46 opc. bij rang
schikking in de le klasse.
Het aantal gemeenten der le kli
daalde van 35 tot resp. 27, au en io (Alk
maar. Arnhem, Bussum, 's-Gravenhage,
Heerlen. Leeuwarden, Rheden, Utrecht,
Venlo en Zeist), daarentegen is het i
tal gemeenten der 2e klasse gestegen van
9 tot resp. 14, 18 en 20 en dat der 3e kl.
van 2 tot resp. 6, 8 en 16.
Zoo goed als alle gemeenten moesten
van Jaar tot jaar den belastingdruk ver
zwaren. Slechts 3 gemeenten konden den
druk van 1931—'32 handhaven (Zwolle 2e
kl. met 80 opc., Kerkrade 2e kl. met au
opc. en Emmen met eeft max. druk van
af het begin 3e kl. met 100 opc.) Verla
ging van den druk was nergens mogelijk.
Voor Amsterdam bedroeg de stijging
van ie en 2e kl. met resp. 38 en 26 opc. ln
1931—'32 tot resp. le en Üe kl. met 74 en
60 opc., 1 en 2 met 78 en 62 en 2 en 3 met
loo én 67voor 's-Gravenhage "Van ie kl.
met 6 opc. tot resp. 1 met 6, met 46 en
met 65; voor Rotterdam van ie kl. met
60 opc., tot resp. 1 met 80, 2 met 85 en
en 3 met ïoo en 80 en 100 (de op l Mei
1934 aan Rotterdam toegevoegde gemeëh-
ten en deelen van gemeenten zijn ln de
5e kl. gerangschikt met 00 en ïoo opc.).
Zooals wy reeds eerder berichtten, wordt
van 20 t/m 27 Augustus 1934 voor de eer
ste maal een Nederlandsche Reiswyk geor
ganiseerd. Een week waarin overal in Ne
derland belangrijke reducties worden ge
geven op reizen, logeeren ep uitgaan. Een
week waarin wy iedereen opwekken eens
kennis te nemen van de veelzijdige schoon
heid van eigen lgd.
Tot dat doel willen wy van tyd tot tijd
enkele tips geven, hoe men van de reducties
gebruik makende, het eigen mooie land kan
leeren kennen.
Hieronder laten wy enkele mogelijkheden
voor uitstapjes volgen. Wy vestigen er uit
drukkelijk de aandacht op, dat dit slechts
enkele voorbeelden zyn uit honderden mo
gelijkheden die iedereen voor zichzelf kan
opmaken en uitbreiden.
1. Maastricht en Zuid-Limburg.
le dag: Per vacantiekaart naar Maas
tricht. Per autocar 's avonds rondrit door
deze monumentenstad, bisschopszetel van
de 4e9e eeuw.
dag: Drielandentocht. Autotocht door
Zuid-Limburg.
i dag: Bezoek aan de onderaardsch^
gangen van den St. Pietersberg met Mu
seum. Per vacantiekaart terug.
(Enkele prijzen: Vacantiekaart vanaf elke
willekeurige plaats in Nederland naar
Maastricht retour, kost in de Reisweek Ille
klasse 6.
Autotocht Maastricht by avond 0.50.
Drielanden autotocht, duur ongeveer
uur 1.37%.
Deze pryzen gelden uitsluitend voor hou
ders van Reisweek-legitimatiebewyzen).
2. Acht dagen kris-kras door Nederland.
le dag: Met) een 8-daagsch abonnement
naar Utrecht. (Prys Ille klasse 11.50).
's Middags autorondrit door het schoonste
gedeelte van de provincie Utrecht (Soes-
terberg-Pyramide v. Austerlitz). Prys
0.75.
2e dag: Naar Maastricht. Avondrit door
deze oude stad 0.50).
3e dag: Vanuitj Maastricht groote auto
tocht door Zuid-Liraburg. (Duur van den
tocht ongeveer 6 uur), 1.37%).
4e dag: Naar Nijmegen. Autorondrit door
de schoone omgeving van Nijmegen. (Duur
van den tocht ongeveer 6% uur), 1.25).
5e dag: Naar Apeldoorn. Dagautotocht
door het schoonste gedeelte van Twente
(bosch, heide en vergezichten). (Duur van
den tocht ongeveer 9 uur), 3.63, waarin
begrepen warme lunch, thee, entrée's en
fooien).
6e dag: Van Apeldoorn naar Boekelo. Be
zoek aan Bad Boekelo, „de zee op de heide".
(20% reductie op entrée's en zwemmen).
7e dag: P,er trein naar Leeuwarden.
8e dag. Vanuit Leeuwarden over den af
sluitdijk terug. Autobusdienst Leeuwarden-
Alkmaar 1.50.
(De zeer sterk gereduceerde pryzen van
bovengenoemde autotochten gelden uitslui
tend gedurende de'Reisweek en alléén voor
houders van legitimatiebewijzen. De prijs
van het acht-daagsche abonnement ad
11.50 is buitengewoon laag, wanneer men
bedenkt, dat men daarmede het geheele
land kan doo rreizen zooveel en zoovaak men
wil).
3. Een week naar het strand van
Schouweo-Duiveland.
Heen: Per vacantiekaart naar Rotterdam.
Per K.L.M.-vliegtuig naar Haamstede
6.75, in de Reisweek 5.10).
Verblijf te Haamstede. (Pension 3.50
p. d. In de Reisweek 3.16 p. d.)
Terug: Per KLJd.-vliegtuig naar Vlis
singen 4.in de Reisweek 3.Per
vacantiekaart naar woonplaats.
(Vacantiekaart heen en terug Ille klasse
8.—, in de Reisweek 6.
N>B. Men kan natuurlijk heen gaan ook
over Vlissir.gen of terug keeren ook over
Rotterdam. De Reisweek-reductieg gelden
alléén voor houders van legitimatiebewij
zen.
4. Enkele ééndaagsche tochten.
A. Rondvaart ohi den Pannerdenschen
1 Kop.
Over Lek en B(jn van Botterdam naar
Arnhem, rond den Pannerdenschen Kop,
langs Nijmegen over de Waal terug naar
Rotterdam.
Bootprijs van Rotterdam en terug f 2.50.
(In de Reisweek hierop 10% reductie).
B. Zeelandtocht.
Vertrek per boot uit Rotterdam naar Wfc-
meldinge (Woensdag en Zaterdag). Van
Wemeïdinge naar Goes.
Van Goes per trein terug.
Prjjs bootvaart le klasse 1.75 p. p.
(Reductie in de Reisweek hierop van
10%).
C. Boot-Autotocht.
Per boot van Rotterdam via Krimpen a.
d. Lek, Schoonhoven naar Vreeswijk.
Bootprijs le klasse 0.05, waarop 25%
reductie in de Reisweek.
Van Vreeswijk naar Utrecht per autobus.
Aankomst Utrecht 12 uur. 's Middags
per A.T.O. rondrit van S uur door het
schoonste gedeelte van de provincie
Utrecht.
(Prys autotocht 1.50, waarop 50% re
ductie in de Reisweek). Terug per trein.
D. Kager en Brasemer Meren.
Vanuit den Haag en Leiden.
(Tarief 1.— p. p. waarop 20% reduc
tie). Een heerlijken dag op Zuid-Hollandsch
merengebied.
E. Inneming van den Briel.
Dagtocht van uit Rotterdam.
Naar den Briel met inbegrip van koffie
maaltijd, bezoek Raadhuis, Ut. Cathryne-
kerk en fundamenten Noordpoort. (Prys
2.25 per persoon, waarop 10% reductie in
de Reisweek).
Deze tocht gaat iederen Dinsdag en Zon
dag. Duur van 9.30 v.m. tot 5 uur n-m-
F- Hugo de Groot-toer.
Dagtochten vanuit Rotterdam ^naar Slot
Loevestein.
Bootprys le klasse 1.50, 2e klasse
ihierop een reductie van 25% in de
Reisweek.
5. K«>nd het IJsselmeer.
Met gereduceerd 8-daagsch abonnement
3e klasse 11.50, 2e klasse 16.50.
le dag: Naar Amsterdam. Per stoomjacht
r.aar Marken en Volendam. (ln de Reis
week 1.60). Na terugkomst in Amsterdam
r.aar Alkmaar. Logies (10%
2e dag: 'b Morgens vroeg bezoek kaas
markt (Vrydag). Per A.T.ü. autocar van
Alkmaar over afsiuitdyk naar Harlingen
en door per autocar naar Leeuwarden. (Ge
wone prys 3.in de Reisweek 1.50).
Per trein naar Zwolle.
3e dag: Vanuit Zwolle per boot over het
Zwarte water naar Giethoorn. Punteren in
Giethoorn.
4e dag: Zwolle-Kampen. Bezoek aan deze
oude Hanzestad. Terug naar Zwolle. Per
A.T.O.-dienst naar Nuyspeet via IJsselbrug
en Klburg. (Reductie' 50% op den prys van
j 0.90).
5e dag: Rustig verblyf te Nunspeet, te
midden van heerlijke -dennenbosschen. Lo
gies te Nunspeet (10 a 15
6e dag: Naar Amersfoort. Bezoek Soes-
terberg. Eventueel baden te Bilthoven, „di
Biltsche Duinen" (30%). Logies Amers
foort (10%>).
7e dag: 's Morgens bezoek aan het oudi
stadje, Koppelpoort, Belgenmonument enz.
's Middags naar Hilversum. Bezoek mooie
cmgevmg. Omroepgebouwen, Raadhuis.
(Logies 10%).
8e dag: Bezoek mooie omgeving Hilver
sum. Naar huis.
6. Zuid- en Midden-Nederland.
Met gereduceerd 8-daagsch abonnement
3c kl. 11.50, 2e kl. 16.50.
le dag: Naar Utrecht. Autoróndrit met
A.T.O. 0.76) door schoonste gedeelte
prov. Utrecht, (bosch, heide en vergezich
ten). Kort oponthoud by de belangwekken
de punten en onderweg o.a. Vliegveld Soes-
terberg (theehuis Soesterdal), Belgisch
Monument, Pyramide van Austerlitz (ge-
denkteeken van Napoleon, schitterend ver
gezicht). Logies Utrecht (10%).
2e dag: Naar Arnhem. Bezoek mooie om
geving. 's Middags boot Westerbouwing
(20%). Logies Arnhem (10%).
3e dag: Naar Nymegen. A.T.O. rondrit
TEL
1.25). Deze rondrit voert door één der
schoonste gedeelten van ons eigen mooie
land. Kort oponthoud bij de belangwekken
de punten onderweg, o.a.: Berg en Dal.
De oude Burchttoren uit de Xle eeuw,
museum, schitterende vergezichten (entrée
toren 10 ct) Paviljoen Mookerheide (op
onthoud pl.m. 15 min.) Prachtig panorama
Mookerheide en Maasvallei. Hotel de Pias
molen (verblyf een uu$). Logies Nijme
gen (10%).
4e dag: Naar Valkenburg, s Middags Ge
meente Grot.
5e dag: Naar Maastricht. Per A.T.O.
schitterende Drielandentocht met veel na
tuurschoon en prachtige vergezichten. Niet
genoeg kan het vele schoone hetgeen hier
in ons eigen mooie land is te zien, wereld
kundig worden gemaakt 1.37%). Logies
Maastricht.
6c dag: Naar Middelburg. Bezoek aan de
stad. Naar Domburg.
7e dag: Verbjyf op mooi Walcheren. Zee,
bosch en duinen.
8e dag: Naar huis.
Inlichtingen over reisjes in eigen land
verstrekt ook de Algemeen Nederlandsche
Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer,
Lange Voorhout 102, 's-Gravenhage.
Wy vestigen er de aandacht van onze le
zers op, dat zij het legitimatiebewijs tijdig
aanvragen. Het bewys is gratis, alleen 6
cents voor toezendingskosten z(jn verschul
digd
Het kan aangevraagd worden bijOrga
nisatie Nederlandsche Reisweek, Laan van
Meerdervoort 53 D, 's-Gravenhage.
„MAKE-UP" ÏS HEEL OUD.
De vrouwen uit het Bronzen Tijd
perk waren, naar men volgens de
Haagsche Post thans weet, de eersten
onder de dochteren Eva's, die haar
gelaat bijgewerkt hebben.. Ze ver
maalden groen malachiet tot een fijn
poeder, vermengden dat met water en
beschilderden zich met die kleurstof
onder de oogen. Dat stond niet alleen
eigenaardig 1 en naar de begrippen
van dien tijd ook fraai, maar het
werd tevens toegepast als voorbehoed
middel tegen oogontstekingen. Het
groen behaagde op den duur niet;
men vond zwart mooier on dus wér
den ih den vervolge de oogen omkoold
met zwart antimonium, dat met be
hulp van kleine staafjes onder de
oogen en op de wenkbrauwen werd
aangebracht. Daar waren schelpjes,
die fijngewreven werden tot poedel
en die als een primitieve soort mas
cara werden gebruikt. Nog kan men
in de musea de leisteenen paletjes
aanwijzen, waarop dat verpulveren
geschiedde en nog zijn de fijn uitge
sneden stiften te vinden, waarmee de
schoone uit het Bronzen Tijdperk zich
mooi maakte. Men heeft in deze da
gen, en zeker niet ten onrechte, be
zwaar tegen de al te hel gelakte en
beschilderde vingernagels, maar ook
hier hebben we slechts te doen met
de herleving van een zeer oude ge
woonte. Ongeveer 1000 jaren voor
Christus begonnen Egyptische meis
jes en vrouwen te ontdekken dat haar
bleeke nagels decoratiever zouden lij
ken als ze die beschilderden. Ze deden
dat o.m. met hennah.
Gedurende de 18e dynastie in
Egypte, tusschen 1600 en 1400 voor
Christus vierde de toepassing van al
lerhande cosmetiek-soorten hoogtij.
Mannen zoowel als vrouwen beschil
derden zich en gebruikten tal van
I parfums. Niemand trachtte den in
druk te wekken, dat de kleuren, die
het uiterlijk vertoonden, natuurlijke
kleuren waren. Mannen overdreven
op dit punt niet minder dan vrouwen.
En als men daarnaast bedenkt hoe in
later eeuwen Nero zich mooi liet ma
ken en hoe opgemaakt de hovelingen
aan het Fransehe hof rondliepen, in
de dagen van den Zonnekoning, dan
ziet men meteen in, dat men het ver-
wyt van de neiging tot opmaken niet
alleen aan de vrouw mag doen.
De zaak is echter dat men in die
lang voorbije dagen volstrekt geen
kwaad zag in het bijwerken en op
maken van het uiterlijk. Chineesche
vrouwen van vroeger zoowel als nu
hebben het toepassen van haar tal-
looze zalfjes en pommades altijd een
hoogst respectabele bezigheid gevon
den. Niemand minder dan de Ameri-
Kaansche schrijver Hergesheimer is
in zijn roman „Java Head" diep door
gedrongen in het wezen van een voor
name Mandsjoe dame, wie>* dage-
lijksch ceremonieel juist ten deele
door de verfijnde zorg voor haar
uiterlijk wordt uitgemaakt en die de
Westersche vrouwen met haar „on-
bekleede" gezichten moeilijk kan be
grijpen.
neerd" a\jn, op „vermoeienis door de
zware tournee".
Franz voelde zelf dat hij minder
goed speelde.
„Ik moet dadelijk rust nemen", zei
"hij tot Tillesen.
„Maar hoe kom je er bij?" riep
deze verschrikt uit. „W\j hebben nog
voor v\jf steden contract, je moet je
er tegen inzitten."
„Het komt alles door je verzeke
ring. Het is zondig, dat met dien han
den."
„Herschenschimmen", weerde Til
lesen af. „Maak maar eens gebruik
vdn dezen middag om in de frissche
lucht te komen, dan komt alles weer
in orde."
Met zjjn mooien, snellen twoseater
reeds Christopher langs de vele tuin
tjes in de buitenwijken der stad, waar
hij dien avond voor een groot publiek
zou spelen. Hy haalde diep adem toen
de boomen en heggen langs hem heen-
vlogen, toen de waterspiegel van een
klein meertje iets vriendelijks in het
landschap bracht, toen de weg ten
slotte in een dicht bosch voerde, waar
hy geur opsnoof, die hy sinds lang
had gemist. Toen hy op een plek was
gekomen, waar rondom een weldadige
stilte heerschte, stopte hy. Als een
stroom gingen de herinneringen aan
zyn kinderjaren over hem heen. Hy
liet de auto staan en liep het bosch
in. Wat had hy als jongen niet vaak
in de bosschen rondgezworven en ge-
vaariyke klimpartyen ondernomen
naar de rotsachtige bergtoppen. Ook
nu klom hy tegen een steilen helling
op, hoewel het hem moeiiyk viel, nu
hy het zoo lang niet gedaan had. Hy
bereikte den top, vanwaar hy een
prachtig uitzicht had. Hy voelde zich
nu weer heel jong en bemerkte ter
nauwernood, hoe warm hy het had en
hoe het zweet op z'n voorhoofd stond.
Deze klimparty scheen hem een sym
bool van zyn eigen leven toe. Over
rotssteenen en door struikgewas had
hy den top beklommen.
Na een uur keerde hy in een geluk
kige, zelfs wat opgewonden stemming
naar zyn auto terug, en reed in een
razend tempo naar de stad terug.
Op dien avond overtrof hy zichzelf.
Het publiek jubelde over de warmte
en blyheid van zyn spel. Maar in de
pauze keek Bill hem oplettend aan.
„Wat is er gebeurd? Je hebt
koorts!"
„Het is niets, het is alleen de vreug
de", glimlachte Christopher met stra
lende oogen, hoewel hy enkele minu
ten tevoren was geschrokken van een
stekende pyn in de borst.
Na de pauze speelde hy nog meer
dan tevoren in een zalige verrukking,
die niet verbroken werd door het feit,
dat hy af en toen ineenkromp, wan
neer de pyri in zyn borst terugkwam.
Nog dienzelfden nacht openbaarde
zich een hevige longontsteking en
enkele dagen later stonden zyn vrien
den aan zyn doodsbed. De anders zoo
onverschillige en overmoedige Bil!
Tillesen was verslagen en ontroost
baar. Toen hy zyn leed niet langer
kon verkroppen, vertelde hy het ge
beurde aan een stillen, gryzen mu
ziekuitgever.
„Hy heeft het voorzien, dat ik het
verderf over hem bracht. Ik heb het
noodlot uitgetart. Ik heb zijn handen
verzekerd en nu moeten wy den bra
ven kerel heelemaal missen. Dat is
myn schuld."
„Houd je nu kalm, Tillesen", suste
de oude man. „Wat weten wy van de
wysheid, waarmee alles van eeuwijd
heid is vastgesteld? Heeft Christo
pher niet alles bereikt, wat hy maar
bereiken kon? Stond hy niet op 't
hoogtepunt van zyn kunnen? Gods
goedheid heeft het hem bespaard, dat
hy zyn roem had moeten overleven."
Verstandige Vrouw.
Hjj: Als je met mjj trouwt dan heb je altijd een sterken man in huis.
Zjj: Ik wil liever trouwen met een man, die niet in huis is en werkt.