Nog slechts één Week Sterk,,
Verminderde ruimpryzen
Hoog Spel
Vacantie
A. Snoek
IgrÈHifm
Tarass Boulba
Tq Koop:
Kleiweg 23, Gouda
'tltAEDTHUIS
Schouwburg Bioscoop
Kaart
Gouda en Omstreken
UOUDSCHE COURANT
VRIJDAG 7 AUG. 1936 - TWEEDE BI.AD
EVEN OVER HOLLAND'S OOSTGRENS
BREUKLIJDERS
C. H. SCHOLTÉ,
DE NATUUR IS NIET
TE VERBETEREN
DOMMELSCH BIER
Thalia Theater
Van 10 tot 15 Augustus
rijden wij gezelschappen
per Groote Reisauto.
72.25 per persoon.
GARAGE VAN HOORN,
Jeruzalemstraat 8, Tel. 2673.
Rijwielhandelaar
DE VEREENIGING TOT BEHOUD VAN
NATUURMONUMENTEN IN NEDERLAND
HEERENGRACHT 540
AMSTERDAM C.
4
Een tocht door het schoone en merkwaardige Emsland.
u
Van Bentheim tot Papenburg en door het
Oldenburg erland naar Usnabriick.
DE ECONOMISCHE TOESTAND VAN SPANJE.
Dalende uitvoer tengevolge van de crisis,
biecnts een nervêrdeeung van den grond
Kan Spanje redden.
Een bandschoent|e
van prachtig Ie
der. Een spot-
koopje, van
If1.1 J Il II J Immh 4lin tf
Versteld zult U staan, zoo verbazend laag afijn
thans de Van Haren's Ruimprilzen!
Stelt U voor, prachtschoenen van dit seizoen,
het neusje van dten zalm van F. 4.90 nu maar
Fa2.75; uiterst solide en sierlijke schoenen van
F. 1.95 nu slechts 95 ct.
Voor die prijzen koopt een ieder een paar
extra. Het is bijna „tegeef". Profiteert van deze
zeldzame ruihiprijzen, voor dat het te laat is.
'n Bijzonder fraai schoen
tje van boerenlinnen.
Zeer sterk. Dat is „te-
geef"
Een prachtig schoentje, van
eer fijn leder, uiterst chip
en sierlijk. Een onge-
loofeliik koopje van
Dit is C. H. SCHOLTE, die
n* 22 jaar breuklijder te
zijn geweest zichzelve en
duizenden anderen van de
bezwaren verbonden
breuklijden bevrijdde, door
zijn uitvinding van het
PATENTLUCHT-
APPARAAT.
Duizenden dankbetuigingen
,6
Vraagt het kosteloos geïllustreerde boek
met afbeeldingen en prijzen.
AERT v. NESSTRAAT 105a, Rotterdam.
Waarschuwing. Laat U niets anders op
dringen, want even goed of beter bestaat
v. niet.
De geneeskracht, de geur
en de smaak van het edele
natuurproduct.
Verfijnd, versterkt door de
moderne, weldoordachte
fabricage.
Alles tezamen
n Heerlijke
luchtige dracht»
el van prima leder.
Samoa s
Ka». moderne
uitvoeringen. Dót is
ruimen.
SCHOENFABRIEKEN WAALWIJK
nUpan ll*seh|e
13 cant par halva liter
brengt van VRIJDAG t.e.m. WOENSDAG de sensationeele avonturen
sensatiefilm, sterker en boeiender dan U ooit wig
EEN DOOS MET MEY's BOORDEN
IN DE KOFFER
Ziedaar de oplossing van het boordeavraagstak wanneer
U op reis gaat. Wanneer dan Uw board zijn helderheid
heeft verloren, werpt U hem weg en doet U zich een
nieuwe om. Voortdurend draagt U dan een helderwitte
boord welke onder alle omstandigheden zijn fraaie vorm
behoudt Bovendien rijn Me/s Boorden uitent econo
misch in bet gebreft. omdat rf| langer schoon blijvea.
DE KOZAKKEN-HOOFDMAN.
Wij bieden U met deze film waarin de beroemde karakterspeler
HARRY BAUR
de hoofdrol vervult/eenige uren van enorme spanning
Toegang boven 14 jaar.
per dozun^mft primatv* per stuk
f 1.50 - 1.60 blEN OVERTROF 13-14 CENTS
Van VRIJDAG 7 AUGUSTUS tot en met MAANDAG
met KARL LUDWIG DIEHL en LIL DAGOVER.
„HOOG SPEL"... is een film van spannende dramatiek.
„HOOG SPEL"... is een film van moed, strijd, vermetelheid en liefde.
„HOOG SPEL"... is een boeiende film met een uiterst interessant
gpgeven en voortreffelijk spel.
UITGELEID VOORPROGRAMMA. Regie Gerhardt Lamprecht.
Jfoegang eiken leeftijd. Gratis fietsenstalling.
Prijzen van 20 tot 60 ct. Loge 75 ct.
Gouda: A. A. Blfcschop, Hoogstr. 19; Overkamp-Hout- Y"
man, Groenendaal 8. Haastrecht: W. Faaij, Mag. „de
Ster". Oudewater: 0. E. de Reytere. Schoonhoven:
M. J. Stekelenburg. Woerden: J. H. Wayboer. Alphen
i. d. Rijn: D. Raaphorst Sr. Waddinxveen: Mej. v.
Zwaard. Zoetermeer: J. van der,Goes.
Verder in alle plaatsen in winkels, die aan Meji's
reclame herkenbaar pijn W»ar niet verkrijgbaar
wende men zich tot den G^n. Vert. J. W. Raey-
makers, Claes de Vrieselaan 12a, Rotterdam. Pry sly st
met afbeeldingen veler modellen gratis.
GoudaArnhem v.v. 1.75 p. pers.
Gouda - Vianen - Zaltbommel - den
Bosch - Nijmegen - Arnhem, terug
naar Gouda, dus een tocht naar de
5 nieuwe Bruggen
Bespreek bijtijds bij
1 HARLEY DAVIDSON MOTOR, ztjklepper, 1 pitter, electrisch licht,
tevens 1 ARIEL, zij klepper, 5 P.K., en nog zoo goed als nieuw
HEERENRIJWIEL.
Beleefd aanbevelend,
ZUIDKADE 132 WADDINXVEEN.
Betaalt, zooals gij Uw
salaris ontvangt, dus
per week of per maand
ter BEEK levert U tegen contant-
prijs, zoowel de nieuwste Voorjaars
mantel als het modernste Sportcolbert.
Ook voor kleeding beteekent ter Beekt
Goedkoopen toch op termijn!
Vraagt eens om inlichtingen.
Gouda den Haag, loosduinschekade 397
Kleiweg IIP Tel. 392124, Tromt 6, 12, 14. bus P
heeft een schoone, maar tegelijk ook zeer
zwao-e taak, dae hopeloos zal blijken, indien
niet ieder, die geniet van de Nederlandöcho
natuur medewerking en hulp verleent.
W AT TOT STAND KWAM GESCHIEDDE DOOR DE EENVOUDIGE
HULP VAN ONGEVEER TIENDUIZEND LEDEN EN DOOR DE
GROOTE, ZELFOPOFFERENDE TOEWIJDING VAN ENKELE
ECHTE VADERLANDERS.
Veel moet er nog gedaan worden. Blijft
daarbij niet achter, maar steunt de
Vereeniging door een geldelijke bijdrage.
De minimum contributie bedraagt per jaar
/slechts 2.50.
Geeft U op als lid aan het kantoor
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO^j
JUIST VERSCHENEN en in eiken boekhandel verkrijgbaar:
VAN
Schaal 1 60.000
met korte vermelding van bezienswaardigheden en gegevens
van de gemeenten Gouda, Bodegraven, Boskoop, Haastrecht,
Reeuwjjk, Schoonhoven en Waddinxveen.
Bijgewerkt met alle verbindingen te water en te land
tot 1 Juli 1935.
PRIJS: Gevouwen 0.30 Opgeplakt op carton 0.75.
Uitgave: Streekvereeniging voor Vreemdelingenverkeer
J5 „Centrum Gouda".
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOÓOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
NORDHORN de textielstad.
Een tiental kilometers benoorden Bent
heim ligt op een goed half uur gaans van
de Hollandsche grens de Duitsche fabrieks
stad Nordhorn, die om zijn moderne
spinnerijen en WrW zeer bekend is.
Een grubt deel der arbeidersbevolking
4 werffHn deze fabrieken, waar in den hui-
digen tijd ook nog zooveel handen werk
vinden dat dagelijks 400 Nederlandsdup
werklieden van uit Denekamp per rywwi
daar'heen trekken om te werken. VoonjJezc
Nederlandsche werklieden, wier gezinnen
óp Holl. gebied wonen, zyn regelingen ge
troffen, dat zij hun loon in Nederlandsch
geld uitbetaald krygen, zoodat zij hun ver
diend geld in Hollandsche guldens kunnen
thuis brengen.
Het i» metkwaardig dat in deze in
dustriestad 'van 18.000 inwoners, die in
korte jaren sterk in bevolking is toegeno
men, en ook. in alle andere plaatsen van hei
Emsland niet in de groote industrie-cen
tra elders het werkloozenvraagstuk ge
heel tot oplossing is gekomen. Een paar
jaar geleden nog was het aantal werkloo
zen in deze streek niet gering en waren er
groote zorgen om hen te ondersteunen,
waarvoor echter steeds arbeid* als contra-
praestatie werd verlangd. De burgemees
ters, die aan de overzijde van de grens heel
wat ruimer bevoegdheden hebben dan in
ons land, hebben de werkloozen steeds
werkzaamheden doen verrichten voor de ge
meente en taor de gemeenschap, zooals het
schoonhouden der straten en wegen, en wat
daarvoor maar in aanmerking kon komen
HET RAADHUIS TE MEPPEN.
De bevoegdheid dier burgemeesters gaat
zoover dat zy, waar zy persoonlijk verant
woordelijk zijn voor de besluiten van het
gemeentebestuur, alleen dan uitvoering
geven aan die besluiten, wanneer zij van
oordeel zijn, dat zy de verantwoording voor
die besluiten op zich kunnen nemen. Dat is
heel anders dan by ons, waar menig burge
meester vaak tegen zijn eigen wensch in,
raadsbesluiten uitvoert ,die hem door de
meerderheid worden opgelegd. Alleen in
bijzondere gevallen komt het voor dat,
wanneer ook Gedeputeerde Staten hun
goedkeuring aan een zijns inziens onge-
wenscht raadsbesluit hebben gehecht, de
burgemeester daartegen bij de Kroon in
verzet komt. En dat heeft dan nog niet eens
altijd het door hem gewenscht resultaat
Deze m«phtspositie van den Duitschen bur
gemeester maakt den gemeenteraad in we
zen tot een adviseerend college, zonder
meer. Van den burgemeester, die voor 12
jaar wordt benoemd, hangt dus in de ge
meenten over de Oostgrens heel veel af.
Behalve om zyn industrie heeft Nordhorn
ook beteekenis als historische stad die da
teert uit de tweede helft der U^eeuw, er
is nog een protestantsehe kerk uit 1493
/het een "Slanken toren, die hoyg boven de
'andere gebouwen uitsteekt, het oude raad
huis is door brand vernield en in 1913 door
een nieuw gebouw vq^angen. Haar ligging
aan goede verkeerswegen, aan de Vecht en
aan kanalen, die de verbinding tot stand
brengert met Oldenaaal, Almelo, Harden-
berg en Cotvorden aan deze zijde van de
grens en met Bentheim en Osnabrück, Lan
gen en het verdere Noord-Duitsche gebied
aan de andere zijde, maakt deze stad ook
voor den toerist aangenaam en interessant.
Interessant is zeker ook een bezoek aan
het in 1394 gestichte klooster Frenswegen,
waarin eertijds Thomas k Kempis leefde,
die daar de grondslagen legde voor zyn
„Navolging van Christus". Dit klooster en
de kloostertuin waarin nog talrijke deels
vergane grafzerken liggen üit den Napo-
leontischen tyd, is deerlyk in verval ge
raakt.
Kamp van den Arbeidsdienst.
Dicht by deze industrieplaats ligt mid
den in de hei een kamp van den Arbeids
dienst, waa* allo jongelui tusschen de 15
en 19 jaer, voor zy in militairen dienst ko
men, een half jaar moeten verblijven. Aan
vankelijk bestond deze arbeidsdienst uit
vrijwilligers, maar dat is spoedig veranderd
in verplichten dienst. Den jongelui wordt
in de kampen, die er in elk district zijn,
practischen hand- en krachtarbeid geleerd,
waartoe ook de beoefening van gymnastiek
en sport behoort. Door .medische keuring en
geregelde controle wordt er voor gezorgd
dat de jongelui geen sport beoefenen noch
arbeid verrichten waartoe hun lichamelijke
gesteldheid hen niet in staat stelt.
Met groote belangstelling hebben wy dit
kamp bezichtigd. Toen wij daar kwa
men was het meerendeel der jongelui uit
getrokken om grondwerk te verrichten in
de hei, voor ontginning en voor wegen
aanleg, een deel troffen we echter aan in
de houten barakken, die deels tot slaap
tenten zijn ingericht deels tot werkplaats
voor timmerman, rijwielhersteller en an
dere vakken, alsook voor de administratie
van het kamp. Een cantine, keukens en zie
kenzaal ontbreken natuurlijk niet. Alle lo
kaliteiten zijn eenvoudig ingericht, maar
zien er toch gezellig uit. Overal heerscht
volmaakte orde; de vloeren, tafels en ban
ken, het keukenmateriaal, het geeft alles
den indruk dat by allen, die daar zyn, orde
en netheid wordt aangekweekt. Het samen
zijn van zooveel jongelieden uit verschil
lende maatschappelijke kringen met hun
commandant, voor wien geen aparte potjes
worden gemaakt, werkt dit blonder m de
hand en kweekt een kameraadschappelyken
geest van bly venden aard.
Wij meenden dat in de kampen van den
arbeidsdienst ook werkloozen waren, die
daar te werk werden gesteld, maar zulks is
niet het geval. Ze worden uitsluitend bevolkt
door jongelui. Het is duidelijk dat niet
allen, die zich voor den arbeidsdienst moe
ten opgeven, met enthousiasme in het kamp
komen, maar het is opmerkelijk dat ook
zij, die thuis aan een omgeving geweiid zijn
die heel wat comfortabeler is, zich niet al
leen heel spoedig in het kamp schikken,
maar het als een lang niet onaangenamen
plicht beschouwen gedurende een half jaar
in de vrije natuur weliswaar arbeid te ver
richten, maar toch ook de genoegens te be
leven die een kamp van zoovele opgewekt-'
jongelieden biedt. De vroolykheid die er
DE VREDEJ&ZAAL IN HET RAADHUIS VAN OSNABRÜCK.
In deze zaal en in de VredeszaAl in Tiet Raadhuis te Munster werden de
onderhandelingen gevoerd die in J.648 ee)i einde maakten aan den titanenstrijd
in de 16e en. 17e eeuw. Aan de vtandgiThangen de geschilderde portretten van
hen, die aan de onderhandelingen deelnamen.
EEN AARDIGE DOORKIJK
TEGENOVER HET RAADHUIS
TE MEPPEN.
onder elkaar is, toont aan dat het, hoewel
er discipline heerscht, er heel gemoede
lijk toegaat. Dat jongelui, die den kamptijd
achter den rug hebben, later hun comman
dant daar- nog komen opzoeken, levert het
bewijs van defi goeden kameraadsciiappely-
ken geest.
LINGEN EN MEPPEN.
Op korten afstand noorgoostwaarts van
Nordhorn ligt Ling en, de sleutelstad van
Oost-Friesland, door het Ems-Vechtkanaal
en den grooten verkeersweg met Nordhorn
verbonden, een kleine provinciestad, die al
uit de 12e en 13e eeuw dateert en op een
zeer merkwaardige geschiedenis kan bogen.
In den grooten oorlog tusschen Spanje en
den Prins van Oranje was ze wisselend in
Spaansche handen en in die van den Prins
van Oranje. Toen de Prins van Oranje de
heerscher was over het Graafschap Lingen
stichtte hij daar een gereformeerde hooge-
school. Dat oude eenvoudige universiteits
gebouw boven welks ingang staat: „Laat
de kinderkens tot My komen" is thans nog
.aanwezig; daarin is, o, ironie van het lot,
nu het Belastingkantoor gevestigd!
Na de vrijheidsoorlogen, toen de natio
nale gedachte sterk op den voorgrond is ge-
komen, is al wat Hollandsch was in deze
streek, ook by het onderwijs verdwenen.
Herinneren meerdere gebouwen o.a. het
Raadhuis op het ruime marktplein, dat van
1663 dateert, aan historische tijden, de hui
dige tijden hebben een geheele omwente
ling in de bouworde der huizen gebracht;
naar Neder-Saksischen aard zijn er tal van
ééngezinswoningen gekomen met tuintjes,
die een vriendelyken indruk maken. Lingen
is gelegen te midden van een mooie om
geving, van prachtige heidevelden en
bosschen, di% zich uitstrekken tot ver naar
het noorden en oosten, waar tal van plaat
se* liggen, die ideale toeristenoorden kun
nen worden genoemd. In het noorden is het
Meppen, eveneens een oud stadje met
een markant raadhuis van 1408, dat hier is
afgebeeld en dat aan de overzijde van het
marktplein nog meerdere fraaie gebouwen
heeft, die de bewondering wekken. Het hier
afgedrukte doorkijkje van uit een der raad-
huisbogen geeft er een aardig beeld van.
Bij Meppen lag tot na den oorlog van 1914
—1918 het groote schietveld van Krupp,
waar in die periode meer dan 3000 stukken
geschut zijn ingeschoten alvorens ze naar
het oorlogsterrein werden gezonden. Na
den oorlog zyn al die betonnen schietplaai-
sen opgeruimd.
PAPENBURG DE KAN ALENSTAD
IN HET VEEN.
Nog meer n^prdelyk ligt Papenburg,
dat wel een der merkwaardigste plaatsen
van het geheele Emsland kan worden ge
noemd. Het ligt geheel aan kanalen, aie U
samen 31 K.M. lang zijn en welke door slui
zen in verbinding staan met de Ems, aan
welker uitmonding op 40 K.M. afstand de
havenstad Ems is gelegen. Door met min
der dan 30 bruggen wordt het verkeer tus
schen de verschillende gedeelten dier ge
munte mogelijk gemaakt. Eertijds beschik
te de Papenburger-bevolking over een groo
te handelsvloot, die alle zeeën bevoer, maar
toen. de ijzeren schepen de houten zee
schepen kwamen verdringen, was het met
de Papenburger-vloot gedaan. De hennne
ringtdaaraan vindt men in het ter plaatse
bestaande scheepvaart-museum bewaard.
Thans is het dé grootste houtstapelplaats
van Noord-West Duitschland. De door d
zeebooten uit Rusland en Skandinav.e aan-
eevoerde ladingen worden vanuit I apen
b^Ttor hetgDortmu„d-Emskanaa naar
het Roergebied «""f^^'is de t5-
nenburc midden in het veen ligt is de tun
industrie er zeer belangrijk. Op de afge
graven terreinen heeft de gemeentereen
model-tuinder« gesticht, waar onder leutag
tan rguAerlnndiverigUroënten ter hand
ten, augurae k dient voor de
is genomen, welk bedryl ook me»
opleiding van zelfstandige kweekers.
DE ODDENBURGER SCHWEIZ
EEN pracht natuu®; om.
Ook dit dorp heeft een prachtigeom
Uggenopbetrekkehjk kg6
elkaar de .l3^" p1(mKnswerth, dat toe-
prachtige lat» og van Aremberg-
behoort aan den V e c h t a en
1 Meppen, het idyllisch gelegen Veen
Damme en Quakerbrück en andere
oorden, die in den zomer ideale verblijf
plaatsen zftn. Dat jachtslot Clemenswerth
dat door den Keurvorst Clemens August,
die tevens aartbisschop was van Keulen en
bisschop van Munster, Paderhorn en Osna- i
bruck en Hildesheim in de eerste helft van I
de 18e eeuw werd gebouwd, is gelegen in j
een groot park, en in kruisvorm gebouwd j
zoodat alle vensters uitzicht geven op
breede oprijlanen' rondom het slot. I
Vlakbij is een fraaie kloosterkapel, waarin j
eenige Capucyner paters verblijven. In het m
mausoleum dat hierbij behoort, rusten de
voorvaderen van den Hertog van Arernbeijp. j
Zij slapen in hun nissen den eeuwigen
slaap.
Treft men in onze provincie Drenthe nog
enkele hunnebedden aan, in de streek van j
de Oldenburger Schweiz zyn er talryke,
meer dan 70, naar wy meenen. Geweldige
steenen zyn er langs de wegen en midden
in de heide, groepsgewijze hier en daar,
somwijlen tot indrukwekkende monumenten
opgebouwd te midden der ongerepte na
tuur. De Huvener oude molen staat er als
een schildery in het landschap.
Vjechta en Damme zy'n wel zeer
door de natuur begenadigde oorden in dit
gebied tusschen de Weser en de Ems. De
weg, die deze beide plaatsen verbindt, loopt
door het heuvelachtig bosch-terrein, met
zwaar geboomte omzoomd en biedt telkens
weden uitzichten over de schoone natuur
van deze gansche streek. Vechta is daarbij
een zeer verzorgde stad die alles biedt wat
een woonstad aantrekkelijk maakt. Nabij
Damme is het groote Dümmer meer,
Damme is het groote Dümmer meer, een I een staii die men m,
lustoord voor allen, die van watersport ho^rf H'et is er ,'goed om er
den, een oord waar men van de zomerge- gemoedeljjlMo-1-
irmania m-i
1 een vrjfcgi
nden. Die 8
noegens met volle teugen genieten kan.
OSNABRiiOK DE OUDE HANZE
STAD MERKWAARDIG EN SCHOON.
Deze schoone landstreek ligt op korten
afstand van de groote stad Osnabrück,
de stad, van bijna 100,000 inwoners, die
juist in 't midden ligt der spoorwegverbin
ding tusschen de groote Hollandsche steden
en Berlijn.
De oude Hanzestad Osnabrück, is velen
Nederlanders bekend zoowel uit de historie
als uit den huidigen tijd. Daar zijn vele
handelsverbindingen tusschen deze stad en
ons land, ook met onze streek, want de
Goudsche kaas is daar een bekend product.
Deze oude stad is een mooie stad, mea
zeer vele merkwaardigheden, kunstschatten
en een heerlijke omgeving, want ze lift te
midden van het berg- en heuvelland, aan
de eene zijde het Teutoburger-woud en aan
den anderen kant het Wiehengebergte. Het
stadsbeeld van Osnabrück is vol bekoring;
de massale Dom en de andere kerken met
de schatten die z« herbergen, wekken be
wondering voor de bouwkunst en de kunst
KOSTBARE KEIZERBOKAAL
in de Vredeszaal van het
Raadhuis te Osnabrück.
Deze bokaal behoort tot de
prachtcollectie raadszilver van
de stad Osnabrück; het is een
wonder van middeleeuwsche
goudsmeedkunst.
der oude ambachten. De vredeszaal in het
Raadhuis herinnert aan een der treffendste
monumenten uit onze historie. Op velerlei
gebied is Osnabrück een stad van beteeko-
nis, voor den handelsman en voor den toe-
loet kennen,
er te verblyven. En
ge moedel y» ook. Dat hebben we in Hotel
Germania iWaar wy ditmaal waren en
by een vrlfegere gelegenheid elders onder
vonden. Dje gemoedelykheid blykt ook uit
een typisch opschrift dat wy ontdekten aan
den Berentoren met zyn hooge schansmu
ren waar staat:
1 „Wo einstmals die Kanonen drohten
„Wird heut ein frischer Trunk geboten."
Die gemoedelykheid geldt ook voor het
Emsland in zyn geheel.
Over onze oostgrenzen beijvert men zich
allerwegen om bij ieüer, jong en oud en
van welken maatschappelijken kring ook
aan te kweeken de kennis en de liefde voor
(het eigen land. Dat is voortreffelijk. Ook
-in ons land streeft men daarnaar. Iede^
behoort zijn eigen land te kennen om het
te kunnen waarderen. Daarnaast is even
zeer noodig kennil verzamelen van andere
landen en andere Wken, opdat ook waar
deering worde aangekweekt voor datgene
wat vreemden bodem biedt en wat daar aan
schoonheid wordt gewrocht.
Tv'an onziïi VdhB.-correspondent).
M&dria, Augustus.
Het decreet van de Spaanscne regee-
nng ten aanzien van de nationansatig
van alle, voor den oorlog beiangiyke be
drijven, beert in zijn tegenwoorcugen
vorm nog sieebts een voorioopig karak
ter. Toen neett de rbgeering geen twijiel
open gelaten, dat men daarmee eerst
aan het begin van een hervormingspro
ces staat, waardoor de volkshuishouding
van Spanje vooropgesteld dat het land
in aizienbaren tyd tot rust komt en ln
handen van de huidige regeering blijft
op gansch andere basis opgetrokken
zou worden.
In de geheele wereld ls men er alge
meen van overtuigd, dat de tinancieeie
en economische toestand van Spanje
cioor de steeds terugkeerende burger-
ooriogen en sociale onrusten wanhopig
is Deze beweringen zyn lynrecht in
stryd met het iejt, dat Spanje een zeer
ryk land is, met groote reserves, die in
geen geval reeds zyn opgebruikt. Zeker
kan de aanwezigheid van de economi
sche moeihjkheaen niet geloochend, wor
den, maar deze vinden voor een groot
deel hun oorzaak ln de algemeene we
reldcrisis.
De peso, de Spaansche geldeenheid,
was gedurende de laatste jaren van een
opmerkeiyke stabiliteit, alhoewel niet
ontkend kan worden, dat dit vaak met
groote oilers gepaard ging. üok heeft
Spanje zyn deviezen-regeling, weike
steeds streng is toegepast, maar die in
vele opzichten soepeler is dan in andere
landen, m begin Juli, dus onmiddeihjk
voor den aanvang van den burgeroorlog,
bedroeg de omloop van bankbiljetten 5,bi
milliard, terwyl de vo&raad edel-metaal
goud en zilver een waarde van b.uti
milliard vertegenwoordigde. De bankbil
jetten waren tius op dat oogenbhk voor
ongeveer 60 pet gedekt, terwijl de dek
king in den herfst van 67 pet. be-
droeg. t
i Over het geheel is deze toestand zeer
gunstig te noemen, en zonder twijfel zul
len er ook niet veel landen zijn, die een
even hoog dekkingspercentage hebben.
Thans is er uiteraard een verandering in
den toestand ingetreden, aangezien de
Spaansche regeering er naar streeft haar
goudvoorraad naar het buitenland te
Een probleem op zichzelf is het even
wicht in de Spaansche begrooting. On
danks de groote bezuinigingen, welke de
laatste jaren zijn doorgevoerd, is het
nooit gelukt de begrooting ln evenwicht
te brengen. De begrooting van 1935 wees
een tekort van ongeveer 400 mUlioen pe
setas aan, waarvan 300 millloen door lee-
miigen weruen gedekt. Daarentegen is ae
öcnuia op korten termyn buitengewoon
juein. uit ieit in de eerste pig^ts heeit
verhinderd dat het land in
jOioeiiykneden geraakte
scne burgenyke jregeering er
de, de tekorten van de vol
aoor de uitgiite van
oo Korten termyn te dekken.
Aanzieniyk minder gunstig is de toe
stand van den buiteniandscneïi handel
I van Spanje. De Spaanscne voiksnuisnou-
ding is in sterke mate atbrankeiyk van
de Europeesche markt, yoor alles is
Spanje een land bouwland.'Meer dan een
vierde deel van de oevoilcing vindt een
bestaan in den landbouw, ongerekend
de arbeiders en beambten, die in de
agrarische industrieën in de groote ste-
I den werkzaam zUn. Spanje moet het dus
nebben van den uitvoer van landbouw
producten, welke ruim twee derde deU
van den totalen uitvoer vormen. De
voornaamste ainemers van Spaanscne
landbouwproducten zyn Engeland en
Frankryk, Duitschland en de Vereenigde
Staten. Tengevolge van de heerschende
landbouwcrisis is de uitvoer van Spanje
van jaar tot jaar verminderd.
De buiten!andsche handelsbalans der
laatste drie jaren vertoont het volgende
beeld:
(in miUloenen pesetas)
Uitvoer Invoer Inv.overschoi
1933 660,57 635,41 106,04
1934 610,99 854.82 243,83
1935 583,45 878,30 294,85
Het is dus begrypeiyk, dat alle pogin-
gen van de regeering er op gericht zyn,
den uitvoer te vermeerderen, om tenmin
ste een evenwicht te krygen.
De lnüustrialiseering van het land is
quantltatiet zeer achter gebleven, doch
qualitatiei bymoderne machines in
groote, moderne bedrijven.
De nationalisatie van de industrie zou
de Spaansche regeering, wanneer zy in
derdaad grootscheepsche hervormingen
wil doorvoeren, weinig baten. Van veel
meer belang is het, den landbouw te ont
wikkelen en te moderniseeren. Maar nog
steeds ls byna de helft van den grond ln
handen van ongeveer 12.000 grootgrond
bezitters, ondanks het feit, dat de regee
ring er reeds toe overgegaan is, eenige
duizenden boeren land te geven, door
enkele stukken grootgrondbezit te ont
eigenen en te verdeeleh yótodat de pro
ductie refidement geeft. LJ
Het lot van Spanje, zofiffeei politiek als
economisch, hangt af van de oplossing
yan het agrarische probleem. De natio
nalisatie of socialisatie van de industrie
daarentegen blijft naar verhouding vaA
ondergeschikt belang.
