Critieke toestand in Tsjecho-Slowakije
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
jergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle,
f^lEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
Woensdag 14 September 1938
77e Jaargang
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
neekbank
DE EERSTE RAADSZITTING IN HET
41e REGEERINGSJAAR VAN H. M. DE KONINGIN.
CE VERVANG!
r ADVERTENlf^
COURANT.
a ioi"„
99’,%
Sudeten-Duitschers stellen ultimatieve eischen.
Intrekking der buitengewone maatregelen verlangd.
Praag acht plebisciet
onaanvaardbaar.
fa 19828
lekend aan de burgemeesters der gè-
HOORWEG
IER 193B
>526 17608
In
zuiver
zelfstan-
de wijze, waarop onze Koningin haar taak veertig
jaar lang heeft vervuld, moge ook voor ons raad»leden
een lichtend voorbeeld zijn om onze taak te vervullen
en ónze verantwoordelijkheid te dragen.
i:
•t
tot diep in het weefsel, wm
nen een grauw en onfriss»,
dion sop is bijzonder werft-
stof, die het bevat en h«
ingedrongen vuil. Daardoor
zo schitterend wit er til
meer in. Gebruik Radion
al blinkend wit worden en
ger meegaan, want Radion
veilige wijze,
5 cent maar! —nHfflSSRFfK
nisten het consigne gegeven, dat alle
winkels moesten sluiten en het werk in
de fabrieken moest worden stopgezet.
Aan de huizen werd de hakenkruisvlag
geheschen, burgers, een hakenkrulsband
om hun arm, regelden gedurende twee
uur het verkeer in plaats van de politie.
den. De Regeering is volgens de Grond
wet dit ook niet verplicht. De commissie
uit de politieke ministers heeft inplaats
daarvan de leiders der Sudeten uitge-
noodlgd naar Praag te komen, teneinde
met de Regeering rechtstreeks in contact
te komen.
De regeering te Praag heeft den lei
ders der Sudetenduitschers verder ge
antwoord, dat indien de in sommige dis
tricten genomen veiligheidsmaatregelen
op bezwaren stuiten, de regeering te
Praag bereid is, hierover met een dele
gatie der Sudetenduitsche partij te spre
ken.
Hieraan woi-dt toegevoegd dat, indien
de Sudetenduitsche leiders bereid zijn
een proclamatie tot hun aanhangers te
richten waarin dezen worden aange-
spoord de wet en de apenbare orde te
eerbiedigen, de regeering er geen enkel
bezwaar in zou zien de getroffen nood
maatregelen te herroepen.
Verder onderhandelen niet mogelijk-
Hedennacht seinde Reuter uit Londen
van den Tsjechischen gezant te Londen
bericht te hebben ontvangen, dat Hen
lein, door middel van zijn secretaris kan
Hodzja zou hebben laten weten dat on
der de huidige omstandigheden verdere
onderhaHdÊlingen biet mogelijk zijn.
Tevens zou Henlein zijn dank hebben
uitgesproken aan de delegatie welke tot
nu toe de onderhandellngen heeft geleid,
met name Kundt en Sebekowsky.
Troepen naar de grens.
Volgens berichten uit Praag zouden de
troepen naar de grens zijn vertrokken.
Incidenten zouden niet meer zijn voor
gekomen. in Praag zelf heerscht een
bijna beklemmende rust. Een zeer sterke
politiemacht vertoont zich op vele plaat
sen. In de omgeving van het Dultsche
huis zijn 30 man geposteerd, teneinde
Incidenten onmogelijk te maken.
De toestand in Eger-
Naar het Dultsche Nieuwsbureau uit
Eger meldt, was de toestand te Eger gls-
I ter avond nog buitengewoon ernstig. De
bevolking waagt zich niet op straat. Alle
1 uitgangen van de stad zijn afgezet. Het
treinverkeer is bijna geheel stilgelegd.
Ook de post- en telefoonverbindingen
zijn geheel verbroken.
Te Haselbacht hebben, aldus het f). N.
B„ Tsjechische douanebeambten een
auto met leden van de Sudetenduitsche
partij beschoten, zonder getracht te heb
ben. haar te doen stoppen. Daarbij werft
een Sudetenduitscher gedood.
Havas meldt uit Marlënbad: Gfster-
ten, de eigenaars hebben zich naar Praag
begeven. De openbare diensten werden
niet belemmerd.
Bij de incidenten vielen gisteren 12
slachtoffers.
Nabij Waldmünchen zijn volgens een
bericht van het Dultsche Nieuwsbureau
120 Sudetenduitschers over de grens naar
Duitsch gebied gevlucht.
Het Dultsche Nieuwsbureau meldt nog,
dat te Habersbirk bij Falkenau a d. Eger
de Tsjechische gendarmerie Dinsdag
driemaal in den morgen, In den namid
dag en in den avond het vuur op de be
volking heeft geopend. Drie Sudeten
duitschers werden gedood, talrijke an
deren zwaar gewond. Te Chodau bij
Karlsbad is een Sudetenduitscher door
Tsjechen doodgeschoten.
Fransche maatregelen.
Havas meldt uit Parijs: De regeering
heeft besloten voorlooplg alle bijeenkom
sten en betoogingen op den openbaren
weg, georganiseerd in verband met de
buitenlandsche gebeurtenissen, te ver
bieden.
Gistermiddag is op het ministerie vnn
Oorlog een conferentie over de passieve
verdediging gehouden tusschen den mi
nister van Blnnenlandsche Zaken, den
chef van het militair kabinet van Dala-
dier, den prefect van de Seine en den
politleprefect.
nota van Tsjechische regeering aan
het Foreign Office worden hier
voor drie redenen genoemd.
Zooals reeds gisteren gemeld, heeft
Jean Masaryk, de Tsjechische gezant te
Londen, heden een bezoek aan het Fol
reign Office gebracht, waar hij met Van-
slttart heeft geconfereerd. Daarna voer-
de de Tsjechische gezant besprekingen
met Corbin, den Franschen ambassadeur,
en Kagan, den Russischen gezantschaps-
raad te Londen.
Naar verluidt zou Masaryk bij zijn be
zoek aan het Foreign Office een nota
van zijn regeering hebben overgebracht,
waarin het standpunt van Praag ten
aanzien van een eventueel plan voor een
plebisciet als oplossing voor het Sudeten
duitsche probleem duidelijk wordt uit
eengezet.
In deze nota zouden drie redenen zijn
genoemd, waarom de Tsjechische regee
ring een volksstemming onaanvaardbaar
acht, en wel ten eerste omdat de grond
wet een dergelijk plebisciet niet toestaat;
ten tweede omdat, indien Praag een der
gelijke stemming zou willen organisee-
ren, hiertegen een zoodanige oppositie
zou ontstaan, dat de regeering onvermij
delijk ten val zou worden gebracht, en
ten derde omdat de verspreiding van de
Duitschers over Tsjechoslowakije het
practisch onmogelijk zou maken de juiste
grenzen voor de gebieden te bepalen,
waarin deze volksstemming zou moeten-
worden gehouden, te meer daar er geen
grenslijn tusschen het Sudetenduitsche
en het Tsjechische territorium loopt. De
moeilijkheid om specifiek Dultsche ge
bieden aan te wijzen is tevens de voor
naamste reden, waarom een afscheiding
van het Sudetenduitsche gebied onmo
gelijk is zonder belangrijke Tsjechische
of Dultsche minderheden.
Naar voorts verluidt zou Masaryk bij
zijn bezoek er op hebben gewezen, dat
de jongste, door Praag gedane concessies
de uiterste limiet vormen, waartoe zijn
regeering bereid is te gaan en, dat zij
ten gevolge van uitgeoefenden druk reeds
verder gaan, dan aanvankelijk werd ver
wacht.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
beiorgin? per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
nn»p bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef.
Iiterc 2745. Postrekening 48400.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDÈDEELINGEN: 1-4 rgels 2.25, elke regel meer 0.50 Op
de voorpagina 50 hooger.
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van snliede Boek-
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Een opwekking tot verzet?
Reüter meldt uit Praag, dat de politie
een circulaire, gericht tot de leden van
den F. S., den vrijwllligen beschermings-
dienst der Henleinlsten, in beslag zou
hebben genomen, waarin den leden ver
zocht werd al het mogelijke te doen, om
aanvallen op vertegenwoordigers van
den Staat uit te lokken. In de circulaire
wordt gezegd, dat alle Sudetenduitschers
gewapend zijn en dat het mogelijk moet
kunnen zijn, dat zij zich van de open
bare gebouwen kunnen meester maken
en de centrale autoriteiten afsnijden.
De circulaire zegt verder, dat, Indien
de verspreide actie niet tot ’t gewenschte
gevolg, de volksstemming leidt, over 14
dagen een collectieve demonstratie en
aanvallen op grootere schaal in het ge-
heele Sudetenduitsche gebied geprocla
meerd zullen worden.
Alle politieke bijeenkomsten ver
boden.
De regeering heeft alle bijeenkomsten,
politieke en niet-politleke, zoowel in ge
sloten ruimten als in de open lucht, ver
boden.
Dit verbód strekt zich uit tot optoch
ten of andere ondernemingen van dezen
aard.
Schot gelost op lid van het Brit-
sche gezantschap.
Uit Praag wordt gemeld, dat op den
aan de Britsche legatie Verbonden ma
joor Sutton Pratt, die een bezoek bracht
aan Eger juist toen daar in de straten
door pantserwagens werd geschoten, a
bout portant een schot is gelost door een
Tsjechischen officier. Gelukkig miste het
schot echter doel.
Sutton Pratt had voor den dienstdoen
den officier zijn kaart uitgestoken, om
te laten zien dat hij zich ambtshalve ter
plaatse bevond De officier loste daarop
■een schot op hem. Sutton Pratt begaf
zich na het gebeurde naar het politie
bureau, waar hij wist te bewerkstelligen,
dat het schieten werd gestaakt.
De zitting van
den Gemeenteraad
van Gouda, welke
gisterenavond on
der leiding van
loco-inirg'emeester
Mr. H. P. C. M. de
Witt Wijnen ge
houden is, was de
eerste vergadering
van den Raad na
de herdenking van
het 40-jarig Re-
Mr. H. P. C. M. de Wilt geeringijubileum
Wijnen. van H. M. de Ko-
...K-jaafc nlmrin.
Dit is voor den Voorzitter van den Raad
aanleiding geweest dit heugelijk feit ook in
en met den Raad te gedenken. Direct na de
opening der zitting hield loco-burgemeester
de Witt Wijnen de volgende rede, waarbij
alle leden zich van hun zetels verhieven:
Mevrouw en Mijne Heeren,
Alvorens met onze gewone werkzaamhe
den aan te vangen, zou ik willen herdenken
het bijzondere feit, dat van avond onze
Raad zyn eerste zitting heeft in het één en
veertigste jaar der regeering van H. M. de
Koningin.
Reeds had ik op den dag van Haar ver
jaardag gelegenheid tegenover de burgerij
te getuigen van de gevoelens van de Goud-
sche stedelijke overheid tegenover onze re-
geerende Vorstin.
Dat ik thans in ons midden hiervan op
nieuw getuig, vindt hierin zijn oorzaak, dat,
naar mjjn meening, de organen die te zamen
ons staatsbestel vormen en daaronder
behoort ook de Raad nooit genoeg door
drongen kunnen zijn en nooit genoeg kun
nen getuigen, juist in deze zeer ernstige
tijden, van de onschatbare beteekenis, dat
wy leven in een constitutioneele monarchie,
waarvan de Kroon gedragen wordt door
een Vorstin uit het met Nederland ver
knochte Huis van Oranje.
Daarnaast kunnen wy menscheljjk nooit
dankbaar genoeg zyn, dat een vrouw veer
tig jaar lang de zware verantwoordelijkheid
heeft willen dragen, welke de positie van
Staatshoofd met zich brengt.
Ik maakte met opzet er melding van, dat
wij, de Raad, ook een staatsorgaan zijn. Ik
deed dit met de bedoeling, dat, indien wij
den zegen eener constitutioneele monarchie
daadwerkelijk willen eeren, wij dit n’et
beter kunnen doen, dan door te trachten
ónze taak en ónze verantwoordelijkheid op
dezelfde nauwgezette wijze te vervullen, als
H. M. de Koningin dit heeft gedaan in de
allerhoogste functie.
Het is thans geen tijd voor kleine onder
linge verschillen. Welke fouten in het ver
leden door de parlementaire democratie mo
gen zijn gemaakt, men herzie zichzelf op
dit punt en gelukkig kan ik hieraan toevoe
gen, dat talrijke symptomen overal in den
lande aanwezig zijn, dat dit aldus in de
vertegenwoordigende lichamen en ook in
dezen Raad wordt gevoeld.
Wat onze menschenkrachten thans boven
al moeten en ook kunnen bereiken, is ook
internationaal te doen gevoelen, dat hier
een volk leeft, dat in dit opzicht in ieder
geval een is, dat het als zelfstandige natie
wenscht verder te leven in de constitutio-
neele monarchie van het Huis van Oranje.
Vervullen wij op deze wijze onze taak als
grondwettelijk Orgaan van den Staat, daar
naast ■’tollen wij in de naaste toekomst vpor
een zware taak en verantwoordelijkheid
staan, als hoogste orgaan in onze gemeen
telijke huishouding.
Ik behoef U niet te schetsen, hoe de al-
gemeene economische toestand in deze stad
is. De internationale druk, die thans op de
wereld rust, het spreekt welhaast vanzelf,
bevordert nu niet direct een opleven van
het bedrijfsleven.
60DBSCHE fOUlAM.
r} EUTER meldt uit Praag, dat dc Su-
K detenduische leiders de regeering
gisteren te 17 uur een ultimatum hebben
gesteld, waarin zij eischen, dat alle bui
tengewone maatregelen in het Sudeten-
dultsche gebied binnen zes uur worden
ingetrokken? Voor het geval de regeering
daaraan geen gevolg geeft, wijjen de lei- I
ders de verantwoordelijkheid voor de ge
volgen af. In de Sudetenduitsche mede-
deelVng wordt verder gezegd, dat de re-
jeering had toegezegd, lederen beiang-
rijken stap, die zou worden gedaan in
verband met den toestand, met de Su-
detendu/tsche leiders te bespreken en,
hoewel deze leiders tot elf uur te Praag
waren, heeft de regeering hen niet ge
raadpleegd.
I Havas verneemt nader, dat het besluit
not het nemen van dit ultimatum na de
■conferentie der Sudetenduitsche partij
leiders bij Henlein Is genomen. Volgens
Havas zou het 17.30 eerst beginnen te
loopen en zou er met name in geëlscht
lijn, dat het politiegezag zou worden to^-
al het vuil er
vuil, dat er zo
s, dat het met
eeppoeders niet
Maar Radion
ii een ogenblik
(houdende sop.
neenten, die voor de orde verantwoord
lelijk zijn.
De intrekking der maatregelen zou per
adio worden bekend gemaakt.
Volgens het Dultsche Nieuwsbureau
leeft de Sudetenduitsche partij minis-
“r-president Hodzja vier eischen gesteld
het onmiddellijk opheffen van het
"irecht.
In Sudetenduitsche kringen wordt mee
edeeld, dat de politieke commissie der
'artij met de delegatie gisteren te Eger
len toestand heeft bestudeerd, die ont-
taan was door de incidenten der belde
aatste dagen en de maatregelen der re-
eerlng. De delegatie verklaarde hierbij,
lat de Tsjecho-Slowaaksche minister-
nesldent sedert Februari van dit jaar
lerhaaldelijk gezegd heeft, dat de regee-
tog niets van beteekenis zal onderne
men, zonder vooraf met de Sudetenduit-
Bto partij te overleggen. Ofschoon vier
'Beten der delegatie Dinsdag tot half elf
Btehaag waren en zelfs In telefonische
Bwtttatog met het bureau van den ml-
B nlateï-pitsident stonden, heeft de regee-
B.^f. «der overleg te plegen met de
B der Sudetenduitsche partij, bul-
Bwwoon vérstrekkende maatregelen
Benomen. Zij heeft versterkte gendar-
BWle- en militaire afdeelingen in Dult-
Mlie districten gelegd en over groote
Dultsche gebieden door middel van den
radio-omroep het standrecht afgekon-
Qlgfl. i
Na de beraadslagingen heeft de plaats- ochtend om elf uur hebben de Henlel-
^rvanger van Henlein, Frank, namens
eln aan den minister-president den
ragenden elsch gesteld:
»Het bestuur der Sudetenduitsche
Partij stelt vast, dat een groot aantal
oüdetenduitschers door staatsorganen i
ÏÏm/XTS! i De grootste Joodsch'e winkets' zUn geslo
pen acht hrt bestuurd"t Pr’n"
n s^aat vrij en onbeïnvloed met de
tn^erAng over recht en lot der Sude-
«maultschers te onderhandelen, in
wen de regeering niet de volgende
maatregelen treft:
06 afkondiging van het stand-
ent wordt terstond teniet g(edaan;
l uit alle districten met een Duit-
ne meerderehld wordt de staatspo-
vln ,teruggetr°kken. De uitoefening
11 het politiegezag wordt opgedra-
gn aan burgemeesters en gemeéhte-
dle ook moeten zorgen voor
8amensteHlng der vervangende or-
H1QteiVV00r handhaving van orde en
gendarmerie en alle andere
nniP? van defensie moeten tot hun
jormaie sterkte teruggebracht en tot
??ale functie beperkt worden
RemïÏÏ?6? met de burgemeesters en
om Sbesturen ln overIeg treden
komen der bloedver8leten te voor
£5X:e^nm°t:XgeP
I van de Regeering-
heeft de Regeering
niet voornemens is
der Sudeten te antwoor-
digheid behouden, en ook dat is onze taak
en zij ons devies, dan zal beheersching van
eigen wenschen en verlangens noodzakelyk
zjjn. Het moge den één gemakkelijker val
len dan den ander, ik meen U daartoe te
moeten opwekken, omdat, gelukt het ons in
het glazen huis, waarin wy gelukkig nog
wonen,, deze taak te volbrengen, wy tevens
hebben medegebouwd aan de goede function-
neering van dep rechtsstaat, waarin vrij
leven.
Ik moge daarom besluiten met den
wensch, dat de wy’ze, waarop onze Koningin
haar taak veertig jaar lang heeft vervuld
ook voor ons raadsleden zal zijn een lich
tend voorbeeld om ónze taak te vervullen
en ónze verantwoordelijkheid te dragen.
De Raad, die voltallig aanwezig was, be
tuigde door luid applaus zijn instemming
met deze rede.
De notulen der vergaderingen van 22
Juni en 25 Juli 1938 werden gearresteerd,
die van 29 Augustus 1938 aangehouden.
Mededeelingen,
Goedgekeurde Raadsbesluiten.
Burgemeester en Wethouders deelen den
Raad mede ddt Ged. Staten hebben goedge
keurd:
het raadsbesluit van 23 Mei 1938, tot het
koopen van een poort aan de Peperstraat
van den heer J. F. Revet Sr.;
de raadsbesluiten van 22 Juni j.l., tot aan
koop van grond van den polder Bloemen-
daal en tot het aangaan eener overeenkomst
met de Coöp. Tuin iersvereeniging „Gouda
e.o. G.A.”, betreffende verplaatsing der
groentenveiling;
de raadsbesluiten van 23 Mar j.ltot wij
ziging der begroeting, dienst 1937;
de raadsbesluiten van 22 December 1937
en 21 Maart 1938, tot wijziging der begroo-
ting van het grondbedrijf, dienst 1937;
het raadsbesluit van 21 Maart 1988, tot
wijziging der begrooting,dienst 1937 van
den dienst van Ge meen tewerk *n;
de raadsbesluiten van 25 Juli 193?, tot
aankoop der perceelen Doomgaardstraat 67
en 75 van D. P. Vermij en de Erven Wed.
M. Verschut-v. d. Berg, tot aankoop van
grond van G. Straver, tot verkoop van
grond aan Gebr. E. en C. Kok aan Gebr.
IJsselstein en aan E. Arends:
het raadsbesluit van 25 Juli 1938, hou
dende aanvaarding der vergunningen voor
den aanleg en de exploitatie van hoogspan
ningslijnen te Oudewater en ti Schoonho
ven, dienende ter verbinding d^r 10 E.
netten van Gouda en de P.U E.M.
BenHsUng verdaagd.
Ged. Staten hebben de beslissing op het
besluit van 23 Mei 1938, strekkende tot ver
zekering van gemeent°gelden verdaagd
voor ten hoogste twee maanden.
Deze mededeelingen zijn all» voor ken
nisgeving aangenomen.
Irfgekonien Stukken.
Behalve de aan de orde gestelde stukken
zijn ingekomen:
Ontslagaanvrage van den Directeur van
Gemeentewerken J. M. Bakker.
Van den heer J. M. Bakker, Directeur,
van Gemeentewerken, een ver soek hem ont
slag te willen verleenen met ingang van 1
uanuari 1939, in verband .net het bereiken
van den pensioengerechtigd'leeftijd.
Op voorstel van B. en W. werd het ont
slag eervol verleend, ond r dankbetuiging
voor de aan de gemeente bewezen diensten.
De heer BEGEER (c.h.) merkt op dat
het wenschelftk zou zyn den datum van het
ontslag niet te doen ingaan met 1 Januari
1939, doch enkele maanden'later met het
oog op de onderhanden zijnde werken als
de nieuwe begraafplaats.
De heer J. S. VAN SOEST (s-d.) deelt
deze meening niet. Spr. is van meening dat
de opvolger van den huidigen directeur wol
'3 215 218
0 441 449
17 613 651
7 822 899
6 1160 1184
1 1484 1576
9 1782 1826
6 2202 2226
5 2458 2481
7 2600 2616
1 2813 2818
0 3160 3169
2 3434 3484
2 3895 3912
8 4218 4225
4 4462 4473
9 4680 4719
9 4984 5033
8 5325 5399
6 5856 0942
8 6406 6420
4 6603 6628
1 6857 6869
5 7044 7070
9 7416 7431
2 7787 7802
7 8087 8105
7 8424 8479
1 8894 8938
9 9253 9258
2 9484 9499
6 9795 9807-
1 10006 10025
4 10286 10310
1 10508 10580
9 10804 10811
5 11123 11128
1 11272 11292
B 11609 11631
1 11889 11897
3 12157 12186
L 12435 12447
2 12715 12764
3 13077 13084
18391 13397
13658 13673
3 13655 13609
14058 14075
L 14320 14334
J 14607 14613
3 14787 14817
15189 15195
J 15369 15370
I 15696 15714
5 15888 15906
16125 16135
F 16437 16465
16840 10657
l 17165 17184
17557 17665
I 17862 17890
3 18186 18819
J 18583 18684
I 18711 18739
i 19020 19079
I 19300 19302
I 19491 19492
3 19669 19688
t 19066 19989
I 20266 20368
20564 20555
l 20706 20722
iW.M
