Bouwen? V.Z.- M.V.Z..G01 200.000 Nederlanders «fen 200.(^00 Nede»landerSto6,bto'o",° Eenige beschouwingen over de oüdste kaart van Gouda W..METTAU GOUDSCHE COURANT DONDERDAG 1 APRIL 1937* VIJFDE BLAD Zalen en open terreinen voor uitvoeringen - tentoon stellingen - vergaderingen meetings Grootste en uitstekend ge outilleerde inrichting der stad voor vermaak, ontspan- ring en gezellig verkeer 'SOCIËTEIT „ONS GENOEGEN'' GOUDA Secretariaat: - Van Beverninghlaan 17 Contributie Bioscope, tooneel- en andere voorstellingen en uitvoerin gen, mef voor de Leden be langrijke reducties op de entréeprijzen Biljartzaal en gelegenheid tot het beoefenen van tafel tennis Sped a 1 a vo n den r Billijk, vlug en goed, Precies zooals het wezen moet Vraagt plan of prijs aan ons adres, Het resultaat wordt een succes. FIRMA P. BOKHOVEN KATTENSINGEL 46 Telef. 2285 GOUDA ALLE VOORKOMENDE BOUWWERKEN TAXATIES Schaderegelingen bij Brand enz, 6 MODEVAKSCHOOL gaven OMDAT: OMDAT: 1 TT van Ziekenhuis- over aarj de I)E COURANT BIJ DE ROMEINEN. V, 1 !A\ RABETHSTRAAT 54 GOUDA (■Aanges). by de Kon. g-oedgek. Verg. van Modevakscholen in Nederland.) DAG- EN AVONDLESSEN. ONDERWIJS in het KNIPPEN en VERVAARDIGEN vin. eigen kleeding OOK APARTE KNIPCURSUSSEN. OPLEIDING voor de examens: Lingerie, Costiynière, Coupeuse en Leerare PATRONEN NAAR MAAT VERKRIJGBAAR.. Volledige inlichtingen worden op aanvrage gaarne verste W. METTJ 10. de premie zeei laag isKf} -de keuze uit een grote verscheidenhetf «nn tarieven geboden wordt;« 4 .4 d^ premie-be taling desgewenscht %p korte termijn kan ge schieden Verzekerdenjjijc kehze van.iedty Nederlands ziekenhuis hebben; - T de uitkeringsduur zeer-fang is, n.L acht weken; uitkering geschiedt onrerschillig ol ziekenliuisveipleging nood zakelijk is wegens obdwr^tij, operatie ol ongevallen; V lnfen 'bi-i de M. V. Z. geen verbintenis aangat voor lange termijn; reeds na acht weken bij. bevalling na 300 dagen) het recht op vergoeding ingaat; voor ongevallen ontstaan zijnde na de eerste premiebetaling het recht op vergoeding terstond ingaat; t vooi^uigelingen (mits de moeder tenminste acht weken ver- zekerd is) het, recht op vergoeding tot 2.'50 per dag terstond ingaat; jf. vopr gezonde Zuigelingen, die m een ziekenhuis geboren worden (mits voor de verpleegkqsten der moeder vergoeding verschuldigd is )het recht óp vergoeding tot 1.50 per dag terstond ingpat; 14. 12- Verzekerden, die elders verzekerd waren, terstond recht op vergoeding hebben; h 13- voor dienstpersoneel, d^t in de plaats treedt van ander reeds verzekerd personeel, rfet reeftt op vergoeding terstond inghat^ i 1 voor Verzekerden, die tpt militaire dienst worden opgeroepen gedurende die tijd 'vrijsCelling van premie-betaling toegestaan wordt 15. t bij verhuizing naar een andere Gemeente geen royement j^olgt, .aangezien de M. V.-Z. vlywel overal VertegenwooitRgei% Jheeft;" t ll». bij ^Ventuele geschillen recht' vUn beroep open staat bij een Arbitrage-Commissie in >«ri,^evallen bestaande uit inwoners van de Gemeente waar»de Verzekerde woont; J de M: V. Z. door vijftig velschillende ziekenhuizen v^ldt aan- olen;' 17. 19. bevolen 40.000 Verzekerden reeds voor rekening der JVI^ ziekenhüis werden jupleegd het jaarverslag der jj|^pleegd rl. V. Z. 20. 21. getuigt van kracht en soliditeit; door behoorlijke reserves een verzekering by de M. V. Z. inderdaad zekerheid biedt de M, V. Z. geduhende dertien jaar bewezen heeft de pp Raar genomen verplichtingen correct en coulant na te komen! GOV DL Het onderschrift van deze oude prent van een gezicht op de stad van omstreeks 1570, luidt: .GOl'DA, Hollandiae, opt. ad. isalam amnein cuo Gouda fluvius a quo urbs nomen habet, evolvitur, situm. (GÓUDA, de Hollandsche stad aan de IJsel gelegen, waarin de rivier de Gouwe, waarnaar de stad heet, zich uitstort.) DE G streeks 1 Tot voor betrek kelijk korten tijd was de kaart <Jie in 1585 doér Hoo- genberk ver moedelijk naar een door Wouter Cra beth geteekend en gemeten plan werd vervaardigd de oudst bekende. Eerst in de 20ste eeuw werd een kaart in de Kon. drid ontdekt die om- akt werd door den be- van Deventer in op- dpjjht van Philips II.. /^Ho^de stad er voordien uitgezien heeft, kunnen wij slechts raden en bij benade ring aangeven! Zoo heerft de Goudsche geschiedschrijver de Lange van Wijngaar den getracht de ligging der stad en haar slraten voor de omwalling samen te stel- len uit de hem bekende gegevens. Dit kaartje is dus in hoofdzaak fantasie en niet steeds te vertrouwen. Voorop sta dus dat ik geen oordeel wil uitspreken noch over het ontSfaan. noch over de oudste gedaante der stad. Men zou dan op gissingen moeten afgaan en de conclusies die men daaruit trekt zijn maar al te vaak foutief. De verschillende schrijvers Walvis, de Lange van Wijngaar den en in Jatere jaren Dr. Kesper komen dan oÊjk alle tot een verschillend resultaat. Üeh^re de reeds genoemde kaarten be staan er nog die vervaardigd zijn door ""XlMèr en door Blaeu respectievelijk in 1612 en 1660. Verder is nog belangwek kend een gezicht op de stad van circa 1578. ff» Wanneer we deykaart van van Deventer aan een nadere beschouwing onderwer pen dan valt ons direct op dat de vorm der stad vrijwel gelijk is aan de tegen*^ woordige stad binnen de singels. Een der bijzonderheden die deze kaart ons doet zien is de brug over de Stads gracht in 't van de Vlaming straat bij het wjPBHmingspoortje. Deze, brug diende tot toegang naar het „Goud t schë ^oschOorspronkelijk strekte zich dit uit vanal de tegenwoordige Raam, des tijds Raamsloot geheetën. Het bosch be stond nog in 1357 toen Jan van Blois aan de regeering kwam. Langzamerhand werd het gekapt en ontgonnen, lak liet de graaf in 1361, na den brand die een groot deel van de stad in asch legde, een oppervlakke van 6 morgen en 2Vi hond omkappen om het hout te verkoopen aan hen die het no&lig hadden tot herstel van hun huizen. Op die manier wérd het bosch langzamer hand in hoptuinen (er waren veel brouwe rijen binnen Gouda) en toog later In plei- zier- en moestuinen met wandelpaden ver anderd. In 1503 trof men er o.a. zoo'a tuin aan voorzien van een groote vergulde poort. De tegenwoordige naam Kdrte Ak- keren tref» men reeds in 1491 aan. Ook zoogenaanlde „entluyden" gebruikten-de zen.grondlvoor het\jsweeken van vrucht- hoornen. g Wanneer aë Turfgracht gegraven werd mij niet bekend, doch dit moet voor T360 geweest zijft, v^ant In dat jaar bestorfU de VlamlngsftBortbrug al, en waar een brug is moet Ater ziin. Deze brug heeft tot 1572 bestap Ihrfrat^piar werd deze in het belang van^Ée sfhèepv^art vervangen door eéiytftferzetbootje. Den naam ontleent deze mdcht aan het feit dat in het midden der lm eeuw de Westzijde ervan werd in- 5eno/ien door de turfschuren van het gar- nitofen. - y Iets wat op deze kaart al niet meer voor- kojftt /s h,et z.g. „Koningshof", ook wel ge naamd „Dirk van dér Goude's hofstede". Het lag tusschen de Raam en de Stads- gracht. Vandaar dat het gedeelte van de T-aam W.Z. gelegen tysschen Nonnewater en Vlamingstraat ook wel „Cpningsstraat" heette. Zoo leest men in 1453: „In die Co- nincstraet in die stege an dat oude hof bi den oegine naest der stede veste west- waerts' .^De Lange van Wijngaarden ver telt dat een gedeelte van dit Conincshof in de 2e helft der 18e eeuw bewopnd' werd door den Lutherschen predikant tie Kern- PT- t Volgende punt, waarvoor ik Uw aan dacht vraag is 't feit dat er geen verbin ding. bestond tusschen IJssel en Turf- gracht. De g. Mallegatsluis werd eerst in 1576 gemaakt. Toch schijnt er voor dien 'd wel eer^ gelegenheid te zijn geweest ^»|h van den IJssel in de gracht te komen, maar dan alleen voor kleinere scheepjes. Ik lees tenminste in de stadsrekening van 1437 dat „gegeven werd aan Jan Zijb van 10'2 voet eriis buten Dyckspoort binnen dycKx, dair die stede een overganc uiter stede graft olf maecte". Wel was er in 1541 een sluis aan de Ha- nepraay gemaakt Deze kon slechts ge opend worden met 2 sleutels, waarvan er een door de Burgemeesters en één door den Kastelein van het Slot bewaard werd. In verband hiermee zij nog opgemerkt dat in 1574 bij 't ontzet van Leiden een oorlogschip t Haentje" door een „lock" in den IJsseldijk voer met volle zeilen doop den stroom achter de tuinen in de Korte Akkeren tot in de Waddinxveenscne Wetering. Wat we nu de Fluweelensingel noemen vro%ger zei nf'en „tusschen Hanepraay en Tiendewegspoort" was toen geheel volgebouwd. Bij het begin van den tachtig- jarigen oorlog werden deze gebouwen .n het belang van de verdediging afgebro ken. Later, in 1572, geschiedde dit nog maais. De Xamemelksloot bestond nog niet. Twee op deze kaart voorkomende brug gen zijn verdwenen. In de eerste plaats de at. Jansbrugge, gelegen iets ten Zuiden van derTWelyiwerf. Dit was slechts een voetbrug metïfcl-^weerszijden banken. In 1662 jp/erd deze afgebroken. De andere is de artj. „Langebrug" over de Gouwe nabij de Keizerstraat. Deze verdween in het midden der 19e eeuw. Ten aanzien van de omwalling pl om muring is deze kaart niet duidelijk. Vol- a van Wjjnga veelen, Rleek lat stad langs Fluwe leekers en Katten- oorzaak daarin da^ een eventueele aanval van uit het oosten moest komen. Trouwens in 1444 is er r^eds een muur aan^de West zijde. In de stadsrekening van dat jaar leest men dat 4 metselaars en 4 knechten „de muur van Viaminxpoort tot Dycks poort gemetseld en gerecht hebben". j Bijzonder interessant is deze oucïe kaart doordat er de verschillende*kloosters en Kapellen op voorkomen evenals het slot <aan de Hanepraay. Op de volgende kaarten zijn al deze ge bouwen reeds verdwenen. Alleen hfet ge memoreerde gezicht op de stad van 1570 geelt het slot zeer uitvoerig wefl|» Wanneer het slot gesticht is. is niet be kend. Wel bestaa' het ifeeds in 1320, want volgens den schrijver Simon van Leeuwen in zijn Batavia Illustrata reist ^Arnout van Crae^steyn in dat jaar naar het slot van der Goude. Het behoorde o.a. aaivtoe gra ven van Blois die het belangrijlMiitbreid- v den, zoó'o.a. in 1361 na den grooten stads brand. In 1420 diende het tot wijkplaats voor Jacoba van BefKren. Nadat het in 1438 door brand geteisterd was, werd het in 1440 geheel gerestaureerd. In 1573 werd het bij het overgaan der stad naar den Prins beschoten van uit de Hofstraat (andere naam voor Spiering straat) en vanaf de* Wesjthaven voor de brouwerij „het Ossenhoofd". Bij de slooping in 1577 bleven 2 torens staan, die bij den ingang van de Haven en de z.g. kruittoren. Deze laatste werd in het begin der 19e eeuw verkocht. Om een indruk van de grootte te geven vermeld ik hier c^at de hoogte tot den omloop 43 rijn- lanclsche voeten was, dan een achtkantige omloop Van 4 voet hoogte, en daarop een spits, iets overstekend, dak hoog 20 voet in totaal dus 67 voet hoog. De mlijkiellijn was 32 voet, terwijl de muren 9 voet dik waren. Achter het slot stond hetMinnebroe- derskloost er. Het werd omstreeks 1439 gebouwd. Hun kerk en klooster lag aan het einde vWn^e Spieringtftraat en hftn terreinen strekten zich tot de stadsgracht uit. De Broeders werden in 1572 door Lu- mey verdreven,- de gebouwen en gronden wérden in 1576 door de stad publiek ver kocht. Het Catk AJ i n a k 1 o o s t e r lag op den hoek van TÏandeweg en Groeneweg en strekte zich uit tot de gracht. De hoofd ingang bestond uit een breede pook, „dè Kodipoort", tegenover de Patersteeg. Brand richtte eeqige malmi schade aan, o.a. in 1552, toen toren e\ in 1573, toen de kerk r gebruikt als stadk 4e in vlammen opgirigéï De kerk fl»rd tjgfschuur. ter\&HL/lijdens de kermissen r«ierijkers er hün voorstellingen gaven. Het woongedeelte werd later, tuchthvilSk Uit dien tijd dateert een gevelsteen waar op 2 raspende boeven voorkomen. Het overige werd ln 1593 fn perceelen geveOT. Tijdens dezen verkoop kreeg de ter plaat se gemaakte straat de namen Korte en Lange Geuzenstraat. ten doorbraak naar den Tiendeweg werd verkregen door 2 huizeiA weg te ruimen. VeroiAding met den Groeniweg bestond door de reeds ge noemde Koeipoort. Ten Zuiden van dit Catharinaklooster lag aan den Groeneweg t C e 11 e b r o e- d e r s convent, m 1440 werd het gesticht, in 167J werd de Latijnsche schooi er in ^vestigd. ^Verder lag nog in den Groeneweg 't schoolgebouw der Arme iraterkens. ln de Jeruzalemstraét lag tusschen Tien deweg en de nog bestaande Jeruzalem kapei het z.g. Collatiehui «t Het werd ir in 1^5 opgericht doof de Regulieren van St. Augustinus. in 14-é4 werd net aigestaan aan de Heilige Geest Meesteren. Doch reeds ln 1447 vestigden er zich weer ira- terheeren n.i. Paunnenioi Collatiebroeders. Deze zijn o.a. bekend door hun boekdruk ken. in de Librye wordt nog steeds een door hen gedrukk-boék bewaard? terwijl een nouten borstbeeld van St. Pa&us, uit du kioostei afkomstig, zich op het Mu seum bevindt. Later werd net gebouw gebruikt ais la- kennal en weeshuis en in de 19e eeuw als ïnnrmerie en kleedingmagazijn der mili tairen. Aan de andere zijde van de Patersteeg lag het Margaretha-cgnvent. Gesticht in i4il werd het üi 1573 door Lumey ver- orand. In 158/jmerd ter plaatse het Ael- mozeniershuis gesticht. Via de Zeugestraat (vroeger Raemweg) komen we aan het A g nietanc o n v e n L Het bestond reeds in 1459 en stond aan de Oostzijde van den Kleiweg. Het omvatte ailes gelegen tusschen St. Antonystraat, Nieuwsteeg, Varkedsmarkt en Agnieten- water. Wat nu de Arbeidsbeurs is was hun kerk. Het huis op tien Noordhoek van de Anconiestraat was hun brouwetij. De oude huizen in de St. Antoniestraat daarachter1 wijzen in hun indeeling op voormalige cellen. \Op den anderen hoek van Kleiweg en nconiestraat lag de St. Anthoale- kapel, zich uitstrekkend tot het water. In ió77 werd een en ander voor afbraak verkocht. De gronden kwamen in 1592 on der den hamer n.l. in il perceelen, 3 aan den TieAdoWeg en 8 in de Antoniestraat. Oorspronkelijk was aan den Kleiweg nog gevestigd het convent van S t.jvi aria Magdalen a. Het waren z.gJ[|^feagijn tjes. Vermoedelijk al in de een^JHIit der 15e eeuw lieten zij hun gebouw over ahn het St. Elisabeth gasthuis en vestigden zij zich ln een gebouw er achter. Hun terrein omvatte alles achter genoemd gasthuis tot aap de gracht (dus voormalige kazerne èn veemarhtterrein). In 1613 werd het kloos ter ingericht tot Pesthuis. Op de Zuidzijde der Nieuwe Haven tref fen we op der^ hoek van de Vrouwensteeg aan de Onze Lieve Vrouwen kap e 1 en iets verder dMt Klooster der Clarissen of Sujft Klara. Laatst genoemde werd in 1592 TO?koofet. De stad hield aan zich de kerk met een doel van den "grond voor haar timmerwerf. Toen omstreeks 1700 de kerk zoo bouwvaliig werd dat die moest worden afgebroken, verbouwde de stad eenige oyde klooster huizen tot haar timmerhuis. Dil stadserf heeft tot vér in de i8e eeuW gediend als oefenplaats va^de Schutterij. Wat nu de Luther^^e Kerk is/ was oud tijds de St. Joos kapel. Na den over gang diende de kapel tot 1683, als stads- turfschuur. In dat /aar werd zij overgedra gen aan de Luthersche gemeente' die er gebrandschilderde ramen in liet^aanbren- gen. Deze kapel had een elt/en kermis n.l. omstreeks Pinksteren. Waar nu Archief en J.ibrye' in gevestigd is, fras vroeger de k a p e 1 behoorende bij ^het St. KatharinatSasthui*. In den loop der jaren diende dit gebouw tpt kerk van de Waalschen én van de Robmsch- Katholieken. De Noodgodskajiel bp den hoek van de Korte Noodgodsteeg was een der be langrijkste. Ze was vooruitgebouwd tot in de h^ven en had een tpren met üurWerk en klokken In 1578 werd ze v,oor afbraak verkocht. Er achter siond'het Noodgods- gasthuis. Aan het einde der Sinte Simon en Juda- straat (nu Kuiperstraat) stond de S t. Bar- barakapeL Met uitzondering van den toren werd T gebouw, in 1581 verkocht. Op de Raam tegenover de Lange Wil lemsstraat ligt een klooster dat oorspron- Oud is de courant, zeer oud. Om de eerste sporen van een dag blad te vinden, moeten we thruggaan tot vóór onze jaartelling en het isXhet oude Rome, dat er zich op beroemen Wan de eer ste courant te hebben bezeten. In de jaren van zijn alleenheerschappij (48-44 v. C.) beveelt Caesar de publiqatie van de verhandelingen van den senaat de z.g. „acta senqtyq" en bewerkt dus hier mede het regelmatig verschijnen van poli tieke mededeelingen. Men zou dus deze publicatie kunnen noemen: „Kort over zicht van de Kamer". Caesar had met deze openbaarmaking van-wat ln den senaat besproken werd een bepaald doel. Zijn macht steunde op de volkspartij en in den senaat waren nog vele leden van de oude aristocratie, men- schen, wier voorvaderen steeds de voor name ambten hadden bekleed en de macht in den staat in handen hadden gehad. Zij betreurden het verlies van die macht en den grooten achteruitgang in beteekenis van den Senaat. Om nu te zorgen, dat zij voorzichtig ble ven, dat zij zelfs niet in woorden zichjaan hun voorgangers in den senaat gelijk zou den stellen, liet Caesar regelmatig bekend maken, alles wat in den senaat ter sprake kwam. Het volk kreeg dat onmiddellijk te hooren en de senaat wist wel hoe gevaar lijk het was den toorn van het Caesar aan hangende volk op^te wekken. Ter wille van een alleenheerscher begon deze publicatie en merkwaardig genoeg, ter wille van een alleenheerscher werd zij bij veranderde omstandigheden gestaakt. Als onder de regeering van Tiberius (14-37 n. C.) het aantal processen wegens hoogverraad en majesteitsschennis gewel dig groot wordt en bij de behandeling van deze processen in den/enaat menigmaal woorden worden gesproken, die aan het volk een blik zouden kunnen verleenen op toestanden in het keizershuis, die de keizer Voor het groote publiek verborgen houden wil, verbiedt de heerscher het verschijnen der acta senatus. Lang heeit deze courant, die slechts po litieke mededeelingen bevatte, niet be staan. Maar Caesar had meer aan het volk geschonken. Naast de acta senatus, ver schenen de acta diurna publica populi Romani, een echt „Journal". Hierin ston den berichten over de dagelijksche ge beurtenissen. de schitterende openbare feesten, veldtochten, overwinningen; be sproken werd wat er omging in de Ro- meinsche society, wat er te doen was op literair gebied; ook de „chronique scan- daleuse" ontbralarniet. Dit dagblad moest nu om verspreid te kunnen worden, afgeschreven worden en voorzeker is dit in de eerste plaats ge schied door aangestelde afschrijvers van Inmiddels ook door anderen. We mogen toch wel aannemen, dat het met de ver spreiding van het dagblad ongeveer zoo zal gegaan zijn als met die van de werken van dichters en prozaschrijvers. Dan is zeer zeker bij de eerste publicatie van nieuws er niet bij gezegd oi geschreven: publicatie is verboden krachtens de auteurswet. Immers van auteursrecht vinden we bij boeken geen spoor. Zoodra een schrijver een werk uit handen heeit gegeven is dit vogelvrij. Er bestaan zeer zeker uitgevers, die van het vermenigvuldigen van werken hun bedrijf maken. Cicero's uitgeven is zijn bekéhde vriend Atticus. Horatius noemt als uitgevers van zijn gedichten de gebroeders Sosius. Deze uitgevers brachten dus de eerste editie op de boekenmarkt, maar ieder die een boek kocht oi van den schrijver kreeg of leende kon het ol zelf overschrijven of laten overschrijven en verkoopen. Een honorarium kreeg de apteur van niemand. De uitgever of welke andere overschrij ver ook nam de kosten van dat overschrij ven voor zijn rekening en genoot de baten; de schrijver moest er dankbaar voor zijn. dat zijn werk bekend werd en hem roem inbracht. Horatius vertelt ons dit uitdruk kelijk in zijn „Dichtkunst". Wel lezen we bij Martialis, dat zijn gedichten hem be looningen in klinkende munt opbrachten, maar dit waren ongetwijfeld geschenken van rijke lieden, aan wie hij afschriften van zijn werken zond. Verspreid werden nu deze boeken ook ver buiten Italië, al zal Horatius misschien wat overdrijven, als hij zegt, dat hij gele zen werd aan de Zwarte Zee, aan de Rhóne en aan de Ebro. Op gelijke wijze nu zal het wel gegaan zijn met de dagbladen. De bekende uitge vers, boekhandelaren, van wie wij namen hooren, m$ar ook particulieren, die dit deden voor vrienden in de provincies, lie ten overschrijven en zorgden voor ver-1 spreiding, die zeker wel over een zeer groot deel van het Romeinsche rijk ging. Deze „acta diurna" nu hebben een zeer lang bestaan gehad en verdwijnen eerst Wanneer de Romeinsche cultuur valt on der de slagen van de volkeren uit het' Noorden. Jammer genoeg is geen enkel oorspron kelijk exemplaar van de acta diurna tot ons gekomen. Bij vele Romeinsche schrij vers, voornamelijk historici, zijn echter duidelijk uittreksels uit de acta te vinden, die ons een vrij nauwkeurig beeld geven van de veelzijdigheid van het Romeinsche dagblad. Dr. A. A. W. M. LIEVEGOED, kelijk bewoond werd door Brigitten. Na dat zij dit verlieten kozen de R e g u 1 i e- ren uit Steyn, wier klooster Emmaus in 1549 afbrandde, het in 1551 tot hun woonr stee. Nè den overgang werd de afbraak in de jaren 1576 en 1580 verkocht met uit zondering van 7 gebrandschilderde gla zen. geschenken van hooggeplaatste gees- stelijke en wereldlijke heeren. Deze in de jaren 1556-1559 in het atelier van Dirk Cra- beth vervaardigde glazen liet de stad in 1581 naar de St. Janskerk overbrengen, waar zij tot voor eenige jaren als glazen nos. 20 en 21 te zien waren. Thans zijn zij weder in hun oorspronke- lijken vorm teruggebracht en geplaatst in de speciaal voor dit doel aan de kerk ge bouwde kapel. In deze buurt treft men ook aan de S t. Jacobskapel, die ln 1623 diende tot schuilkerk van de Remonstranten. Later werden hier woningen gebouwd met in 't midden een open ruimte (St. Jacobserf). Op de Gouwe treffen we nog aan het Klooster van Sinte Maria. Dit strekte zich uit van de Nonnenbrug tot bij de Pot- terspoort. Hun kerk met toren stond op den hoek bij gemelde brug. Later werd hiervan gemaakt een gasthuis voor lepro zen en een proveniershuis. Ter completeering zij nog vermeld dat hoewel niet op deze kaart voorkomen de nog bestond ide St. Remiglus- kapel. Deze stond op den Noordhoek van de Nieuwe Haven en Korte Gouwe. In 1566 werd die verkocht. Van de bijzonderheden van deze oudste >kaart vermeld ik nog dat aan de Noord zijde van de Nieuwe Haven een galg ge teekend staat. Dit wijst er"op dat daar ter plaatse in de oudste tijden de doodstraf door ophanging plaats vond. Ook Walvis zegt dat t Gerecht wel eer hier ter plaat se geschiedde". Trouwens naar mij verteld werd heette het gedeelte van de Gouwe van Nieuwe Haven tot Recjentes'seplanl;- soen in den volksmond tot w>or kort „Gal- geveld". De kaart van Blaeu spreekt van „Galghanck". Andere aanwijzingen heb ik niet gevonden. Echter is deze plaats zeer» verklaarbaar^ daar het in 't algemeen ge woonte was dat galg en brandstapel steeds geplaatst werden buiten heA bewoonde deel doch binnen de jurisdictiejder stad en de Nieuwe Haven of Honscoop langen tijd de uiterste grens van de stad was. Later toen deze zich uitbreidde wfjrd de galg verplaatst naar een terrein gelegen aan den Rotterdamschen Dijk. Ook dit terrein wordt op de kaart met een galg aange geven. •Februari 1937. H. DE GROOT. De oude Sfcadakaart van Van Deyeinter van pnfstreeks 1580.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1937 | | pagina 9