De Reeuwijksche en
Sluip wijksche Plassen
DUIZENDEN
i.
Fabricage van alcohol
uit suikerbieten. i
Berkenwoude.
Ouderkerk a. d. IJssel.
REEUWIJKSOHE PLASSEN
VERHOOGT DAT GENOT.
Dr. A. SCHEYGROND
PRIJS ƒ0.50
LANDSCHAPSSCHOON IN REEUWIJK's DREVEN.
kunst in de Goudsche kerk is geplaatst
waarschijnlijk deze is dat er in Gouda meer
dere goede glasschilders gevestigd waren,
die daar als 't ware een school van glas
schilderkunst vormden.
Tal van interessante historische bijzon
derheden deelde Mr. Ryksen mede omtrent
de totstandkoming van verschillende glazen.
Zoo werd b.v. dooi' burgemeesters en kerk
meesters aan Philippus de Lignes een kerk
glas gevraagd omdat deze van Karei V een
tol op de doorvaart bij Gouwsluis had ver
kregen; de schenking werd dus afs een
contra-praestatie beschouwd.
In de overeenkomst in r563 tusschen
kerkmeesters en Wouter Crabeth aange
gaan voor het maken van het raam van de
Heeren van Oude Munster te Utrecht zyn
de voorwaarden van levering en betaling
nauwkeurig gestipuleerd. Daaruit blijkt dat
voor dit raom goed Borgoens (Franseh)
glas moest worden gebruikt en zoo min mo
gelijk Hessels (Duitsch) glas. Alle dinck
sonder argeüist. By de opdracht ontving
Wouter Crabeth voor dit glas 50 gulden en
by de aflevering de rest 93 gulden en acht
stuvers. Dat de glasschilders bij de afreke
ning op behoorlijke wijze door de Goudsche
burgemeesters werden ontvangen, blijkt
wel uit den volgende post uit de stadsreke
ning van 1601:
„Betaelt Jan Pieter Faessen, waert in den
Eliphant, de somme van vyff ende tnegen-
tich gl., vytien st... daerinne gerekent een
maeltydt, dat de heeren Burgemeesteren
hun (n.l. o.a. de glasschrijvers Dirck Jans
Verheyden uit Delft en Claes Jansz. uit Rot
terdam) hebben vergeselschapt."
De burgemeesters zaten dus met beide
glasschilders heel genoegelyk aan den.disch.
Een markente bijzonderheid is ook dat op
het door Delft geschonken zeer mooie glas,
dat het Ontzet van Leiden voorstelt, een
ander portret voorkomt van den Prins van
Oranje, dan op het carton door burgemees
ter Swanenburg van Leiden is geteekend.
Blijkbaar heeft de glasschilder Dirck Jans
Verheyden, die blijkens de laatste onder
zoekingen dit glas heeft gemaakt, het por
tret van den Prins uitgevoerd naar diens
veel krachtiger beeld op het door den Prins
geschonken raam de Tempelreiniging, dat
door Dirk Crabeth is gemaakt.
Na de bloeiperiode der glasschilderkunst
is een tijdperk van verval ingetreden. Het
onderhoud der glazen geschiedde door van
overheidswege aangestelde glasschrijvers.
In de 19e eeuw is dat onderhoud geheel
en al verwaarloosd. Wat toen verworden is,
is thans door de restauratie van Ir. Schou
ten zijn ouden glans teruggegeven.
De tentoonstelling, die nog verdere onder
zoekingen vereischt, zal in 1938 gedurende
den geheelen zomer geopend zyn.
Dat algemeen in den lande daarvoor be
langstelling bestaat blykt uit het feit dat
een Eere-Comité wordt gevormd door tal
van bekende lardgenooten, en dat a'"» eere
voorzitters daarvan zullen optreden de Mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, de Commissaris der Koningin in
Zuid-Holland en de burgemeester van
Gouda.
Na deze met groote aandacht gevolgde
beschouwingen heeft de heer C. van Krim
pen, kerkvoogd en lid van het Tentoonstel
lingscomité, aan Mr. Ryksen dank gebracht
voor de wijze, waarop hy de gasten de
Goudsche Glazen voor oogen heeft gesteld
en de beteekenis daarvan in verschillend op
zicht heeft verklaard.
Naar het Plassengebied.
Met de boot naar Elfhoeven.
De motorboot waarmede de pers voor de
eerste maal naar Reeuwijk voer, heeft ook
ditmaal de journalisten en genoodigden
naar «Reeuwijk, gebracht, waar op „Elfhoe
ven" de koffietafel gereed stond. Die boot
tocht had ten doel de pers te toonen dat de
vaartverbinding en het schutten in 't Reeu-
wijksch Verlaat wel aardig zyn, maar voor
het verkeer toch onvoldoende.
Aan den koffiemaaltijd heeft de voorzit
ter van de Goudsche V.V.V., de heer G. J.
J. Pot een welkomstwoord tot de gasten
gericht en iMr. Ryksen dank gebracht voor
zijn interessante causerie. Daarna heeft de
voorzitter van de V.V.V. Reeuwyk, de heer
H. J. Lafeber tal van bijzondere mededee-
lingen omtrent het Plassengebied gedaan,
welke met een kaart werden toegelicht.
De ontwikkeling van het Plas
sengebied. Toenemende belang
stelling. Aansluiting aan het
open water noodzakelijk. Het
uitbreidingsplan van Reeuwijk.
De Reeuwyksche en Sluipwyksche plassen
aldus vertelde de voorzitter van V.V.V.
Reeuwyk, zyn niet natuurlijk gevormde
plassen, maar ontstaan door verveningen,
aangevangen in de zeventiende eeuw en,
voor wat het Waterschap van Sluipwijk be
treft, waarschijnlijk het eerst in de blokken
""sElfhoeven en Nieuwenbroek.
De totale wateroppervlakte bedraagt 736
H.A., waarvan 284 H.A. in den Polder Reeu
wyk en 451 H.A. in het Waterschap van
Sluipwijk. In dit waterschap liggen de plas
sen: Elfhoeven (Groot- en Klein-Elfhoe-
ven), Vryehoef, Nieuwenbroek, Kalveren-
broek, Roggebroek en Gravekoop, in Polder
Reeuwyk: 's-Gravenbroek, Vogelenzang
(Groot- en Klein-Vogelenzang), Ravensberg
en de Sluipwyksche Sloenen.
De trek naar de Reeuwyksche en Sluip
wyksche plassen is in de laatste jaren sterk
toegenomen.
Wie de plassen hebben leeren kennen, ze
uit eigen aanschouwing en beleving hebben
leeren waardeeren, voelen in steeds sterker
mate de lust, er bij voortduring heen te
gaan, er te vertoeven getuige de vele
piashuisjes en optrekjes en anderen op
te wekken dit lustoord eveneens te gaan be
zoeken. En inderdaad, het mag worden ge
zegd en zulks zonder overdrijving, dit oord
kan bogen op een zeer bijzonder landschap
pelijk schoon.
De verbindingen, te land en te water,
laten nog te wenschen, vooral de laatste en
juist hierop zit de ontsluiting der plassen
vast. De plassen zyn niet in open verbin
ding met Ryn of IJssel, terwijl de 2 toe
gangspoorten tot de plassen gevormd wor
den door sluizen van bescheiden afmeting
en diepte. De sluis aan den Ryn, bij Bode
graven ,is breed 3 M., c.a. 1 M. diep en
25.5 M. lang, de vaarweg verder naar de
plassen bochtig en met vele bruggetjes
wordt weinig of niet gebruikt. Het Reeu
wyksche- of Dubbel Verlaat, by Gouda, de
eigenlijke toegang naar de plassen, is breed
3 M., diep 0.95 M. en lang 22 M., maar,
komend vanuit IJssel of Rijn resp. Gouwe,
moet men eerst door Gouda heen, eenige
Singels afvaren, meerdere bruggen passee-
ren die 's Zondags dicht blyven, waarbij
aan 't begin van de Karnemelksloot een
vaste brug met een normale doorvaarthoog-
te van slechts 1.90 M. boven Gouwepeil,
dan nog de vaste spoorbrug over de Bree-
vaart ,in de lyn Gouda'Utrecht, normale
doorvaarthoogte 2.20 M. boven Gouwepeil.
De verbindingen te land zyn beter, of
schoon voor veel verbetering vatbaar. Van
de wegen langs de plassen mag alleen be
reden worden met auto's gedeeltelijk de
Platteweg, tot den Kórsendyk, en tusschen
de plassen 's-Gravenbroek en Ravensberg
den 's'-Gravenbroekschen weg, maar de ver
binding tusschen de plassen door (Kórsen
dyk, Breede Ree en (Zoetendyk) is voor
auto's gesloten, waardoor het maken van
een geoorloofde autotocht daar niet moge
lijk is. De intercommunale commissie voor
werkverschaffing en werkverruiming Bos
koopReeuwykWaddinxveen heeft ter
ontsluiting van <le plassen als werkobject
aangegeven verbetering en aanleg van we
gen in het plassengebied en aanleg van een
goede verbinding te water van de Gouwe
Bevoegde deskundigen hebben de kosten
van verbetering van bestaande wegen: Plat
teweg, Kórsendyk, Breede Ree, Zoetendyk
en 's-Gravenbroekschen weg, inclusief kunst
werken, begroot op globaal 115.000. Klin
kerbestrating, wegdek 4 iM. breed, bermen
0.75 M. Met aanleg van een voet- en rij
wielpad opgenomen in het Uitbreidings
plan op globaal 125.000.
Uitstippelend een andere route, n.l. Plat
teweg (geheel), Vlietdyk, gedeeltelijk
OVEREENKOMST TUSSEN KERKMEESTERS
EN WOUTER CRABETH BETREFFENDE HET
RAAM GEGEVEN DOOR DE HEREN VAN
OUDE MUNSTER TE UTRECHT (1563).
GLAS 12 (1564).
In manieren ende voirwaerden hyer nae begeven
hebben die kerckmeesters van Sint Janskercke bin
nen der Goude aenbesteet Wouter Pietersz. glaes-
scriver, een glas te maecken aen die noordt zijde van
den trans van 't choer recht ende neffens over het
Heylige Sacraments huys inder voirs. kercke. 't welck
m\jn heeren van Oude Munster tot Utrecht inder
prochiekercke van der Goude voirs. gesconcken heb
ben. Ende belooft Wouter Pietersz. voirn. dit voirs.
glas in de voirs. kercke te leveren voir Sint Jacobs
dach eerstcomende, van goet borgoens glas ende ge-
scaeft loot, off zoo luttel Hessels glas ende getogen
loot daer inne tebesygen als mogelick weesen sal
naeden eysch van 't werck, schoon van Coleuren, met
sulcker historiën als daer eyscht, nae uutwysen die
rolle vande glasen inden voirs. trans aen mencander
vervolgende, behoudelicken dat onder die historie
comen sal een Salvator zeer triumphantelick, met
alsulcken wapenen ende knyelders als myn heeren van
Oude Munster voirs. nader qualiteyt des voirs. glas
believen sal; waer voren die kerckmeesters voirs.
belooft hebben van wegen myn heeren voirs. te be
talen Wouter Pieterz voirn., van elcke voet van twaliff
duym 't selve glas groet wesende, elff stuvers ende een
halffen tebetalen, vyftich gulden in gereden pennin
gen ende die reste als het voirs. glas sal opgelevert
weesen. Alle dinck sonder argelist. In kennisse der
waerheyt syyn hyer van gemaect twe cedullen van
woorde te woorde aleensluyende uut een gesneden
doer A B C D, daer van die bovenste, onderteykent
byde kerckmeesters voirs., rust onder Wouter pieterz.
voirn. ende d'ander, onderteyekent by Wouter pieterz.
voirn., rust bij de kerckmeesters.
Aldus gedaen in der kerckecamer binnen der Goude
opden xxllen dach Septembris anno XVc drie ende
tSestich. w.g. Wouter pietersz.
Achter staat:
lek Wouter pietersz. kenne ende lide ontfangen te
hebben op deze voerwaerden die somme van Vijftich
Carolus gulden op den vijfden Dessember.
Hier op noch betaelt den twintichsten Octobris ter
volder betalinge die somme van drie en tnegentich
gulden, acht stuvers
Brief uit het gemeente-archief van Gouda. r
BRIEF (VAN BURGEMEESTERS EN KERK
MEESTERS AAN PHILIPlPUS DE LIGNES
INHOUDENDE HET VERZOEK EEN GLAS IN
DE KERK TE GEVEN.
GLAS 24 (1.559).
Aen den edele welgeboerren ende mogende
Heerren myn heere van Linges Wassenaer
etc.
Remonstreeren ende geven oetmoetdelick midt
reverentie te kennen, die burgemeesters ende kerck
meesters der Stede vander Gouwe» hoe in de maent
van Januario A° xvcL ii stilo commini, die selve enige
prochikercke geheel ende alle dueer den blixem (God
beter 't) d(eerlick) verbrandt is zulex (dat) van stof
ofte materiaellen nyet gebleven en is diennende tot
restauratie van dien, dan alleen die buijtten muyrren.
Ende hoe wel den tyt zeer beschaemt perplex ende
benawt is geweest, ende tiegenwoerdelick noch veel
meer is, bysonder binnen der vors. steede, daer alle
neeringen cesseeren, es nochtans die vors. desolate
enige prochykerck (nyet genoten gedoteert wesende
mit enige goeden) weederomme by zulex ende sub-
ventie van de gemeente zoe verre ende in sulcker
gedaente op gelevert dat men aldaer bequammelick
den dienst Goeds celebreert ende onder houdt wordt
ende oeck mitter tyt vercijert midtt schone ryeke-
licke glaessen die uuyt caritaetten ende in aelmissen
by diverssche heeren zoe prelaetten als andere ge-
schoncken zyn. Ende alzoe uwe Mtmeede een
vande pricipael Hollantsche vassaellen ende heeren
ende bovendien binnen die selfve steede vander Gouwe
zeeckere perthyen van domeyne (wesende een toll up
die doervaert aldaer) ontfangeaide is, supplieeren daer
om oetmoedelick die vernoemde van der Gouwe dat
uwer Mtgeliefte zij mede uuyt puyrÜer aelmisse
een glas in de zelfde verbrande kercke te geven tot
Goeds eerre ende uwer Mteuwige memorie,
duende midts dien een zonderling werck vande cari-
taten, blivede wederomme zij Suppliantten verobli-
geert den Heere Almachtich voer uwe Mt prosperite
ende welvaert te bidden.
r
Transscriptie door den custos van der Kraats van het af
schrift van den brief, aanwezig in het gemeente-archief van
Gouda.
Twaalfmorgen, tot aan Oostélyïêén dyk
Vryehoef, over dezen dyk naar de Breede
Ree, Zoetendyk en s-Gravenbroekschen
weg, inclusief kunstwerken etc. op globaal
141.000.eveneens klinkerbestrating,
wegdek 4 M., bermen 0.75 M. (over den
Oostelijken dyk Vryehoef is voor het oogen-
blik in strijd met het Uitbreidingsplan).
Worden echter de bestaande grintwegen
eenvoudig met een grintverharding verbreed
dan worden de werken aanzienlijk goedkoo-
perf c.a. 30 'A, maar de onderhoudskosten
hooger.
Verbetering van bestaande wegen buiten
het plassengebied, van of naar omliggende
localiteit, blyve binnen het kader van deze
verhandeling buiten beschouwing, daar toch
de aangewezen hoofdverbinding met de
Reeuwyksche en Sluipwyksche plassen voor
verder gelegen gebieden moet worden ge
zien in den nieuwen Rijksweg, welke in ver
binding met den Bodegraafschen Straatweg
wordt gebracht. Ook zal waarschijnlijk mo
gelijk worden gemaakt om van den nieuwen
Rijksweg, by de Gouwe onder Waddinxveen,
op den Provincialen weg te komen, dien
voor een gedeelte volgen, met aansluiting
op een nieuw aan te leggen weg, die weer
aansluit op den Graaf Florisweg naar den
Bodegraafschen Straatweg.
Wat den aanleg betreft van een goede
verbinding te water van de Gouwe naar de
Plassen, deze is door de intercommunale
commissie gedacht ten Noorden van den
spoorbaan Gouda-Den iHaag-Rotterdam. De
kosten, globaal geraamd ip 1935, bedragen
c.a. 180.000.waarbij echter moeilijk
heden blijven ten aanzien van onderhoud en
bediening der kunstwerken.
De genoemde cijfers zyn op zichzelf hoog
en ofschoon daarvan, voor de ondernemende
lichamen grootendeels het arbeidsloon, dat
van 30 tot 40 'A van de totaalsom bedraagt,
zou afgaan, gaat een en ander de finan-
cieele draagkracht en het vermogen van de
Gemeente Reeuwyk verre te boven. De ont
sluiting van dit rust-, lust- en ontspannings
oord moet echter niet worden gezien als
een specifiek Reeuwyksch belang, doch als
een algemeen belang.
De beteekenis van verbetering der be
staande wegen in het plassengebied wordt
geenszins onderschat, toch echter moet de
oplossing van het vraagstuk der ontsluiting
gezien worden in een rechtstreeksche vaar-
verbinding met de Gouwe; zij is voor dit
gebied een absolute noodzakelijkheid en
worde daarom door Ryk en/of anderen
krachtdadig bevorderd.
Over het uitbreidingsplan van Reeiftoijk
heeft de heer Lafeber nog de volgende me-
dedeelingen gedaan:
Tot 1944 mogen de zomerhuisjes in de
verschillende plassen blyven zooals zij thans
zyn. Wanneer iemand thans aan B. en W.
een verzoek om een dergelijk huisje te bou
wen zou richten, dan wordt zulks tot het
genoemde jaar toegestaan. De plassen
's-Gravenbroek en Elfhoeven mogen na
1944 niet meer met zomerhuisjes ontsierd
worden. In enkele gevallen zullen zy nog
linge afstand minstens 50 M. bedraagt In
de achterste plassen mag niets gebouwd
worden. (Tot 1944 wordt dit echter wel toe
gestaan.) De meeste piasbewoners weten,
dat zy in 1944 moeten opbreken.
In het plan is gerekend] op verbreeding
van wegen en het aanbrengen van parkeer
plaatsen op verschillende puften in het plas
sengebied, o.a. aan den Kórsendyk.
Ten iNoorden van tde Reeuwyksche brug
ongeveer 200 M. konjt een brug over
de Breevaart. Bij het bruggietje van Hagen-
dijk tot de ontworpen brui over de Bree-
welke op den
en aansluit. Het
tot d
kunnen aldaar
vaart komt een autoweg
straatweg GoudaBodegravi
gedeelte Reeuwyksche brug t
rijksweg is het z.g. verzorg ngsgebied. Stra
ten zyn geprojecteerd en ijieuwe bedrijver
o.a. bakkers, slagers enz.
worden opgericht.
De plas Ravensberg is bestemd in 1944
zal dit eerst tot haar recht komen voor
den bouw van zomerhuisje».
Over de wyde wateren.
In den namiddag maakte het gezelschap
met de motorboot een tocht over de wjjde
wateren. Het weer was wel niet zomersch,
de zon bleef achter de wolken en zoo nu
en dan viel er een drup, maar daar bleef
het dan ook bij. Er stond een stevige bries,
die het water flink beroerde.
Het was een prachtige tocht van 's-Gra
venbroek naar Elf hoeven en alle achter ge
legen plassen, waar niets de rust verstoort
en de watervogels in hun element zijn. Wat
een prachtige aspecten bood dit waterland
schap onder de zwaar bewolkte lucht. Op
Vryenhoef werd een daar nog in bedrijf
zijnde veenderij bezichtigd, waar de korte
turf wordt gemaakt. Vandaar werd door de
andere plassen naar 's-Gravenbroek geva
ren, waar het bestuur der Roei- en Zeilver-
eeniging „Gouda" de gasten op het riant
gelegen clubgebouw ontving.
Ontvangst op het Clubgebouw der
Roei- en Zeilvereeniging „Gouda".
Na een vaartocht van enkele uren was
een v^rpoozing in dat gastvrij milieu een bij
zonder aangename afwisseling. De heer F.
'H. Sixma, voorzitter der Roei- en Zeilver
eeniging, heeft zyn gasten een en ander om
trent de club verteld en het prachtige ma
teriaal getoond dat in de groote booten-
loods geborgen is en aan de steigers ligt.
De journalisten hadden zulk een inrichting
daar niet verwacht; trouwens over al wat
zij op Reeuwyk gezien hebben, waren zij
geweldig enthousiast.
Het besluit van den dag.
Vanaf het clubgebouw brachten auto's
het gezelschap naar Gouda terug, waar aan
den disch in Hotel „De Zalm" de herinne
ringen aan den interessanten dag zijn op
gehaald. Een der journalisten dankte na
mens de pers voor de ontvangst, en ver
klaarde daarby dat het vele belangwekken
de dat hun was getoond en medegedeeld de
volle aandacht van de pers
IDYLLISCH PLEKJE AAN DEN 's-GRAVENBROEKSCHEN PLAS
BINNENLAND.
De Wereld-Jamboree.
Bijzonderheden over de
voedselvoorziening.
De Haagsche Crt vertelt de volgende
bijzonderheden over de voedselvoorzie
ning van de Jamboree:
Het speciale commissariaat, dat inge
steld is voor de voedselvoorziening van
worden en ook dagelijks versch worden
aangevoerd De bediening van deze tent
zal geschieden door reserve winkelperso
neel van Simon de Wit, dat daar onder
leiding van een speciale vleeschwaren-
deskundige van dit concern ten dienste
gesteld wordt van het ommissariaat voor
de voeding. De benoodigde snij- en weeg
machines worden aldaar door van Ber-
kel geplaatst.
Met het oog op het warme jaargetijde
zullen kaas, boter en vet eveneens via
de 25000 Jongens, die van einde Juli tot <jeze „Simon de Wit's Centrale" aan de
1
half Augustus een stad op zichzelf gaan
vormen, heeft een hoofdverdeeling ge
maakt door tweeërlei menu's in te stel
len, een z.g. Engelsch menu en een z.g.
Hollandsch menu
De onderbrenging van de vele verschil
lende landaarden bij deze menu's kan
natuurlijk niet zonder meer gebeuren,
maar moet met de diverse landelijke
vereeniglngen definitief worden vastge-,
steld. Bij deze menu's is met de speci
fieke voedingswijze, die in Engeland ge
woonte is, gerekend tegenover die, welke
den Hollandschen landaard eigen is. Zoo
vinden de Engelsche jongens voor hun
ontbijt naast meelspijzen afwisselend
een vischspijs. Het Holiandshe menu be
vat een echt Hollandsch ontbijt met
kaas, appelstroop en koek
De geheele voorziening van kruide
nierswaren, inclusief kaas en de versche
vleeschwaren, is opgedragen aan Simon
de Wit, welk- bedrijf er zich geheel op
instelt, om een vlotte voorziening, juist
met het oog op de duurzame en minder
duurzame levensmiddelen, te helpen be
vorderen. Meel- en grutterswaren, Jams,
stjpopen, enz., komen in afzonderlijke
kisten van het centrale magazijn te
Zaandam, dagelijks naar het Jamboree
terrein, terwijl voor de aan bederf on
derhevige artikelen de levering aan de
jongens geschiedt via een centrale tent,
op het terrein te Vogelenzang, alwaar de
vleeschwaren dagelijks versch gesneden
jongens worden verstrekt.
Aangezien het de bedoeling van de
Jamboreeleiding is, dat de jongens in
groepen van 40 man hun voedselberei
ding verzorgen, dienen alle levensmidde
len in porties voor 40 man te worden ge
reedgemaakt, hetwelk weer met zich
brengt dagelijks 600 kisten kruideniers-
Bruin, óók zondar zon,
door de snelle huidibruinende werking van
AMILDA-zonnebruincrême, welke ook zon
der zon, alleen reeds door den invloed van
licht en lucht de huid mooi egaal bruint.
Flacon 90 ct. Tube 60 ct. Doos 50. en 25 <t.
waren vanuit Zaandam naar de Jam
boree en dagelijks 600 porties vleesch
waren, kaas vet en boter van uit de cen
trale.
Daar dit alles nog slechts een gedeelte
is van wat de jongens behoeven, aange
zien hun daarnaast verstrekt wordt ver
sche groente, aardappelen, fruit, enz., zal
een ieder begrijpen, dat de leiding van
de voedselvoorziening, om alles dagelijks
vlot te doen verloopen, zich gedwongen
ziet vrij strenge maatregelen te treffen
en er dan ook toe over heeft moeten
gaan om zelfs het aan- en afrijden van
groote vrachtwagens aan bepaalde uren
te binden, dit mede met het oog op de
mogelijkheid voor de bezoekers, om on-
de jongens van alle nationaliteiten te
kunnen gadeslaan en het leven en stre
ven van de jongens in hun kampeertijd
van nabij te leeren kennen.
Over de speciale voorzieningen, die het
commissariaat voor de Wereld-Jamboree
heeft getroffen, zooals het instellen van
ruilmagazijnen, waar de jongens bepaal
de soorten voeding kunnen omwisselen
(b.v. rijst tegen havermout) hopen wij
in een volgend communiqué over de
Wereld-Jamboree iets te kunnen mede-
deelen. Ook de ingenieuse wijze, waarop
het commissariaat voor de voeding, dat
geheel onder leiding staat van overste
Kools, de moeilijkheden als specerijver-
strekking, tegemoetkoming aan religieuze
eischen e.d. heeft weten op te lossen,
komt dan aan de orde.
AANTAL GEHEEL WERKLOOZEN
EINDE MEI 1937.
Eind Mei 1937 64.000 minder geregistreer
de werkloozen Can eind Mei 1936.
Het Centraal Bureau voor de Statis
tiek deelt de volgende cijfers mede be
treffende het aantal geheel werkloo
zen, bij alle organen der openbare ar
beidsbemiddeling als werkzoekenden in
geschreven.
Aantal geheel
werkloozen op Daling
het einde van
gemeenten met
Mei 1937 April 1937
100.000 en meer inw. 137.129 142.305 5.176
50.009—100.000 42.195 44.487 2.292
20.0a1—50.000 40.823 44.090 3.267
minder d. 20.000 108.390 128.844 20.454
Totaal 328 537 359.726 31.189
idem Daling
Mei 1936 April 1936
gemeenten met
ICO.OOO en meer inw. 158.387 163.155 4.768
50.000—100.000 49.102 50 466 1.364
20.000—50.000 48.412 50.736 2.324
minder d. 20.000 136.983 151.386 14.403
Totaal 392.884 415.743 22.859
Zooals uit bovenstaande cijfers blijkt,
bedroeg ondfmks/de toeneming der
bevolking en' hW"^daarmede gepaard
gaande nieuwe aanbod van arbeids
krachten het aantal ingeschreven ge
heel werkloozen einde April 1937 rond
56.000 en einde Mei zelfs 64.300 minder
dan een jaar geleden.
De reeds In vorige maanden geconsta
teerde sterke daling van het aantal
werkloozen (van Maart op April 1937 met
43.600) zette zich ook in Mei 1937 voort
'van April op Mei 1937 met 31.200). in het
vorige jaar was de vermindering van
Maart op April en van April op Mei resp.
slechts 13.000 en 22.800. Ook in alle ge-
meentegroepen was de daling in 1937
grooter dan ln 1936.
Ten slotte volgt hieronder nog een op
gave van de aantallen geheel werkloozen
per beroepsklasse.
Aantal geheel
werkloozen op
het einde van:
Mei'1937 April 1937
Aardewerk, enz8.229 10.525
W.o. steenfabr6.432 8.662
Diamantindustrie 1.025 714
Drukkersbedrijven, enz. 2.981 3.104
Bouwbedrijven, enz. 62.731 68.244
Houtbew., enz9.699 10.238
Kleeding, enz 4.480 4.792
Leder, enz3.469 3.426
Oer, turf3.084 3.468
W.o. mijnwerkers1.162 1.279
Papier 1.545 1.565
Textielnijverheid 6.775 6.911
Voed. en genotmiddelen 14.350 14.931
W.o. sigarenm. en ta-
baksbew4.139 4.289
Landb.bedr38.056 49.609
Visscherij 2.446 2.924
Handel 13.186 13.1
Verkeer 42.010 44.314
Vrije beroepen (o.a. kan
toorbedienden) 11.825 12.731
Hulsel, diensten .r8.021 8.
Ongeschoolde fabr. en
andere arb. 57.800 61.052
Zonder voorkeur (geen
handenarb.) 1.675 1.875
Ov. beroepsklassen 1.806 1.1
Totaal 328.537 359.726
Wereldkampioenschap Schaken.
Initiatiefvoorstel van K.N.S.B. en' A.V.R.O.
aan den Wereldschaapbond.
Aangezien reeds meermalen is gebleken
in schaakkringen, dat de tegenwoordig, pri
cedure om te geraken tot aanwijzing van
den nieuwen uitdager voor een wedstrijd om
het wereldkampioenschap schaken, niet
wordt bewonderd, heeft de Koninklijke Ne-
derlandsche Schaakbond, op initiatief van
de A.V.R.O., hy den Wereldschaakbond het
volgende voorstel ingedientj, met verzoek
daaraan goedkeuring te verleenen.
In 1938 zal door de A.V.R.O. een tour-
nooi met dubbele ronden worden gehouden,
waaraan de sterkste schaakmeesters ter we
reld kunnen deelnemen, te weten:
de verliezer van de revanchematch Euwe-
Aljechin, Botwinnik, Capablanca, Fine,
Fïohr, Keres, Reshevski en eventueel een
achtste meester, nader aan te wijzen.
De winnaar van dit A.V.R.O.-tournooi zal
het recht verkrijgen na de revanche-match
Euwe-Aljechin den wereldkampioen schaken
tot een match om den titel uit te dagen.
De A.V.R.O. deed in verband met boven
staand voorstel de toezegging samen te
sullen werken met den K.N.S.B. om het
spelen van de nieuwe match om het wereld
kampioenschap in Nederland mogelijk te
maken.
Voor bijmenging met benzine econo
misch niet verantwoord.
De commissie, welke einde Maart 1935
werd ingesteld om de mogelijkheid en de
wenschelykheid van de fabricage van alco
hol uit suikerbieten en de aanwending van
dezen alcohol als motorbrandstof na te
gaan, heeft na medio 11)36 een voorloopig
rapport te hebben uitgebracht, dezer dagen
haar definitief advies aan den Minister van
Landbouw en Visscherij aangeboden.
De commissie komt in haar rapport, dat
gebaseerd is op gegevens verkregen vóór
de depreciatie, tot de volgende conclusies:
Ten aanzien van de technische consequen-
ties verhonden aan het gebruik van alcohol
gemengd met benzine, zal, hoewel de tech
nische nadeele niets grooter zullen zjjn dan
de voordeelen, toch de grootte van dit meer
dere nadeel niet nn die orde zün, dat het
van de invoering van een gemengde brand
stof zou behoeven te weerhouden. Een men
ging van gemiddeld 10 alcohol is zonder
overwegend bezwaar technisch mogelijk.
Jen aanzien van de technische mogelijk
heid van de fabricage van alcohol uit sui
kerbieten en de kosten daarvan heeft de
commissie een onderzoek ingesteld in Frank
rijk, Duitschland en Tsjecho-Slowakije en
voorts advies van diverse deskundigen in-
gewonnen.
Rekening houdend met een afzet van
5.350.000 H.L. mengbrandstof, waarvan 10
door alcohol zou kunnen worden vervan
gen en met een afschrijving van het te in-
vesteeren kapitaal in 5 jaren, raamt de com
missie den kostprijs van 1 H.L. alcohol op
vóór-depreciatiebasis op ƒ19.04. Stelt men
hiertegenover de benzinewaarde op ƒ3.—
per H L., dan is het gevolg, dat de motor- alsmede verscheidene predikanten
brandstof by een mengpercentage van 10 autoriteiten op kerkelijk gebied,
per H.L. 1.66 duurder wordt. ds p a R. de Boer ooende 't
Ten aanzien van de economische, en so- zijn met liet votum, waarna gemeen-
Zomerpostzegeis.
Van H K. H. Prinses Juliana kwam
bij het Comité voor de Zomerpostzegels
een belangrijke bestelling aan zomer
postzegels binnen.
Ook Z. K. H. Prins Bernhard heeft J
door aankoop van deze postzegels van
zijn belangstelling doen blijken.
De Rijksweg WoerdenBodegraven.
In de verbeterde en in goeden staat
verkeerende klinkerbestrating van den
Rijksweg WoerdenBodegraven is een i
asverkeersstreep aangebracht van klin
kers van een andere kleur dan het weg- i
dek.
Door het uitzakken van het weglichaam I
zijn de voegen langs deze asverkeers- 1
streep zoodanig verruimd, dat klinkers
zijn komen los te liggen en omhoog wor- i
den gewerkt, waardoor het gevaar voor 1
slippen verhoogd wordt. i
Op een verzoek van den A.N.W.B. om
verbetering te bevorderen heeft de weg-
beheerder medegedeeld, dat sinds eenige
weken een prpef wordt genomen om
door het aanbrengen van een voegvul-
ling het leegzuigen van de verwijde voe
gen en het daardoor losraken van de
klinkers te beperken en zooveel»mogelijk
te voorkomen.
UIT DEN OMTREK.
Vrijz. Herv. Gemeentedag.
Zondag j.l. werd in onze gemeente ge
houden de Vrijz. Herv. Gemeentendag
voor de Krimpenerwaard. De plechtig
heid had plaats in het Ned. Herv. Kerk
gebouw, dat geheel gevuld was toen de
samenkomst geopend werd. Onder de
belangstellenden merkten wij op ds. A.
G. van Wijk, de vroegere predikant, vele
afgevaardigden uit de Krimpenerwaard,
DE BURGEMEESTER VAN LONDEN BIJ HET GRAF VAN
DEN ONBEKENDEN SOLAAT TE PARIJS.
De Lord Mayor van Londen bracht een bezoek aan de
Fransche hoofdstaf en heeft het Britsche paviljoen op de
tentoonstelling geopend. De Lord Mayor, Sir Georges Broad-
bridge, legd,e, zooals men op de foto kan zien, een krans op
het graf van den Onbekenden Soldaat, onder de Are de
Triomphe.
ciale aspecten verbonden aan het livoeren
van een gemengde motorbrandstof heeft de
commissie 3 gevallen onderscheiden:
In de eerste plaats stelt de eommissie de
mogelijkheid, dat de verbouw van bieten
voor alcoholfabricage plaats zou vinden
boven het bestaande suikerbietenareaal.
Hier vond zy naast een aantaf cultuur-tech
nische en sociaal-economische voordeelen
voo* den landbouw en een aantal voor- en
nadeden voor handel en industrie het feit,
dat de vervanging van tarweverbouw door
alcoholbietenverbouw over een areaal van
12.000 H.A. een meerdere steunverleening
van ongeveer 6.600.000.met zich zou
brengen.
Vervolgens ziet zy de mogelijkheid onder
de oogen, dat een zekere hbeveelheid sui
kerbieten tot alcohol zou worden verwerkt,
terwyl de mindere suikerproductie hier te
lande zou worden vervangen door invoer van
buitenlandsche of van Indische suiker.
In deze gevallen is er van voordeel voor
den binnenlandschen landbouw geen sprake,
omdat deze er als zofdanig in beginsel geen
belang by heeft of het product suikerbieten
tot suiker of tot alcohol wordt verwerkt,
terwijl de nadeelige geldige gevolgen voor
de Nederlandsche gemeenschap, voort
vloeiend uit de vervanging van goedkoope
benzine door den duurderen alcohol, gecom-
bineerd met vervanging van binnenlandsche
bietsuiker door hetzy buitenlandsche hetzij
Indische rietsuiker, worden becijferd op
ƒ3.500.000.— resp. 4.60z.000.—
In het laatste geval, namelyk indien In
dische suiker* zou worden aangekocht, zou
echter voor de productie daarvan in Neder
landse h-Indië voor ongeveer f&000.000.
meer worden Wkteed aan grondhuur, Too
nen, salarissen, spoorvrachten, provisie enz.
In een aaptal bijlagen geeft de commis
sie een becijfering van de financieele ge
volgen zooals die geraamd worden op na-
depreciatiebasis. Het plan blykt door den
invloed van de depricatie en van de prijs
stijging van verschillende grondstoffen op
de wereldmarkt nog aanmerkelijk kostbaar
der te worden.
De kostprijs van den bietenalcohol wordt
dan geraamd op* 21.27 per H.L., terwyl de
nadeelige geldelijke gevolgen in de 3 hier
boven genoemde gevallen becijferd worden
op resp. ƒ8.400.000.— ƒ4.800.000.— en
5.400.000.—.
De commissie concludeert tenslotte, dat
economisch een regeling, waarbij ten koste
van zeer groote offers een product wordt
gefabriceerd, waaraan voor de voorziening
jn ons gebruik aan motorbrandstof geen be
hoefte bestaat, niet verantwoord is.
Verder zou de tijdelijke invoering van
een gemengde brandstof annex terugscha
keling na eenige jaren op onvermengde
brandstof, dermate in de structuur van dis
tributie en gebruik van motorbrandstof in
grijpen, dat er tweemaal een verstoring van
de ontwikkeling der verkeerstechniek zou
plaats hebben. Voor een crisisproject acht
de commissie dit wel een zeer ernstig be
zwaar.
Tenslotte zou bij een betrekkelijk korten
duur van een dergelijk project een groot
deel van de kostbare kapitaalsinvestatie
voor het productie-apparaat, waarvan de
technische levensduur aanzienlijk langer is,
dan de crisisperiode, waarmede rekening
zou kunnen worden gehouden, verloren
gaan.
TOONEEL.
Adolf Bouwmeester bij hel
Cor Ruys-Gezelschap.
Adolf Bouwmeester zal het komende sei
zoen deel uitmaken van het Nederlandsch-
Indisch Toöneel (directeur Cor Rüys), waar
aan hij ziefi als eerste karakterspeler heeft
verbonden voor den a.s. tournee door Né-
derlandsch Oost-Indië.
schappelijk gezongen werd gezang
4 en 3. Daarop volgde het lezen van de I
schuldbelijdenis van een gedeelte van
het evangelie en de wet, waarojj de ge- I
meente met Psalm 130 2 antwoordde.
Na de genade verkondiging naar aan- i
leiding van Joh. 3 16 en 17 en gebed
sprak ds. De Boer een wijdingswoord
over Psalm 84 5.
Leden van de jeugdvereeniging te Ber- i
kenwoude zorigen daarna psalm 73 12,
13 en 14, naar de 16e eeuwsche melodie.
Het orgelspel stond onder leiding van
den heer K. M. Hailing.
In de plaats van dr. J. C. Wissing, die
door ziekte verhinderd was, sprak ver
volgens prof. Sevenster uit Leiden over
„De Boodschap der Kerk in onze dagen".
Spr. wees er op, dat de arbeid der kerk
in onze dagen zwaar is en bovenal be
droevend om de verdeeldheid die er ln
de kerk is. De Christelijke kerk behoort
een eenheid te zijn en wat ziet men
vaak, hoe ver dwaalt men soms af. Laat
men toch elkander De.teï verskaan en
begrijpen, dat God in Christus naar de
menschen gekomen is met zijn genade
en zijn liefde en dat Christus de weg, de
waarheid en het leven is. De kerk moet
op eenvoudige en klare wijze kunnan
zeggen, wat haar ter harte gaat en dan
zal de eenheid der kerk ons meer bewust
worden. Voor alles moeten we echter
Gods verzoening begrijpen. Alleen door
Gods vergeving leven wij, alleen door
Gods liefde kunnen we bestaan en het
besef daarvan zal ons alle hoogmoed
ontnemen. God eischt niet van ons, dat
wij al het schoone uit de wereld weg
doen, integendeel. Alleen dan echter
wordt het genieten van de schoonheid
van het leven zonde, als het een schel
ding maakt tusschen het hart en God.
Na een prettige gedachtenwisseling
zong de jeugdvereeniging „De heilige
Wake"..
Ds. De Boer sprak een slotwoord en
ging in dankgebed voor. Met het gemeen
schappelijk zingen vay Gezang 237 4 en
de zegenbede werd de samenkomst be
sloten.
A. Mynlieff L.Fzn. f
Op 73-jarigen leeftyd overleed te 's-Gra-
venhage de heer A. Mijnlieff L.Fzn.
De overledene die gedurende vele jaren
steenfabrikant waai, en eigenaar van de
steenfabriek „De Spreeuweiïhoek" alhier,
genoot de hoogachting van zyn personeel,
dat hy steeds door woord en daad aan zich
wist te binden, en was ook, speciaal onder
de bewoners van Wyk A, waarin de fabriek
is gelegen, een algemeen geziene figuur.
Dinsdag 15 Juni werd zyn stoffelijk over
schot van den huize „Spreeuwenhoek",
door de ouderen onder zijn personeel, naar
de laatste rustplaats uitgedragen, en in het
familiegraf op dc alg. begraafplaats te
Nieuwerkerk a- d. IJssel bijgezet.
Tijdens het oversteken van de lykauto,
familie en dragers met de veerpont, was
aan beide oevers van de rivier van de zyde
van het publiek vr-y veel belangstelling. De
baar werd door tal van bloemstukken ge
dekt. Met dep heer Mynlieff is een van de
laatste steenfabrikanten der „oude garde"
langs den Holl. IJssel heengegaan.
Schietvereenigfrig „Joubert".
De schietvereeniging „Joubert" alhier,
heeft besloten haar schietoefeningen voor
loopig tot 31 Juli a.s. te staken. ^Drie-vier-
de deel van de leden zyn landbouwers, en
met 't oog op de hooibouw is het hen, even
als de baancommissarissen en baancomman-
danten niet mogelijk om 7 uur 's avonds in
het schietlokaal aartwezig te zyn.
Een verkeersstremming.
Een groote tractor met aanhangwagen
van de fa. R. A. J. v. d. Windt uit Kerk-
drlel die een lading waalsteen had ge
lost aan de IJssellaan, wilde op de hoog
te van de Lageweg nabij het veer Eve-
groen Zatterdagavond keeren. Het ge
vaarte kon echter z'n draai niet nemen,
met het gevolg, dat de tractor met de
voorwielen van den weg ging. Het duur
de bijna een paar uur, eer het voertuig
met vereende krachten weer op den weg
was gebracht. Dooï dit obstakel, dat on
geveer dwars over den weg stond, was
de Lageweg gedurende dien tijd voor alle
dóórgaand verkeer afgesloten. Vele auto
mobilisten moesten noodgedwongen den
Groenendijk rond rijden.
Bijz. Vrijw. Landstorm.
Zaterdagavond beëindigde de plaatse
lijke afd. van den Bijz. Vrijw. Landstorm
in het gymnastieklokaal der o. 1. school
haar groote wedstrijd om fraaie prijzen.
De uitslag was als volgt:
Koningschutters: l. C. Vermeer 198 p.,
2. C. Horsman 194 p., 3. G. Burger Cz. 191
p., 4. p. Goudriaan 189 p., 5. I. Slinger
land 185 p., 6. J. Speksnijder 172 p.
Scherpschutters: l. C. Hoogendijk 195
p., 2. G. Spoormaker 193 p., 3. H. Heuvel
man 191 p., 4. A. I. Batenburg 191 p., 5. G.
Burger Dz. 190 p., 6. Ant. van Soest 190 p.
7. E. Hendriks 189 p., 8. B. Meerkerk 188
p., 9. A. J. van Viiet 187 p., 10. Af. Slebe-
ling 186 p., 11. W. P. van Dijken 185 p.,
12. C. Visser 185 p., 13. K. van Rijswijk
Dz. 185 p., 14. D. Spek 184 p., 15. D. van
Duyvendijk 184 p., 16. K. van Rijswijk Kz.
184 p., 17. A. Goudriaan 182 p., 18. G. de
Jong 181 p., 19. I van Rijswijk 181 p., 20.
J. M. Noorlander 180 p., 21. C. Burger Cz.
178 p., 22. P. H. Heuvelman 167 p.
Schutters lste klasse: 1. L. Rijkaart 186
p., 2. C. Spek 182 p., 3. S. J. Loeve 180 p.
Schutters 2de klasse: 1. N. van Wijk
193 p. (buiten mededinging naar een
prijs), 2. G. Honkoop 184 p., 3. C. Rietveld
183 p., 4. P. G. Visser 164 p., 5. W. Ver
boom 158 p., 6. W. Visser 144 p., 7. Abr.
Omon 70 p.
Aan het eind van den wedstrijd wer
den de prijzen dopr den voorzitter der
Plaatselijke Commissie de heer P. G.
Visser, nadat htfseen woord van dank
had gericht tot de heeren C. Horsman,
plaatselijk leider en C. Vermeer, instruc
teur, alsmede tot hen die eiken schiet-
avond mede behulpzaam waren, aan de
winnaars uitgereikt.
Auto van den dijk.
Lij het ai acnteruiuyaenu lossen van
een luuiiig aiei, ging vvuensuagimdaag
ïiauy ue uUKvelnuoging aan aen uroe-
nenuuK unuer aooruai. ae wieien ie ver
aoorgieaen, een vraclnauto van aen
stenen usseiayic. Lie enaiïlieur ue heer
n. ae ivwaausternet uit uouueraJc, was
echter juist Dijiyas ungesiupi.
Aje uuto oieea, na op uen weg gebracht
ie zun siecnta nent oesciiaaiga en Kon
weer in georuiK woraen genomen.
Onze dorpsgenoot Mar. de Jong, slaagde
aan üe KyKSKweeKscttool, te Schoonhoven
voor üe Unüerwyzers-akte.
BEVALLEin: Lr. Luavelanu—Jongebreur,
z. L. Heuvelman—de Groot, z. J. van
Reeuwyk—Uittenboogaert, z. J. Mourik
Heuvelman, d.
OVERLEDEN: Gerrit de Jong, 68 jaar,
echtgenoot van G. Verkerk.
ONDERTROUWD: H. Honkoop, 21 en E.
v. d. Grond, 23 j. T. de Jong, 24 en C.
1 j.
PREDIKBEURTEN.
Zondag 27 Juni.
Ned. Herv. Kerk, 10 u. v.m. en 7 u. n.m.
Ds. J. G. Woelderink.
Wykgebouw, 10 u. v.m. en 7 u, n.m. De
heer A. de Redelijkheid.
Geref. Kerk, 10tu. v.m. en i u. n.m. Ds. J.
Kapteijn van Kralingsche Veer.
bezoeken elk jaar de
en brengen daar uren vol genot door.
door U te laten voorlichten door het uit
stekend beoordeelde fraai uitgevoerde
werkje
door
DERDE herziene drukgeïllustreerd met
44 afbeeldingen naar foto's en penteeke-
ningen, benevens 2 duidelijke KAARTEN
van het plassengebied.
Verkrijgbaar in eiken boekhandel en bij de Uitgevers
'A. BRINKMAN ZOON Markt 31 GOUDA.