f
iF HEM\
”TIw5 ERGAMBACHT, berkenwoude, bodegraven,
HVTTWFRKERK. ouderkerk, oudewater. Rl
l.3750
VTER
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
kkuAMDAOIIT, eerkemy/oude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle,
UEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz,
u N IE
GO
TENTOONSTELLING
GOUDSCHE GLAZEN
LAATSTE WEEK-
GOEDKOOPE WEEK
NATIONALE REGEERING TE PRAAG GEVORMD.
Onder leiding van generaal Sirovy.
Radiotoespraak van Benesj.
Rust te Praag en in het Sudetenland.
DE BESPREKINGEN TE GODESBERG.
Chamberlain zou weigeren de Poolsch-Hongaarsche
eischen te bespreken.
Eischen en tegeneiscjien. De bevolkingssamenstelling
van Tsjecho-Slowakije.
Ufo 19836 Vrijdag 23 September 1938 77e Jaargang
het Stiefkiig
tweede
eo het eiland
)it blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
'«Imn HijT
di het Stiefkid
MACHINES
?anjr voor
ABONNEMENTSPRIJS:
•atie-In richting.
en
SND filmwerk met m
dat
een
HUIS, Goudsche-Wagtntd
lag van
uur.
i fietsenstalling.
Kinderen tot 14 jaai onder geleide, alsmede werkloozen
hunne gezinsleden 10 cent p. p.
ZATERDAG 24 en
MAANDAG 26 tot en met VRIJDAG 30 SEPTEMBER
SERADEN.
RIMA VERZORGD,
KHEDEN TER EERÏ
M. DE KONINGIN
P ALDAAR.
een
een
1OOISTE «luid.
soliede Boek-
>ór de plaatsing
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per .post per kwataal 3.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA.
A agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoor en.
“V bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc 2745. Postrekening 48400.
Chamberlain vraagt: „vermijdt elk
incident”.
Het eerste onderhoud tusschen Rjjkskan-
selier Hitler en-* Minister Chamberlain
heeft gistermiddag in hotel Dreesen in Go-
desberg plaats gehad. Het bestoAd grooten-
deeis uit een gesprek onder vier oogen tus
schen den Führer en den Engelschen minis
ter-president, dat te vier uur begon en bijna
drie uren duurde.
Alleen de tolk Schmidt, de gewone mede
werker van Hitler btf dergelijke gelegen
heden, en de legatiesecretaris Patrick van
de Britsche ambassade te Berlijn, waren
daarbij aanwezig.
Na de bespreking van gisteren werd na
mens Chamberlain de volgende verklaring
aan de pers verstrekt:
„De eerste minister heeft een onderhoud
met den Duitschen Führer gehad, dat om
vier uur begon en tot kort na zevén uur
duurde. Het is de bedoeling de besprekin
gen morgenochtend voort te zetten. Intus-
schen is het naar de meening van den eer
sten minister van het grootste belang, dat
alle betrokken partyen vastbesloten zyn er
voor te zorgen, dat de plaatselyke toestan
den in Tsjecho-Slowakije van dien aard zyn,
dat zy op geen enkele wyze den voortgang
der besprekingen belemmeren.
De eerste minister doet dan ook een zeer
ernstig beroep op iedereen om er toe by te
dragen, dat een toestand van ordelijkheid
wordt gehandhaafd, en om zich te onthouden
van elk optreden, dat tot incidenten zou
kunnen leiden.”
als Hitler het Britsch-Fransche plan voor
onvoldoende verklaart en zyn troepen Tsje-
'cho-Slowakije laat binnenrukken, bly'ft nog
steeds geheim... Het is twyfelaohtig of de
twee regeeringen zelf reeds plannen voor
deze eventualiteit hebben gemaakt. Zooals
gezegd heeft men er Zondag te Londen nau
welijks rekening mee gehouden, dat Hitler
het nieuwe plan zou kunnen verwerpen ten
gunste van een met geweld geforceerde op
lossing.
De Tsjechische regeering heeft echter
met deze mogelijkheid wel degelyk rekening
gehouden, zooals blykt uit de passage in
haar antwoord-nota van gisteren, waarin zy
aan haar aanvaarding van het plan toevoeg
de er op te rekenen, dat de Fransch-Brit-
zsche garantie onmiddellijk van kracht zou
worden.
Londen en Parys hebben daarop tot nu
toe geen antwoord gegeven. Zij hebben de
Tsjechische verklaring voor kennisgeving
aangenomen en niets laten blyken over het
daarin uitgesproken vertrouwen dat de ga
ranties onmiddellyk in werking zouden tre
den gerechtvaardigd was or niet.
De uitlatingen van officieele kringen wek
ken echter den indruk dat thans aan de
Tsjechen te verstaan is gegeven, dat zij in
geval van een Duitsche invasie op steun
zouden kunnen rekenen, zoodra de Duitsche
troepen verder gaan dan de Sudeten-Dlit-
sche (gebieden.
Tevens schijnt men te laten dóórscheme
ren, dat den Tsjechen is aangeraden inge
val van een invasie geen weerstand te bie
den zoo lang de Duitfshers hun veroverings
tocht tot het Sudenten-Duitsche gebied be
perken. Dit zou dus hierop neerhoven, dat
Frankrijk en Engeland bereid zyn de ga
rantie onmiddellyk in werking te laten tre
den, echter met dien verstande, dat zij niet
de huidige maar de toekomstige Tsjechische
grenzen tegen een inval zouden verdedigen.
TOEGANGSPRIJS 0.25
met gratis rondleiding.
boren.
Zijn optreden in het openbare leven dag-
teekent reeds uit 1900, toen hy het eerste
Slowaaksche blad „Slovensky Dennik” op
richtte. Reeds in 1905 (hy vyas toen dus
28 jaar) werd hy als SloWaaksch afgevaar
digde in den Hongaar&chen Rijksdag geko
zen. Door de felheid van jyn redevoeringen
trok hy de aandacht van het Huis, waarin
hy met groote kracht opikwam voor de po
sitie der minderheden. Uit dien tyd da
teert zyn vriendschap met de vertegen
woordigers der minderheden in de Donau-
monarchie, o.a. met Juliu Maniu en met
Vaida Vojvod.
Gedurende de oorlogsjaren vertoefde hy
in Weenen, waar hij in contact kwam met
de Tsjechen. In deze jaren rypte bij hem
het plan zich tesamen met de Tsjechische
nationalisten, in dienst te stellen van Ma
saryk en diens bondgenoot Benesj, om een
zelfstandig Tsjecho-Slowakije te stichten.
Spoedig na dei stichting van den Tsjecho-
Slowaakschen staat trad Hodza als afge
vaardigde van de phrtij der Agrariërs tot
de regeering toe. Sindsdien is hy met en
kele onderbrekingen minister geweest,
meestal minister van Landbouw, welke
functie hij bleef bekleeden in de jaren 1932
tot 1935, gelijk met het minister-president-
schap. Toen op 5 Nov. 19<35 dr. Benesj pre
sident van de republiek werd en een nieu
we regeering werd gevormd met Hodza ad
minister-president, werd de functie van mi
nister van Landbouw door een ander waar
genomen. i
Als minister-president toonde Hodza
groote belangstelling voorvde buit'enland-
sche-politiek. Meermalen voerde hij per
soonlijk besprekingen op dit gebied, o.a. in
December 1935 met Schuschnigg, in Fe
bruari 1936 met Flandin en Titulescu in
Parys en eveneens in Februari 1936 met
Stojodiriowitsj in Belgrado
Tn het conflict met de Sudsten-Duitschers
heeft hij bijna steeds namens de regeering
de onderhandelingen met de afgevaardig
den der Sudeten-Duitschers gevoerd, ten-
t een oplossing te komen. Zijn po-
Oostenryk-Hongarye behdbrde, ge. gingen hebben niet mogen baten.
kubade op de
Kerk, enz. enz.
ag vanaf 3 uur
ct. tot 85 ct.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55. elke regel meer 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
by'slag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den pry's.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóC
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gëwone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gefeduceerden
Prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Nu meer dan ooit de aandacht valt en
gevestigd wordt op de omstandigheid, dai
i.e 1 sjecho-Slowaaxsciie republiex benaxvb
tsjechen en Slowaken, -verscnihende annexe
vGiKsgroepen m haar .midden telt, heeft hot
zm eens na te gaan, hoe groot de diverse
..nationale” bestanddeelen van de burgery
van dezen staat zyn.
De, volkstelling van 1 December 1930 le
verde, in afgeronde cijfers, het volgeri.de re
sultaat op:
y.öbb.OOO Tsjechen en Slowaken.
3.231.000 Duitscners.
691.000 Hongaryen (Magyarenj.
549.000 Ruthenen.
168.000 Joden.
81.000 Polen.
299.099 diversen en vreemdelingen
Sedert 1930 zyn er 8 jaar verloopen. Als
men nu weet, dat einde 1934 de .oilicxeeie
schatting er op necrxwamj dat in. die eerste
4 jaar, na de volkstelling, Bohemen en Alo-
ravië, resp. een bevolkingstoenenung van
1.6 en, 1.5% te zien gaven, Slowakije met 4.2
en Karpatho-Rusland waar de meerder
heid uit Roethenen bestaat met 7.7%, is
het duidelyk, dat er alle reden bestaat om
aan te nemen, dat in verhouding het totaal
van Tsjechen èn Slowaken, sinds 1930 meer
is toegenomen, dan dat van de hooidzake-
Jyk in Bohemen en Moravië woonachtige
Duitschens.
Wanneer op het oogenblik de voorstelling
van zaken opgeld doet, alsoi er 3.00-0.090
Sudeten-Duitschers in Isjecho-Slowakye
wonen, is dat waarschijnlijk wel wat over
dreven en moet men er eerder van uitgaan,
dat hun totaal thans niet veel meer dan
3.200.000 bedraagt. Intusschen beteekent de
nier bedoelde overdryving wat ’t aantai
.Sudeten-Duitschers betreft, nog niet./, ver
geleken by hetgeen men thans veelal kan
•ezen omtrent de grootte van de H o n-
g a a r sc he en bovenal aangaande den oin-
vang van de Pool sche minderheid.
De Tsjecho-Slowaaksche republiek zai
thans ongeveer720.000 Hongaren teken
(wat iets anders is als het getal van 1 mil-
lioen, waarmee nogal geschermd wordt) en
circa 83.000 .Polen, hetgeen wel een aanmer
kelijk verschil vormt met het sprookje van
de... 220.000 Polen’
Zelfs indien alle Sudeten-Duitschers
(wat vermoedelyk toch niet het geval zal
zyn), alle Hongaren en alle Polen buiten
I net Tsjecho-Slowaaksche staatsverband zou-
den komen dat deze allen zulks ook wen-
schen, berust op een beslist onjuiste voor
stelling van zaken! zouden er nog ruim
10 millioen Tsjechen en Slowaken, 580.000
en de
Ruthenen, een kleine 190.000 Joden
loyale burgers van de .Tsjecho-Slowaaksche
republiek overblijven, dus in totaal
kleine 11 millioen.
Gebed van .gisteravond.
In de „Lidové noviny” van vandaag lezèn
wy van de hand van, Karei Capek het: Ge
bed van gisterenavond:
,X2od, Gij die dit mooie land geschapen
■hebt, Gy ziet onzen smart en teleurstel
ling. Wy behoeven U niet te zeggen hoe
het met ons gaat en hoe onze hoofden
gebogen zyn. Wy behoeven ons voor
niets te schamen, .ook al slaat het lot
•ms met een yizeren roede. Niet w ij zijn
overwonnen en niet wy hebben genoeg
moed getoond. Ons volk heeft niets van
door de radio verspreid: De crisis,
,aarin wij ons bevinden, is begonnen met
h>k van buiten. Die druk woog onmiddel-
zwaar, vooral op de randgebieden va”
staat. ,Op het gebied van den staat
de staatsorganen den toestand mees-
er' Het staatsgezag zal volkomen gehand-
Md worden. Overal. waar opstandelingen
8“>ninigtratipve gebouwen, postkantoren
douane-kantoren hebben bezet, zijn zij
Een bijzondere verslaggever van de
„Daily Express” geeft de volgende opsom
ming der eischen, welke Hïtler waary
schijnlijk heeft gesteld:
1. Directe verkleining van het leger
van Tsjecho-SlowaXjje.
2. Indirecte controle op de Skodaia-
brieken en een verbod voor deze fabrie
ken wapenen te verkoopen aan staten,
die niet op goeden voet staan met
Duitschland.
3. Verbreking der bondgenootschap
pen van Tsjecho-Slowakije met Frankrijk
en Sovjet-Rusland.
4. Voorafgegane goedkeuring door
Berlijn van ieder nieuw bondgenootschap
van Praag.
Tegeneischen van Chamberlain.
Volgens de „Ddlly Express” zou Cham
berlain hebben geëischt:
1. De benoeming van een gemengde
commissie om de nieuwe grenzen vast te’
stellen.
2. Onmiddellijke demobilisatie der
legers vaji Tsjecho-Slowakije en Duitsch
land.
3. Een oproep tot den vrede door de
regeeringen van Engeland, Frankrijk,
Duitschland.
4. Internationale garantie van de
nieuwe grenzen van Tsjecho-Slowakije.
Ward Price meldt aan de „Daily MaiT’
dat Duitsche kringen van meening zijn,
dat de beraadslaging slechts gedurende
een bepaalden tijd kan worden voortge
zet. Daarna zal het Rijk zich zijn vrij
heid tot handelen hernepien.
regeering-Hodza heeft gisteren te
Praag aan President Benesj het ont-
vsn het kabinet aangeboden, om de
- forming van een nieuw kabinet op breeder
j-gjg en met deelneming van militaire ele-
Kfnten te vergemakkelijken.
Benige uren later was reeds een nieuw
■abiuet gévormd.
Het be.itaat uit:
Minister-President en Oorlog: generaal
■irovy;
Financiën: Kallfuss
Buitenlandsche Zaken: Krofta;
K Binnenlandsche Zaken: Cerny;
Volksgezondheiddr. Mendl, hoogleeraar
■an de medische faculteit te Praag;
■Ministers zonder portefeuille; Vavreka,
Raster van propaganda in het afgetreden
■èinet; ZenkI, burgemeester van Praag;
Bi Boekowsky.
(De ir. dit kabinet nieuw opgetreden figu-
■en zyn generaal Sirovy, dr. Mendl, ZenkI
K Boekowsky).
Er is verder een „politieke commissie-’
Benoemd onder voorzitterschap van Hodza.
Omtrent het nieuwe kabinet wordt verder
Bog gemeld, dat de politiéke zaken in han-
Bn rijn van een politieke commissie, be-
■bande uit dezelfde personen, die den poli-
iken kabinetskern van de vorige regeering
irmden, t. w. Hodza, Czemln, Bechinye,
iramek en Franke.
Het geheel is een kabinet op zeer wijde
ationale basis, dat den president in staat
Met stellen, de onderhandelingen inzake
et nationaliteitenvraagstuk voort te zet-
en met den steun van het geheele land ach.
er zich.
Havas weet nog te melden, dat de vierde
etel v»n een minister zonder portefeuille is
ereserveerd voor een li<l van de Slowaak-
ehe volkspartij.
De nieuwe politieke commissie is' thajis
liet meer dan een adviseerend lichaam, dat
tan het kabinet is toegevoegd.
Aansporing tot kalmte.
ZenkI, de burgemeesetr van Praag, heeft
psterochtend in een radiotoespraak de be-
nlking aangespoord haar tucht en kalmte
Ibewarëh.
„Wjj-zijn in dit moeilijke oogenblik alleen
elaten, wij moeten niet ook nog elkander
k den steek laten. Wy zul en krachtig zyn.
sanneer wy onzen vijanden geen enkel
voorwendsel verschaffen om te beweren,
<lat ons volk verdeeld is.”
Des middags om half één is per radio een
manifest tot de bevolking gericht, waarin
U wordt gezegd:
De nieuwe taak, welke ons wordt opge-
eischt, dat de natie by de te voeren
K&ïhandelingen wordt vertegenwoordigd
haar meest bekwame politieke ver-
•Wwoordigers en ambtenaren.
De regeering der republiek, aan wie de
verplichting werd opgelegd zich te onder-
wrpen aan een „dictaat” der westersehe
Mogendheden, heeft reeds gisteren besloten
“ij president Benesj haar ontslag in te die-
ren- Zy heeft dit besluit genomen, wetende,
dot het op dit oogenblik van groote Euro-
Pecsche spanning noodig .is, dat onze natie
hoar krachten concentreert om haar groote
baditie voort te zetten. Daarom wenscht
demissionaire regeering, dat een nieuw
kabinet ,zal worden samengesteld uit verte
genwoordigers van alle elementen der natie,
Ioomede uit erkende deskundigen, die in
staat zijn den staat te consolideeren in de
ttnstige crisis van Midden-Europa.
Proclamatie.
Om 15 uur werd de volgende proclama-
ÜüllkStllE (MlIRANT.
De zoo juist afgetreden minister-presi
dent Milan Hodza werd in 1878 te Sucany
■n Slowakije, dat toen tot het Hongaarsche einde tot
De besprekingen te Godesberg zullen, zoo
zegt Keuter, niet zoo gemakkeltjk verloo
pen als die te Berchtesgaden; er zjfn dne
punten in het FranBch-Britsche plan, welke
bjj de Duitsehers in niet al te goede aarde
zullen vallen en wanneer ook over maar een
van die punten geen overeenstemming kan
worden verkregen, zal de minister-president
Chamberlain naar huis komen en de gevol-
De geschiedenis zal zeggen, dat wij op
recht hebben gehandèld.
Onze politieke richtsnoeren zijn krachtig.
Onze vijanden rekenen op onze uiteen-
scheuring. Laten wij onze krachten niet
verspillen, wy hebben ze noodig. I-aten wij
eendrachtig blijven, dan zullen wy met
waardigheid de Europeesche crisis door
staan.
of worden zy daaruit verwijderd.
I De oproep waarschuwt de bevolking ver
der tegen valsche berichten in het buiten
land. Wij vestigen uw aandacht op deze
elementen van buitenlandsche propaganda,
zoo -wordt gezegd, en verzoeken u al dege
nen, die onrustbarende berichten versprei
den ,by de politie aan te geven.
Des avonds heeft ook president Benesj
zich nog per radio tot de bevolking ge
richt.
Hij zeide o.a.: Laten wij ons in dit histo
rische uur niet door onze hartstochten
laten meesleepen. Wij hebben onze actie by
de situatie aangepast.
Ik zie thans de ontwikkeling der gebeur
tenissen zonder vrees tegemoet, want ik
heb mijn plan voor alle gebeurlijkheden ge
maakt en ik laat my niet uit het veld
slaan.
Wy wenschen overeenstemming met al
len en dus een volledige verzoening met al
>nze buren, met Frankrijk «n Engeland,
een wapenstilstand ten- aanzien van de bin-
nenlandsche geschillen.
De koelbloedigheid en bezadigdheid van
ons volk zyn bekend. Hetweet, dat het
^moet stryden.
gen zouden noodlottig zijn.
In de eerste plaats zal minister-president
Chamberlain erop staan, dat de Foolsche en
Hongaarsche eischen buiten een regeling
moeten worden gehouden, welke te Godes
berg tot stand zou kunnen komen. Cham
berlain is gekomen om met het Duitsche
regeeringshoofd over Duitsche minderheden
te onderhandelen.
Rij la*ere discussies zal men over ander*7
minderheden kunnen spreken, maar men is
te Londen van meening, dat hfet meer in
overeenstemming met de waardigheid van
de Poolsche en van de Hongaarsche regee
ring is, haar eigen zaken persoonlijk te be
handelen.
Het tweede struikelblok is de eisch van
Duitsche demobilisatie en het derde het ko
men tot een behoorlijke tijdsperiode voor ’t
bepalen van de grens en het uitwisselen der
bevolkingsgroepen.
Het is duidelijk, dat in dit verband niets
in groote haast kan worden gedaan, of
schoon het wel mogelyk zou zijn over het
principe onmiddellyk tot overeenstemming
te komen. De Duitsche manoeuvres loopen
eind van deze week af en indien Duitsch
land werkelijk den wensch heeft tot
vreedzame regeling te komen, behoort
demobilisatie te volgên.
Men is er overigens bang voor,
Duitschland een nieuwen eisch zal aanvoe
ren, namelijk dat de Tsjechische regeering
wordt gereorganiseerd op een manier, wel
ke Berlyn welgevallig is.
Volgens een bericht van heden ir. het
Oeuvre, van Mevr. Tabouis, zou het te Go
desberg verluiden, dat de Führer het recht
zou hebben opgeëischt vandaag zijn troe
pen in het Sudeten-Duitsche gebied te doen
binnenrukken tot een diepte van 14 K.M.
Voorts zou Hitler weigeren de nieuwe
grenzen van den. Tsjechischen staat te
garandeeren. HU zou zich wel here’d ver
klaard hebben de anderen door Chamberlain
gestelde voorwaarden te bestudeeren, ten-
tinde den vrede in Europn t*> ver- keren
Wat Frankrijk en Engeland zouden doen
U vanaf v.j,„
'«••l 27 Sept, (3
-t laatate filmw^
wylet MARTIN *5
•bluffende i
Hollandsch
IDACOCHTBND uT
tember 10.30 Ull,
WARNER OlAND ,1,
harlie Chan op o,
lymplscho Sp,i,n
SDAG 2 ütm Itjj
voor lederen leeftijd
SHIRLEY TEMPLE j,
tenverkoop vanaf VriMn
September.
defect geen bezwaar, (fo
