Goedewaagen's „Econoom" I. COSTER El ZIIEI N.V. Goudsche Machinefabriek N.V. GOUDSCHE WATERLEIDING MAATSCHAPPIJ De markten in vroeger tijden en thans Fa. T. VAN VLIET DE SLAGER VAN GOUDA WëêmF Alle Machine -Reparaties Koninklijke Pijpen- en Aardewerkfabrieken „DE DISTEL" Fa. A. J. SAS GOUDA Houthandel De Gouwe, Kattensingel 47-49, Gouda, Tel. 3294-2120 Tarief voor Woningen f 1.30 tot f 9.- per kwartaal naar grootte. Contrólemeters vrij van huur. Geleverd wordt onthard Bronwater. Tarief voor Nijverheid 10 tot 6\ cents per Kubiekmeter I)E KAMER VAN K(X)PHANDEL EN FABRIEKEN VROEGER EN THANS. De beteekenis van de Goudsche Markt. M stonden reeds in tijden van pri s 1 P I a t e e I b a k k e r ij Gouda Diesel Ruwolie en Benzine. Motor Machinefabriek Turfsingel 71-72 TE LEF. 2502 HULPSTOFFEN VOOR DE ZUIVELBEREIDING Vuren- Grenen- Dennen-Eikenhout. Handel in Inlandsche en Bovenlandsche Heipalen, Steigerpalen enz. enz. Verteaenwoordiqinq N.V. Gebrs. van Hqeken's Houthandel, Leiden Aanbevelend, D. «I. Karsbergen Machinefabriek en Constructiewerkplaats Melkpoedermachines Oondensmelkkoelers ZEUGESTRAAT 78-80 Telefoon 3341 (2 lijnen) Transportinrichtingen Hefwerktuigen 24 maal bekroond met de HOOGSTE Onderscheidingen OPGERICHT IN 1883 Uit oude Notu- C. H. HAGEDORN. av-/ lenboeken blijkt, dat de Ka mer van Koop- nandel en Fabrie ken te Gouda haar eerste ver gadering hield op Vrijdag, den 4den Juni 1862 in het lokaal Nut en Vermaak aan de Westhaven, De instelling van deze Kamer ge schiedde naar aanleiding van het Kon. Besluit van den 9en November 1861 (Staatsblad no. 142) houdende een Re glement bevattende algemeene bepalin gen betreflende de Kamers van Koop handel en Fabryken. Daarbij was in art. 16 bepaald, dat door den Gemeente raad uit de kas der Gemeente, waai' zij gevestigd was, een jaarlijks te bepalen som werd toegelegd. Op den Staat van Begrooting van de Gemeente Gouda was voor het jaar 1852 een bedrag uitgetrokken van f 606. Begrijpelijk, dat het een dergelijke toe lage de werkzaamheden van dit lichaam zeer beperkt moesten blijven en zich in hoofdzaak bepaalden tot het verrichten van een adviseerende taak. In verband hiermede is het wellicht niet onaardig, dat in een der eerste vergaderingen aan den Raad der Gemeente Gouda werd verzocht over te gaan tot afschaffing van, de tolhetüng aan de Haastrechtsche brug. Nadat dit verSoek was afgewezen, wendde de toenmalige Kamer zich op 20 November 1862 tot den Minister van Binnenlandsche Zaken en verzocht zijn tussehenkomst te willen verleenen om, in het belang van handel en verkeer, tot opheffing van dezen tol te geraken. Zooals in die tijden blijkbaar gebrui kelijk, voorzag fnen dergelijke adressen van een motto. Boven het gemelde adres vindt men vermeld: „Waar den handel geen banden zijn „aangelegd, die knellen, bloeit hij, waar „de handel bloeit, daar is welvaart!" een uitlating, die ook in onze dagen zeker zijn waarde nog heeft behouden, al is helaas de verwezenlijking van het laatste voorloopig nog verre van ons! De Kamer bestond uit een negental leden en vergaderde later meestal maan- delijKs in een lokaliteit in het gebouw „Artl-Legi" aan de Markt Bladerende in de oude notulenboeken vind ik vele be langrijke zaken vermeld, die bij de be spreking van de belangen van handel en nijverheid in onze stad daar aan de orde kwamen. Vele malen schijnt men plan nen te hebben gekoesterd om hier ter stede een Handelsbeurs te stichten. Een speciale commissie werd daarvoor Inge steld ,die zich in verschillende steden in ons land omtrent dit punt heeft doen voorlichten en aan de Kamer rappor teerde, welke op haar beurt het Gemeen tebestuur adviseerde. Tot de uitvoering van dit plan is het echter nimmer ge komen en achteraf beschouwd meen ik. dat men ten deze goed heeft gezien, in de meeste provincieplaatsen, waar der gelijke inrichtingen waren, lijden deze nog een kwijnend bestaan of zijn zij reeds opgeheven. Gouda, dat zoo dicht onder de rook van Rotterdam ligt, had voorzeker het voorbeeld van de boven bedoelde plaatsen moeten, volgen Ook de aanleg van een spoorweghaven heeft verschillende malen op de agenaa gecompareerd, doch behoort voor onze stad nog immer tot de vrome wenschen. Ik zou kunnen voortgaan met meerdere zaken óp te noemen, doch mag van de redactie niet te veel plaatsruimte ver gen Gezegd mag worden, dat de voor malige Kamer met de bescheiden mid delen heeft gedaan, wat zij kon. Dat dit ook door de autoriteiten werd ingezien moge blijken uit het feit, dat toen de Regeering plannen 'beraamde om te komen tot een reorganisatie van de Kamers van Koophandel, men ook den Voorzitter der Goudsche Kamer, nu wijlen den heer I IJssel de Sphepper, ultnoodigde, in de Staatscommissie zit ting te nemen. Deze Commissie, welke onder voorzit terschap van den toemalingen chef van de afdeeling Handel, den heer Mr. J. c Everwijn, arbeidde, diende een rapport in, wat aanleiding gaf tot indiening van het wetsontwerp op het Handelsregister op 16 November 1917, waarbij werd be paald, dat het Handelsregister zou wor den gehouden door de gereorganiseerde Kamers van Koophandel en Fabrieken, welke een regionaal, inplaats van zooals voorheen locaal karakter zouden krijgen. Een 36-tal Kamers zou in het land wor den in het leven geroepen en de kiezers zoowel als de leden dezer Kamers zou den voortkomen uit de ingeschrevenen in hot Handelsregister. Door de bijdra gon aan het Handelsregister zouden de Kamers in staat worden gesteld hare werkzaamheid uit te breiden en zouden zij financieel onafhankelijk worden van de Gemeenten Op 26 Juli 1018 werd deze wet vastgesteld; de wet op de Kamers van Koophandel bereikte op 26 Maart 1930 het Staatsblad. Een voorbereidingscommissie werd In gesteld, waarin voor het district Gouda en Omstreken als voorzitter- optrad de heer I. IJssel de Schepper, terwijl het secretariaat werd waargenomen door Notaris J. van Kranenburg. Beiden waren in gelijke functie bij de plaatse lijke Kamer werkzaam. 16 Maart 1921 ving deze Voorbereidingscommissie hare werkzaamheden aan en, na gehouden verkiezing werd op 1 April 1922 de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Gouda en Omstreken geïnstalleerd. Op dienzelfden datum was de plaatselijke Kamer van hare werkzaamheden ont heven. De nieuwe Kamer heeft zoekende en tastende haar weg gevonden. Naast adviseerende bevoegdheid werd haar bij de Wet ook uitvoerende macht gegeven. Zij heeft vooral in de eerste Jaren met groote tact getracht zich aan hare nieuwe bevoegdheden aan te passen en heeft inderdaad mogen zien, dat haar werk meer en meer waardeering is gaan ondervinden, niet alleen bij handel en industrie, doch ook bij bestuurslichamen. Waar vroeger de Kamers bijdragen uit de Gemeentekassen ontvingen, daar zijn zij het thans, die subsidies verleenen aan Gemeentelijke Handelsscholen, cur sussen en openbare instellingen. Wets ontwerpen, Handel en Nijverheid betref fende worden in vele gevallen om advies aan de Kamers gezonden, terwlll deze, evenals voorheen het recht hebben ge houden om eigener beweging advies uit te brengen. Het wegenvraagstuk, spoor wegverbindingen. post-, telegraaf- en telefoondiensten verheugen zich steeds in de algeheele belangstelling der Kamer Door de Wet op de Evenredige vracht- verdeeling werd de Kamer aangewezen tot de benoeming eener Bevrachtings commissie en werd in het belang van het verkeer te water hier ter stede een Agentschap gesticht. De Kamer brengt steeds advies uit aan de Arrondisse- ments-Rechtbank bij aanvragen om als makelaar te worden beëedigd. Als gevolg van de samenwerking der Kamers in de Vereeniglng van Kamers van Koophan del en Fabrieken in Nederland werd een uniform Arbitrage-Reglement vastge steld, waarvan Handel en Industrie kun nen gebruik maken. Door het onderling contact der Kamers en den tegenwoor dig uitnemend werkenden dienst der Economische Voorlichting te 's-Graven- hage, worden dagelijks aan de daarvoor in aanmerking komende zaken belang rijke mededeellngen over het internatio naal handels- en betalingsverkeer ver strekt De uitvoering der contingentee- ringsmaatregelen is. in tegenstelling met een soortgelijke maatregel in de oorlogs laren thans geheel in handen gelegd van de Kamers van Koophandel en het is bekend, dat dit door de belangheb benden zeer op prijs wordt gesteld, om dat men oogenblikkelijk kan worden ge holpen, zonder daarvoor reis-, telefoon kosten of porti uit te geven, door zich met de bureaux in den Haag in verbin ding te stellen. De tegenwoordige Kamer, die hier ter stede is gevestigd en uit 14 leden bestaat, is verdeeld in twee afdeelingen, n.l. Groot- en Kleinbedrijf Hoewel de meeste aangelegenheden in de grootste harmo nie In algemeene vergadering steeds worden behandeld, zijn voornamelijk fn de laatste jaren een aantal verordenin gen en maatregelen ter uitvoering aan de Kamers toevertrouwd, die meer spe ciaal het terrein van den Middenstand betreffen en dientengevolge veel arbeid vragen van de afdeeling Kleinbedrijf. Ik noem o.a. de Wet op de Uitverkoopen en Opruimingen, het uitreiken der vergun ningen inzake de Kleinverkoop op afbe taling en voor colporteurs Ook de uitvoering van het nieuwe wetsontwerp op de Vestlgingseischen is voor een goed deel gelegd in handen van de Kamers van Koophandel en Fabrieken. Sedert Maart 1936 werkt hier ter stede het BorgstPlllngsfonds voor Gouda en Omstreken, dat eveneens door de Kamer in het leven is geroepen en waarvan het Stichtingskapitaal door haar werd ge fourneerd, terwijl lokaliteit en outillage door haar werd beschikbaar gesteld. Dat deze nieuwe instelling reeds veel heil zaam werk heeft verricht wordt door den middenstand hier ter stede dankbaar erkend, ten blijke waarvan deze laatste ook met een jaarlijksche subsidie bij draagt in de inkomsten van dit fonds Op internationaal gebied is -~T-r-, vertegenwoordigd in de Nederlandsche Organisatie van de Internationale Ka mer van Koophandel, een instelling, die onder de kundige leiding van een Neder lander, Dr. F. H. Fentener van Vlisein- gen, die de hooge eer genoot voor de tweede maal als voorzitter te worden herbenoemd, meer en meer aan belang rijkheid wint. Ik zou kunnen doorgaan en mededee- ling doen van de vele Certificaten van Oorsprong, legalisaties van handteeke- ningen, verklaringen etc. die dagelijks worden afgegeven, van de bemoeiingen der Kamer inzake de Handelsnaamwet, waarbij de Kamer immer den Minister van Justitie adviseert omtrent den naam door nieuw op te richten Naamlooze Vennootschappen aan te nemen, het vestigen van vreemde zakenlieden etc Ik zou kunnen mededeelen, dat de Kamers in diverse lichamen, zooals Mid- denstandsraad, Economisch Instituut voor den Middenstand, Economisch- Technologische Instituten haar ver- mitieve cultuur. De kruispunten van wegen en ook andere centra, waardoor een of andere oorzaak veel menschen samenkwamen, wier bedrijven niet dezelfde pro- J. P. ANEMAET ducten leverden (b.v. veehouders en landbouwerjs) werden reeds in de vroegste tijden als markt plaatsen benut. Naast de gewone markten, die in den regel eens per week gehouden werden en waar slechts beperkte ruilhandel tus- schen de bewoners van de naaste om geving van die markt plaats vond, had den vooral de jaarmarkten, die oorspron kelijk meestal ter gelegenheid van een of ander feest van religieuzen aard ge houden werden, groote beteekenis. Deze jaarmarkten nu, vormden de plaats van samenkomst van den inter- localen handel en werden vooral daar van groot belang, waar zoowel de groot- als de kleinhandelaars de markt bezoch ten. Reeds 12 eeuwen vóór Chr.' bereikte de jaarmarkt in China een zoo hoogen trap van ontwikkeling, dat ze tijdens de Mid deleeuwen in West-Europa nauwelijks geëvenaard werd Toch waren de Mid deleeuwen in deze streken de groote bloeitild van de Jaarmarkten. Men on derscheidde nog „gewone" en „vrije" jaarmarkten. Deze laatste hadden uit gebreide voorrechten n.l. de „markt- vrede" en het „marktgeleide". Deze rechten kwamen hierop neer, dat ieder een. die in den vrede of het geleide van een vrije jaarmarkt was, d w z. die naar zoo'n vrije, jaarmarkt ging, er verbleef of vandaan kwam, niet vervolgd kon worden door een of andere rechterlijke macht, op straffe van ongeldigheid der procedure. De eerste Jaarmarkt in de Zuidelijke Nederlanden was die van Torhout (West- Vlaanderen. welke in de 11e eeuw ai be kend was. Ook Ieperen, Rijsel en Brugge hadden in de 12e en in de 13e eeuw reeds belangrijke markten, waar vooral de lakenhandel een groote rol speelde. Op het einde der 14e eeuw overvleugelde tenslotte de Jaarmarkt van Antwerpen alle andere in deze gewesten. Bergen op Zoom kreeg in 1356 een Jaarmarkt. In de Noordelijke Nederlanden werd in Utrecht de eerste belangrijke markt gehouden. (1127) Groningen, Delft, Dor drecht en Schiedam volgden in de 13e eeuw, terwijl Haarlem,Rotterdam en Leiden pas een eeuw later als markt plaatsen in aanmerking kwamen. Hoewel de Noord-Nederlandsche Jaar- ww-r-ffff r*' EEN MARKTDAG MET GROOTE KAASAANYOER. markten in het algemeen slechts mid- reeds 2 belangrijke paardenmarkten ge houden werden. Door binnenlandsche delpunten waren van een beperkt han delsgebied, maakten eenige IJselsteden n.l. Deventer, Zwolle en Kampen hierop een gunstige uitzondering. Van Gouda weten we, dat er in 1407 twisten schijnt de eene (de voorjaars paardenmarkt) in de 15e eeuw verloopen te zijn, tot volgens oude kronieken in 1502 „Philip, Aartshertog van Oosten rijk, der üoude weer een tweede vrije paerdemerkt vergunde" Eenige jaren later kwam er nog een derde- paarden markt bij. Dat deze paardenmarkten heel wat be langrijker waren dan die van tegen woordig, blijkt wel hieruit, dat ze elk drie dagen duurden, terwijl de kooplui 3 dagen voor het begin van de markt in de stad mochten komen en tot 3 dagen nó; afloop van de markt hier mochten blijven. Ook de Goudsche kaasmar-kt schijnt in de 17e eeuw al van beteekenis te zijn geweest. Walvis verhaalt o m in zijn „Be schrijving der Stad Gouda", dat in 1697 in de stadswaag 3.460.964 ponden kaas werden gewogen: in 1936 bedroeg de hoeveelheid in dezelfde waag gewogen kaas nog slechts 335.438 K.G Nu moet men er evenwel rekening mede houden, dat men in 1697 alléén in de stads waag mocht laten wegen, terwijl thans het grootste deel van de aangevoerde kaas (in 1936 in totaal 4.384.773 K.G,) in, de kaaspokhuizen wordt gewogen. De boter werd in dien tijd verhandeld in het cude Boterhuis, dat stond op de plaats waar thans het „Art! Legi" zich bevindt en waar nu o.a. het museum van oudheden is ondergebracht De korenbeurs was onder het z.g. schavot wat Pierson aanleiding gaf tot het vol gende rijmpje: „Mijn grond is 't Korenbeurs, voor 't leven opgestlgt Waar boven 't Schouwburg staat, voor 't sterven na 't gerigt." Tot slot zij nog Iets vermeid over den huldigentoestand van hetmaïlrt- wezen In deze gemeente. In de Jaren 1925'1926 is het marktwezen hier geheel gereorganiseerd. Op 4 Maart van laatstgenoemd Jaar werd o.a. de nieuwe veemarkt op het kazerneplein in gebruik genomen, waardoor tevens op de groote markt meer ruimte beschikbaar kwam voor de steeds stijgende kaasaan- DE OVERDEKTE VARKENSMARKT OP het VEEMARKT-TERREIN. Bedroeg de hoeveelheid ter markt ge brachte kaas in de jaren vóór de reor ganisatie nog geen 2.0UU.IXJO K.G., de vier laatste jaren heeft deze hoeveelheid steeds meer dan 4.000.000 K.G bedragen Voor de kaasmarkt was 1936 een nieuw recordjaar met een aanvoer van 17.258 partijen, wat neerkomt op 4.384.773 KG Van de totale aanvoer van Goudsche- en Leidsche kaas, die op ll kaasmarkten in Zuid-Holland, Nc.ord-Holland en Utrecht werd verhandeld, kwam op de Goudsche markt in het afgeloopen Jaar niet minder dan 28,24 pet. Ook de Goudsche varkens- markt ls, hoewed deze ln de laatste jaren, vooral tengevolge van regeerings- maatregelen, ln de verdrukking is ge raakt, nog steeds een van de belangrijk ste van ons land Verder mogen we nog noemen de warenmarkt op het groote marktplein, de botermarkt, die onder het stadhuis gehouden wordt, de eierenmarkt, die in de kazerne gehuisvest is en de markten van huiden, pluimvee, vruchten en plan ten, welke op de Nieuwe Markt zijn on dergebracht. Alle bovengenoemde mafk- ten worden op Donderdag gehouden, ter wijl op Zaterdagavond nog een waren markt plaats vindt Uit het voorgaande moge ln de eerste plaats blijken, dat de markten ln het algemeen bijna zoo oud zijn als de menschheid zelf en hoewel ln vorm en organisatie vaak veranderd en ver beterd, tot op heden van groot belang zijn voor de gemeenschap; voorts, dat, Gouda altijd een marktcentrum van be teekenis is geweest en tot op den hul digen dag deze reputatie handhaaft Gouda, Maart 1937. J P ANEMAET. tegenwoordlgers aanwijzen, ik zou doch laat ik het hierbij laten. Het zal den lezer duidelijk zijn, dat de taak van de Kamer van Koophandel en Fabrieken tegenover vroeger zeer is uit gebreid en dat de werkzaamheden van dit lichaam toenemen, naar mate de structureele veranderingen in het econo mische leven elkander opvolgen. Evenals voorheen de Kamer en hare leden voor de belangen van handel en nijverheid in onze goede stad op de bres hebben gestaan, zoo kan ook van de Kamer in haar tegenwoordlgen vorm worden getuigd, dat zij steeds bereid zal zijn, alles te dopn, wat in het algemeen belang mag worden geacht en dat zij daarbij de belangen van de Goudsche Industrie en Nijverheid niet vergeet! C H. HAGEDORN, Secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Gouda en Omstreken. MARKTWEZEN - GOUDA VERGELIJKEND OVERZICHT VAN HET TER VEEMARKT AANGEVOERDE OVER DE LAATSTE VIJFTIEN JAREN. BENAMING Jaar Paarden Runderen Nuchtere kalveren 2 os M g M Lammeren f l Bokken en geiten Magere varkens Biggen S3 i H. 1922 1391 261 4955 2976 3232 1611 18607 41057 4585 78675 1923 1151 237 5741 2102 2566 1391 16967 47171 3837 81163 1924 967 250 5208 1817 2480' 1248 26162 52059 6401 96592 1925 662 539 5562 2139 3588 1066 ■34947 54688 5913 109104 1926 1206 713 8348 .25 3439 2956 935 34225 60864 6939 119650 1927 893 567 9720 84 4580 2966 819 39187 61549 15317 135672 1928 731 662 10470 42 3484 2873 938 40753 51393 18483 129829 1929 372 619 11842 44 2325 1967 1027 38027 59301 13874 129398 1930 464 463 11314 22 1484 2294 999 37961 73941 14140 143082 1931 350 401 8743 17 762 1609 920 41707 74229 15944 144682 1932 257 310 7819 26 243 1664 634 32357 53183 15728 112221 1933 255 467 9294 24 140 1327 554 29303 58300 4666 104330 1934 265 481 8848 28 57 1049 619 24643 35380 4749 76119 1935 250 383 9337 20 188 1326 582 21674 40581 2423 76764 1936 305 350 9676 17 65 1750 882 20404 34819 2666 70934 C.a UWE 2 HOE> WIJDST ££t1AyNG AAN HUIS SPAAR VEILIG GEHEIMHOUDING WIJD3TRAAT GOUDA u BELA8TIN66E10EN fr VERZEKËRD vr. aanvoer van alle diersoorten gezamenlijk daalde in 1936 met 7.6 Van magere varkens en van biggen Hepen de aanvoeren dit jaar terug met resp. 5.9 en 14.2 terwijl daarentegen de aanvoer van slachtvarkens steeg met 10 Door de Ned. Veehouderij-Centrale werden in !93« op de Goudsche Markt over- genomen 1828 slachtvarkens. Heimachines, Kalk- en Betonmolens, Motorpompen, Verkoop, Verhuur, Lieren en Bouwheren uit voorraad. Constructie- en Smeedwerken, Electr. Laschinrichting Toonkamer: Wachtelstraat 5 Gouda Telefoon 3276 1 DIRECTEUR: J. G, HUPKES KATTENSINGEL 24 TELEFOON 2701 -• GOUDA ^§m

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1937 | | pagina 4