1075;
Gebr. van Zevenhoven
Er zijn dokters!
Kwakzalvers
J.
Frans w. Camp
Voor de tuinen
Antoon Dessing
Overal loopen, maar toch hij A. BLOOT, Prim
Hendrikstraat No. 117 verf koopeil
Geeft uw Huisvuil
ll/illem Schuld
2.95
f 1.95
f 1.80
»DE PELIKAAN
Glanslak
Grond
Stop
Vloerlak
Zwarte V uürlak
60 e. p. Kilo
40
14
65
65
Spoorstraat - Telefoon 3352
Met de Huisvuilopmaalwagehs mede
t"'iii <1
4500 OVERHEMDEN!!
OVERHEMDEN
GOUDSCHE COURANT DONDERDAG 1 APRIL 1937 ZEVENDE BLAD
i
Niettegenstaande de algemeen hoogere Prijsnoteering maakt BLOOl
U het leven goedkooper
HIET ZOO MAARZOO
en er zifn
1
WIJ ZEGGEN U DIT
Kijk zeil met U|w eïgetn oo^en
EEN ADRE
DE BEKENDE
HOE U ook probeert
TUINGRIND
GRINDZAND
SCHERPZAND
SCHELPEN
v.h. Joh. Dessing Co.
Kantoor: OOSTHAVEN 24,
TELEF. 2404.
De moderne, betere verzor
ging van Heerenkleeding
BEST
BETER
GOED
m ->
Stoppage
Ontglanzen
Persen
STOOMERIJ EN VERVERIJ
Gouda
PLANNEN TOT KANALISATIE VAN I)EN
HOLLANÜSCHEN IJSSEL
IN DE 15e EEUW.
Een Moderne PENDULE
JONGENEEL
Doelestraat 18 - Tel. 2969.
ln
Nieuwe Modellen
GEZ. v. DANTZIG
Verf
Ook Uw adres voor Goede en Goedkoope Schoonmaakartikel,
Alleenvetkoop van de beroemde COLUMBUS WATERVERF a 15 cent per pak
OPEL 1937
EINDELIJK EEN ECHT POPULAIRE WA
GEN, MAAR EEN ECHTE AUTQMOBIEL
TEVENS. 4 cylinder motor, robuust en met
hoog rendement. Geheel stalen carrosserie.
Onafhankelijk geveerde voorwielen. Totaal ge-
ruischlooze gangwissel. Hydraulische remmen.
Twee modellen, elegant van lijn, 4 plaatsen.
TALRIJKE VERBETERINGEN MAKEN DE
ZEN WAGEN NOG AANTREKKELIJKER.
4 cylinder motor, met allerlaatste verbeteringen.
Geheel stalen carrosserie. Afgestemde vee
ring en rijsrabilisator. 4 versnellingen, waar
van de twee hoogste geruischloos. 2 sierlijke
modellen naar keuze, 4 plaatsen.
EEN NIEUWE 6 CYLINDER MET KOPKLEP-
PEN, BUITENGEWONE PRESTATIES.
Prestaties en zuinigheid van een 6 cylinder kop-
kleppenmotor, het comfort van onafhankelijk
geveerde voorwielen en rijstabilisator, veilig
heid door hydraulische remmen en geheel
stalen carrosserie. Extra stijf chassis en een to
taal geruischlooze Syncro-Mesh versnellingsbak.
PRIJS
VANAF
FL.
«P.4» 1,1 L. 4CYL.
DE LUXE COAOHi
4 PLAATSEN
GENERAL MOTORS PRODUCTEN
GEMAKKELIJKE FINANCIERING DOOR G.M.A.C.
r
1
IN DEN RfEGEL ZEGT DE KWAKZALVfR: Ik ZÏ6 het ^1
REEP STAAN
DE ALLERNIEUWSTE SOORTEN
- DAARNAAST ONZfe 20-JARtGE ERVARING H I I
Tfl 1 j ,t
VOOR
over SCHOENEN van WILLEM
SCHULD zult U slechts lof
hebben.
De voortreffelijke kwaliteiten
de fijne pasvorm en onze uitge
lezen collectie moet U opvallen
zoodia als U onze sortering met
een kritisch oog bekijkt.
Voor iedere voet een pas
sende schoen.
Wij staan U met vakkundige
bediening ten dienste.
WIJPSTRAAT 19 - GOUDA.
CHEMISCH REINIGEN EN MODELPERSEN
van Colbertcostuums, een
superieure behandeling, speciaal f
aanbevolen voor betere costuums
STOOMEN EN PERSEN
van Colbertcostuums, een i' fï A fL
uitstekende behandeling 1 y(TU
STOOMEN EN PERSEN
van Colbertcostuums
volgens tarief P. Een eenvoudige,
doch zeer goede behandeling
ONTVLEKKEN EN PERSEN
van Colbertcostuums
Wanneer niets wordt aan
gegeven, wordt de behandeling
van 2.45 toegepast!
Smoking, Jacquette en Ge-
kleede Costuums 0.25 h 0.50
hooger!
DEN JUISTEN NAAM „DE PELIKAAN".
Let OOI HET -'UISTE ADRES: FLUWEELEN-
SINGEL 20 en 21 (z. g.n. Amerika)
HET TELEFOONNUMMER 3 Q 8 O
Uit jveen, moe
ras. duin, kiel
en wgter is de
weeldé van ons
welvarend vader
land gewonnen.
De gebeurtenis
sen pit de ge
schiedenis van
onzen waterstaat
dan ook
ist be-
/an on
onzer
|i, die onverhioeiü den iwee-
nèt water streden, niu-
ook troiscn zü¥ ni», alieejJ.
ïog steeus
nageen zy
ttrachtèn.
|gpwest, ddt van.de zeezijde
fveilige duinenreeks bescher-
omvatte weuug meer aan de
lewuonue en nx kuituur ge
preek. UvengeyJ» ^as net
:ne land rneflf veel meer
G
En oi
voorvau
Kiuup
^en wij
muaf
piUKKell1
U)4W<h
dunKbaur
want
dooi
HllXlg
al vru»
or acute
zuiü-H
uah Ai
water
en 'i'üie de 'natiHLiriijke
tien, wt&d in ae
gemaakt,, met üroc
pa iHoiitindsc
JaHivi
viin dqn SrgpwBfi zj ^d#
vervuide msso, uJft
te gen wou cU&ö
»<jL KiupheK, ua uJuiffl
.iljjs i eii webtedjke ricöiniï
zichtegenover Uaseimomjip
met laatstgenoemde ïlvnflfe
4rc|ege$ ter plaati j ook. ais Merwede aan
geduid, >vereeiu|de, een belangrijke
Hij was dan ook een bevaarbare rivier,
die voor de toenmaals reeds tot grooteji
bloei gekomen scheepvaart en handel
van Gouda van het. grootste belang was.
Maar tegenover het belang der stad
stond het belang van de vooral oostelijk
daarvan gelegen landen aan weerszijden
van dcu IJssel. Deae hadden waarschijn
iijk in verband met het veie doorstroo-
menae water veel overlast en om dit op
te hellen werd den iy Juli lütó door Jan
van Nassou, bisscnop van Utrecht, met
toestemmuig van Graai Jblorls V, venoi
gegeven tot het leggen van een dam ui
uen bovenmond van oen iJssei brj Hop-
In izöi werd, volgens de vermelding
van Jhr. L. F. Teixiera de Mattos in zijn
boekwerk „De Waterkeerlngen, Water
schappen en Polders van Zuid-Hollana
Deel ril, De Waaiden, aid. 1 „de Krim-
penerwaard", pag. oU8, deze dam voltooid.
Door dezen maatregel, zoo zegt deze
geleerde schrijver verder, verloor de
rivier zienderoogen haar vermogen als
bevaarbaar water. Van boven geen toe
voer meer. van beneden bracht elke
vloed slibdeelen aan, die op den bodem
bezonken; slechts uit de langs gelegen
polders kwam er eenig water In de rivier,
doch niet genoeg om te verhinderen, dat
een gestadige verlanding optrad, die den
bodem allengs deed ophoogen en een al-
gemeene verontdieping veroorzaakte.
En hiermede nam de strijd voor Gouda
en andere aanliggende steden, Oudewa
ter, Montfoort en IJsselstein, tegen deze
steeds grooter vorm aannemende ver
ontdieping van de rivier een aanvang.
Aanvankelijk trachtte men door uit
diepen de rivier op peil te houden; m
1425 en 1485 is hiervan sprake en worden
ook werken, die hiermede verband hou
den, uitgevoerd.
Afdoende blijken de genomen maat
regelen evenwel niet en. de stadsregee-
rlngen overwegen dan ook op een meer
afdoende wijze ln een en ander te voor
zien, immers do bloei van hunne steden
staat op het spel. Hoofdzaak is nog steeds
het vervoer te water en vooral Gouda,
knooppunt ln den vaarweg van Dor
drecht naar Amsterdam, ziet zich in het
bijzonder bedreigd.
Het is ln dit verband, dat in de laatste
Jaren der 15e eeuw meerdere plannen
worden beraamd, die ieder geacht wor
den op zich zelf tot een oplossing tc
kunnen leiden.
Het zijn er niet minder dan 6, die
omstreeks 1498 aan den Landsheer ter
beoordecllng worden voorgelegd. Ons ste
delijk oud-archief bevat, o.m. wat deze
Plannen tot verbetering van den IJssel
betreft, een zeer belangrijk dossier, op
genomen ln de afdeeling Varia, onder
no. 23.
In dit dossier bevindt zich ook no*
een merkwaardig stuk, dat ik een twaalf
tal Jaren geleden daarin mocht ontdek
ken, n.l. een kaartje van het rivieren
gebied ten zuiden en ten noorden van
onze stad, een document, dat wel als
het oudste der Hollandschc karto-
grafle kan worden beschouwd en dan
°ok door R. D. Baart de la Faille blijkens
zijn mededeelingen in het Nederlandsche
Archievenblad no i,2 van itt<j4<iy2b en
no. 4 van lvti7pw!8 als zoodanig wordt
aangemci'KV Hen reproductie van cut
Kaartje is nierbij opgenomen: de aaarop
vermeide aimieeKcnmgen zijn een korte
omscniyving van het vijitai hierna te
verminnen tnannen.
Ook is m dit dossier aanwezig een
memorie, waarin het siausbesuiur v,an
uouua zijrt meening Inzake ae voorge
nomen pitauien un „betering vkn qef
verianden van oe nvlere ae useie doet'
Kennen; het vermeide kaartje maaxt;
niervan blijKDaar oeel uit.
De vijl voorstellen, die ieder op zlch-
zen tot veroeiAhng zouden kunnen iei-
uen, omvatten.' j
l. „die IJseje beneden teijnde IJ sole ..toe
te aammën enae siuijsen oaer te teg-
gen m a w. ue rivier ook in den an-
ueren, wpstelijken mond, ai te dam
men en jpaarm meero^re siulzen aan
u| Dienen.
X „tiénen dam met Sluijsen bij de stede
'vip dbr uouae te leggen', zooals un
(M teeKerung bihkt ten oosten van
Ubuou^ter noogte' van ue uegeuwpor-
olge aiüammuig.
.5 '„die IJsele van Oudewator opwert^
graven tot an ceq nUeuwen dam enoe
uun mjeuwen dam oaer dan weder
j Opgraven enoe'iaeten oie Locke daer
il/wiaier incoilien eif aisoan die Ijsdue
A Dm oren enae uiep^h j f
|j ofj u|e pjan, zou jjius* de IJsseJ
i een open .iivifci' woiae^, met ais
4 vuig, uat Do iiroom uis 'vanouds
4^ jfieiK zou noen
I komen.
oin ytHanding tp voor-
ct 3 vernwid^ maar met
tnue.l üut ü4 j
zon potdeu i
dam iz ot.tA Siuizei
glömaaKit. ifeike „tv
|us OJ
öpnsti
Ifsteln
.onder 3 vemfeid, maar met dien
asvanüe.j. dat uti iJssei nabit iJssei-
geUjamd, m'welken
f zouden worden
nntersdages van
|k( quite jNke'ricn open Ae setten en pie
w ipseiqL'iujjbe te ïaetjpji scueren enae
i diepen Cot Sinte Hieter ad catedram
li toe eiifle voert tsomerüachs die sluij-
sen miil| i-jpntoeuren ^esioeten te hou-
6, „swihtersdages open te setten den
tijd vuorscr. alle oie sluijsen die inae
plicken vail ae IJsele leggen ende daL
'wseiwater daer ui en uijt te laeten
vioeijen enue ebben; ait soude die
lJseie diepen enae tbinneniant bete
ren enoe vruchtoaer nraecken".
öij dit piun zou aus gedurende
tijd van bihte Macrten vil November)
tot öinte meter ad catedram G".
rebruani het water vrij ln en un
kunnen vloeien ln het binnendijks
gelegen polderland.
Bij de beraadslagingen „roerende die
verganclicheit ende verlanainge van de
Riviere van de IJsele ln Hollant, om te
coemen tot remedie ende provisie van
oe voorscr. verganclicheit van de IJselj"
waren, behalve de vertegenwoordigers
van den Graal, zijnde Mr. Rijchout van
de Cappeiie, Meesier Jan van Gouwen-
berge, de Rentmeester-Generaal Thomas.
Huechelaer en de procureur-generaal
van Hollant Kaerel Grenijer, de gedepu
teerden van de steden „die meest gelant
sijh upte riviere van de IJsele", n.l.
Utrecht, Dordrecht, Gouda, Schoon
hoven, Woerden, Oudewater, IJsselstein
en Montfoort aanwezig.
Gouda voerde tegen deze plannen, wat
het eerste betrelt, bij memorie dd. Oc
tober 1498 aan, dat aldamming, met be
houd van de alsluiting tusschen IJssei
en Lek ten westen van het tegenwoor
dige Vreeswijk „die stede van^der Goud;.
ende alle tlant boven ende beneden om
trent der Goude seswerven ende meer
bederven ende te nijete gaen soude by
verlaiidinge in een jaer, dan in thien
Jaeren de IJsele ln desen schijne te blij
ven, zoe die nu loop heeft". Ook „soude
Idit) onser genaden Heer en sijne ge
naden ondersaeten grootelicken bescadl-
gen tot grondeloose verderffenlsse".
Vooral de brouwerijen, die alleen reeds
wegens den uitvoer van bieren naar
Vlaanderen de Gravelijke schatkist een
bate van 280UU a 290C0 ponden vlaamsch
teen pond vlaamsch was pl.m. 6,—)
aan accijnsen doen toevloeien, onge
rekend nog de inkomsten van den Graaf
uit den hopaccijns en de makelaardij,
zullen door deze kanalisatieplannen ern
stig worden getroffen. Zij zijn toch voor
de uitoefening van hunne bedrijven
hoofdzakelijk aangewezen op gebruik
van het zuivere rivierwater. De afdam
ming van de rivier ter weerszijden zal
tengevolge hebben, dat „die stede van
der Goude altijt vol mager ende swart
water ende veenwater (sal) staen", want
,de gront van der Goude Is seer quaet
ende doerachtich, soedat alle dat water
ln de stede van der Goude ter stond t
stincken ende vol corrupsie wesen souüi
die helfte dages ende quader dan tso-
merdages tot Leijden ende anderslns
is". Maar niet alleen de stad Gouda zal
in haar bloeiend brouwerij-bedrijf ern
stig belemmerd worden, ook het platte
land beneden Gouda zal bij afdamming
van den IJsselmond worden geschaad
Boven Oudewater malen meer dan 5U
watermolens hun water op de rivier, ter
wijl 36 en meer sluizen daarop loozci.
Waar het land ter plaatse veel nooger
is dan beneden Gouda, zal ln het be
nedengedeelte der rivier de waterstand
schetskaartje van het rivierengebied ten noorden
en TEN ZUIDEN VAN GOUDA UIT HET JAAR 1498.
-0p het kaartje (waanschyplyk het oudste kartografische document van Holland;
komen, het zuiden. bovenUggid in verband met de inschryvingen, voor:
i An MRn.WTCn.lfc Gnrkum Dordrecht. IJ»oai"»««'i- PntiorHami
de MBRWEDÜ (Qorkuni, Dordrecht,
de LEK. (Vianen en Schoonhoy*
rdam).
Oudewater, Haastrecnt,
en Gouwsluiabenevens
Woesden en Oudewater „de
„Cromme Gouwe",
cirkeltjes ln de IJssel- én Rijndijken uit-
LynscoterdijcR" en rechts op de kaart
De kleine figuurtjes zijn molens; de
vlltering^sluizen.
In den IJpe| zijn de gedachte afsluitingen en sluizen aangegeven.
zeer (hoog zijn. waardoor een
.atige, mede ln verband met de
feitelijks wederkeejehjle hoogwaterstan
den, voldoende afvloeiing van het bin
fciÉiwater ongunstig wordt beïnvloedt,
p|t ais Uiteindelijk gevolg groote scnade
vin landbouw en veeteelt.
"pok opP een technische moeilijkheid
wfrdt gewezen; de groote diepte van,
don IJssel bij zijn uitmonding in de Lek
zaï het afdammen ter plaatse onmoge
lijk maken, terwijl, al mocht dit geluk
ken, de deafening van de ln den dam tc
nikken sluizen die gezamenlijk een
doorlaat moet worden gegeven gelijk
aan de rivier-breedte ter plaatse zoo
veel personeel zal elschen, dat een en
ander onuitvoerbaar zal blijken.
Dit laatste beswaar wordt ook aange
voerd tegen het tweede plan „sluijsen,
ende damminge te maecken daer die
brugge ieijt boven die Goude" (Haas-
trecntsche brug). Noodig zou toch zijn,
wilde het schuren en diepen van den
IJssel succes hebben, dat tweemaal daags
„ter halver ebben" werd gespuid en dat,
waar dit „ijmera geTttxrk godaen most
wesen bij estemaeie te minstens eleke
sluijse te winden mit vier man, dat een
groot gar nisoen ende cost van mantalen
alle Jaers te onderhouden bedragen
soude, want een of twee tefiens te win
den, die souden barsten van den last
van de watere".
Bij dit plan waren In den dam ten
oosten van de Haastrechtsche brug nJ.
14 U 15 sluizen geprojecteerd.
Maai' ook wees Gouda nog op een
ander gevaar, n.l het verzanden van
deze sluizen. Het water zal toch twee
maal daags binnen, dat wil zeggen van
de oostzijde af gerekend vóór, deze slui
zen drie uren stilstaan en du» gelegen
heid hebben te bezlnicen. Dit zal, zeggen
gedeputeerden van de stad, in éón jaar
ter plaatse de rivier meer verondiepen
dan thans ln zes, later wordt zelfs ge
noemd tien Jaren.
Maar naast plaatselijke en technische
bezwaren wees Gouda nog op een van
meer algemeen belang. Zooals bekend
mag worden verondersteld, vormde de
IJssel met de Gouwe een schakel in. den
internationalen handelsweg te water van
zuid naar noord en Gouda merkt dan
ook op, dat „sonderlinge die deurvaert
van alle de steden ais Leijden, Haerlem,
Amstelredam ende van alle steden van
Vrieslant, olck alle comanscepen
comende vuijt Oestlandf), Campen, De
venter ende andersins groote schade sal
lijden"; het Slot te Gouda, gesticht ln
verband met dit scheepvaartverkeer en
waaruil „die stede van der Goude eerst
gesprocten is" zal zijn waarde verliezen;
de doorvaart zal zich verplaatsen naar
Utrecht of buiten om over zee gaan.
Het derde plan, terugbrenging van de
rivier ln haar oorspronkelijke» toestand
door opruiming van den dam ten wes
ten van. het tegenwoordige Vreeswijk,
zal, zegt Gouda „seer proffijtelijck wesen
om ln corte jaren de IJsele te scueren
ende te diepen en tot groot voordeel van
de vaert, maar... het soude groote ver-
derffelicke scade doen ende anbrengen
op alle de landen aen beijde sijden van
de IJsele leggende ende die bij den IJsele
uitwateren". De Lek „ende 'tlecke water"
ls altijd hoog en gevolg zal dan ook zijn,
dat de sluizen in den IJsseldijk, mede
ln verband met het dagelijksch vloed
water, geer. voldoende afwatering meer
zullen hebben „ende blijftet tlandt ver-
droncken ende verloren om welcke ver-
derffllcken saecke soe was over hondert
jaeren ende meer geleden", m.a.w. Gou
da wenscht den toestand voordat „de
nijeuwe dam" in 1285/1291 werd gemaakt,
niet terug en zij verklaart dan ook geen
der drie besproken plannen een oplos
sing te zijn die acceptabel ls.
Het vierde plan, den dam boven Leks
Oostland
Hanzesteden.
de Oostzeelanden; ue
verwijderen en een afdamming met slui
zen bij IJsselstein, acht zij de beste op
lossing om in de steeds toenemende ver
landing te voorzien.
Hare gedeputeerden zeggen „nijet
beters (te weten) om die IJsele te hel
pen scueren ende diepen dan die IJsele
te graven tussen den barm van de oude
dijeken van den mjeuwen dam off,
nederwerts tot an de stede van IJsel-
steijn, daer alsoe veel sluijsen te leggen
dat die gaten van de sluijsen die wijte
maecken van de IJsele" en verder:
„starek ende wel besorget (moeten wor
den) mit scotdeuren, die gemaeckt synde
en wel wyt gegraven nedervoert van
IJssclsteyn, tot Oudewater of daer om
trent ende dan (Ten nijeuwen dam bij
meesters werckluijden duer te steecken".
Deze sluizen zouden vervolgens de
wintermaanden „omtrent Sinte Maerten
gedurende tot Sinte Pieter ln de vasten
of daaromtrent" geopend worden om op
die wijze den IJsel te „scueren ende te
diepen". Gedurende het voorjaar en den
zomer zouden zij dicht gehouden worden
om de polders te cunnen doen loosen
ter seewaerts". De afwatering van de
binnenlanden zal hierdoor belangrijk
worden verbeterd; ln eén week zal meer
water ai kunnen vloeien dan nu in den
geheelen zomertijd. Men zal minder wa
termolens noodig hebben en op deze
wijze tot belangrijke bezuiniging komen,
kortom, dit plan heelt de voüe instem
ming van het stadsbestuur van Gouda.
Niemand of niets zal er door worden
geschaad en de kosten van aanleg zijn
gering in verhouding tot de grootte der
landerijen, waarop zij zullen worden
verhaald of, zooals de memorie zegt „die
mor gentalen sijn soegroot int getal die
prof lij t (daer) van hebben souden, dat
alt voorscr. graven ende sluijsen te
maecken als voorscr. is, up elck morgen
lants nijet veel costen en soude".
En ten slotte het vijfde en laatste
plan. „alle die sluijsen leggende in de
IJseldijcken wintersdages open te set
ten" en dus de wateren, resp. landerijen,
binnendijks als boezem te benutten.
Gouda is van meening dat, wanneer
het vierde plan geen algemeene Instem
ming kan vinden, dit plan ook aan
vaardbaar ls. Vooral de hiermede ge
paard gaande bevloeiïng met rivierwater
heeft de aandacht; de vruchtbaarheid
van de landerijen zal hierdaar worden
bevorderd. Nabij Gouda zullen dan even
wel eenige waterwerken noodig zijn, n.l.
.after thoolf in de dijck vuijter steden
vesten proftijtelicken waterlossingen
met sluijsen ende scotdeuren, daer duer
dat water geleijt soude mogen worden
Inde Crommer Goud e".
Geen van deze vijf plannen werd, voor
zoover mij is gebleken, werkelijkheid. Dl
verlanding, met al de gevolgen van dien,
bleef aanhouden; Gouda moest gedoo-
gen, dat Rotterdam haar als zeehaven
geleidelijk overvleugelde, daar de steeds
ook ln grootte toenemende schepen den
Immer ondieper wordenden IJssel niet
meer konden passeeren; de haringbuizen
van der Goude behoefden geen veilige
ligplaats, nó. te zijn ontlast van het kos
telijke zeebanket, meer te vinden in „het
gat over 't Slot oostwaarts in den IJssel"
(zie de Lange van Wijngaarden, Geschie
denis van ter Goude. 2e deel, pag. 30).
Door baggering werd de algeheele aan
slibbing cn verontdieping zooveel mogo-
njk voorkomen.
Teixiera do Mattos geeft ln zijn hier
boven reeds genoemd werk een relaas
van de vele pogingen tot verbetering
van dezen toestand in den loop (lei-
eeuwen aangewend en het meergenoem
de archieidussier bevat hieromtrent ook
zeer interessante bijzonderheden, o.a.
blijkt hieruit, dat ook een „slikmoien"
werd gebezigd.
Maai' al ueze pogingen leidden niet
lot een uidoond resultaat; een ondrage
lijke toestand voor de scheepvaart ont-^
stond.
in ibiu dient de Inspecteur van «den
Waterstaat, A. Blanken Jzn. bij het
Gouvernement een verbeteringsplan in,
waarbij hij beoogt om... door afdam
ming van de rivier aan den beneden-
mono by Krimpen, in welke aldamming
ten boïioeve van ue scneepvaart een
scnutsiuis en ten behoeve der afwate
ring de noodig e uitwateringssluizen ge
legd zuuaen worden, zoomede door ka
nalisatie üci gehtele rivier, in. den. toe
stand aldoenoe verbetering te brengen.
uit plan, zegt Teixiera de Mattos, is
de eerste stap op den langen lijdensweg,
cie nog afgelegd moest worden alvorens
in lbbu een aanvang gemaakt kon wor-
aen met ae werken, die leiden zouden
tot aen tcgenwoordigen toestand.
Het zou my ln dit bestek te ver voeren
dieper ln te gaan op deze en latere plan
nen. Gewezen zy er evenwei op, dat de
Drooglegging van de Haarlemmermeer
Rijnland kreeg last van waterbezwaar
en de vraag rees, oi het reeds meermalen
vrucnteioos opgeworpen denkbeeld tot
afdamming van den IJssel ook zou kun
nen strekken om, tevens tcgemoet-
Komtnde aan de belangen van de IJe-
aelstreek zelve, in de bezwaren, van Rijn-
Drie
:ks i860
een afdamming van den IJssel aan
loozing van het rivierwater binnen
2. een afsluiting van den IJssel bij
Krimpen met een stoomgemaal uit
slaand op de Nieuwe Maas;
3. een afsluiting van den IJssel boven
Gouda, ongeveer gelijk aan een plan
in 1841 ontworpen, waarbij men zich
de afdamming gedacht had ter hoog
te van „de oude steenplaatse", ge
legen waar uiteindelijk in 1853/60 de
afsluiting werd gemaakt.
MET GONGSLAG
Plan l en 3 waren voor Rijnlands boe-
zembelaigen van nul en geener waarde;
plan 2 (dat ook inhield een tweede af
damming met schutsluis boven Haas
trecht, enz., enz.) was in verband met
de hooge kosten 1.908.000.—) niet uit-
oerbaar.
Rijnland zocht en verkreeg een andere
oplossing door het bouwen van het
stoomgemaal aan de Hanepraal te Gou
da en ook nu weer bleef de verbetering
van den IJssel achterwege, totdat korten
iijd later in ltó3 door het Rijk. gesteund
door de Provincies Zuid-Holland en
Utrecht, werd overgegaan tot uitvoering
van de werken, die leidden tot de tegen
woordige situatie. In September i860
werd aan de afsluiting der rivier de
laatste hand gelegd; de „Waaiersluis"
werd voor het scheepvaartverkeer open
gesteld, de IJssel had opgehouden,
althans van IJsselstein tot daar ter
plaatse, een rivier te zijn.
Eigenaardig is het, dat. hoewel de
plannen van 1810, 1841, 1850 en 1863 veler-
1. i overeenkomst vertoonen met de plan-
en, die in 1498 de stadsbestuurders van
Gouda ernstig bezig hielden, van deze
laatste nimmer op eenigeriel wijze, noch
in de historie-beschrijvingen van de
stad. noch in het meergenoemd werk
van Teixiera de Mattos melding is ge
maakt.
Waren zij in het vergeetboek geraakt?
Wij weten het niet, maar hun bestaan
bevestigt weer het spreekwoord dat er
r. iets nieuws onder de zon is!
Ik heb gemeend deze I5de-eeuwsche
kanalisatieplannen van den Holland
enen IJssel aan de vergetelheid te moe-
trn ontrukken, en ln het volle licht te
moeten plaatsen, om den belangstellen
den lezer wederom een blik te kunnen
doen slaan ln den strijd, dien. vroegere
ïcgeerders van onze goede stad, evenals
i,u. streden om den bloei en de welvaart
daarvan in alle opzichten te behouden
cn te bevorderen.
G. J. J. POT.
Gemeentesecretaris van Gouda.
Gouda, Maart 1937.
Dagelijks ontvangen wij
HOOGSTRAAT
in
alle Afdelingen
