OPRUIMING
OPRUIMING
ENKAMER
Balans-
Opruiming
Hoogenbosch
Anton Coops
GROOTE
BALANS-OPRUIMING
IGOUDAI
begint ZATERDAG 2 JANUARI voormiddags 9 uur
prima kwaliteit en onberispelijke
pasvorm
Tegen een ongeloofelpe
lage prijs
Zaterdag 2 Januari
Zaterdag 2 Januari 9 uur
begint onze
HET JAAR 1936
Kleedingmagazijn
Schoenhandel
De Goudscfie Fruithandel
immiEiMiMEitis
Neêrlands Bruidspaar
Dancing Kunstmin
MODELHUIS Burgy ietkade 55
GOLDSCHE COURANT I DONDERDAG 31 DEC. 1936 „TWEEDE BLAD
bij ons beteekent;
Doet Uw voordeel en ga naar
JS
begint onze
IN ALLE AFDEELINGEN SPOTPRIJZEN.
RESTANTEN EN WINTER-ARTIKELEN
VOOR HALVE PRIJZEN.
Met nu te koopen kunt U zich met het oog op
de stijging der schoenenprijzen, sterk bevoor-
deelen.
MARKT 52.
Firma Wed. A. RIETVELD,
Restaurant „Ter GOUW"
Thalia Theater
Kleiweg Gouda
Belangrijk bericht
Groot Nleuwjaarsb.
il
3|« van onze voorraad moet geruimdj worden wegens
verplaatsing en uitbreiding van verschillende afdeelingen-
LIJN KAM PS
O O U O A
TURFMARKT IOS - Tal, 282 8
BLAUWE DRUIVEN
TAFELPEREN
TAFELAPPELEN
MANDARIJNEN
SINAASAPPELEN
CITROENEN
BANANEN
GRAPE FRUIT
TOMATEN
NIEUWE VIJGEN
DOOSJES TUNISDADELS
DOFFE KASTANJES
DIVERSE SOORTEN NOTEN
VRUCHTEN IN BLIK EN GLAS
BLIKGROENTEN VAN PRIMA QUALITEIT
OUDSTE ADRES VOOR OPGEMAAKTE FRUITMANDEN.
LANGE TIENDEWEG 27 TELEF. 3316.
OUDEJAARSAVOND aan huis bezorgd,
mits tijdig besteld: TELEFOON 2253.
Hors d'Oeuvres Varié, vanaf 1.00
Kreeften Salade veritable mayonaies 140
Zalmsalade 0.70
Huzarensalade 0.45
Russische Eieren 0.45
Kalfgvleegch Croquet ten met brood p. st. 0.20 J
Speciale aanbieding, balans-opruiming, J
prima witte, roode belegen
Bordeaux Wijnen a 1.20 p. fl.
Champagne Arnauts Frères l/2 Sec. 1
a 3.75 p. fl. I
EEN ZALIG UITEINDE
RÊSTAURANT „TER GOUW''
BLEEKERSSINGEL 1 - TELEFOON 2253. i
DROGIST - WIJDSTRAAT 31
VERFI.NIGINGEN. SCHOLEN, BUURTVERENIGINGEN enz.
die belang stellen in de POLYGOON FILM
is onze zaal op MAANDAG, DINSDAG, WOENSDAG
TE HUUR gedurende de ochtenduren.
Voor inlichtingen betreffende prijzen enz. wende men zich
tot de Directie.
BOELEKADE GOUDA
met ATTRACTIES op VRIJDAG 1 JANUARI
met medewerking viui de Band THE DORROW EXPELLERS.
Onder leiding van den Dansleeraar W. KOK.
Aanvang K uur. Einde 3 uur.
H. J. IN T VELD
GEOPEND:
VAN 2—5 UUR
WOENSDAG 30 DEC.
NIEUWJAARSDAG
MAANDAG 4 JAN.
VAN 7—10 UUR
ZATERDAG 2 JAN.
DINSDAG 5
WOENSDAG 6
EN NA AFSPRAAK.
DOOR ONDERSTAANDE FIRMA'S TOONT DIT MODERNE HUIS HOE
MET MINIMUM KOSTEN EEN SMAAKVOLLE SOLIDE INRICHTING
IS TE VERKRIJGEN.
BELONJE, TIENDEWEG 96, ELECTR. TECHN.
T. DE BRUYN, BODEGR. STR.WEG 103.
HERFST, WIJDSTRAAT 23, MEUBILEERING.
QUANT, KLEIWEG 1, LUXE HUISH. ART.
KOOPJES! in alle afdeelingen. Le.'esf voorail onze geïllustreerde
CAT A LOG U welke huis aan huls bezorgd wordt.
Ziet etalages Vrjj Entre„
sflB
De Oudejaarsavond in het uur der be
zinning. In den rusteloos-voortjagenden
gang van het leven hebben we den tijd
niet stil te staan en achter ons te zien
om ons zeiven rekenschap te geven van
wat voorbijging In eigen en anderer
leven. We worden voortgedreven van de
eene gebeurtenis naar de andere, van
üe eene waarwording in de andere, zon
der dat we van hun beteekenis ons dui-
üeUk bewust worden. Maar wanneer op
den laatsten dag van het jaar het leven
stil wordt om ons heen in den weemoed
om het naderend einde en we ons één
oogenblik ais uitgeschakeld voelen uit
de jacht van het bezige leven en als ge
plaatst tusschen verleden en toekomst,
dan keeren we tot ons zeiven in. En
staande tegenover het leven, dat voor
bijging, trachten we dat leven te over
zien en ons rekenschap te geven van de
be teekenis en den samenhang der ge
beurtenissen.
Wanneer we dit thans doen aan het
einde van 1936, dan moeten we ons ervan
bewust worden, dat net voorbijë jaar
een zorgelijk en somber, maar ook
voor de menschheid ls geweest. Konden
we aan het eind van 19o5 temidden van
de duisternis van wereldcrisis en toe
nemende verwildering en toenemende
internationale spanningen het licht zien
gloren van een nieuwen wil der mensch-
neld om in eendrachtige samenwerking
tegen het geweld het recht tot basis der
volkerengemeenschap te maken en zoo
te verwezenlijken, dien de
sinds eeuwen droomde,
moeten we erkennen, dat deze
poging niet alleen jammerlijk gelaaid
heeft, maar dat ook die wil veel te zwak
is gebleken tegenover het nationale
eigenbelang en dat het geweld niet en
kel heel gezegevierd, maar ook algemeen
erkend is als de eenige beslissende fac
tor in het Internationale leven. Op den
weg naar rechtsordening van dit leven,
waarop de stichting van den Volkenbond
een der belangrijkste stappen was, is'de
menschheid zooveel stappen teruggegaan
dat men feitelijk weer aan het begin
punt van dien weg is gekomen, maar
met verlies van het vertrouwen, waar
mee men in ïüib dien weg opging. En de
Volkenbond zelf, die op het punt scheen
te staan de leiding van het Internatio
nale leven op zich te nemen, heeft het
grootste deel van zijn gezag erbij inge
boet. Door hervorming van den Bond t
hoopt men dit gezag eenigszins te her
stellen. Maar blijkbaar is men het er
niet over eens of dit doel bereikt moet 1
worden door het Volken bondsverdrag 1
soepeler te maken en meer aan te pas- i
sen aan de realiteit dan wel dejor een
Strengere formuleering van de verpüch- 1
tingen der leden, die een zich onttrek-
ken aan medewerking, zooals dat bij het
Itaiiaansch—Abessijnsch conflict is ge
schied, onmogelijk zou maken.
Een onvermijdelijk gevolg van dezen
gang van zaken Is een
hernieuwde bewapening
door vrijwel alle staten. Duitschland en
Italië, die de leer van het geweld prin
cipieel huldigen en den oorlog zeer be
slist als instrument ter bereiking van
nationale doeleinden willen handhaven,
zijn voorgegaan. Engeland, dat in het
lelden der Volkenbondsactie tegen Italië
en ln de felle Engelsch—Italiaansche
tegenstelling, die daaruit ontstond, de
gevolgen van zijn militaire verzwakking
had ervaren, wapent thans met koorts
achtige haast. En de andere staten, ook
kleine, volgen de gegeven voorbeelden.
Het is of men zich in nerveus tempo
onder den druk der feller geworden
tegenstellingen onvermijdelijk schijnt te
moeten lijden.
De toenemende spanning in
tegenover Engeland plaatste en aanslui
ting bij Duitscniana zoent, wekte ern
stige bezorgdheid. Daarnaast vermeer
derde de agressieve houding van Japan
ae leeds zoo ianp in Oosi-Azie heer-
scnenae spanning. Een verband tus
schen deze haarden van spanning zou
men kunnen zien .in net Japansch—
Dunsch verdrag, cat tegen het commu
nisme gericht heet, maar inderdaad
tegen den gemeenschappelijken tegen
stander Kusiand gekeerd is, en in de
toenadering tusschen Italië en Japan.
De gedachte aan een blok van fascis
tische staten tegenover de democratien
cuong zien ai meer op den VQorgrond
en nep het gevaar op van een verdee-
nng van Europa in twee kampen, een
gevaar, dat aoor den opstand in Spanje
en de hulp, door Duitschland en itaüe
aan de opstandelingen, d<
aan de regeermg verleend,
uoor Frankrijk voorgestelde
komst van niet-Inmenging, waartoe ook
genoemde staten toetraden, een reeelen
vorm kreeg. England's en Frankrljk's
pogingen om een dergelijke blokvorming
te verhinderen, ten spijj,. Dit gevaar, in
de gevolgen van den üpaanscnen strijd
zoo duidelijk oelichaamd, ls de noodlot
tige bedreiging, die 1936 aan het nieuwe
jaar nalaat.
Wanneer we nagaan, waarin dit ge
vaar aan het algemeen gevaar der felle
spanningen zich maniiesteerde en welke
ieiten en gebeurtenissen in 1936 de be
zorgde aandacht der wereld en van
Europa in het bijzonder hebben bezig
genouden, dan zien we als zoodanig: het
ïiaüaanscn-jlbesöijnsch conflict als een
nalatenschap van 1936, de houding van
Duitschiana, zooals die tot uiting kwam
in de opzegging van bepalingen van het
vredesverdrag en in zijn weigering tot
samenwerking met de Westersche staten
en Rusland, en de opstand in Spanje,
waarnaast nan nog de spanning in
Verre Oosten, de kwestie van
in de laatste dagen van dit
in Engeland, die nu door
aistanu Van koning Eduard VIII is op
gelost, de aigemeene aanaacht in beslag
namen.
Toen 1936 begon, stond
het Itaiiaansch—Abessijnsch
"Vi ill OJJcUlJC,
anmng in heft
van Danzig/pt
t jaar de cMts
dat tot een conilict tusschen ItaÜë en
den Volkenbond was uitgegroeid, nog m
het middelpunt der belangstelling en
was de oorlog op Abessijnsch gebied nog
in vollen gang: Het scheen aanvankelijk
of deze strijd nog bij lange niet door
Italië zou gewonnen worden en de Ita
lianen daarentegen in het nauw werden
gedreven. Maar al vroeg ln het jaar
brachten overwinningen der Italiaan
sche troepen ln het Noorden zbowel als
ln het Zuiden, waar ras Desta verslagen
werd, daarin een keer. Het schijnt, dat
dit voor een niet gering deel het resul
taat is geweest van de wijze van oorlog
voering der Italianen, die met gifbom-
men het Abessijnsche land bestrooiden,
mensch en vee weerloos afmakende, een
oorlogvoering, waartegen de Negus bij
den Volkenbond een p/otest indiende.
In Mei werd de Abessijnsche hooldstad
Addis Abeba bezet, nadat de Negus reeds
het land verlaten had. En van alt
oogehbiik af werd de eigenlijke strijd
meer in Europa en tusschen den Vol
kenbond en Italië dan in Abessynië ge-
log. waartoe het
toenemen der internationale
Het valt niet te ontkennen,
middellijke oorzaak van dit
der spanningen gezocht moet worden ln
de agressiviteit en de daden der fascis
tische en half-fascistlsche staten. Voor
al de houding van Duitschland, dat het
verdrag van Versailles trachtte te an-
nuleeren door eenzijdige opzegging, en
niet alleen het in den wereldoorlog ge
leden verlies ongedaan tracht te ma
ken, maar ook door nieuwe machtsuit
breiding naar een overheerschende posi
tie in Midden-Europa streeft, veroor
zaakt een sterk wantrouwen. De Invoe
ring van den algemeenen dienstplicht
in het vorig jaar werd gevolgd door een
opzegging van het Locarno-verdrag en
een herbezetting van het Rijnland in
Maart van dit Jaar en daarna door een
opzegging van de bepalingen van het
vredesverdrag betreffende de Internatio
nalisatie der rivieren. De eerste, door
Duitschland met een beroep op het
Fransch—Russisch verbond, dat aan dat
verdrag een andere beteekenis zou
geven, gerechtvaardigd, veroorzaakte in
Frankrijk en in mindere mate ook in
Engeland en België een sterke deining.
De poging dit verdrag op een nieuwe
Locarno-conferentie door een ander te
vervangen stuitte op den onwil van
Duitschland om ln dit nieuwe verdrag
ook Oost-Europa te betrekken en op den
Italiaanschen onwil tot
na de tegen dat land toegepaste sanc
ties. Ook deze houding van Italië, dat
den Volkenbond bleef mijden, zich fel
Reeds ln 1935 was ter aanvulling van
de tegen Italië toegepaste sancties op
een petroleum-sanctie aangedrongen.
Nadat president Roosevelt in zijn rede
in het Congres een ontwerp had aange
kondigd, waarhij de Vereenigde Staten
hun uitvoer van petroleum zouden be
perken, scheen de kans op de invoering
van een dergelijke sanctie groot Nog in
Januari was een deskundigen-commissie
benoemd, die over een petroleum-em
bargo en de mogelijkheid van succes een
rapport zou uitbrengen. Maar het was
weer de houding van Frankrijk, dat hoe
wel Laval afgetreden en door Flandin
vervangen was, toch nog een politiek
van lijdelijk verzet tegen de Volken
bondsactie bleef volgen, die deze nieuwe
poging tot mislukking doemde. Het rap
port der commissie luidde niet ongun
stig voor het slagen der poging. De com
missie kwam tot de conclusie, dat bij
aigemeene toepassing en wanneer de
Vereenigde Staten op zich namen hun
petroleumuitvoer tot het peil yan 1936 te
beperken, een verbod van uitvoer en ver
voer van petroleum, industriëele alcohol
en benzol doeltreffend zou zijn en Italië
zou dwingen den strijd op te geven, ter
wijl ook een minder strenge toepassing
dit land genoegzaam zou schaden om
het op den duur een voortzetting van
den oorlog te beletten. In de eerstvol
gende vergadering van de
van dertien, die hieromtrent
moest, kwam echter Flandin met het
voorstel zich opnieuw tot de strijdende
partijen te richten ten einde te pogen
een verzoening tot stand te brengen. De
vergaderingen van de commissie van
dertien en achttien werden na aanvaar
ding van dit voorstel afgelast, ofschoon
Engeland nadrukkelijk vooropstelde, dat
deze verzoeningspogingen het nemen
van verdere maatregelen niet zou mogen
ophouden. Het nuttelooze van deze
Fransche voorsteilen bleek al spoedig.
Belde strijdende partijen spraken welis-
gingen. Maar het was van tevoren dui
delijk, dat de voorwaarden voor een
vrede door overeenkomst zoo hemels-
breed verschilden, dat overbrugging on
mogelijk moest zijn. De Negus hield aan
de ongereptheid van zijn land vast, de
Italianen wilden den feitelijken toe
stand. die inmiddels geheel ten hunnen
gunste veranderd was, als basis der on
derhandelingen. Wat ook Flandin reeds
had kunnen voorzien en zijn voorstellen
het karakter gaf van een nieuwe wijze
van lijdelijk verzet tegen de Volken
bondsactie, gebeurde. De verzoenings
poging mislukte. Maar ook nu kon de
Volkenbondsraad niet tot instelling van
een petroleum-embargo besluiten. Wel
handhaafde hij ondanks de keer, die de
krijgsverrichtingen in Abessynië geno
men hadden, de sancties in zijn zitting
van 11 Mei. Ten einde nu de Volken
bondsvergadering zelf de gelegenheid te
geven zich over deze zaak uit te spre
ken, verzocht Argentinië deze vergade
ring bijeen te roepen. Op deze vergade
ring, die op 30 Juni plaats had, heeft de
Negus zelf een bewogen pleidooi vour
zijn land gehouden, dat juist door «e
onhebbelijke gedragingen der Italiaan
sche journalisten, die deswege uit de
vergadering verwijderd werden en Zwit
serland uitgezet, een treffender achter
grond kreeg, maar het noodlot niet van
zijn volk kon afwenden. De sancties wer
den opgeheven en daarmee Abessynië
geofferd. Maar naast Abessynië werd
ook de Volkenbond geofferd. En het was
of iets van de beteekenis daarvan in de
vergadering gevoeld werd. Men verheel
de zich de oorzaken cier mislukking van
de Volkenbondsactie niet, al trachtte
men daarvoor de verontschuldiging te
vinden, dat het nationaal belang der
staten te sterk was om de consequenties
hunner door het Volkenbondsverdrag
hun opgelegde verplichtingen te vervul
len en hervorming van den Bond nood
zakelijk. En het was de eenige vrouwe
lijke gedelegeerde, een Zweedsche, die
uiting gaf aan het besef van wat hier
verloren ging: den drqom en de hoop
der menschheid.
Ofschoon de Volkenbondsleden de ver
overing, van Abessynië en het gevormde
Abessijnsche keizerrijk niet erkennen en
de Abessijnsche delegatie tegen het ver
zet van Italië en zijn satellieten in op
de laatste Volkenbondsvergadering nog
werd toegelaten, was met deze opheffing
der sancties feitelijk de Abessijnsche
kwestie geliquideerd en het conflict uit
de werkingssfeer der Europeesche poli
tiek uitgeschakeld. Maar de gevolgen
van deze wijze van liquilatie raakt
Europa niet meer kwijt. Zij hebben zich
reeds rechtstreeks in het politieke leven
van Europa voelbaar gemaakt.
Deze beëindiging toch van het Ita
iiaansch—Abessijnsch conflict of Juis
ter nog van het conflict tusschen. Italië
en Volkenbond, dat uit het eerste zich
ontwikkeld had, heeft niet alleen voor
den Volkenbond en zijn gezag noodlot
tige gevolgen gehad, maar heeft ook op
de Europeesche verhoudingen een recht-
streeksche en funeste uitwerking ge
oefend. De oorzaak van Frankrljk's sa
botage van de Volkenbondsactie was de
vrees voor Duitschland en de begeerte
Italië voor het front van Stresa als een
bondgenoot der Westersche mogendhe
den te behouden. Maar deze feitelijke
verzaking van zijn Volkenbondspllchten,
die de actie van den Bond verlamde,
heeft een geheel averechtsche uitwer
king gehad. Toen de Volkenbond zijn
actie begon en 52 staten zich eendrach
tig tegenover den Italiaanschen aanval
ler stelden, maakte dit op de geheele
wereld een machtigen indruk, die ook ln
de houding van nlet-Volkenbondsleden,
als b.v. Duitschland tegenover de Vol
kenbondsactie zeer duidelijk tot uitdruk
king kwam en wekte een streng ontzag
voor den Bond en de belde Westersche
staten, Engeland en Frankrijk, die van
de actie de leiding hadden. Wanneer dan
ook de actie gelukt was, was het gezag
van den Bond en daarmee van het recht
in het Internationale 'leven onbetwist
geweest en de positie van de Westerscne
mogendheden verzekerd. En dit geluk
ken was mogelijk geweest, zoo alle
Bondsleden zich geestdriftig rond den
Bond geschaard hadden en bereid wa
ren geweest hun bittere plicht te doen.
Italië, dat m$t een oorlog dreigde, was
tegenover een dergelijke resolute hou
ding teruggeweken of was, zoo het had
doorgezet, vernietigd. De vrees Italië te
verliezen heeft nu de situatie gescha
pen, die Frankrijk vooral wenschte te
voorkomen. Het gezag van den Bond ls
vernietigd. De betrekkelijke zwakte der
Westersche mogendheden ls gedemon
streerd. En haar weifelachtige houding
en vrees voor dreigementen heeft haar
alle prestige benomen. De staten, die als
Duitschland en Italië de kracht van den
gepantserden vuist alleen erkennen, voe
len zich nu heer van den toestand. En
Italië, dat zijn ontzag voor de Wester- j
sche mogendheden verloren heeft, voelt
niet langer behoefte deze staten te ont-
zien, maar zoekt aansluiting bij Duitsch- j
land. Het bezoek van graaf Clano te
Berlijn, was het rechtstreeks gevolg van
Frankrljk's sabotage van de Volken
bondsactie en Engeland's en anderer j
weifeling, waarvoor ze nu ln een nieuwe
aigemeene bewapening in koortsachtig
snel tempo de rekening moeten betalen.
Het is vooral
de houding van Duitschland,
dat door de aansluiting bij Italië zoo be
langrijk versterkt is en het wantrouwen
in Duitschland's en ten deele ook in
Italië's bedoelingen, dat tot deze bewa
pening drijft.
Het la begrijpelijk, dat Duitschland
zich tracht te herstellen van den slag,
dien het door den wereldoorlog ls toege
bracht. Maar de wijze, waarop het dit
doet, door de wereld telkens voor vol
dongen feiten te plaatsen en zich van
aangegane overeenkomsten naar eigen
believen te ontdoen, ontrust die wereld
in hooge mate en neemt alle onderling
vertrouwen weg. Waar het zich boven
dien wapent op een wijze en met een
snelheid, die in geen verhouding slaan
tot zijn behoefte en voor die bewapening
zelf zijn bevolking honger doet lijden en
zich tegen internationale samenwerking
en verdragen ter bevestiging van col
lectieve veiligheid verzet en zeer beslist
Rusland en Oost-Europa buiten elk ver
drag ter beveiliging van den vrede
tracht te houden en van West-Europa
al te schelden, kan het niet anders of
men moet voor nieuwe Duitsche verras
singen vreezen. Terwille van de samen
werking met Italië heeft het zijn Oos-
tenrijksche aspiraties voorlooplg opge
borgen en zells een overeenkomst met
Oostenrijk gesloten. Maar de houding der
nationaal socialisten in Danzig en het
conflict, dat deze met den Volkenbond
en met Polen gezocht hebben, toonen,
dat die aspiraties zich thans naar de in
het Oosten verloren gebieden richten.
Maar ver over die gebieden heen strekt
het tegenwoordige Duitschland, volgens
de in „Mem Kampt" aangegeven richt
lijn, de handen uit naar de Westelijke
gebieden van Rusland, terwijl het zijn
invloed in de Zuid-Oostelijke Europee
scne landen tracht te versterken. Het
Duitsch—Japansche verdrag, dat tegen
net communisme gericht heet, ls van
die politiek het gevolg. En de aanslui
ting aan italie, dat naar een overheer
schende positie ln de Middellandsche
Zee streelt en daarbij tegen Engeland
en ook ten deele tegen Frankrijk op
botst, geeft aan die politiek, die tot een
Duitsch—Italiaansche agressie wordt
omgevormd, haar in hooge mate zorg
wekkend karakter.
üe opstand in Spanje
heeft het acute karakter van dit gevaar
In Spanje strijden, sinds de republiek
er gevestigd werd, de rechtsche en link-
sche partijen om de macht. In de con
stituante, die nog een tijdlang als Cortes
lungeerde, hadden de linkschen de
meerderheid. Daarna kwamen de recht-
schen aan het bewind. Maar de laatste
verkiezingen leverden weer een over-
groote meerderheid aan links. De "regee
ring, die uit kracht van deze verkiezin
gen gevormd werd, was links-republl-
keinsch. Azana, de president, ls een
vooruitstrevend liberaal, de ministers
waren in overgroote meerderheid wat
men ten onzent vrijzinnig-democraten
zou kunnen noemen. Het ongeluk voor
deze regeering was, dat de uiterst link-
sche elementen tengevolge van hetvoor-
atgaand strenge rechtsche bewind uit
den band sprongen en. niet altijd ge
makkelijk in bedwang gehouden konden
worden, wat een felle reactie bij het
rechtsche deel der bevolking veroor
zaakte. Toch ging de opstand niet van
de bevolking uit, maar van de generaais
en een deel van het leger, dat zijn be
voorrechte positie bedreigd zag. De ge
neraals met Franco aan het hoofd, re-
cruteerden de Rif-Kabylen en brachten
deze Moorsche soldaten tezamen met het
Spanje over, waar zich fascisten en
Car listen bij hen aansloten. Tegen deze
militair goed uitgeruste macht stond de
regeering aanvankelijk vrijwel machte-
3. Zij moest een beroep op het volk,
speciaal op de arbeiders doen, ten ge
volge waarvan de uiterst linksche ele
menten steeds grooter Invloed kregen,
waardoor de strijd langzamerhand een
igszins ander karakter kreeg. In
dezen strijd nu, waarin aanvankelijk de
opstandelingen in het voordeel waren,
ar thans een evenwichtstoestand
schijnt ingetreden, kregen de opstande
lingen de hulp van Duitschland, Italië
en Portugal, de» regeering den steun van
Rusland, dat echter, minder goed van
wapentuig voorzien en ver afgelegen,
dien steun niet zoo intensief kon ma
ken. De gevaren, die hieruit dreigden,
brachten de Fransche regeering, die,
steunende op het Volksfront van radi
calen. socialisten en communisten, in
een lastige positie raakte, tot het voor
stel van niet-inmenging, waarbij alle
staten zich aansloten, wat evenwel niet
belette, dat de steunverleenlng doorging
en vrijwilligers uit alle landen, vaak met
medeweten der regeeringen, zich bij de
beide strijdende partijen aansloten. Ten
einde hieraan een eind te maken en zoo
mogelijk ook den strijd te beëindigen,
hebben nu Frankrijk en Engeland voor
gesteld de nlet-inmengirig, ook tot het
toelaten van vrijwilligers, uit te breiden
en tevens gezamenlijk in den strijd te
bemiddelen, waarna dan een volksstem
ming in Spanje beslissen zou. Veel kans
op aanvaarding van dit voorstel is er
niet en Portugal heeft het dan ook al
afgewezen. Waarschijnlijk zal dus de In
directe steunverleenlng doorgaan, totdat
ze mogelijk in een directe inmenging
overgaat. Het gevaar daarvan neemt toe
naarmate de opstandelingen meer in het
nadeel raken, omdat Duitschland en
Italië niet zullen dulden, dat in Sparije
een aan hen vijandige regeering de
macht krijgt en daarmee hun positie in
de Middellandsche Zee enorm verzwakt
raakt, terwijl Duitschland's koloniale
elschen, door Schacht nog pas dreigend
naar voren gebracht, zich bovendien
daartegen verzetten, immers Duitsch
land over Spanje heen Afrika hoopt te
Onder de ernstige bedreiging voor den
Europeeschen vrede>en wellicht voor den
wereldvrede, die hieruit ontstaat, eindigt
1936.
Daarbij heeft zich de laatste dagen
van het Jaar een nieuwe acute bedrei
ging gevoegd door de gebeurtenissen, die
de spanning in Oost-Azië
tot een uiterste felheid hebben opge-
voeiyi. Die spanning bestaat al jaren
tengevolge van Japans streven zich na
de verovering van Mantsjoerije nog an
dere Chineesche gebieden toe te eigenen
en China geheel onder zijn macht te
brengen. Bij net streven naar een hege-
monistische positie in Oost-Azië, die het
door de onderwerping van China hoopt
te bereiken, stuit het echter ook op Rus
land, dat oen laasten tijd tot een sterke
militaire macht in Oost-Azie is uitgeb
loeid. Het onlangs gesloten Dultscn—
Japanscn verorag is een poging zich
tegen het gevaar van dien kant te be
veiligen. Maar dit verdrag maakt het
gevaar van Oost-Aziatische verwikkelin
gen voor Europa zeer acuut, omdat het
Duitschland allicht aanleiding zou geven
zijn plannen ten opzichte van Oost-
Europa bu een Oost-Azlatischen oorlog
zoo mogelijk tot uitvoering te brengen,
wat een in werking treden van het
FranschRussisch verdrag en daarmee
een Europeeschen oorlog tengevolge zou
hebben.
De kans op een Oost-Aziatisehen oor»
log is Juist de laatste dagen enoim ge
stegen door de gevangenneming van den
enmeescnen dictator, Tsjiang Kal öjek,
door troepen, die een directe oorlogsver
klaring aan Japan eiscnen, waartegen
isjiang Kai Sjek, bewust van China's
machteloosheid tegenover Japan en vau
het streven van het Japansche leger, dat
in Japan de feitelijke macht uitoefent,
t oorlog te lorceeren, zich steeds ver
zet heelt. De ligging van ons Indië
maakt, dat een dergelijke oorlog voor
land, voor
Nederland,
een rechtstreeks gevaar kan worden.
Maar dit gevaar is het eenige niet. Het
bewustzijn, dat anders dan in 1914 een
wereldoorlog ons niet onberoerd zou
laten, maar wij er naar alle waarschijn
lijkheid rechtstreeks in betrokken zou
den worden, is thans tot vrijwel alle
lagen en partijen onzer bevolking door
gedrongen en openbaart zich wel heel
duidelijk in het door alle partijen goed
gekeurde streven naar versterking onzer
weermacht. Het heeft waarschijnlijk dit
goede gevolg, dat het ons gevoel van na
tionale saamhoorigheid, ons nationaal
bewustzijn verlevendigt en versterkt.
Ons nationaal bewustzijn.
Dit nationaal bewustzijn kwam ook
tot levendige uiting bij de verloving van
Prinses Juliana met Prins Bernhard van
Lippe-Biesterfeld, die een golf van geest
drift over ons land deed gaan. Onstui-
mig werden de Jong-verloofden overal
waai- ze zich vertoonden, door menschen
menigten toegejuicht. Het was of men
behoefte gevoelde zijn liefde voor het
Oranjehuis en voor de Prinses nog eens
in alle duidelijkheid uit te spreken in
dezen gevaarvoilen en zorgelijken tijd,
waardoor deze verloving tot een hoogte
punt ln ons nationaal leven werd en ons
de dreigende zorgen voor een oogenblik
deed vei
Hoe groot echter die zorgen nog altijd
zijn, ai schijnt dan een eerste teeken
van opleving zichtbaar, ook in het bui
tenland, leert de wetgeving van dit Jaar,
die zich nog groctendeels om de crisis
beweegt. Als voorbeelden van deze crisis
wetgeving zij herinnerd aan de wet tot
voorkoming van opvordering van hypo
thecaire schulden, tot financiering van
versnelden bruggebouw, tot verlaging
van de salarissen van den Raad van
State, de Rekenkamer en de Rechter
lijke macht, tot oprichting van een
naamlooze vennootschap voor flnancie-
ring van de industrie, tot het nemen
van maatregelen tegen mechanisatie ln
de sigarenindustrie, tot het verstrekken
van een credlet voor werkverruiming en
tal van wijzigingswetten als wijziging
van de Pensioenwet voor ambtenaren,
wijziging der Pachtwet, van de wet op
de inkomstenbelasting en de Leerplicht
wet. Maar vooral ook openbaarde zich de
wereldcrisis in het loslaten van den gou
den standaard, gevolg van de devaluatie
van den Franschen en den Zwitserschen
lranc met de daaraan verbonden maat
regel tegen prijsopdrijving, wat een ra
dicale ommekeer in onze muntpolitiek
beteekende. Andere wetten droegen
evenzeer, zij het in ander opzicht, het
merkteeken van dezen tijd, als die tot
instelling van een weer fonds ter ver
sterking der weermacht, die tot verbod
van gewapende weerkorpsen, tot wijzi
ging van de wet op het Nederlander
schap enz.
By de Olympische Spelen, die
in Duitschland
gehouden werden, maakten onze sport-
menschen en vooral onze zwemsters, een
buitengewoon goed figuur.
Deze Olympische Spelen waren door
de Duitsche regeering zeer grootsch op
gezet en openbaarden ook daardoor het
streven naar het steeds grooter opvoe
ren van feesten en dergelijke, dat de
tegenwoordige Duitsche regeering zoozeer
kenmerkt, en waarmee zij ongetwijfeld
ook de bevolking wil afhouden van een
ontevredenheid over het systeem en over
de slechte oeconomlsche toestanden, die
ln het Duitsche rijk heerschen en waar
aan de geweldige ifltgaven voor de be
wapening zeker niet in de laatste plaats
schuld zijn. Ook het Neurenbergsch par
tijcongres, waar Hitler zijn jaarlijksche
rede hield, was in grootschen stijl op
gezet.
De Rijksdagverkiezingen leverden de
nationaal socialisten, trouwens de eeni
ge partij, die in Duitschland gedoogd