NIEUWE BESSENSAP
ALBERT HEIJN
SEIZOEN
KWwJS?' UW.,0Ofd«'1
KING
i.m.t handen te kort
n zijn weergalooze
V
De Reeuwijksche en
Sluipwijksche Plassen
Nog verschillende koopjes
zijn er te halen
Firma N. VERKERK
A*
Perl Sinas Frambozen
PEPERMUNT
DUIZENDEN
GOUDSCHE COURANT - VRIJDAG 6 AUG. 1937 - TWEEDE BLAD
JAN SCHOUTEN'S levenswerk
een schat voor alle tijden.
Het is
HET VOORDEELIGST
Het is
HET GEMAKKELIJKST
Het is
HET EENVOUDIGST
ADVERTENTIE-BUREAU
GOUDSCHE COURANT
Markt 31 - Gouda - Tel. 2745
1 Flesch Nieuwe Bessensap a 14 ct.
1 Pondspak Javarijst a 16 ct.
tv
MET 54 EIGEN FILIALEN
J
Met ongeloofelijke koopjes
Nieuwste modellen - Fijnste snitten
d©lit «ie« Si
Prima zeeuwsche
EIGENHEIMERS
tegen den laagsten prijs, koopt
die dan in de
Eerste Goudsche
Aardappelhal
J. W. HOEBEEK,
REEUWIJKSCHE PLASSEN
VERHOOGT DAT GENOT
Dr. A. SCHEYGROND
PRIJS ƒ0.50
VEREENIGING VOOR
FACULTATIEVE LIJKVERBRANDING
geneesmiddel.
3:
Getrouwd:
H. VAN HEUVELN
en
H. KUNST
die, mede namens wederzljdsche fa
milie hartelijk dan/k zegden voor de
vele blijken van belangstelling bij
hun huwelijk ondervonden.
Gouda, 6 Augustus '37.
KAASHANDEL MAATSCHAPPIJ
„GOUDA" N V.
De Directie bericht, dat het
DIVIDENDBEWIJS No. 22
der aandeelen vanaf 12 Augustus a.s.
met 30.betaalbaar wordt gesteld
bij de HeerenR. Mees Zoonen,
Rotteidam of. Bij kantoor 's-Graven-
hage; Jan Kalff Co., Amsterdam;
fa. Wed. Knox Dort land, Gouda;
Rotterdamsche Bankvereeniging,
kantoor Gouda, en ten kantore der
vennootschap.
GOUDA, 5 Aiigu^tus 1937.
wanneer U in meerdere bladen
advertentien. hebt £e plaatsen, hetzij
hier, of welk blad bok in binnïin- of
buitenland, dat U de opgaaf daarvan
toezendt aan het
VAN DE
Van Vrijdag 6 tot en met DONDERDAG 12 AUGUSTUS
met
tezamen van 30 voor 25 ct.
EXTRA AANBIEDING ABRIKOZEN
Bij aankoop van een pond Abrikozen a 35 ct.
EEN HALF POND GRATJSJ
Iedere kooper van een pond ontvangt pond
ONZE BEKENDE 2-DAAGSCHE
Vrijdag en Zaterdag Afgehaald uit de winkel
THEELICHTEN 2 pakken voor 29 ct.
FIJNSTE GELDERSCHE HAM per ons van 20 voor 18
CREAM of VRUCHTENTOFFEE'S I/., pond van 19 voor 16
VOORDEELIGSTE KRUIDENIERSBEDRIJF IN NEDERLAND!
Vragen en bezorgen zonder prijsverhooging aan huis!
DAMESTASSEN in velschillende modellen ruimen wij op voor
SPOTPRIJZEN.
REPARATIE-INRICHTING W*or alle LEDERWAREN en KOFFERS.
GOUDA KLEIWEGSTRAAT 6—8 TELEF. 2166.
Wilt U verzekerd zijn van
Wij schrappen Electrisch Uw
Aardappelen en Uw Snijboonen
terwijl U wacht.
Naaierstraat 12 - Telef. 3018.
Met de Rero-vlag in top vaart U veilig! Hero-
Perl SinasFrambozen 3 zuivere natuur-
Vproducten bereid uit volrijp, heerlijk fruit. zuivar
van smaak. Verfrisschend en méér dan dal: gezondI
Hero drankengemaakt in de bekende Hero-
fabrieken: een garantie Jjp zichzelf!
King verdrijft ver
moeidheid, houdt
U fris en monter.
King... geurig, sma
kelijk en zuiver.
Le.n natuurlijke verkwikking/
bezoeken elk jaar de
en, brengen daar uren vol genot door.
door U te laten voorlichten door het uit
stekend beoordeelde fraai uitgevoerde
weijkje
door
ERDRJjgCiene druk; geïllustreerd met
l scmeïdfygen naar foto's en penteeke-
DERDï
44
ningen, benevens.2 duideljjke KAARTEN
van het plassengebied.
Verkrijgbaar in eiken boekhandel en bij de Uitgevers
A. BRINKMAN ZOON Markt 31 GOUDA.
fONNEMA i CIE. FABR. VAN KING PEff
'ESj^-S
Minimimi contrib. 1.50 p. j. (tevens voor echtgen. en
minderj. k.). Tarief voor leden: Crematie, dragers en
orgelspel, in totaal ƒ82.50; voor niet-leden ƒ165.—
Inlichtmgenbladen en inl. omtrent het verzekeriiMsfonds
kosteloos Verkrijgbaar i>y de afdeelings-secretaresse,
t Fluweelensingel 87. t
w. geschilderd door Willem
*596 door Haarlem aan Goudh
en) opgedragen aan Nicolas\
en Schouten. Zy zouden hel
Z. K. H. Prins Bernhard bracht onverwacht een bezoek aan de Holland-
week op de Zuiderzee. Derde van links, met hand aan de pet is de Prins.
hetgeen van groot belang is al§ te
genwicht in den strijd tegen de tu
berkelbacillen en de kansen, die zij
hebben, om vat te krijgen op het or
ganisme. Wandelen voorkomt ver
stoppingen. Stofwisseling en darm
functies worden duchtig aangewak
kerd, storingen in den bloedsomloop
worden voorkomen. Loopen is ook
een uitstekende oefening voor de
spieren. Er bestaat haast geen beter
voorbehoedmiddel tegen platvoeten
dan flink wandelen, vooropgesteld
natuurlijk, dat men daarbij goed pas
send schoeisel draagt. Wandelen ver
sterkt in niet geringe mate het voet
gewelf, een vingerwijzing waarop des
te meer acht dient te worden gesla
gen, nu tegenwoordig menschen met
neiging tot platvoeten lang geen zeld
zaamheid zijn. Verder worden tijdens
de waifrdeling oogen en ooren, die in*
de vrije natuur zooveel belangrijks op
te mérken hebben, bijzonder ge-
scherpttjfckortom zoowel lichamelijk
als geestelijk is het wandelen een ze-
gen.
,,'t Zou alles veel beter gakn, als
er maar meer geloopen werd", zegt
Baedeker. Hoeveel waarheid schuilt
er in deze eenvoudige wijsheidMaar
met kilometervreten heeft wandelen
voor zijn gezondheid niets te maken.
Zoo min als medicijn in dubbele dosis
gebruikt, het dubbele nut oplevert,
zoo min kan men ook hier door over
drijving iets goeds bereiken. Om goed
te-wandelen is niet alleen de juiste
lichaamshouding noodig (schouders
achteruit, hoofd omhoog!) en een
flinke, regelmatige pas, van niet
minder belang is ook, op gezette tij
den zich een behoorlijke rustpoos te
gunnen. Na de inspanning van een
flinken Wandeltocht heeft het
lichaam voldoende rust en slaap noo
dig. Kinderen van omstreeks tien
jaar kan men zonder bezwaar tot tien
kilometer laten loopenmet de jaren
kan de dagelijksch9(prestatie geleide
lijk tot ongeveer 25 k.m. worden op
gevoerd.
Enkele hygiënische venken.
Het is "ongezond, met een te volle
maag te gaap wandelen. Voeding en
drank moeten toereikend z\jm doch
historische stuk der Glazeniers van Gouda.
Het is zyn hoofdrol geworden, een die zyn
heele artistenleven heeft beheerscht. Er is
veel méér werk uit ,.Het Prinsenhof" geko-
meiwdan alleen de herstelde glazen van
Goudp maar die zijn toch het levenswerk
van Schouten geworden. Dat hij'faaarin zgo
absoluut gaaf geslaagd is, ligt voor een
deel zeker aan zyn voorliefde voor al wat
oude schoonheid is. Hij heeft zijn leven
lang de meest verschillende oude mooie
dingen verzameld; soms werden ze hem af
gekocht door Lambert van Meerten. soms
hield hy ze zelf, zooals b.v. behang
sels van Rubens of die oude trap
in de hal onder zijn werkkamer in
het Prinsenhof of als 4e tallooze
voorwerpen van oude schoonheid die hy
daar, maar vooral ook in zijn woonhuis aan
den Spoorsingel, rondom zich heJft verza
meld. Hy is eigenlijk altijd een Oud-Hollan
der geweest, van binnen en van huiten.
Aan het eind besluit Elout zyn artikel
met deze vraag:
Wat zal er worden van al da schoonheid
rondom Schouten heen als hy er eens
n<: meer weztr. n7 En wat... van „Het
Pt-ir. enhof"? Daar worl 1 nu enkele mede
werkers nog aan dm arbeid geh mden Op
nalj? werkdagen. Ei worden prachtige
k\eM\e raampjes gemaakt met voortellin
gen van dieren en bloemen cr op. Iedereen
zou ze zóó voor zijn ramen kunnen hangen
en er eiken dag ger.ot van nebben. Maar
wie'koopl ze? 't Spijtige is altijd weer, dat
de meeste menschen die geld bezitten het
voor schoonheid niet over heUben en dat
'degenen, die schoonheid waarldeeren, haar
niet kunnen betalen.
Nog eens: Wat moet er worden van „Het
Prinsenhof" en van de schoonheidssfeer <fie
Schouten om zich heen verzameld heeft, als
hy er niet meer wezen zal? Moet het ver
gaan en vervallen... als eens -Ie glazen
van Gouda?
Het is een zorgwekkende vraag. En een
dreigende
Maar één troost óly'ft. Al zoji dat alles
uiteenstuiven of vefiuten .-aken; één ding
zal nu wel eeuwen lang :n luister blijven:
het Goudsdhe werk van Schouten.
Ir. J. L. Schouten.
DIJ den dood van den grooten glasbrander
Ir. Jan Schouten, wiens naam onaf-
scheidenlij k verbonden blyft aan de Goud
sche Glazen, herinneren wy hier aan de
groote waardeering, die dezen meester der
glasschilderkunst in zyn laatste levensjaren
vtjoal heeft ervaren bij de voleindiging van
zijn grootsche taak in de volledige restau
ratie der Goudsche kerkglazen.
Als Lecomte indertijd (in de jaren '80)
geen leeraar was geweest aan de Polytech
nische School te Delft( dan was Schouten
misschien nooit glasbrander geworden, zoo
schreef de hfeer Elout in het Alg. Han
delsblad, toen de thans overledene zyn taak
aan de St. Janskerk had volbracht.
Aan het artikel van den heer Elont van
12 Dec. 1986, den dag waarop de heer
Schouten 84 jaar werd, ontleenen wy ver
der het volgende:
Het eerste groote werk dat Schouten
te doen kreeg, vond hy te Amsterdam.
Daar werd hem, op aanstichting van den
architect Posthumus Meyes, het restauree-
ren van het Noordertranseptraam in de
Nieuwe Kerk opgedragen. Toen dat tot al-
gemeene voldoening was verricht, wilde het
kerkelijke bestuur van de Oude Kerk hem
ook daar aan 't werk zetten maar het raak
te aan 't aarzelen door waarschuwingen van
professor Six tegen restaureeren in 't al
en iim verzocht hem, eerst, in een
Ig het Oudheidkundige Go-
men maken en wel om en om, in breede
horizontale banen. Het doet ons nu zonder
ling aan, dat twee zoo door en door kunst
zinnige menscihen als De Stuers en Cuypers
op dit zonderlinge denkbeeld konden ko
men, maur men bedenke, dat men toen nog
eerst aan 't begin stond van de herleving
onser glazenierskunst. Maar toen een paar
van die banen op proef waren gepiaakt en
geplaatst, zagen de beide mannen, dat dit
zoo niet mocht voortgaan en toen was Cuy
pers groot genoeg om zjjn werkplaats en
zyn man te doen terugwijken voor „Het
Prinsenhof" en voor Jan Schouten... en
deze werd, van toen af, de resurrector van
alle Goudsche glazen. In 1901 werd het
eerste glas, waarvan de restauratiekosten
waren geschonken dooiJ den heer H. van,
Eeghen te Amsterdam, geheel hersteld In
(|e kerk geplaatst... maar het zou 17 Octo
ber 1936 worden vóór het laatste kon wor
den onthuld. Doch toen was het groote werk
dan ook geheel volbracht en niet alleen de
31 groote beneden ven sterg waren toen ge
restaureerd doch ook hetzelfde aantal bo
venlichten èn de ramen in een inmiddels
herrezen kapel.
Het herstellen van de „Goudsche Gla
zen" is Schouten's levmpwerk geweest... al
werden er intusschen m ,;Het Prinsenhof"
ook andere glasbrandwerken verricht. Wat
er aan het Goudsche werk te doen was en
hoe hy het opvatte, heeft hy zelf eens in
't openbaar gezegd, n.l. toen, ih 1911, het
door Philips II in 1557 geschonken en door
Dirk Crabeth gebrandschilderd glas (een
van dé grootste in de kerk) werd onthuld.
Hy vertelde toen wat er van zoo'n raam
was overgebleven als men aan het restau
reeren begon en h o e men dan $ing réstau-
te Amsterdam, zyn denkbeelden
te komen uiteenzetten. Hy deed dat, Pro
fessor Six was ook aanwezig en toen Schou
ten had verklaard, hoe hy het restaureeren
opvatte, stond Six op en getuigde dat hy'
zich met zulk een opvatting zeer wel kon
Schouten's naam als glasbrander begon
nu in het land bekend te .worden. O.a. ook
in Gouda. Daar was destyds wy spreken
over «ie jaren '90 - de heer Martens, een
man met gevoel voor, en begrip van, oude i
acjoonheid, burgemeester en toen Schouten
«laar een lezing over het restaureeren van
gazen had gehouden in de afdeeling der 1
My. voor Nijverheid, vatte de burgemees- i
tei het schoone en groote plan op om de
41 groote benedenvensters van de kolossale
die in een deplorabelen toe- I
s rul verkeerden, all$ te doen herstellen.
e was een werk dat tienduizenden zou
08 n maar waaraan dan ook mannen en
vrouwen uit heel Nederland moesten by- t
^en. Hy nam Victor de Stuers, den
l aposte' voor de monumentenscho{>n-
tüds Van Nederland en dr. Cuypers, des-
oude °T J*rootsten bouwmeester voor i
gebouwen, „in den arm" en op hun
"^igatie word allereerst de restau-
wplk V^°^'as ^et innemen van Damiate, j
baut ik JWchilderd door Willem Thi-
vpju-h "V 596 <'00r Haarlem aan Goudiu was
n** 0PKodragen aan Nicolas! (den
"uaenij en Schouten 7ü o
Jezus verdrijft de wisselaars uit den
Tempel.
hun kaders aanvaarden", placht Schouten
te zeggen, „dan is het goed". Dat was de
opvatting waarop hy de sanctie van Six
had gekregen. Enjfti, terwijl Shcouten (èn
zyn medewerker<want die waren in pre
cies dezelfde leer door hem geschoold) zich
I altijd weer afvroegen: Hoe \ou Dirk Cra
beth of hoe zou Wouter, hoe zou Van Noort,
hoe zou Thibaut het vinden is er al die
jaren aan de glazen van de Goudsche Kerk
gewerkt. Totdat de heele symphonie was
voltooid.
j Een symphonie. Wanneer men staat in
de Goudsche kerk en de glazen overziet,
dan wordt men door allerlei qualiteiten ge
troffen. In het eene |tas is het eens meer
de kleur ,in het andere de ordonnantie, in
weer een ander de teekening der figuren,
waardoor onze aandacht wordt getrokken.
Maar er is ook een sterke g e z a m e n 1 y-
ke working, eene waartoe elk raam het
zijne bydraagt en waarin elks aandeel even
veel waard is. Dat is de tegelyk afsluiten
de èn inlatende werking der ramen ten
aanzien van het licht.
Wanneer men zich bevindt in een kerk
mat ongekleurde vensters, dan kunnen die
nochtans medewerken in de afsluitende
werking van de muren wanneer de tint
van het glas maar in toon is gehouden met
die van de wanden. Is die van de laatste
gryzig wit en heeft het glas een flauw-
groenige tint, dan zal het in harmonie met
de afsluiting der muren zyn doordien het
niet onvertaald het licht binnenlaat.
Maar wanneer koud wit glas zou worden
gebruikt, dan breekt het licht dat daar
doorheen vak. de afsluitende werking Jer
muren...tn'vyi die muren er toch staan
ter afsluiting; de kerk is immers
een ruimt* v\ larii men zyn gedachten ge
makkelijk kan afwenden van het tijdelijke
leven om re is i-oncentreereii op het eeuwi
ge. Het spreekt echter vanzelf, dat de af-
sluitende werking van de vensters sterker
wordt naarmate de coloristisch.; vertaling
van het licht sterker is, m.a.w. wanneer het
glas niet slechts getint, maar gekleurd is.
Een éénkleurig venster zou zelfs een zeer
krasse afsluiting geven. Maakt men het
vensterglas echter veelkleurig, dan verzacht
men de krasse eerfheidswerking echter weer
en dan kan men het is niet steeds het
geval wanneer het lient dus als het
ware door de glafcen in een schoon geor-
d e n d e en verlevendigde prismatiscHn ana
lyse wordt vertaald, weer iets van de bui
tenwereld maar van het licht in, de
wereld binnenlaten. Het verband tus-
schen de religieuze idee binnen de kerk en
de geestelijke schoonheid in ons leven daar
buiten, wordt dan dodr de vensters
in herinnering gebracht. Het is daaruy on
verschillig of de glazen eenvoudig kleurmo-
zaïeken zyn of bepaalde voorstellingen be
vatten; in het laatste geval kunnen ^e mis
schien wat te zeer aflerend werken, maar
men onderscheidt de voorstellingeh toch
slechts als men niet dicht er vóór gaat staan
en d&n nog zyn het altyd voorstellingen
van verheven, vaak religieuze, gebeurtenis
sen.
En nu is het een van de groote schoon
heids-elementen in de Goudsche giggen, dat
ze een voldoende afsluitende werking heb
ben en toch ook het licht, in schoone olo-
ristische overzetting, binnenlaten. Dit is
het gevolg Schouten heeft er o.a. in zijn
rede by het onthullen van de laatste glazen
nog op gewezen van de omstandigheid,
dat de glazeniers der 16e eeuw met de ge
broeders Crabeth voorop) een grijsgroen
getint glas als basis namen en verder hun
kleuren vonden in de omgeving van Gouda;
in de wolken, den hemel, het water, de wei
den, ja zelfs, door de algemeene glastint,
in de zilverige aarde van het Hollandseiie
landschap daaromheen. Zoo bléven door het
licht de geloovigen binnen do kerk in ver
band met de geestelijke schoonheden die
het licht daarbuiten maakt? rondom de
kerk en rondom hun stad. En toch voldoen
de afgesloten, van „de wereld", van het ty-
delyke leven.
Schouten heeft zyn rol gekregen in het
e is nog niet zoo lang geleden,
men in het wandelen niet meer
Mn vo°rbehoedmiddel tegen
kwalen zag. Tegenwoordig'
beter' Het is nu wel al£e"
Ie™ J* d' dat wandelen niet gl-
dezpl 'i! voor^>ehoedmiddel maar wel
vm-. H°0lt als Seneesmiddel tegen
komt nnde Zi6kten in aallmel'king
j. e Pro®ven bijvoorbeeld om
®n °'|de wandebngen een ^runsti-
h oed uit te oefenen op de
bloeéa S0ntw*Xkeliiisr Van zwakke en
snel T k'nderon, teneinde hen
hebhel11^ racllten «e dot>n toenemen,
zen d t°°r kUn uitkomsten bewe-
voorrW ,'ieZ<! methode inderdaad
kracht.e. Voor herstel van
voerli,, k'°edarmoede, bij onder-
8 avenals over het algemeen
aktetoestanden van den meest
Pöiden aard openden zich
f Pl'°even belangrijke nieuwe
3Punt«n voor den medicus.
v00r volwassetien.
°uwend op deze gunstige re-
sultaten, ontstond het denkbeeld van
systematische wandelkuren voor vol
wassen patiënten, die met diabetes,
hartneurose, zwaarlijvigheid, ver
hoogden bloeddruk, stofwisselings
stoornissen, jicht, enz. te kamDen
hebben. Er is welhaast geen orgaan
in het menschelljk lichaafn, waarop
door een systematische wandelkuur
geen gunstigen invloed kan worden
uitgeoefend. Daar van het hart ver
hoogde inspanning geëischt wordt bij
toet Wandelen, komt zoo'n wandel-
kuur in het bijzonder de hartspier
ten goede. Voorts oefenen zon, licht
en lucht vooral ook een gunstigen in
vloed uit op de samenstelling van
het bloed: het aantal roode bloed-
lichaampjeh vermeerdert.
Ook in ander opzicht is het wan
delen uitstekend voor het lichaam.
Voor wy hier echter nader op in
gaan, willen wij, om alle misverstand
te voorkomen, het er eerst even over
eens wdrderi, wat wij onder „wande
len" verstaan. Niét het gebruikelijke
Zondagmiddagdrentelgangetje van
den doorsneeburger, die zich na een
week van werken en ploeteren dien
dag behaaglijk in vol ornaat aan zijn
medeburgers vertoont, wat natuur
lijk niet in te fiksch témpo kan ge
beuren, omdat er dan „geen aardig
heid aan zou zyn" en ook al omdat
ditNiirt met de Zondagsrust zou
strooken\Maar evenmin hfet torsche
marschtemW waarin getrainde wan-
delsportjje/ef enaren tegenwoordig
oft dienzelfden, rustdag in stad en
land langs de wegen plegen „op t§
rukken". Ook hier i» dfe' gulden mid
denweg de wa re, een stevige wandel
pas, die niet ontaardt in een soort
f snelwandelen, daarbij in een rustig,
j gelijkmatig teinpo, dat men goed kan
J volhouden op deze wijze wandelen
zal aan het g»?heele organisme ten
goede komen.
De verdere voordeelen.
By het loopen vullen de longen zich
grondig met luc ht, de borstkas gaat
zich geleidelijk verwijden, de gezon
de, onbelemmerd*1 ontwikkeling van
het longenweefseiwordt bevorderd,
Interieur van de kapel achter het Koor dé- St. Janskerk.
