TONICUM NOURY
tehiyJie cïeatiesut
Niele
Brandstoffen
Gebr. v. Bruinessen
Wanneer U zich moe en
overwerkt voelt, neem
dan eens Tonicum Noury
De Crisis
GEL O
De Reeuwijksche en
Sluipwijksche Plassen
De Feestdagen zijn voorbij
A
DUIZENDEN
Kleiweg 23
flOUDSCHE COURANTVrijdag 16 September 1938
Tweede blad
WAT DE MODE
BRENGT
^verdubbel Uw energie
negert/
Toonkam&r CRABETH
REEUWIJKSCHE PLASSEN
VERHOOGT DAT GENOT
Dr. A. SCHEYGROND
PRIJS 0.50
Voor LIPS' Brandkasten en Slotenfahriok
N.V. IJZERHANDEL P. ROND Pz. Gouda
Heeft K een firima geëmailleerde'
I Waschmachine nmUgV
I Heemhdatv een
Amerikaansch model,
tegen. den. lagen
FI.145.-
Bestel vroegtijdig Uw
Onze zeer lage prijzen gelden tot 30 SEPTEMBER,
VROUWESTEEG 25 TELEP. 2313,
Vogeltrek, een naklank van den IJstijd
fta to uuh. 's avonds
De nieuwe weg
LeidenOude Wetering.
Italië als „ijs" centrum.
y were k/hó
PracKtig
chic model.
Zeer solide. In
zv^art en bruin
SCHOENFABRIEKEN WAALWIJK
Niets schenkt zooveel weerstandsver
mogen tegen de gejaagdheid en ruste
loosheid van dezen tijd als Tonicum
Noury. Welk een weldadig kalmeerende
werking op het zenuwstelsel, welk een
rustgevenden invloed op den geest,
welk een krachtige versterking voor
3 ^het geheele lichaam I Tonicum NouryI
Reeds spoedig bemerkt U den héérlijk opwekkends*
invloed van dit buitengewone middel. Het
Uw lichaam kracht en weerstandsvermogen, en
kalmeert ie temmen. Oeen beter middel om sfoeat
weer volkomen fit te worden
Zeer fraai bewerkt
Sportief en voor
naam met moderne
Zijsluiting. Nieuwste
leersoort in bruin en
blauw
Hoogst chic, zeer
apart. De nieuwste
modekleur Snow-
calf en fijn blauw
en prachtvolle snit.
In bruin en zwart
Getrouwd:
F. A. DEE
en
M. SNIJDERS,
die hiermede hartelijk dank zoggen
voor de belangstelling bij hun huwe
lijk ondervonden.
Gouda, 14 September 1938.
Kleiweg 53.
»"'r*aPPH ontwrichten,
Gedézalf alleen zal U van ltkdoornpUn
Verkrijgbaar bij Apeth, en Droï «'et
alle modellen
MEYS BOORDEN
FRONTS en MANCHETTEN
riin verkrijgbaar bij
Lfl Ti1 I Ij1 «OUWE 145
U ÜJ V -El l/o de Turfmarkt.
HEDEN
EXPOSITIE
GROOTE STALEN van
LIBERTY
CRABETHSTRAAT 8.
TELEFOON 2020.
Ambtenaren tot Maanainkomen zonder
borg. Wettelijk tarief.
Inlichtingen (postz. v. antw.) en afwikk*
ling schriftelijk.
N.V. NATIONALE VOLKSBANK,
GELDSCHIETBANK. Mauritsweg 3, Rot
terdam. fl"!
De eigenaar van dit been vond
het „zonde vsn 't geld"
om tijdig de remmen van
zijn auto t laten nazien....
bezoeken elk jaar de
en brengen daar uren vol genot door.
door U te laten voorlichten door het uit
stekend beoordeelde fraai uitgevoerde
werkje
door
DERDE herziene druk; geïllustreerd'met
44 afbeeldingen naar foto's en penteeke-
riingen, benevens 2 duidelijke KAARTEN
van het plassengebied.
Verkrijgbaar in eiken boekhandel en bij de Uitgevers
A. BRINKMAN ZOON Markt 31 GOUDA.
Verkrijgbaar in alle
l eerste klas zaken.
Allerliefst kinder
schoentje irr prach
tige bewerking.
Zeer opart. In bruin
vanaf
maat 18
Van zeer.fijn calfs-
leder. Uitstekende
pasvorm en zeer
voorname snit.
Onderga de opwekkende en versterkende
werking, die lichaam en geest nieuwe
krachten schenkt. Ondervind den weldadig
kalmeerenden Invloed op Uw zenuwen, <U»
U rustiger en beheerschter maakt. Moe
heid en slapte verdwijnen door Tonicum
Noury I Eén theelepeltje vóór den maaltijd.
BIJ alle apothekers en drogisten verkrijg
baar f 1.60 per flacon. Dubb. flacon f 2.25
Onze gevederde vrienden weer naar Afrika ondei-weg.
Het vliegprogram is gewijzigd!
pe maanden September en October
zjja voor de trekvogels van veel be
lang. Gedurende die maanden zoeken
vogels, die in den zomer verblijf
geiden in het noorden, de warme
landen weer op. De eerste trekvogels
hebben ons al reeds verlaten, om hun
winterkwartier in zuidelijk gelegen
streken te betrekken.
csch/terugkeerende vogel
trek naar de Zuidelijke landen is vol
Reeds in de oudheid heb-
vele geleerden er zich het hoofd
over gebroken, waarheen de vogels in
de herfstmaanden toch verdwenen.
de Grieksche wijsgeer en
de Romeinsche schrijver Plinius
te nlogen aannemen, dat
zwaluwen, ooievaars, merels en leeu
werikken gedurende den winter als
reptielen in den modder wegkruipen,
waaruit zij in het voorjaar weer te
voorschijn zouden komen. Men be
weert zelfs van den koekoek, dat hij
erfst in een sperwer veran
dert en eersi in de lente zijn oude
(taal" en zijn oude veeren terug-
hijgt.
Hoezeer men zich met dergelijke
voorstellingen vergiste, behoeft thans
niet meer te worden gezegd. Een
weet, dat de trekvogels zich,
zoodra de winter in aantocht is, op
maken, om naar het Zuiden te vlie
gen. Eéi feit van Aristoteles' theorie
is echter, volgens moderne onderzoe
kingen, niet zoo verkeerd gebleken,
nJ. dat hij de vogels met reptielen
vergeleek. De Paleontische onderzoe
kingen hebben bewezen, dat vogels
inderdaad samenhangen met de rep
tielen. Uit den midden tijd van de ge
schiedenis der aarde, het „mesozoi-
i", zijn twee exemplaren vogelach
tige reptielen of reptielachtige vogels
I, een overgangsvorm, waaruit
nch waarschijnlijk onze tegenwoordi
ge vogels hebben ontwikkeld.
De vogels van tegenwoordig zouden
dus een betrekkelijk nieuwe schep-j
Ping zijn van de natuur en de trek-
dzouden dus nög jonger zijn! In
het oud-tertiaire tijdperk heerschte
n.l. in het Noorden nog een tamelijk
farm klimaat. Het is niet waarschjjn-
|'k, dat in dien tijd de trek naar het
luiden is begonnen. Daar waren de
levensvoorwaarden voor de kleine die-
mi gunstig genoeg. Klimaat en voed-
tótaren van dien aard, dat alle vo-
ttoorten er het geheele jaar door
iwfllwiden leven. Eerst toen van het
•Voorden af de ijstijd over Europa
toim, werden de levensomstandig
heden voor de vogels slechter in onze
breedtegraden. Zij werden genood
zaakt een toevluchtsoord te zoeken
voor de koude maanden. Onze huidige
finter kan als jaarljjksche naklank
Van den ijstijd worden beschouwd.
Als de ijstijd, die een paar maan
den duurt, dan over is, komen de vo
gels terug. Hoe duidelijk deze uitleg
ook moge zyn,^och blijft nog een
groot aantal vraagstukken onopgelost,
zelfs onoplosbaar. Het is merkwaar
dig, dat de eerste trekvogels al in be
gin Augustus hun reis aanvangen,
dus in een jaargetijde, dat in Europa
nog een warm klimaat heerscht en
vooral voedsel in^vervloed op de vel
den te vinden is. Onbegrijpelijk is ook
dat van eenige soorten de jonge vo
gels het eerst op weg gaan, zonder
dat ze door de meer ervaren „ouders"
begeleid worden en zonder dat hen de
vliegroute wordt gewezen. Toch ge
bruiken zij dezelfde vliegwegen, die
hun soortgenooten sinds jaar en dag
hebben gevolgd, dat hebben onderzoe
kingen wel aangetoond. De verklaring
dat dergelijke gaven de vogels „aan
geboren" zijn, is gelijk aan een weten
schappelijke berusting, want de vraag
hoe het mogelijk is, dat het trekin-
stinct en de „kennis" van de vlieg-
route aangeboren zijn, is het raadsel,
dat opgelost moet worden.
De vogelliefhebber, die een exem
plaar van deze trekvogels in een kooi
tje houdt, bemerkt in dit jaargetijde
een merkwaardige onrust bij het dier
tje. Deze houdt zoolang aan, als de
trek van zijn soortgenooten naar het
Zuiden duurt. Pas als dezen in Spanje
of in Afrika zijn geland, om te over
winteren, begint de vogel in de kooi
weer rustig te worden. De treklust is
weer verdwenen. Deze ontwaakt op
een bepaald oogenblik, als een bloem,
die in een bepaald jaargetijde haar
knoppen opent en slaapt na een be
paalde periode weer in.
De vogelwachten van Europa heb
ben eenige geheimen van den j aarlijk-
schen vogeltrek kunnen ontraadselen.
Hierdoor kent men nu al eenige vlieg
routen, vlieghoogten en snelheden i
van de meeste trekvogels en ook hun J
winterkwartieren. Men kan twee j
hoofdwegen onderscheiden, die elk j
jaar worden gebruikt. De eene gaat
over West-Frankrijk, Spanje en Gi- l
braltar, de andere over Zuid-Oost-
Europa en de Dardanellen naar Afri
ka. De vogels vliegen zelden dwars
over de Middellandsche Zee, waar
schijnlijk omdat een „non-stopvlucht"
te vermoeiend voor hen is. Over de
snelheid, waarmee de verschillende
soorten trekvogels den afstand naar
Afrika afleggen, heeft men langen
tijd verkeerde voorstellingen gehad.
Ahn het einde van de vorige eeuw
schreef men de blauwborstjes vooral
fabelachtige snelheden toe. Men nam
aan, dat deze vogels in de lente den
afstand van Afrika—Helgoland
3000 K.M.! in negen uur konden
vliegen. De gemiddelde snelheid moest
dan meer dan 333 K.M. per uur be-
HAAKPEN CONTRA BREINAALD.
ROODE PAPAVERS IN HET HAAR.
EEN BADTASCH-NOUVEAUTé.
mêêM
Zy, die van hake
zien wat een bij zond»
met groen en witt<
gemaakt, dat zeker
breide model.
houden, kunnen hier
r aardig model in bruin
streepen kan worden
jo voldoet als het ge-
Al is het hier wat te koud geworden voor
het bad, in zuidelijker streken is dat nog
niet het geval. Daar is dan ook thans een
badtasch-nouveauté gelanceerd vóór berging
van badpak en badmuts. Deze tasch is een
zeer elegant maaksel van rood gewast lin
er op van w
Bloemen in het haar verhoogen de leven
digheid en aantrekkelijkheid van het gelaat,
wanneer ze, zooals bij deze nieuwe creatie
worden aangebracht tusschen de in tweeën
gescheiden en naar boven omgeslagen rand
van het hoedje, zooals hierboven afgebeeld;
ze vormen een harmonieuze overgang tus
schen de krullende haarlokken aan beide
zijden.-
dragen! Tegenwoordig weet men, dat
het blauwborstje/een zeer middelma
tig vlieger is, eiy dat het ver achter
blijft bij de prepaties vah de valken,
de zwaluwen |n de pluvieren. Alle
trekvogels bijnaVtrekken op de wijze
van de ooievaai^ zij reizen in étap
pes. Hierop maken de goudpluvieren
een uitzondering. .Van deze vogels
wordt beweerd, dat zij den afstand
van Venezuela naar Nieuw Schotland
die 3600 K.M. bedraagt, in een nacht
afleggen.
In den laatsten tijd heeft de weten
schap een merkwaardigheid ontdekt:
er zyn verschillende dingen, die er op
wijzen, dat de „drang naar het Zui
den" bij sommige vogelsoorten min
der sterk wordt. l)e~ trekvogels wor
den standvogels. De scholekster uit
Skandinavië b.v. trekt nog eik jaar
naar Zuid-Frankrijk en Spanje, ter
wijl de vogels, die aan onze kust wo
nen, daar obk blijven overwinteren.
Bij andere soorten heeft men weer
vastgesteld ,dat de jonge dieren in
den herfst naar het Zuiden trekken,
terwijl de ouderen de reis niet meer
meemaken. Het schijnt dus, dat de
„nawerkingen van den ijstijd" ten
minste al eenigszins aan het verslap
pen zijn!
tot 7i uur vóór zoniopgang
zijn galuidnignaUn vtrbo-
d«n: knlppart dan mat da
fcopllchtan als atfntlwln'
aeiuipssiariA^I, VMKBOPen
Maandag 12 dezer is door lied. Staten
an AuiU-lioiltttid aanbesteed het maken van
een verkeersweg op de voormalige spoor
baan neuknitypweteringOude wetering
en het aanbrengen van eenige verbeterin
gen aan den bestaanden wog LeidenKijp-
wetering—Nieuwe Wetering met bybehoo-
rende werken volgens bestek no. 27 van
ma.
De nieuwe weg zal, zoo schrijft de A.N.
WaB., geheel de voormalige spoorbaan vol-
gtn vanaf het punt, waar deze ten Noord
oosten van Leiden den bestaanden weg
kruist tot den Ringdijk van den Haarlem
mermeerpolder by" Oude Wetering.
De spoorbaan zal worden verbreed en
verkrijgt een gemiddelde kruinbreedte van
11 M., waarvan 6 M. is bestemd voor de rij
baan, terwijl aan elke zijde daarvan een on
verharde berm komt ter breedte van 2.5 M.
De verharding van de rijbaan zal bestaan
uit eea fundeering dik 25 c.M., welke naar
keuze van den aannemer mag worden sa
mengesteld uit:
a. twee vly lagen van puin met daarop
een stortlaag van puin, dichtgewalst met
geklopte puin en steenslag;
b. een stortlaag van hoogovenslakken,
dichtgewalst met fyner materiaal en ge
klopte puin en steenslag;
c. een paklaag van natuursteen, gestopt
met kleine scherven en dichtgewalst met
geklopte puin en steenslag.
Deze fundeering wordt afgedekt met een
laag steenslag na afwalsing dik 10 C.M.,
welke wordt voorzien van eene oppervlakte
behandeling van teer of asphalt.
Verschillende in de baan aanwezige kunst
werken zullen geheel of gedeeltelijk wordert
afgebroken, verbreed, verbouwd of ver
nieuwd, terwijl een nieuw viaduct van ge
wapend beton wordt gemaakt over den Lan-
gew eg.
Het aansluitende gedeelte van den be-
tsaanden weg, genaamd Zyldyk, zal vanaf
een punt ongeveer 80 M. benoorden de Span-
jaardsbrug te Leiden tot de spoorbaan wor
den voorzien van een 2.5 M. breed rijwiel
pad, terwyl een scherpe bocht nabij de
spoorbaan zal worden afgesneden.
Het geheele werk zal 1% jaar na den da
tum van aanvang moeten zyn voltooid.
Hippocrates, de beroemde Griek
je arts, die ongeveer 360 jaar vóór
Christelijke jaartelling leefde en
vader der heelkunde genoemd
wordt, beval in zyn tijd het gebruik
Van Ü8 aan voor zieken en gezonden
ö!n k verkoelende werking. In vele
ziektegevallen werden ij scompressen
Ongewend ter vermindering van py-
061101 °°k werd de genezing hierdoor
Henigmaal bespoedigd. Deze groote
geerde was van meening, dat door
^behandeling met ys de bloedsom-
P niet alleen verbeterde, doch zelfs
levensgeesten in menig geval op-
werden. In hoeverre de Grie-
destijds de vele wyze raadgevin-
vWan ^lpp()cra^es hebben opge-
°W?hierover zwijgen de kronieken.
fn oude Rome speelde ijs reeds
U eeuwen geleden een groote rol en
dat Hiervan nam dermate toe
«n tiw 8*reng'e Seneca, een philisoof
tew* 6118 raa^g,ever van keizer Nero,
ichtte^26 Ver8piNüig opkwam. Hij
Het een overbodige luxe, spijs
raak door middel van ijs te koe-
®®e®de, dat dergelijke gewoon
ten slechts zouden leiden tot lichame
lijke en geestelijke verzwakking van
het krachtige Romeinsche volk.
De Romeinen hebben echter niet
geluisterd naar dezen strengen raad
gever en nuttigden het ijs, zooals de
natuur hun dit leverde. Zij bedienden
zich bij hun maaltijden van kleine ijs-
bekers en schaaltjes, die met vruch
ten en dranken gevuld werden, opdat
deze den „ijs"-smaak zouden aan
nemen Oude patriciërs bezaten in de
bergen om Rome zelfs ijskelders, iets
wat destijds van grooten rijkdom ge
tuigde.. Galenos schreef in het jaar
170 vol trots over Rome, als de stad
met de zeven heuvels, vanwaar men
ten allen tijde zooveel ijs kon betrek
ken als men verkoos. Toch liet ook hij
zyn waarschuwende stem hooren te
gen te groot gebruik van ijs, „dat het
bloed te zeer verdunde, en de spijs
verteringsorganen verzwakte
In den loop der tijden is men ech
ter, vooral in Noord-Italië, zeer veel
ijs blijven gébruiken, in den aanvang
als koelmiddel, doch later als zeer ver
fijnd consumptie-ijs. Het was den Ita
lianen reeds eeuwen geleden dan ook
lang niet onverschillig welke her
komst het ijs had en de beste kwali
teit kwam van de gletschers der Al
pen!
Italië is nog steeds het land, dat be
kend is om de bijzondere fijne ijssoor-
ten (gelati", zooals men het noemt),
waarvan smaak en aroma inderdaad
niet te evenaren zijn.
Langzamerhand begon men zich
ook in Frankrijk voor ijs te interes
seeren en gebruikte men dit voor vel
schillende doeleinden. Lodewijk XIV
was een der eersten, die zijn gasten
kennis deed maken met ijs en hier
mede gekoelde dranken en niet lang
daarna volgden de leden zij her hof
houding dit koninklijk voorbeeld
waarna het meer en meer populair
werd.
Parysche kronieken verhalen, dat
in het jaar 1660 een Florentijn in de
Rue de l'Ancienne Comédie een kof
fiehuis opende, waar hij tevens be
vroren dranken serveerde, „die in
vasten toestand genuttigd konden
worden". Signore Cultelli, zooals de
Italiaan heette, bereidde, met behulp
van de hem in dien tijd ten dienste
staande technische hulpmiddelen, alle
mogelijke soorten vruchtenijs. De ge-
schiedenis bericht ons niet, wanneet
het grootere ysverbruik ook in andere
Europeesche landen plaats vond, doch
een vaststaand feit is, dat het een
product is, dat zich onmisbaar heeft
gemaakt. In Duitschland werd ijs aan
de hoven der verschillende vorsten in
gevoerd, nadat dezen vernomen had
den, welke kostbare gerechten geser
veerd werden aan den disch van den
Zonnekoning. In het derde deel van
„Dichtung und Wahrheit" vertelt
Goethe, dat het meermalen gebeurde,
dat de „Eönigsleutnant" Graf Tho-
rane aan zijn familie een deel van de
overvloedige toespijzen zijner tafel
liet brengen.
Bij een van deze gelegenheden ge
beurde het, dat Moeder Goethe haar
kinderen zeer teleurstelde, omdat zij
een bevroren toespijs, die de Graaf
gezonden had als een bijzondere deli
catesse, weg wierp. Het scheen haar
onmogelijk toe, dat de maag werkelijk
ijs, al was het dan nog zoo gesuikerd,
zou kunnen verdragen.
IJs, het onmisbare artikel.
Gedurende de 19e eeuw is ijs zelfs
nog steeds een zeer kostbaar genot
middel gebleven, dat slechts op den
OUDT
M7LRINCT
TL MAKLN
W£6
BLiTAAMÓL
WL<3.
TL VLRBL.
TÜiLA/ W£6.
VLUÖLN
disch der ryken verscheen, steeds in
het Fransch op de menu's aangekon
digd werd als „glacé a la vanille, aux
framboises, aux fraises", enz.
In Amerika is het gebruik van „ice
water" zeer populair geworden, even
als dat van verschillende yssoorten
en „Ice Cream" een „Godendrank".
Thans heeft het gebruik van ijs in
derdaad burgerrecht verkregen en
wordt het in alle mogelyke vormen
gefabriceerd, zoodat het aan vele
menschen een bestaan geeft.
De jeugd van heden, die vaak al te
veel verwend wordt met „ysco's".
kan zich zeker niet indenken, dat ijs
eenmaal als bijzondere delicatesse
gold, zelfs aan een vorstelijken disch