I n 1 GOUDSCHE COURANT VRIJDAG 14 JUNI 1935 TWEEDE BLAD Hoe Kemal Pascha via den Bosporus oorlogsmateriaal ontving. Roulette, wy.)^ m I Het waren zonderlinge verhoudingen, die in Constantinopel, aan den Bosporus, heerschten in 1921. Het oude, lamgeslagen Turkije, dat den vrede van Sèvres had moe ten aanvaarden, heerschte er nog in naam, maar de internationale bezetting heerschte er in werkelijkheid. Engelsche pantsersche pen wiegden zich op de blauwe golven van de rivier: in de stad deden Fransche en Italiaansche patrouilles dienst, en overal, waar men kwam en ging waren de weder- zijdsche geheime agenten aan 'net werk om de Turken en de. bondgenooten te bespie den en te bewaken. Twee figuren waren in het voornaamste hotel in Therapia, die er een schijnbaar onbezorgd leven leidden, een Engelsche Majoor, een Fransche Overste, naar het uiterlijk dienst doende gelijk de anderen, in werkelijkheid de uitvoerders van de geheimzinnige beveletf hunner Ministe ries te Parijs en te Londen. Want hoe was de toestand Aan de Grie ken was, krachtens het Tractaat van Ver sailles in Voor-Azifc aanmerkelijk meer toe gestaan, dan met hun prestaties in den oor log overeenkwam °n Frankrijk hun had wenschen te geven. De vernedering, aan Turkije op Aziatisch grondgebied opgelegd, maakte het den stoutmoedigen Turkschen Generaal, Kemal Pascha, gemakkelijk om de boeren van de Anatolische hoogvlakte, tot tegenstand te drijven. Geland met een handjevol aanhangers, verzamelde hij al spoedig duizenden en tienduizenden om xich, vormde ze met scheppend organisato risch talent tot een leger, dat de regelma tige Turksche troepen voor zich uit joeg en gevaarlijk werd voor de Grieken, die hun macht uitoefenden in de Voor-Aziatische havensteden, en die zich zelfs in Smyrna be dreigd begonnen te voelen. Engeland steun de de Grieken, wenschte geen krachtige Turksche macht in Voor-Azië, die wel eens een versterking van den Franschen invloed in Syrië kon beteekenen. Frankrijk daaren tegen wenschte geen Grieken in Voor-Azië, stond sympathiek tegenover den opstandi- gen Kemal Pascha, al werd deze ook op standeling geheeten! Zoolang deze van wa penen was verstoken, scheen zijn tegen stand niet gevaarlijk maar zou Frankrijk niet beproeven hem van wapenen te voor zien Aan de Epgelsche schepen in den Bos porus was bijzondere waakzaamheid inge prent: waakzaamheid gericht op den Voor- Aziatischen, tegenover liggenden oever. Twee torpedojagers stonden »n het bijzon der den Engelschen majoor, die hoofd van den Inlichtingendienst te Konstantinopel was, ter beschikking! En toch, hij voelde zich niet op zijn ge mak, toen hij zyn Franschen collega, cor rect gekleed als altijd, elegant in de punt jes, met een voorname, jeugdige Turksche verschijning ,het gelaat gesluierd, het ter ras van het Hotel in Therapia zap betreden. Zijn handlangers hadden hem over deze verschijning niet ingelicht, en dat maakte hem te wantrouwender..Vandaar zijn na- sponngen, die aan het licht brachten, .dat het jonge meisje Dschamileh was geheeten, zuster van den voormaligen Turkschen ge zant in Athene, die slechts konen tijd te voren uit Anatolië was aangekomen. Geen wonder, dat zij vanaf dat oogenblik streng door de Engelsche Intelligence Service werd bewaakt; dat men haar woning uitvond; dat dag en nacht in de onmiddellijke nabijheid een auto aanwezig was om haar te scha duwen; dat men tot in de minuten en secon den wist wanneer en hoe lang de Fransche Overste by haar of zij by den Franschen Overste had doorgebracht. Vandaar dat men vooral oplettend toezag of ook betrekkingen bestonden tusschen haar en het Fransohe koopvaardijschip dat schijnbaar argeloos, naar het heette om eenige schade aan de machine te herstellen, op den Bosporus was geankerd, in de onmiddellijke nabijheid van de Engelsche oorlogsschepen. De Engelsche Majoor had zyn spionnen onder de werk lieden die aan boofd werden toegelaten, maar hy ontdekte niet anders dan dat er inderdaad schade was aan het roer en dat de werklieden tot geen andere ruimte dan die voor het herstel te betreden, werden toegelaten. Alles scheen in orde en een en kel Turksch jongmeisje behoefde dezen ge slepen agent der Intelligence Service toch geen angst aan te jagen. En toch, en toch! Totdat op een avond, die naar de voor spelling regen, dichte, ondoordringbare regen bracht, het meisje Dschamileh zich naar den Franschen Overste begaf. Geen minuut later of de Engelsche majoor wist het en waarschuwde de zijnen. Vijf minuten later en voor het huis m de nauwe straat in Konstantinopel, waar de Franschman woonde, stonden vier auto's van den En gelschen Intelligence Service gereed, met zich voerende de schijnwerper, bestemd om signalen te geven aan de eveneens gewaar schuwde torpedoboot. Weer vijf minuten later en het meisje Dschamileh verliet de woning, steeg in de auto, die vanaf dat zelfde oogenblik plotseling dol scheen te zijn geworden. Met zoo groote snelheid ging de chauffeur door de bochtige straten van de oude stad, dat het soms scheen als zou de wagen omvallen. Hij reed naar den Azia tische oever, zond stralen lichtbundels voor uit en had het daardoor gemakkelijker dan de achtervolgende Engelsche auto's, die, uit vrees van herkend te worden, geen lich ten met zich durfden voeren. Dat er geen ongelukken op dien tocht zijn gèbeurd, mag ten allen tijde een raadsel heeten. De auto met het meisje Dschamileh rende voort, den Aeiatischen oever langs, den stikdonkeren nacht in. En tegelijkertijd bespeurde men beweging op het Fransche koopvaardijschip, die echter niets onrustbarends had, omdat I de Engelschen zeker wisten, dat hun tor pedobooten op hun hoede waren. Plotseling stopte de Turksche auto. Hoe het zoo gauw geschiedde viel niet te begry- om den weg te verlichten, werd gedraaid en EN KORDAAT HUISVADER. Ik zal je leeren by mij in te breken en mijn baby wakker te maken Het was niet om het spel, doch om spelenden, dat Edgar Landré, de bekende schrijver, eiken avond de speelzaal van Monte Carlo bezocht. expressie op al die gezichten, de ^Üze, waarop de spelenden reageer den op winst en verlies, de merkwaar dige types, die men in dit vborpor- taal van de hel vond, de tragedies, die zich daar afspelen, boeiden hem meer dan welke theatervoorstelling ooit bad kunnen doen. Het was tijdens zoo'n avond van toeschouwen bij den dans om de rou lette, dat hem een verschijning op viel, die zijn aandacht daarna bleef boeien. Het was een heel oude dame, ^vier fijn gelaat de resten van een ongewone schoonheid vertoonden en wjer manieren en houding de aristo crate verrieden. Een zeker iets in baar kleeding deed Edgar denken, dat zy uit de provincie kwam en niet zonder onrust sloeg, hij haar gade. was het mogelijk, dat hier weder om een mensch ten gronde ging, en au misschien na een lang en eervol leven? Want zij verlóor. Ze speelde a$n één stuk, verloor bijna voortdu rend en zette weer in met een uiter lijke kalmte, die beangstigend was. Toen ze eindelijk de zaal verliet, had ze een vermogen verloren. Edgar liep tegén een kennis op, die merkte dat hij de oude dame nakeek. Tiens, is madame Franchin ge komen? zei de ander, die is hier elk jaar om dezen tijd. Als habitué kende hij de oude vrouw en vertelde Edgar, die zich voor haar interesseerde, wat hij wist. Overigens was dat niet veel. Ze komt ergens uit de provincie vandaan en, voor zoover ik weet, logeerde zij hier bü een vriendin, kwam uit nieuws gierigheid in de speelzaal en begon te spelep. Sindsdien komt zfl elk jaar en 'speelt. Soms verliest zij groote som men, dan weer wint ze. De kans gaat op en neer. Edgar schudde het hoofd, naden kend. Nog vele avonden sloeg hij madame Franchin gade. Ze kwam, speelde, stortte even onverwacht als hel zyn over vloedig licht over de Engelsche auto's en hun bemanning uit. Tegelijkertijd werd een ware fusillade op hen geopend, die zij, zelf door het licht beschenen, doch niet in de omgeving kunnende zien, niet konden be antwoorden. De Engelsche majoor richt zyn revolver op den schijnwerper schiet deze stuk en de duistere nacht bedekt plotseling weer alles. Als hy zich naar de Turksche auto begeeft, vindt hy daar den chauffeur leunend tegen de wagen, die zich in perfect «Engelsch beklaagt, dat zyn lantaarn is ka pot geschoten: lantaarn, die de inzittende dame moest dienen om aan haar roman tische^ invallen, om over den Bosporus te kunnen zien, gevolg te geven. Woedend en vloekend zyn auto's inspecteerend, bemerkt de Engelsche majoor dat alle banden waren doorgesneden; dat er van de reservebanden niets is overgebleven; dat zyn eigen schijn werper geheel kapot is geslagen en dat hy dus met materiaal, dat onbruikbaar is, op een weg staat, tenminste 2 uur loopen van Constantinopel verwijderd, zonder eenige kans om hulp te krygen. Zaklantaarns wor- d&h te voorschijn gehaal om te probeeren de torpedobooten opmerkzaam te maken, maar tevergeefs. Eerst toen 2 uur later Engelsche officieren op motorfietsen, on gerust geworden door het lange uitblijven hunner kameraden, nabij kwamen, kon hulp gehaald worden; konden nieuwe banden worden verkregen, maar inmiddels waren uren en uren verstreken. De inzittenden van de Turksche auto ble ien kalm en onverstoorbaar, gelijk het Oos terlingen past. De chauffeur was zelfs in geslapen, en de figuur In de "autp, die het meisje Dschamileh moest zijn, staarde steeds maar naar de bijkans niet zichtbare golven van den Bosporus. Het werd den Engelschen majoor te veel, die, al begreep hy de moeilijkheden, waaraan hy zich bloot stelde, de auto gebood hem te volgen. Toen hy echter in Konstantinopel was aangeko men en het jonge meisje uitnoodigde het Engelsche hoofdkwartier te betreden,, volg de hem geen jong meisje, maar een snaak- sche Turksche straatjongen, die het zilve ren kleed ,dat het meisje Dschamileh zoo herkenbaar maakte, met een grijnslach af legde. De Engelsche majoor had geen onderzoek meer in te" stellen. D# Engelsche torpedo booten hadden den Franschen koopvaarder zien en hooren vertrekken. Maar zy hadden geen enkel bevel ontvangen, en zy hadden opdracht te blijven liggen totdat de licht signalen hen zouden voorschrijven zich in beweging te stellen. De Fransche koopvaar der was uit het gezicht verdwenen, en toen men hem na uren en uren ontdekte, bleek het machinedefect hersteld, en het schip even weinig geladen als het tevoren heette. Groote voorraden munitie en wapenen waren in Voor-Azië geland, door de aanhangers van Kemal Pascha in ontvangst genomen, en dank zij deze moderne uitrusting werden de Grieken in achtereenvolgende veldslagen beslissend verslagen en gedwongen Voor ging, alles uiterlijk even bedaard. Slechts de starheid van haar gelaar en de felle schittering van haar oogen verrieden, hoe volkomen zij opging in het spel. - Vroeg of laat zal zij doodarm zijn en wat dan? dacht Edgar. Nog lang nadat zij Monte Carlo verlaten had, bleef hem haar beeld voor den geest zweven. Hij haA gru welijker beelden gezien van speel woede, hij had wanhoop en dood zien komen over de bezetenen, doch iets in de verstarde intensiteit, waarmee die heel oude, keurige dame daar avond aan avond had gezeten, ontstelde hem méér, stootte hem sterker af, dan al wat hij tevoren had opgemerkt. Een jaar was verloopen toen Ed gar, logeerend by bekenden, op een avond opeens tegenover madame Franchin kwam te staan. Hy herken de haar dadelijk, doch zij, die nooit een blik voor haar omgeving had ge had, groette hem zonder argwaan. Het trof hem diep, haar te zien in den dig merkte hij, dat allen van haar familiekring, een vereerde moeder, een allerliefste grootmoeder. Al spoe- hielden en dat zijzelf als een goede engel was, door iedereen vereerd. Hij j kon het niet begrijpen en somtijds ge- I loofde hij, dat bier1 sprake moest zijn Van een zuster, een nicht, die denzelf den naam droeg en sterk op haar leek. Doch zjjn verstand zeide hem, dat het I niet zoo was. I Eenige maanden later hoorde hij, j dat zjj overleden was. En bij haar dood bleken er vreemde dingen. De familiejuweelen, die zij had gehad, j kwamen nu' aan haar dochter en tot algemeene ontzetting bleek, dat ze valsch waren. De kostbare brillanten, 'robijnen en andere steenen waren door goede, doch bijna waardelooze imitaties vervangen. De onthutste familie trachtte tevergeefs te ontdek- VIER AARDIGE VOORJAARSENSEMBLES VAN LINNEN OF ZIJDE, VOOR DE JEUGD. Azië te ontruimen. Toen zy een maand daarna, toevalliger wijze op hetzelfde oogenblik, Konstantino pel verlieten, ontmoetten, gelyk Berndorff, die achter de schermen heeft gekeken, ons verhaalt, de Engelsche Majoor en de Fran sche Overste elkander aan het station. De een ging naar zyn post in Voor-Indië, de ander naar Marokko of Tunis. Ze wensch- ten elkander goeden dag en tot weerziens, hoffelijk en correct, gelyk het gentlemen betaamt, zwyg^nd over overwinning en nederlaag, gelyk parool is by de lieden van den geheimen dienst! ONGESCHIKT MOMENT. ken, hoe dit kon zijn gebeurd en Ed gar hoorde, dat er een geest van we derzij dsch wantrouwen en verden king was ontstaan. Bijna alle familie leden waren wel in de gelegenheid geweest, de juweelen te stelen en door andere te vervangen, doch de gene, op wie de meeste verdenking bleef rusten, was de jonge Edmonde Lancier. Ze was slechts een verre bloedverwante van de oude vrouw ge weest, doch deze had de arme wees tot zich genomen en als een eigen dochter behandeld. Ze liet haar een aanzienlijke som na en daar de mooie Edmonde als ij del bekend stond en genotziek, was het begrijpelijk, dat zij al spoedig erop werd aangekeken in de familie, de juweelen te hebben ge stolen. Men kon echter niets bewijzen en natuurlijk dacht men er niet over een schandaal te ontketenen en de po litie er in te mengen. Edgar hoorde van dit alles uit de tweede hand. Hij aarzelde, niet gaarne zich mengend 4n familiezaken van anderen, doch toen hij hoorde, dat Edmonde van plan was naar het buitenland te gaan, daar ze door haar familie voortaan zou worden genegeerd, besloot hij haar op te zoeken. De schoonheid van het meisje, doch meer nog iets stralends en levens krachtigs dat in haar wezen lag, ver rukten hem. Met voorzichtige woor den begon hij te vertellen en toen wachtte hem een verrassing. Edmon de had eerst zwijgend geluisterd, doch eensklaps onderbrak ze hem, keek hem met haar groote oogen aan, en zei: U weet het dus Hij was verbaasd. U dan ook? Ze knikte langzaam. Ik heb het gemerkt. Het begon jarep geleden, toen ik nog een kind was. Ze logeerde in Monte Carlo en ik was bij haar. Destijds begreep ik er nog niets, van, doch later herinner de ik me, hoe ze eiken avond wegging, hoe vreemd ze was in dien tijd en ten slotte slechts vervuld leek van één J Vergeetachtig acrobaat: Zeg, moest ik je ook helpen onthouden? I U^AIrtJE-1 ding, waarover ze nooit sprak. Nog t eenmaal ging ik met haar mee daarna stuurde ze mij altijd ergens anders heen, als zij, getrouw ieder jaar, naar Monte Carlo ging. Eens 1 kwam zjj terug, vervallen en ellendig. Ik vermoedde dat ze zwaar verloren I had. Later vond ik haar eens in ge dachten verzonken de familiejuwee len beschouwende. Ik begreep. Zij kon, zonder opzien te verwekken, niet haar kapitaal aanbreken, de oude fa milienotaris zou z,ich spoedig onge- rust hebben gemaakt, en terecht haar I kinderen hebben gewaarschuwd. En toch ging zij, jaar op jaar, naar Mon te Carlo en speelde... won, verloor, Won, verloor... en de juweelen ver- dwenen. I U wist dat en hebt gezwegen, toen men den blaam op u wierp? vroeg Edgar. Ze maaKte een lichte beweging van onverschilligheid. Wat kunnen mij die mensch en schelen? Eén mensch is goed voor mij geweest als een engel en liever dar. haar nagedachtenis te onteeren, zou ik de gevangenis ingaan. Ik smeek u, zeg nooit iets. Ieder van ons heeft fouten en gebreken. Dit was haar fout... neen, haar ziekte. Ze was door die ziekte besmet, daarginds in Monte Carlo, en kon niet meer genezen. Aan haar werkelijke wezen veranderde dat niets. Ik denk aan haar, zooals ik altijd aan haar heb gedacht. Zou ik haar minder vereerd hebben, als een of andere kwaal haar misvormd had Zij zweeg... en ook Edgar zweeg. Uit eerbied voor den wensch van een meisje, dat eenigen tyd later zyn vrouw werd en haar leven lang dooi de familie werd uitgebannen.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1935 | | pagina 3