I
tyfiSto
g
vele duizenden gezinnen Gegarandeerde oplage 7500
Deze Courant komt
ex
Ze
len
!X
zijn
begonnen
rRIJDi
I
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Zaterdag 2 Februari 193S
1
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
Gouda
in
9
ipl.
EIT.
1
ME
.745.
ZEN
ICHT
<SEL
idalen
Atlantic
boven 18 jaar.
'N
A-
ATTENTIE!
>P HM
KROON CACHETS W
verdrijven kou en pijn
wil M2 KROONTJES soa.
Brieven uit de Hofstad.
Pogingen tot
Huurverlaging.
OERWOUD-
GEHE1MEN1SSEN.
go 188^2 zaterdag 2 Februari 1933 73" Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCA14ELLE,
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
gereduceerden
af 10 uur.
buitengewoon groote
van Regie-Spel
FEUILLETON.
er haar ranken ver
dat hij op genade of ongenade overge-
(Wordt vervolgd).
ITlynhcuxtt. zriaaZZ
V
jeftyd met
plezier”
IY DURANTE.
witte bloemen, had
over
en
tot waar de twee
Hij zweeg even, alsof hij naar woor
den zocht en hervatte toén:
Uw broeder overleefde die geschle-
EEN BEETJE PRESTO.
DOET EEN GROTE WAS
soliede Boek-
>r de plaatsing
beste jeugdige
DLE DIGGES,
Archie Mayo,
haat
erikaan-
lens van
4 FEBRUARI
Imwerk van de
LET WEL!""
ND 10 UUR.
Jorlogsfihn
n 35 ent.
IAX.
SPAARDE,
fietsenstalling.
•ende filmwerk
BR. de grootste
ROTTERDAM
verlichtte zijn doodsbleek, vertrokken
gezicht, waarop het zweet parelde In
groote droppels, terwijl zijn oogen schich
tig rondkeken.
Een paar minuten verliepen, toen
kwam Legrand binnen. Hij floot en zette
een flesch brandy en twee tinnen bekers
op de tafel.
Er gaat niets boven gezelligheid,
mijn vriend, zei hij, terwijl hij de kurk
van de flesch trok en Mannering een
van de bekers toeschoof. Als u zoo
Eén van de laatste malen dat wy hem
ontmoetten, kwam even het spellingvraag
stuk ter sprake. Haaxman nad den strijd
van de Vries en te Winkel meegemaakt en
beleefde nu na vijftig jaar de vereenvoudi
ging daarvan. Hy was al weer bereid dat
nieuwe te aanvaarden.
Thans is hjj echter heengegaan. Een ty
pische figuur, die door oud en jong gekend
en gerespecteerd werd. Hy zal in de hergi-
nering blijven voortleven óók door zyn werk
waarvan wy met name zyn boek Haagsche
Schetsen noemen.
gefloreerd. Er is te veel een vermaak-ele-
ment gi het tooneel gekomen, en het echte
kunstelement is naar den achtergrond ge
drongen.
En al was dat vermaak element misschien
onmisbaar voor het nercantieele deel der
tooneeldirectie, op den duur vervreemd men
anderen hoe langer hoe meer van het kunst-
tooneel. Het vermaak voldoet ook niet meer
genoeg en zoo is ten slotte het geheel in
één gestort. Ey zal altyd nog wel tooneel
gespeeld worden, maar een element van be-
teekenis in de cultuur is het niet meer. Het
beste is dat maar te erkennen en dan zich
opnieuw te oriënteeren wat er te doen valt
op de bouwvallen van het oude tooneel.
Daarvan schynt men zich nog geen reken
schap gegeven te hebben en dat zal toch
onvermydelyk noodig zyn.
Het blykt nu ook weer dat het tooneel
een „bedrijf” is dat geliquideerd kan wor
den. Voor de Kunst klinkt zoo iets wel heel
zonderling.
Men overlegge eens en overzie de situatie
om tot her-ordening te komen.
HAGEN AAK.
I op huizen noodzakelyk zyn. Want ook daar-
1 bij zyn er meer dan genoeg, die in de dure
jaren zyn gebouwd, en thans veel minder
waard zyn dan de daarop rustende hypo
theek bedraagt.
Het huurprobleem is een vraagstuk, dat
diep in het economische leven ingrijpt, en
welks oplossing niet met een paar leuzen
is aan te geven.
MCCLXV.
Een markante vertegenwoordiger
van een voorbijgegane tijd.
Een enkel woord ter nagedachtenis aan
den heer Haaxman, den 88-jarigen journa
list, die in de afgeloopen week is heenge
gaan.
Een typisch stuk ontwikkeling van het
Haagsche leven heeft deze overledene mee
gemaakt. Hy heeft altijd midden in die ont
wikkeling geleefd, er altyd een levendig
aandeel in genomen en door zyn pen heel
wat ervan voor het nageslacht vastgelegd.
Tot het laatst van zyn leven heeft hy groo
te belangstelling gehad voor alles wat zijn
vaderland betrof. Hy was een vertegenwoor
diger uit een vóór-vorig geslacht en zeer
velen uit de ‘vorige generatie die feitelijk
na hem kwam, zyn hem voorgegaan in de
eeuwige rust.
Haaxman was ondanks het feit, dat hy
aardig met zyn tyd wist mee te gaan, een
markante vertegenwoordiger van een voor
bijgegane ttjd. Zelfs z(jn Ifterschijnmg, zyn
figuur was dat. Hy had het voorkomen van
een ouderwetschen schilder, zyn kunstzin
nigheid was daarmede in overeenstemming.
Voor de academie van beeldende kunsten is
hy altyd één der strijders geweest en tot
het laatst toe had hy daaraan zyn hart ver
pand. Hy heeft de geheele evolutie van die
academie mee beleefd en hy heeft het ook
nog kunnen aanschouwen, dat die school een
nieuw en passend tehuis hééft gekregen; al
is dit dan pas voor de helft in gebruik ge
nomen.
Men moet er niet gering over denken, dat
iemand de jaren 187.01935 in volle kracht
van zyn leven heeft doorgemaakt. Haax
man zag de telegraaf, telefoon, radio, lucht
vaart, auto en wat al niet meer verschijnen
en opbloeien. Wanneer men Zich de betee-
kenis voor oogen stelt wat die alle reeds
in zijn eigen vak, het krantevak beteeken-
de, beseft men welk een enorme ontwikke-
ling hij heeft zien afspelen.
Het is gemakkelijk om die vragen te
doen, monsibtw, zei de h'ranscnman,
maar de antwoorden zijn moeilijker, in
gewikkelder. Maar ik zal prooeeren u al-
1 les duidelijk te maken.
denis daarginds bij Karana, maar zijn
I gezondheid was totaal geschokt. Hij was
1 op drie plaatsen erg gewond en zijn her-
i sens hadden ‘geleden door een slag met
i de koli van een geweer op zijn hoold. Al
zijn mannen waren algemaakt en hij
bleei voor dood liggen, maar toen de
Duitschers weggetrosken waren, werd hij
gevonden door de inboorlingen uit een
naburig dorp, die hem meenamen en
verpleegden op hun primitieve manier.
Nadat zijn wonden genezen waren, bleet
hij daar, maar zijn geest herstelde nooit
heelemaal en hij stelde absoluut geen
belang meer in den oorlog ot in zijn
eigen land. En een tijdlang stelde hij
zelfs geen belang meer in zich zelt. Hij
wist zelfs niet eens, wie hij was, hij leef
de het primitieve leven mee van de In
boorlingen, die de vrees, welke zij ge
woonlijk voor blanken voelden, volkomen
hadden afgelegd.
Verscheidene maanden later kwam het
ontwaken. De oorlog was geëindigd, u
weet dat allemaal, en in het dorp, waar
hij was. kmam een oude olifantenjager,
een Belg, Emlle Schaunard.
ABONNEMENTSPRIJSper kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezSgmg per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal ƒ3.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
eh nnza agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef.
274Ö. Postrekening 484
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
15 regels ƒ1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën in het Zaterdagnummer 25
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prys.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN1—4 regels f2M elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeehngen by contract tot zeei
prijs. Groote letters en r^aden worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van
handelaren, Advertentiebureau! en onze agenten en moeten daags vóói
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
de betere arbeiderswonjngën"»ok hoogere
pryzen gevraagd kunften worden.
Het schynt, day een algemeene flinke
huurverlaging
moeilykhedenXuit- Deze zyn mede het ge
volg van de in vroegere jaren met rjjks-
steun volgens de Woningwet gebouwde wo
ningen. Deze zyn goeddeels in de jaren van
hooge rtiateriaalpryzen en Toonen tot stand
gekomen; de voorschotten volgens de Wo{)
ningwet bedragen meer dan een milliard
gulden. Zou de overheid zelve het voorbeeld
van huurverlaging geven, dun zal de ex
ploitatie van deze tienduizenden woningen
verlies opleveren en ontvangt het ryk, dat
in laatste instantie deze bedragen geleend
heeft, lang niet terug, wat het zelf aan zyn
geldschieters moet betalen. Wel is een
zekere verlaging van de opbrengsten der
woningen mogelyk, nu de rente op staats-
leeningen door conversie is verminderd,
maar een verlaging, die overeen zou komen
met de drastische vermindering van loonen
en salarissen, zou het ryk' ongetwijfeld
jaarlijks op vele millioenen verlies komen
te staan.
Een andere mogelijkheid om tot huurver
laging te komen is vermindering der grond
belasting, die vooral in de grootere ge
meenten vry zwaar op het bebouwde
eigendom rust. Alweer dus een maatregel,
die in deze tyden van verminderde over
heidsinkomsten de begroetingen der open
bare lichamen nog verder zou ontwrichten.
Het is dus wel te verklaren, dat tot nu
toe op het gebied der huurprijsverlaging
weinig is bereikt. Groot enthousiasme be
staat daarvoor in de financieeie regeerings-
kringen van staat en gemeenten niet. En
dan ziet men ook zeer goed in, dat het
voorbeeld der overheid hier zeer verstrek
kende gevolgen dreigt te hebben. Want zou
een dergelyk voorbeeld werkelyk flinke
huurverlaging ook van particulieren tot ge
volg hebben, dan loopt men de kans, dat
verschillende particuliere huiseigenaars, die
hun huizenbezit grootendeels met hypothe
ken hebben gefinancierd, niet meer in staat
zullen zyn aan hun verplichtingen uit dien
hoofde te voldoen. Een onvermydelyke con
sequentie van vermindering van rente en
aflossing voor voorschotten volgens de
Woningwet zou zyn, dat ook de rente en
aflossing van particuliere hypotheken ver
laagd moet worden. En zou de overheid er
toe overgaan, hetgeen destijds door de Com
missie Vliegen is aanbevolen, om een deel
van de schuld der woningwev-voorschotten
te schrappen, dan zou een dergelyke maat
regel eveneens voor de hypotheekschulden
lojrt. Geen enkele ongewone wanklank
vetbrak de stilte van den nacht, niets
bewoog zien binnen de groote omheining
gerustgesteld sloop hij de helling ai,
steenen tegen den
lagen muur lagen. Een lange slinger
plant, bedekt met groote kiokvormige
bloemen, had er haar ranken ver
den grond verspreid en voorzichtig
legde hij de verschillende uitloopers over
de steenen, zoodat die er bijna geheel
onder verborgen waren. Na een, mis-
Legrand Het een korten lach hooren.
Monsieur, u begaat heiligschennis
aan uw broeders graf.
Hoe... hoe... weet u dat...
Ik weet 't al drie jaar lang, zei de
ander rustig.
Mannering keek naar de plek, waar de
steenen verborgen lagen tusschen de
struiken en de ranken van de sllnger-
plant en vroeg heesch:
ae groot€ krachtsin- I ZIJ, die Madeline... was ze werkelijk
zijn oogen gericht op het I zijn vrouw? I
Zeker monsieur! Het was een wer
kelijk huwelijk, echt en onontbindbaar.
Maar hoe kon u...
Monsieur, dat is heel eenvoudig. Ik
was er bij, toen uw broer trouwde. 1
Hoe... hoe lang geleden was het?
Vijf jaar geleden, antwoordde Le
grand. Toen voegde hij er bij:
Monsieur, u en ik hebben samen
veel te bespreken. Er zijn dingen, die u
weten moet; dingen, die u met zou wil- I
len dat mademoiselle Honor hoorde.
Wat voor dingen? vroeg Mannering.
Dat zult u dadelijk hooren. Kom
maar, dat wil zeggen, ais u klaar bent
met uw grafschennis.
Zijn woorden klonken hoonend, maar
Mannering hoorde het niet.
Hij volgde hepi als een man, die weet
dat hij op gfenade of ongenade overge- OMVWWIUUV V4V tUiUV* 1UVV W44
leverd is aan een ander en eenige ml- voorbeeld, hoe kwam het, dat sir Roger
nuten later zat hij in het eenige bewoon-
bare vertrek van de verlaten post op Le
grand te wachten. HU speelde nerveus
met zUn vingers en het schynsel van de
stormlantaarn, die voor lamp diende, I
met sneuvelde daarginds bij Kanara?
Hoe kwam hij er toe met mademoiselle
Schaunard te trouwen? Waaföm kwafl
hU na den oorlog niet naar Engeland
terug, om zUn huweiUk publiek te ma
ken? Hoe komt het, dat hij en zijn vrouw
hier op deze verlaten plek begraven lig
gen? Dat zijn een paar van de vragen,
die u me, naar het mij toeschijnt, had
kunnen doen.
De brandy had zijn uitwerking niet ge
mist op den ander. Zijn gelaat was niet
langer bleek, maar een donkerroode gloed
brandde op zijn wangen en hij zei uit
dagend:
Je hebt zelf de vragen gedaan, Le
grand. Waarom beantwoord Je ze niet?
De nieuwe spelling*.
Van de nieuwe spelling gesproken, ver
leden week is de eommisslPvoor het nieuwe
woordenboek geïnstalleerd. Dit duidt er on-
tegenzeggelyk op, dat algemeene invoering
der vereenvoudigde spelling aanstaande ^s.
Dat schynt inderdaad ook zoo te zyn.
Naar wy hoorden verluiden ligt het in de
bedoeling met 1 September a.s. de veran
derde spelling in alle officieele staatsstuk
ken in te voeren. Tegen dien tyd is het
woordenboek stellig gereed.
Wy hebben een opgave gezien van tijd
schriften en bladen, die reeds geheel in de
gewyzigde spelling verschijnen, evenals een
lyst van aanzienlijke instellingen die deze
voor hun correspondentie en andere publi
caties hebben aanvaard. De hoeveelheid was
wel verrassend groot en niet ten onrechte
heeft de Minister kunnen zeggen, dat de
slag over de gansche linie iS gewonnen.
Het Nederlandsche publiek, dat er nog
niet prettig tegenover staat, moet er zien
maar spoedig mee vertrouwd maken, want
de dagen der oude Spelling zyn geteld.
Het Hotstad-Tooneel.
Het bericht, dat het Hofstad-Tooneel uit
elkaar gaat, höeft eenig opzien gebaard.
Men had zoo de algemeene verwachting, dat
dit gezelschap voorgoed bleef en ondanks
alle inoeilykheden zich zou weten te hand
haven.
Recht duidelijk is ons nog niet, wat nu
eigenlijk de directe aanleiding voor ophef
fing is. Misschien wordt dat ook niet dui-
delyk gemaakt, omdat men het niet zoo heel
duidelyk wil zeggen. Van wereldschokkende
beteekenis is het geval niet. Als men eens*
kon vaststèllen hoe groot of liever ge
zegd hoe klein het aantal personen is
dat blaakt van liefde voor het tooneel, dan
kon het wel eens blyken, dat dit erg genng
was- L.Ju.
Het lijkt ons altyd dat het tooneel in zyn
huldigen vorm zoo goed als uitgediend
heeft. Het recept is opgebruikt; er moet
een nieuw komen dat wel de eetlust opwekt.
Wat dat zou kunnen zyn, is niet te zeggen.
Er ging vroeger een betooverende charme
uit van het tooneelspel, maar dat is niet
meer zoo. De film, ja natuurlijk de film
krijgt voor een goed deel de schuld, maar
afgezien daarvan lijkt het ons toch niet dat
het tooneel in deze tyden nog zou hebben
goed wilt zijn, u zelf te bedienen.
Mannering gaf gretig gehoor aan de
uitnoodlging, want hu voelde, dat hij iets
noodig nad, om zun zenuwen tot bedaren
te brengen. HU schonk den kroes boorde
vol en dronk nem leeg, alsof het water
was, en hu liet zwUgend toe, dat Legrand
zUn beker voor de tweede maal vulde.
Toen wachtte hij en dwong zich al de
vragen, die hem op de tong lagen, terug
te houden. De ander wachtte bhjkbaar,
tot nu het woord zou nemen, want hU
maakte geen aanstalten om te beginnen.
Toen opeens lachte hU.
Monsieur, hebt u mU niets meer te
vragen?
Wat valt er verder te vragen? zei
Mannering heesch.
Ik zou zeggen, dat et heel wat was,
antwoordde de ander met een It^ch. BU-
schien twee dagen zouden ze geheel over-
woekerd zUn en na korten tUd zou zelfs
niemand, die er naar zocht, ze moellUk
kunnen vinden.
Op dat punt gerustgesteld, draalde hij
zien om en... schrok hevig, want, een
klein eindje verder op de helling, op vUf
of zes meter afstand, was de gestalte
van een man, die hem gadesloeg en in
het maanlicht herkende hU het glimla-'
de t 3MJ«- voornooia parei- chende gelaat-van Jules Legrand.
WeR10<i l Voelde hlJ den steen even be- ZUn hart scheen even stil te staan, zUn
letsn1 en slaagcle er eindelUk in hem I armen en beenen trilden, zUn tanden
en Uchten- duwde nog harder klapperden.
Toen v Z^n voet schraP in den «rond- 1 Legrand liet een korten lach hooren.
xiin Kanteide de steen, schoot tusschen I Monsieur, u begaat heiligschennis
naarDSden Ult en rolde langs de helling
ba te 5 eden' Adeniloos stond hU hem
om n» w en draalde zich toen angstig
hli nwL» Iort’ Maar nU®® was stu en
WendrtC w diep van verllchtlng. Toen
01e e ücd naar den tweeden steen,
achtar^ een poos zwoegen den eersten
rolde. Een oogenblik stond hU
eDUt door de groote krachtsln-
J Dit nummer bestaat uit twee bladen,
ft EERSTE BLAD.
In de politiek onzer regeenng, die tot
doel heeft de kosten van alle producten te
verlagen teneinde op deze wyze tot lagere
i productiekosten te komen en de buitenland-
sche concurrentie beter te kunnen weer
staan, behooren de pogingen tot verlaging
f der huishuren een belangryke plaats in te
f nem®. Tot nu toe is hier weinig bereikt,
hetgeen door venchillende omstandigheden
is veroorzaakt Bet gevolg is evenwel, oat
de huishuren een speeds grooter deel van
het inkomen der lager betaalde volksklas
sen gaan opeischen, waar die inkomens wel
zjjn achteruitgegaan.
Zeer duidelyk is dit gebleken by een on
derzoek in den Haag naar de besteding van
het inkomen van werklooze gezinnen. Wan
neer dit lot een persoon betreft, die voor
dien een behoorlijk inkomen genoot en
daarnaar zyn leven heeft ingericht, gaat de
betrokkene niet terstond verguizen, omdat
h<j natuurlijk hoopt weer werk te vinden,
en tracht zich door de moeilijke omstandig
heden heen te slaan. Het gevolg is echter,
dat raak meer dan een derde van de steun
gelden aan huishuur moeten worden afge
dragen. En al is het by personen, die nog
werk hebben, niet zoo erg, toch vormt het
hwrprobleem een vraagstuk, dat bij lagere
inkomsten om een oplossing vraagt.
Nu zou men zeggen, dat de nieuwgebouw
de woningen tegen lagere prijzen verhuurd
kunnen worden, omdat de kosten van bouw
materialen en de loonen in de bouwvakken
de laatste jaren belangrijk zyn gedaald.
Maar daartegenover staat het feit, dat ten
wrote de bouwvoorschriften der overheids
organen zyn verscherpt, w dat daarnaast
ook de eischen der bevolking met betrek
king tot de woning zyn verhoogd.’ Degene,
die thans huizen bouwt, houdt met die ver
hoogde eischen rekening, omdat hy niet het
gevaar wil loopen, dat over eenigen tijd
ijjn bezit aan waarde inboet.
Dientengevolge worden alleen de wonin
gen voor lagere beambten en voor beter ge
situeerde arbeiders goedkooper, de gewone
wbeiderswonmgen echter in zeer geringe
mate. Dit laatste wordt mede veroorzaakt
door het feit, dat het overgroote deel der
bestaande arbeiderswoningen nog niet aan
de verhoogde eischen voldoet, en dus voor
Wie de materieele genietingen van het
■wen hooger stelt dan de ideëeie, is als de
7**°*" van paleis, die zich inricht in
w dieastbodenkamers en de zalen leeg laat
Die gedachte scheen hem bulten zich-
«11 van vrees te maken. Hij rukte woest
aan den eersten steen en trachtte hem
van zijn plaats los te rukken. Hij was
niet Ingegraven In den grond, maar er
door zyn. zwaarte een heel eind In weg-
kezonken. en de wortels van de planten,
welke er omheen groeiden, maakten het
work nog moeilUker.
Maar hij worstelde tot het zweet in
groote druppels op zijn voorhoofd parel-
IiIIUISIIIE (01 HAM.