:oo?
■BEEN
VILM
io.
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
1
3750
19878.,
Nobelprijswinnaars.
ERGERLIJKE TOONEELEN TE BERLIJN.
Overal vernieling en plundering van Joodsche
winkels en huizen.
Het Joodsche Wereldcongres protesteert.
Ismet Ineunu president van
Turkije.
Geheel Turkije in rouw
gedompeld.
Vrijdag 11 November 1938 77e Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE,
fUEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
r,n,.°P Sh«n<h«l
I e 25« 80 en 40 et
h verkrijgbaar
fiidag 11 November
ImMdax 2 MATINEgi
l™ gevarieerd .miUMt
hmma JOE E. BROWN
s hou Ja ,oer recht
lederen leefryd. j
ïter
Anti-Joodsche besluiten van
Italiaanschen ministerraad.
f
uur
ECHT GENIETEN!
WBER OM
I
I
in
40 - 55 et.
"•'W lijn;
10-60 ct.
lijke kreten
i verlorenen,
liefste was.
"Hl oi'i
NSTALLING
rk te komen zien
voorstelling met
Ministerie van propaganda aanvaardt
de verantwoordelijkheid.
ndere film
zleleleven
0, deze voorsteliintea
nde.
INDIA PR0DUC1IE.
-‘records van Neder
25 cent.
u jMr.
xvuutipijjs Vuur Icitei nUnUv'
voor rear! buck.
Reuter seint uit New-York:
De Nobel-prys voor letterkunde is voor
dit jaar toegekend aan de Amerikaansche
schryister Fearl Buck.
De bekroonde schrylster is zeer populair
geworden door haar romans over China,
waarvan „Good Earth” (Goede Aarde) ver
filmd is.
Reeds millioenen Mark schade
toegebracht.
Maatregelen tegen de voorloopige
leiding der Duitsche Evangelische
kerk.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
De rijksminister voor kerkelijke aange
legenheden heeft inhouding van het ge-
heele salaris en disciplinair optreden be
volen tegen de leden der voorloopige lei
ding der Duitsche Evangelische kerk met
het doel te komen tot hun ontslag. Deze
maatregel is later uitgebreid tot de perso
den, die als verantwoordelijk voor de z.g.n.
broederraden van verschillende landskerken
hun handteekening plaatsen en die zich in
de aangelegenheid van zekere circulaires
achter de voorloopige kerkleiding hebben
geplaatst.
Het Duitsche Nieuwsbureau voegt hier
aan toe: zekere religieus fanatieke kringen
lAR, wy raden U aan
irgesteld.
30.
Nobelprijs voor de natuurkunde.
Aan den Italiaan Enrico Fermi
toegekend.
Havas meldt uit Stockholm:
De Nobelprijs voor de. Natuurkunde is
toegekend aan den Italiaanschen geleerde
Enrico Fermi.
Enrico Fermi werd te Rome geboren in
1901, hy studeerde te Fisa en had in 1922
zyn studie aldaar voltooid. Van 1924 tot
1926 was h(j hoogleeraar te Florence, in
1927 werd hy benoemd tot professor in de
theoretische physica aan de universiteit te
Rome. Hy is lid van de Italiaansche Aca
demie van Wetenschappen.
Fermi zocht zyn airbeidsveld eerst op het
gebied van de quanteiunechanica, de mecha
nica der atoomelectronen. De statistiek der
electronen heet naar hem: Fermistatistiek.
Omstreeks Mei 1934 werd bekend ge
maakt dat Fermi er in was geslaagd een
element, met hooger atoomgewicht dan dat
van Uranium (ÖÖ8.17) en nog sterker ja-
dio-actief dan dit element, te doen ontstaan
door uranium te bombardeeren met neutro
nen. Aangezien uranium het zwaarst beken
de element in het Periodieke Stelsel der
cnemische elementen No. 92 was, kregen
deze zwaardere radio-elementen de num
mers 93 en 94. De door Fermi geschapen
elementen zyn later gecontroleerd door Otto
Hahn, Lise Meitner en Strassman.
De onderzoekingen van den Italiaanschen
geleerde gaan in de lyn van de in 1919 door
Rutherford ingeleidê. transformatie-proefne-
mingen, waardoor de weg werd geopend om
uit bepaalde elementen door ze te bombar
deeren met alphadeeltjes (heliumatomen),
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
kjorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Abonnementen worden dagelüka aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA
ui onje agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onio bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
latere 2745. Postrekening 48400.
Maatregelen van grootep Fascisti-
schen Raad van 7 October j.l. goed
gekeurd.
Havas seint uit Rome dat de ministerraad
heeft besloten tot het nemen van tal van
anti-semietische en andere maatregelen,
welke op 7 October j.l. door den Grooten
1'ascistischen Raad zyn goedgekeurd.
Derhalve is besloten om huwelijken te
verbieden van Italiaansche onderdanen van
Arisch ras met personen van buitenlayd-
sche nationaliteit moeten door het ministe
rie van binnenlandsche zaken worden goed
gekeurd.
Niet voldoen aan deze laatste bepaling
is strafbaar met straffen tot 3 maanden,
gevangenis en boeten tot 10.000 lire. Per
sonen, die in burgerlyken of militairen
staatsdienst zyn, zullen geen verguflning
krygen om te huwen met personen van bui-
tendandsche nationaliteit. Ook Italianen in
het buitenland zyn onderworpen aan deze
bepalingen.
Voorts heeft de ministerraad de besluiten
van den Grooten Fascistischen Raad goed
gekeurd, waarbij bepalingen worden vast-
gcsteld betreffende het Joodsche ras. Als
Joden worden beschouwd:
lo. Zij/ die geboren zyn uit een Jood-
schen vader en Joodsche moeder, ook wan
neer zy niet den Joodschen godsdienst be
lijden.
De kinderen van een Joodsche moeder en
een onbekenden vader, waarvan één der
ouders van Joodsch ras is, den Joodschen
godsdienst beiydt of ingeschreven is in een
Joodsche gemeente.
Voorts is aan de gevallen, die door den
Grooten Fascistischen Raad zyn vastge-
pteld, toegevoegd het geval, waarin een van
de ouders Joodsch en de tweede van bui-
tenlandsche nationaliteit is. Kinderen uit
dergelyke huwelijken worden als Joodsch
beschouwd.
Niet als Joodsch wordt beschouwd een
kind van ouders, die de Italiaansche natio
naliteit bezitten, wanneer een der ouders
van Joodsch ras is en als het kind op 1 Oc
tober 1938 een andere dan de Joodsche gods
dienst had. Wanneer men tot het Joodsche
las behoort moet dit aangeteekend worden
in de registers van den burgerlyken stand
en in het bevolkingsregister.
Geen uitlevering van moordenaar
van Vom Rath.
Fransche autoriteiten niet verantwoordelijk,
daar aanslag in Duitsche ambassade
geschiedde.
Pool zal voor Fransche Jury terecht
staan.
Het bericht van het overlijden van den
Duitschen gezantschapssecretaris vom Rath
als gevolg van den aanslag van den Pool
Grymszpan, is te Parijs met diep leedwe
zen ontvangen. Men had in Parysche diplo
matieke kringen sympathie voor dezen jon
gen man, die vriendelyk en hoffelijk en in
net geheel geen overdreven Nazi was, en
betreurt het dat hy het offer moest worden
van dezen zoo zeer betreurenswaardigen en
afkeurenswaardigen aanslag. Men wijst
echter alle verantwoordelijkheid daarvoor
van de hand, aangezien de daad heeft
plaats gehad in de Duitsche ambassadéj dus
op Duitsch grondgebied, waar uitsluitend
oe Duitsche autoriteiten aansprakelijk zijn
voor de voorzorgsmaatregelen, die zij voor
de toelating van bezoekers by de diploma
tieke vertegenwoordigers al of niet wen-
schen te nemen.
Ten aanzien van de straf, die den da
der gal worden opgelegd, verneemt het
Alg. Hbld., zal de Fransche jury een be
slissing nemen zonder zich daarbij te
laten beïnvloeden door eischen of drei
gementen van Duitsche zyde. Men mag
aannemen dat, naar precedenten te oor-
deelen, zooals b.v. de vrijspraak van
Schwarzbart, die Petljoera doodschoot,
en gegeven, het politieke karakter van
den moord, de jeugdige leeftijd van den
dader en zyn gemoedsgesteldheid we
gens de behandeling zyn ouders aange
daan, die straf niet zeer streng zal zijn,
al is daar vooruit natuurlük niets van
te zeggen. In elk geval beslist de jury
daarover in volle onafhankelijkheid. Van
een uitlevering, indien die gevraagd
mocht worden, zal zeker geen sprake
zijn)
Generaal Ismet Ineunu (vroeger Ismet
pasja) is tot president van Turkye gekozen.
Hy is jarenlang medewerker van Ataturk
en meermalen piremier van Turkye geweest.
Moestafa Ismet pasja is geboren in Sep
tember 1884 te Smyrna aan de Klein-Azia-
tische kust. Op zyn 22ste jaar was-hy reeds
kapitein by den generaten staf en evenals
Kemal Ataturk leider der jong-Turken. In
den wereldoorlog onderscheidde hy zich by
de Dardanellen en in den Kaukasus en voer
de succesrijk bevel over een legercorps in
Palestina. Alle hooge posten heeft hy be
kleed: chef van den generalen staf, premier
en minister van buitenlandsche zaken.
Bioscoop
®o«
raai' «ede.
Reuter seint .uit Istanboel dat het ge
heel© land in rouw is gedompeld. Alle vlag
gen wapperen halfstok. De moskeeën zyn
vol, duizenden komen gebeden uitspreken.
De Turksche bladen izyn verschenen met
speciale zwartomrande edities. De datum
der teraardebestelling is nog niet vastge
steld.
Onmiddellyk na het bekend worden van\
den dood van Ataturk verzamelde de bevol
king van Istanboel zich in de straten en op
de pleinen. Een eindelooze stroom van men-
schen trok over de Galatabrug en langs den
Bosporus naar het paleis van Dolma Bagts-
je, waar een zwijgende menigte byeen is.
Alle openbare en particuliere gebouwen
vlaggen halfstok.
Minister-president Celal Bayar is per spe-
cialen trein naar Ankada teruggekeerd. In
de hoofdstad vergadert een commissie over
het programma der rouwplechtigheden. Men
verwacht, dat het stoffelijk overschot Zon
dag of Maandag zal worden overgebracht
naar Ankara, waar het zal' worden by gezet.
Krachtens de Turksche grondwet is de
voorzitter van de nationale vergadering,
Abdoel Halik Renda, automatisch belast met
de waarneming van het presidentschap van
de republiek, tot het nieuwe staatshoofd
gekozen is. De nationale vergadering is met
den grootsten spoed bijeengeroepen en is
reeds heden tot de verkiezing van een nieu
wen president overgegaan.
protonen (waterstofkernen met de massa 1),
deutonen (waterstofkernen met de massa
2), neutronen enz., andere reeds bekende
elementen en zelfs geheel' nieuwe elementen
te doen ontstaan.'Op dit gebied is dus ook
Fermi met veel succes werkzaam. Talrijk
waren zyn onderzoekingen met betrekking
tot de radio-elementen.
Ter gelegenheid van het 550-jarig bestaan
der universiteit te Heidelberg in Juni 1936
werd prof. dr. Enrico Fermi aldaar benoemd
tot doctor honoris causa.
De Nobelprijs voor natuurkunde is sinds
1901 tot en met verleden jaar 84 maal toe
gekend. Het aantal winnaars van den prys
bedraagt 44. De Nederlanders, die deze on
derscheiding hebben ontvangen zyn: de pro
fessoren H. A. Lorentz en F. Zeeman in
1902, prof. J. D.van der Waals in 1910 en
prof. H. Kamerlingh Onnes in 1913. Er wa
ren 11 Duitschors, die den prys ontvingen,
6 Franschen, 10 Engelschen, 5 natuurkun
digen uit de Vereenigde Staten, 2 uit Zwe
den, 2 uit Oostenrijk en uit Italië, Denemar
ken, Britsch-Indië en Polen elk 1.
het toonwIatuK ru
NOVEMBER,
piUGMlDDAG 2
Nederlandsch succu-
ENDE HUMOR -
Koning Leopold heeft griep.
Hij zal niet aanwezig zijn bij het graf
vatl den Onbekenden Soldaat.
In verband met‘een lichten aanval van
griep heeft Koning Leopold gisteravond
niet deelgenomen aan degalabijeenkomst
van de afdeeling Brussel van de Belgische
journalistenvereeniging. Ook zal hij van
daag niet de plechtigheid by het graf van
den Onbekenden Soldaat bijwonen.
Itis
Itie!
met En’ti
I 25, 40 en 6G ct
Preken dageijjim'
en 2-4 uur
pHHTENnT,^w"
I 10.30 uur i
I pe vernieling van Joodsch bezit in Ber-
I lyn en vele andere Duitsche steden,
I mrby voor millioenen schade is aange-
I richt, heeft gisteren den geheelen dag
I mrtiriwrd.
I hBerlijn, München, Weenen en andere
I a"e synagogen door brand
I tal van arrestaties vonden overal
jMwle Joden verkozen den dood boven
aKk ellende.
Winkelstraten van Berlyn bezaaid
met étalage-materiaal uit Joodsche
winkel».
I De voornaamste winkelstraten van Ber-
I ij'n liggen* bezaaid met allerlei étalagema-
I tonaal, afkomstig uit Joodsche winkels.
[Een aantal Joodsche winkeliers heeft beslo
llen de zaken te sluiten en de ontwikkeling
if t« wachten.
k Volgens Havas zouden in de Westelijke
(ijken van Berlyn niet minder dan vyf sy-
ligogen In brand gestoken zijn, doch Reu-
■r meldt, dat men het vuur overal onder
ji knie of reeds gebluscht heeft. Van de
kfdsynagoge in het hartje van Berlyn
||n alle ruiten ingeslagen en de ijzeren leu-
Ü*en vernield. De politie belette een groo-
Emenigte Joden het gebouw binnen te
|mn. Een sterke politiemacht bewaakt de
igeving. Personen die foto’s trachten te
■nen worden gearresteerd.
Verklaring van Göbbels.
Hij eischt onmiddelijke staking der
actie.
(Jbterenmiddag heeft Rijksminister Göb-
kb het volgende bekend gemaakt:
„De gerechtvaardigde en begrijpelijke
wontwaardiging ^n het Duitsche volk
over den laffen Joodschen sluipmoord op
leen Duitsch diplomaat te Parijs heeft zien
in den afgeloopen nacht op groote schaal
lucht gegeven. In vele steden en dorpen
Hjn daden van vergelding tegen Joodsche
(«bouwen en zaken gepleegd. Aan de ge-
heele bevolking wordt thans de strenge
ei»ch gesteld, dat van alle verdere demon-
ntraties en acties tegen de Joden, onver-
«chillig van welken aard, onmiddellyk
wordt afgezien.
Het definitieve antwoord op den Jood-
schen aanslag te Parijs zal aan het Joden
dom gegeven worden langs den weg van
wetgeving en verordening.”
Op het oogenblik, waarop het manifest
van Göbbels door de radio werd verspreid,
^en mtusschen verschillende wyken van
Berlyn een ueeid, dat wy, zoo seint <e
öeriyit8ciie corr. van het Alg. Hinu. aan
aynoiad, niet voor werkelyk zouden heb-
gehouden, indien wy geen ooggetuige
'varen geweest. Wy bevonden ons, aiaus
deze corr., tegen vier uur ’s middags in de
confectiewyk, het bekende deel van de
City, nabij de Friedrichstrasse, waar tai-
looze groote en kleine confectiemagazynen
de huurkazernes van vier en vyf verdie-
P*ng®n zijn ondergebracht en nog heden
twr vele firma’s in vaal ryke Joodsche
handen zyn. Het was ongeveer het drukste
Wr >n dit overdag propvolle, ’s avonds ech-
ter volkomen verlaten deel van de oude
™>lcel8ta(|. Van verre reeds kon men in de
Charlottenstrasse, de Kronen- en andere
hjstraten van de beroemde Friedrich- en
^zigerstrasse merken, dat er iets by-
*®®ders aan de hand was. Het verkeer was
“00r de duizenden en duizenden voetgan-
I®™ volkomen gestremd. Uit alle vensters
'’°‘gde het personeel der reeds verlichte za-
,fcn de gebeurtenissen. Men kon zien, hoe
Weniannen uit alle standen, in groepen
I Tereenigd en met stokken, hamers, ijzeren
d en an^ere voorwerpen gewapend,
huizen binnendrongen, na eenige minu-”
IK? °P d® verdiepingen verschenen, natuur-
alleen daar, waar Joodsche zaken ge-
Teit'gd zijn; en dan begon een vernieling,
TE FAMILIE.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring)
15 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
by’slag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prifs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van «oliede Boek
handelaren, Advertentiebureau* en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer gereduceerde^
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
[roote vroolijkheid tn
Een protest van het Joodsche wereld,
congre».
Het te Genève gevestigde Joodsche We
reldcongres heeft e^i protest-verklaring
openbaar gemaakt tegen de represaille
maatregelen, die in verband met den fnoord
op den secretaris van het Duitsche gezant
schap te Parys thans in Duitschland tegen
de Joden worden getroffen».
Het Joodsche wereldcongres, diep betreu
rend den doodelijken aanslag, die een jonge
Poolsche Jood van 17 jaar tegen een lid
ven het Duitsche gezantschap te Parijs
heeft beraamd, protesteert met de grootst
mogelijke energie tegen de heftige beschul
digingen <lie de Duitsche pers bij deze ge
legenheid tegen het heele Jodendom richt,
en protesteert vooral tegen de verschrikke
lijke represaillemaatregelen, welke thans
worden genomen tegen de Duitsche Joden,
die slachtoffers zijn van de ernstigste bui
tensporigheden en die onder een werkelijke
terreur leven, ofschoon zij op geenerlei
wijze kunnen worden verantwoordelijk ge
steld voor de tragische gebeurtenis van
Parys.
Het Joodsche wereldcongres herinnert
eraan, dat alle Joden en in het bijzonder het
congres zelf, op de stelligste wijze aansla
gen hebben veroordeeld, evenals ini het al
gemeen alle terroristische methoden en alle
daden van geweld. Daarentegen zijn tal-
looze Joden in den loop der vervolgingen
der laatste jaren gedood en duizenden door
hun onbarmhartige vijanden tot zelfmoord
gedreven tengevolge van de natiorfaal-socia-
listische propaganda, die stelselmatig de
vervolging van Joden verheerlijkt. In nazi-
gezangen spoort men dagelijks de bevol
king aan om de Joden' te doen bloeden.
Het Joodsche wereldcongres meent dus
het recht te hebben plechtig en verontwaar
digd protest aan te teekenen tegen de nieu
we anti-semietische beweging, welke het
mationaal-socialisme in Duitschland en in
het buitenland ontketent.
l»’rÜ<iag 11
I" Itrootsch
I. Iedere vr»uw
Jen zleei en hnnr
I brengen;
PNITa GRANVILU
lOKEs COSTELeo
k»v«arlijk. i.^'
hummer: GEORGE
'A DR HAVILLANF?
acht van h.t e“‘'
l«"el dm verschrikklnt?
k»: Michael Cunh'"'
in kleuren eercü,,
H VM»r 25 cent H
l>»’«n u j„r
Fietsenstalling.
Vr«»g popul,|rt
"«■Pril»,
60 ct.
*«n 10-1J
die de dicht opeen dringende menigte op
straat telkens weer in alle Dichtingen uiteen
deed stuiven. Met de zware stokken werdeni
van binnen uit alle vensters stukgeslagen,
zoodat de massieve scherven vaak van vier
of vyf hoog op het asfalt neer kletterden.
Meubels, boeken, kapotgesneden gordijnen,
kasregisters volgden, en men kan van de
straat af waarnemen, hoe daarbinnen blijk
baar alles kort en klein werd geslagen^
De enorme menigte beneden op straat
vatte het geval als een zeer zeldzame pu
blieke vermakelijkheid op, maar onthield
zich, voor zoover wy persoonlijk konden
waarnemen, van elke demonstratie, liet het
gruwelijke werk der onzinnige vernieling
van volksvermogen over aan de daartoe
blijkbaar aangewezen commando’s van over
het algemeen nog jeugdige (niet geünifor
meerde) mahnen en trok met hen telkens
weer naar andere huizen, waarop dan de
uitingen van den georganiseerden haat wer
den voortgezet.
Wjj hebben een en ander een uur lang
gadegeslagen', totdat de geheele confectie
wyk een treurig beeld van verwoesting
bood en het verkeer in de straten vrijwel
ónmogelijk was geworden, omdat voor hon
derdduizenden marken gebroken glas het
asfalt bijna onzichtbaar maakte.
Hoe later de honderden auto’s, die daar
dagelijks plegen te parkeeren, met onbe
schadigde banden hun weg naar huis heb
ben gevonden, is ons niet bekend. Het zal
stellig gevaarlijk hebben geknald.
Men kon hier intusschen duidelijk zien,
dat niet, gelijk de Duitsche kranten in hnn
al te sobere berichten hedenavond schrij
ven, en ook de oproeping der regeering be
weert, het publiek op straat z|jn woede
door vernieling heeft willen uiten, maar
dat dit werk volgens een vast programma
en op streng georganiseerde wijze door een
bepaalde afdeeling is gedaan, die stellig ook
de eerste verwoesitngen in den nacht van-
Woensdag pp Donderdag hebben uitge
voerd.
Joden moeten München
binnen 48 uur verlaten.
Zy hebben de sleutels van hun wo
ningen en garages aan de politie
moeten afgeven; 500 arrestaties.
Alle Joden te München hebben zich voor
gisteravond zes uur by de politiebureau*
moeten aanmelden en er de sleutels aige-
ven van hun woningen en gard’ges.
Voorts werd hun 48 uur tyd gegeven om
München te verlaten. Deze 48 uur zijn op
10 November des middags om vier uur in
gegaan.
Vele Joden hebben reeds hun woningen
en hotelkamers moeten verlaten. Er zyn
voorts eenige particuliere huizen in branu
gestoken.
Tot nu toe zyn 500 personen, alleen
Joden, zoowel mannen als vrouwen, gear
resteerd.
Alle Weensche synagogen
op één na verwoest.
Naar schatting 10.000 Joden gear
resteerd.
Alle synagogen in Weenen zyn verniela
op slechts éen uitzondering na, die in het
centrum der stad. Naar verluidt werd in
alle synagogen brand gesticht met .behulp
van brandbommen.
De arrestatie van Joden gaat voort. Alle
mannelijke Joden beneden de 60 jaar, die
worden aangetroffen op straat, in trams
en zelfs in de woningen, die door de politie,
welke door SS-lieden wordt bijgestaan,
doorzocht worden, worden in arrest gesteld.
Gemeld wordt,'dat sommige Joden naar
de bosschen van Weenen zyn gevlucht, om
aan arrestatie te ontkomen.
Er zyn geen officieele cijfers gepubli
ceerd omtrent het aantal arrestaties; het
wordt echter geraamd op ten minste 10.000.
Naar verluidt zullen de gearresteerde Jo
den worden overgebracht naar een nieuw
Oostenrijksch concentratiekamp in de
steengroeven van Mauthausen.
Imber