NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOURCAFF”
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
MOORDRECHT,
HAASTRECHT,
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
(i
HITLER SPREEKT IN EGER.
MOERCAPELLE,
enz,
CHAMBERLAIN OVER ZIJN BESPREKINGEN.
Critiek in het Lagerhuis.
De'minister-president huldigt Tsjecho-Slowakije.
Koop eerst een andere tandpasta
en liefst de duurste die er is en probeer daarna Ivorol (volgens Nieuw recept). Dan
neemt U waar hoe Ivorol in reinigend-, witmakend- en schuimend vermogen alle
andere verre overtreft.
U1W45
Wijziging van de Tsjecho-Slowaaksche regeering
t Dinsdag 4 October 193877e Jaargang
'J
r
voor-
tot een
maken.
EROAM
S'
Dr.
Eenstemmigheid der volkeren, dat
oorlog vermeden moest worden,
beheerscht de conferentie.
Falkenau
gaan.
Bezetting van Bodenbach.
Te Bodenbach is gistermorgen door sire
nes aangekondigd, dat de stad door een
Tsejchisch kapitein aan de Duitsche offi
cieren was overgeleverd. Tegelijkertijd over
schreden de 'Duitsche troepen de grens elf
kilometer ten noorden van de stad. In vol
maakte orde verlieten de Tsjechische troe
pen de stad en de verdedigingswerken. Le
den van het Sudeten-Duitsche legioen in
gryze uniform met Duitsche stalen helmen
op en met revolvers gewapend, reden in ge-
requireerde auto’s door de stad.
Zacler bezet door Sudeten-Duitschers.
Gisteravond heeft een twintigtal leden
van het Sudeten-Duitsche vrijcorps de ar
beiderswijk van het stadje Zacler ten noord
oosten van Trutnoy bezet. De Sudeten open
den een welonderhouden vuur uit mitaril-
leurs geweren en pistolen; twee compag-
ninn Tsjechen beantwoordden het vuur. Ook
elders in de stad werden schoten gelost. Het
vuurgevecht duurde drie uur, doch aan geen
van beide zijden zijn dooden gevallen.
Broumov, dat Zaterdag door de Sudeten-
Duitschers was bezet, is zonder strijd door
hen verlaten. De Tsjechischeautoriteiten zijn
teruggekeerd en hebben hun werk normaal
hervat.
en onderofficieren. Zif
vermoedelijk zes tot acht weken
moeten doen.
Dr. Preiss naar Berlijn.
Preiss, de president van de Zivos-
tenska Banka, iheeft zich naar 'Berlijn be
geven om er met de Duitsche autoriteiten
in verband met de cessie van het Sudeten-
land verschillende oeconomische kwesties te
bespreken.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
beiurging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie en Redactie Telef.
Interc 2745. Postrekening 48400.
i Br it sc he waarnemers.
Reuter meldt, dat ongeveer dertig Brit-
sche waarnemers reeds te Praag zijn aan
gekomen of onderweg zijn. Het zijn allen
actief dienende officieren van leger of
vloot. Hun taak bestaat uit het verleenen
van medewerking aan de internationale com
missie voor de afbakening van de nieuwe
grens en bij te dragen tot de voorkoming
van incidenten e. d.
Het is nog niet bekend of ook andere lan
den waarnemers zullen zenden.
De Britsche regeering heeft het Britsche
legioen gevraagd duizend vrijwilligers ter
beschikking te stellen voor speciale dien
sten in die gebieden van Tsjecho-Slowakije,
waar een volksstemming zal worden gehou
den. De vrijwilligers zullen worden gekozen
uit oud-officieren
zullen
dienst
Streken met gemengde bevolking.
De bladen te Praag dringen er met steeds
meer nadruk op'aan, dat de Tsjechische of
Duitsche bevolking in het Sudeten-Duitsdhe
gebied niet haar woonplaatsen verlaat, op-
tusschen een beschaafd man en een gang
ster”.
Nadat Attlee verklaard had, een leening
aan Tsjecho-Slowakije niet (voldoende te
achten, zeide hij, dat de oorzaak van deze
agressie niet het bestaan van de minder
heden in Tsjecho-Slowakije was, of daarin
gezocht diende te worden, dat de positie der
Sudetenduitschers onduldbaar geworden
was. „De oorzaak was, dat Hitler besloten
had, dat de tijd ryp was voor een nieuwen
litap voorwaarts in de verwezenlijking van
zijn plannen tot overheersching van Euro
pa.”
„Europa”, aldus Attlee, „leeft thans on
der voortdurende dreiging^van wapengeweld
en daarom kunnen vele menschen zich op
het oogenblik niet gelukkig voelen. Zy voe
len, dat geweld en het kwade een ontzag
lijke overwinning hebben behaald."
Een motie van vertrouwen
gesteld.
Door Sir John Simon en Malcolm MacDo
nald werd uit naam van den premier een
motie van vertrouwen voorgesteld in de po
litiek der regeering, welke de oorlog tijdens
de jongste crisis had weten te voorkomen
en waarin steun wordt toegezegd aan de
pogingen der regeering om een duurzamen
vrede te waarborgen^
De stemming over deze motie zal morgen
plaats vinden.
Lord Halifax in het Hoogerhuis
In het Hoogerhuis heeft Lord Halifax een
terugblik gegeven van de jongste gebeurte-
den en streefden naar een redelijke en
ordelijke procedure, was elk dezer wijzi.
gingen een stap in de juiste richting.
„Bij het doen van een uitspraak hierover
zouden wij er goed aan doen niet te spre
ken over een persoonlijke of nationale
triomf voor iemand. Een w^arachtige
triomf is, dat aangetoond is, dat de ver
tegenwoordigers der vier grootemogend
heden *de mogelijkheid kunnen vinden tot
overeenstemming te komen over de wijze
waarop' zij door middel van een beraadsla
ging uit een moeilijke en delicate aangele
genheid kunnen komen in plaats van met
verlies van menschenlevens en aldus een
ramp Rebben afgewend, welke een eindt?’
zou hebben gemaakt aan d‘e beschaving
zooals wij die hebben gekend.”
Hulde en hulp voor Tsjecho-
Slowakije.
,/Uit naam van dit Huis en de bevolking
van dit land zeg ik, aldus Chamberlain, dat
Tsjecho-Slowakye onze bewondering en
eerbied heeft verdiend voor de zeifbeheer-
sching, waardigheid en prachtige discipline
tegenover een dergelyke beproeving, waar
voor slechts weinig naties zich geplaatst
hebben gezien, (Applaus).
Chamberlain werd1 herhaaldelijk van de
Labourbanken af heftig geïnterrumpeerd;
één keer heeft hy scherp geantwoord op het
geroep „schande”; hy zeide: „ik heb niets
waarover ik my zou moeten schamen”.
Voortgaande zeide Chamberlain van
de regeering van Tsjecho-Slowakye door
bemiddeling van haar gezant te Londen
het beroep te hebben ontvangen, te hel
pen door middel van een leening van
dertig millioen pond onder garantie der
Britsche regeering.
Chamberlain geloofde, dat dit een be
roep is, dat een sympathiek en edelmoe
dig antwoord zou ontvangen.
De regeering stelt er de Tsjechen van
op de hoogte, dat zy bereid is onmiddel
lijk schikkingen te treffen voor eer.
voorschot van 10 millioen pond, welke
ter beschikking van de Tsjechische re
geering zouden zyn voor dringende be
hoeften.
De minister besloot met naar voren te
brengen het aandeel dat Hitlar en in het.
bijzonder Mussolini heeft gehad in de tot
standkoming van den vrede. Daladier, zoo
sprak hij, had in sommige opzichten de
moeilykste taak van ons alle vier, met het
oog op de speciale betrekkingen die zijn
land met Tsjecho-Slowakye verbonden. Ik
stel er prijs op te verklaren, dat zijn moed,
zyn bereidwilligheid om verantwoordelijk
heid te aanvaarden, zijn volharding en zijn
altijd goede humeur, gedurende den gehee-
len duur van de besprekingen van onschat
bare waarde waren.
Sprekende over zijn onderhoud met Hit
Ier van j.l. Vrijdag, zeide Chamberlain:
„Ik weet niet waarom deze bespreking
aanleiding zou geven tot achterdocht en
nog minder tot critiek. Ik heb geen nact
gesloten, ik heb geen nieuwe verplich-
gen aangegaan, er is geen geheime af
spraak en ons onderhoud was geen an
der land vyandig”. De premier zette uit
een, dat het doel, dat hij met deze be
spreking had beoogd, was, te trachten,
het persoonlijk contact met Hitler verder
uit te breiden en te zien, of het hoofd
van een democratische mogendheid en de
leider van een totalitairen staat, punten
gemeen konden hebben.
Hy gaf als zijn meening te kennen, dat
deze door den Duitschen rykskanselier en
‘hemzelf geteekende verklaring wel iets
meer was dan een vrome meeningsweergave
en dat aan beide zyden oprechtheid en goe
den wil bestond.
Nadat Chamberlain zyn verklaring beëin
digd had, nam Attlee het woord.
Critiek van Attlee.
Hij erkende, dat de minister-president
zich groote inspanning had getroost en dat
hij de man was, die den vrede had gered,
maar hy ook de man was, die hen in gevaar
had gebracht. Het waren de Tsjechen, die
den vrede in Europa hadden bewaard.
Zy hadden prachtige zelfbeheersching ge
toond en de meeste menschen in Engeland
geloofden, dat de Tsjechen op beschamende
wyze verraden zijn. Hun eminente president
was een groot patriot, een groot Europeaan.
Hij was door de 'Duitsche leiders op sma
delijke wij'ze belasterd, doch had zich nim
mer verwaardigd om te antwoorden. „Zijn
geheele gedrag heeft het verschil laten zien
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zatjerdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den pry's.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meei 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger. 4
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zjjn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zyn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerden
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Ongeveer dertig Britsche waarnemers
naar Praag.
Maandagmiddag heeft de Führer op de
markt te Eger, waar’hij onder gejubel der
bevolking aankwam, een korte toespraak
gehouden, waarin hij, naar het D.N.B. meldt,
zeidq, d<^ hy de bewoners van Eger thans
voor het eerst mocht begroeten met „meine
Egerlanders”. Het land zal nooit meer van
het Duitsche rijk worden losgescheurd, over
het groot Duitsche rijk ligt beschermend
het Duitsche schild en het Duitsche zwaard.
Het Duitsche volk was bereid het zwaard
te trekken voor de Sudeten en de Sudeten
zullen bereid zyn hetzelfde te doen, wan
neer ander Duitschland wordt bedreigd. Nie
mand ter wereld zal de toekomst van het
Duitsche volk kunnen bedreigen.
Hitler 'heeft besloten den nacht door te
brengen in zijn specialen trein te Hof in
Beieren. Vandaag zal hy naar Grasslitz,
en Mariënbad in het Sudetenland
dat niet van tevoren de’kansen, die Tsje
cho-Slowakye by een volksstemming zal
hebben, bedorven worden. Bij de toegangs
wegen tot Praag en andere steden wordt
toezicht uitgeoefend om de verhuizing uit
streken met een gemengde bevolking tegen
te gaan.
Wijziging der regeering verwacht.
Men verwacht, dat de Tsjecho-SIowaak-
sche regeering binnenkort gereorganiseerd
zal worden. Uit de vage mededeelingen, die
de bladen daarover doen, kan men opmaken,
dat men in het algemeen een werkkabinet
wenscht, bestaande uit deskundigen en ver
tegenwoordigers der politieke partyen. De
vertegenwoordigers zouden echter „homines
novi” moeten zyn en iedere party zou ver
tegenwoordigd moeten zyn deer één man,
opdat de verantwoordolyklieid gelykelyk,
verdeeld zou zjjh en het kabinet het karak
ter van nationale eenlheid zou hebben. De
onderhandelingen in dezen geest zouden ge-
voerd warden door mgr. Cramek, leider der
Roomsch-Katholieke partij, in overeenstem
ming met andere partyen. Hodza bevindt
zich op het oogenblik in Siowakye, waar hy
een definitieve overeenkomst met de Slo-
waaksche Volkspartij voorbereidt.
nissen.
Halifax sprak de hoop uit, dat het Huis
bereid zou zyh, het standpunt der regeering
te deelen, dat zy juist handelde door de
nieuwe moreele verplichting tot waarbor
ging van de nieuwe Tsjechische grenzen op
zich te nemen.
Halifax zeide vervolgens, dat er wel geen
lid van het Huis zou zyn, die niet aan pre
sident Benesj hulde zou willen brengen en
hem zyn sympathie betuigen; nooit was een
meer wreede of meedoogenlooze verminking
van een staat geëischt. Doch Benesj heeft,
gesteld voor een wreed dilemma, zijn rol
vervuld en de geschiedenis zou hem een
speciale plaats inruimen vanwege de wijs
heid van zijn keuze, want zonder zyn be
sluit had een Europeesche oorlog ónmoge
lijk voorkomen kunnen worden.
Halifax bracht hulde aan
zyn staf.
Halifax wydde tenslotte eenige woor
den aan minister-president Chamberlain.
De moed, aldus Halifax, waarmede hij
alle politieke risicjrs nam, zijn volhar
ding en geloof, /yn weigering misluk
king te aanvaarden, zijn onuitputtelijk
heid in het uitdenken van nieuwe midde
len, om succes te behalen, wanneer alles
scheen te mislukken, dit waren dingen,
die de geheele wereld wel jheeft begre
pen, doch Wat de wereld nooit naar waar
de zou kunnen schatten, is het vrijwel
ondraaglijke gewicht, dat persoonlijk en r
nagenoeg alleen op de schouders van den
minister-president rustte.
^Jinister Chamberlain heeft gisteren in
het Britsche Lagerhuis verslag uitge.
bracht over de vier-mogendheden-conferen.
tie te München. Aan de rede van den minis
ter ging vooraf een uiteenzetting van Duff
Cooper, die Zaterdag zijn ontslag als mi
nister van Marine had ingediend. Duff Coo
per verschilde van meening met den eersten
i minister. Volgens hem werd Engeland van
dag tot dag naar een overleg met Duitsch
land gedreven. Wy hebben tot het laatste
oogenblik gewacht met te zeggen, en dan
nog in een onzekeren vorm, dat wij bereid
waren om te vechten. Thans weten wii dat
inlichtingen van tegenovergestelden aard
in de ooren van de Duitsche leiders werden
gefluisterd. De Britsche regeering heeft
geen taal gebruikt, die dictators begrijpen.
De taal, die de premier en Sir John Simon
hebben gebruikt, maakt geen indruk op de
mentaliteit van Hitler en Mussolini. De
eerste minister heeft te Berchtesgaden en
Godesberg het standpunt van Engeland
niet duidelijk gemaakt.
Duff Cooper zeide het niet waarschijnlijk
te achten, dat zijn aftreden de regeering
eenig nadeel zou berokkenen, aangezien de
premier meer populair was day ooit.
De minister-president, aldus Duff Cooper
is uit Godesberg teruggekomen met niets
anders dan een ultimatum. Het was eerst
op dien noodlottigen Woensdagmorgen, dat
tot een definitieve verandering van de po
litiek werd besloten. 'Die verandering van de
politiek was niet te danken aan eenig tot
Hitler gericht vertoog, maar te wijten aan
het feit, dat Hitler besefte, dat met de
vlootmobilisatie het Britsche volk bereid
was te strijden voor een gr»ote,zaak.
Toen Hitler teekenen befeon te vertoonen
van een gematigder houding, wist hy reeds
van deze mobilisatie der Britsche vloot.
Cooper veroordeelde ook de voorwaarden
van München.
Aan het slot van zyn betoog, verklaarde
hij: „de minister-president gelooft tot een
bevredigende regeling te kunnen komen
han alle hangende kwesties; hy kan gelijk
rebben. Ik hoop en bid, dat hy gelijk heeft,
I fch daar ik dat niet kan gelooven, is he*
kter, dat ik ga.”
Dei Minister-President
woord.
Na Duff Cooper kwam minister-presi-
•tent Chamberlain aan het woord. Hij zeide;
«Het is myn lot geweest meer dan eens te
Koeten aanhooren hoe een ex-minister in
<üt Huis de redenen uiteenzette, waarom
hij het noodig oordeelde zyn ontslag uit de
Regeering te nemen. Ik heb naar die rede
voeringen nooit zonder emotie kunnen
luisteren. Het moet voo een man heel hard
djn zijn taak op te geven, zooals de heer
Duff Cooper juist op een zoo welsprekende
wjjze heeft beschreven, en dat maakt, dat
tedereen met eerbied naar hem moet luiste
ren.
Ik kan echter geen poging doen op de
ledevoering van den heer Duff Cooper te
rotwoorden, noch kan ik my verdedigen U-
?en dfe bezwaren, welke hij heeft geuit
togen de politiek, welke de Regeering heeft
?®volgd.
Niet dat ik daar eenig berouw over
heb. In den loop van dit debat zal er
echter nog wel meer critiek worden ge-
°efend en ik neem my voor, daarop te
antwoorden voordat het debat sluit.
Dc geef er de voorkeur aan het debat te
hMk!*1 de redevoering, welke ik zou
nebben gehouden, ook indien de heer Duff
i dl0I1€r Z’jn onts,a8‘ n‘et had genomen. Ik
dat om het Huis den achtergrond te
h'.5n’ zooa’s WÜ dien zien, van de gebeur-
Iwelke hebben plaats gevonden en
beslissingen die zyn genomen.
Ifl ^et lagerhuis verleden Woensdag
^eenkwam, waren wij allen onder de scha-
V van een onmiddelljjkc bedreiging, een
r °g, een beeld, verschrikkelijker, dan o>.d
voor oogen heeft gestaan. Voor ik mijn
P jats had hernomen, werd mij de bood-
ap overhandigd, die ons nieuwe hoop
oln dat gevaar af te wenden. Heden
dage zijn wij allen even verheugd et
OIBSLILE lOlRAYf.
flunciman en
t dankbaar, dat de gebeden van miilioenen
zijn verhoord.
Onze onrust is van onze harten genomen.
Op de leden van het kabinet heeft weken
lang de overweldigende druk gerust van de
verantwoordelijkheid, die zy droegen. Er
zyn er onder ons, die ongetwijfeld voor de
rest van hun leven, daar niet overheen zul
len kunnen komen.
Zooals vanzelf spreekt, woog veel van dat
gewicht zwaarder op de schouders van
eenigen, dan op die van anderen. Allen heb-
len hun rol echter gedeeld, maar ik wil
o’er een speciaal tribuut van dankbaarheid
rn lof brengen aan den man, die in de eer.
bte plaats de beslWi pen te nemen had,
voor zyn moed en geduld en het wij i beleid,
aan den minister var. bvilenlandsche zaken
itotjuichingen).
Voordat ik het ^ccoord zal bespreken,
dat te München wergeteekend. aldus
ging minister-president Chambe‘lain
voort, wil ik het Huis herinno-en aan
twee zeer belangrijke dingen:
Ten eerste, dat wij niet naar München
gingen om er over te beslissen of het
Sudeten-Duitsche gebied ai dan niet aan
Duitschland afgestaan zou worden.
Daartoe was reeds by de Franse’.’,-Brit
sche bespreking m beoloten. Wij zouden
slechts de methoden bespreken, de voor-
Waarden en de tycttippen;
Ten tweede moet men bedenken, dat
tyd een van de essentieeie factoren was.
Alle elementen waren aanwezig voor het
uitbreken van een conflict, dat geleid
5.OU hebben tot een catastrofe.
Wij moesten daarom zoo snel mogelyk
besluit komen, om deze pynlüko e»
moeilijke operati, spoedig algelijk te
bet.innen en zoo apoiug mogelijk te vol
brengen, opdat w:j de mogelijkheid zouden
v<H rkomen, dat er iets gebeurde, dat al
c.nze pogingen om tot een vreedzame oplos-
sing te komen, doelloos zou maken.
Het memorandum van Godes
berg en het resultaat van
München.
Het Huis zal zich herinneren, dat ik
ronduit als myn meening heb te kennen ge
geven, dat de voorwaarden van Godesberg
zoodanig waren, dat zij de openbare mee
ning in de geheele wereld zouden schokken
en stellig zonder meer door de Tsjechische
regeering zouden worden yerworpen. Dit is
precies zoo gegaan, als ik had gedacht. He.
Huis zal zeker willen hooren, in hoeverre
de voorwaarden, die in de te München ge
teekende overeenkomst zijn ^belichaamd,
verschillen van die onaannemelijke voor
waarden van het memorandum vah Godes
berg. j
Want van het verschil tusschen die twee
documenten zal afhangen of mijn oordeel
goed is, dat wy succes hebben gehad met
wat wy hebben willen bereiken of niet.
Ik zeg dan om te beginnen, dat het
memorandum van Godesberg, ook ai
was het opgesteld in den vorm van voor
stellen, in feite een ultimatum was, m^t
een tijdslimiet van 6 dagen. De overeen
komst te München daarentegen komt
overeen met de Britsch-Fransche voor
stellen, die de voorwaarden voor den af
stand van het gebied inhouden, de ver
antwoordelykheid van de vier mogend
heden en een internationaal toezicht op
de voornaamste beginselen.
Chamberlain zette uiteen, dat aen ge
meenschappelijke garantie tegen. e?n
niet-uitgelokten aanval, op grond van
de overeenkomst van München, dboi
Groot-Brittannië en Frankryk aan den
Tsjecho-Slowaakschen staat gegeven,
niet vervat was in het memorandum van
Godesberg.
Bovendien hebben Duitschland en Ita
lië beiden thans op zich genomen waar
borgen te geven, indien de kwestie der
Hongaarsche en Poolsche minderheden
zou zyn geregeld.
Ten slotte wafe er de verklaring, dat
een verdere bijeenkomst der vier mo-
gedheden zou worden gehouden, indien
die Poolsche en Hongaarsche vraagstuk
ken niet binnen drie maanden zouden
zijn geregeld.
Voor hen, die het ultimatum afkeur-
aan het
