ANT
Vliegramp nabij Schiphol.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Dit blad verschijnt dagelijks, behalve Zon- en Feestdagen
De Jodenvervolging in Duitschiyid.
■öm in
f
D.C. 3 „IJSVOGEL” VERONGELUKT.
ZES DOODEN.
.-No. 19881
-- M0ERCApELLE)
enz.
Dinsdag 15 November 1938 77e Jaargang
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MGEKCAPF
NIEUWERKERK, OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN,
De Jodenvervolging
in Duitschland.
ken.
TV AART.
r
krant,
d
is
Open brief aan de Regeering
van E. d. D.
legenheid voor verdere emigratie zal zijn
gevonden niet zal onthouden”.
nst bestemde vliegtui-
personen kunnen ver-
i tot hun beschikking
u 18 tot 20 uur duren,
en voorzien zijn van
1500 pk en een actie-
I 6500 km.
ren het volgende adres aan den Raad
van Ministers verzonden:
„Excellenties, in diepe verslagenheid
over
Telegrammen van de Commissie
voor het Vrij». Protestantisme
aan de ministers Colijn en Gose-
ling.
De Centrale Commissie voor het Vrij-
zinnig-Protestantisme verzond gisteren
Verzoek om maatregelen tot hulp-
verleening te bevorderen.
GOD
Joden geweerd van de hoogescholen.
Ryksminister Kust heeft telegrafisch in
structies gezonden aan de rectoren van de
Duitsche hoogescholen, waarby aan Joden
het deelnemen aan lezingen en oefeningen,
evenals het betreden van de hoogescholen,
wordt verboden .Er is een wetsontwerp in
voorbereiding, waarin vastgelegd wordt dat
in den vervolde geen Jood meer wordt toe
gelaten tot de studie aan Duitsche hooge-
scholen. j
melijk verschillende die op weg waren
naar Engeland, waar zij een liefderijk
onderkomen hopen te vinden. Er was een
echtpaar en nog vier andere vluchtelin
gen, die Zondagavond op Schiphol wa
ren gearriveerd, doch toen door de poli
tie waren aangehouden, omdat zij Ne
derland niet mochten betreden. Zij zijn
daarop, na den nacht in Hoolddorp te
hebben doorgebracht, Maandagmorgen
weer per vliegtuig naar Berlijn vertrok
ken. Daar is hun een Engelsch visum
verstrekt, zoodat zij thans weer via
Schiphol naar Engeland wilden gaan.
Ret is tragisch, dat de reis voor deze
reeds zoo zwaar beproefde lieden op deze
wijze moest eindigen. Twee hunner heb
ben den dood gevonden, terwijl de ande
ren ernstig zijn gewond.
De toestand der gewonden.
Omtrent de toestand van de gewonde
passagiers die in het Wilhelmlnagasthuis
zijn opgenomen vernemen wij, dat deze
zich in het algemeen in den loop van den
ochtend iets gunstiger het aanzien dan
men aanvankelijk duif de hopen. Niette
min blijft de toestand der zwaargewon
den zorgelijk.
WlllUT.
Vrijzinnig Christelijken Studenten Bond,
Vrijzinnig Protestantsche Radio Omroep,
Hollandsche Gemeente te Londen, Groep
van Vrijzinnig Godsdienstigen in Ned.-
Indië, Vrijzinnig Protestantsche Centrale
voor Maatschappelijk Werk, Werkgroep
voor Beginselverspreiding „De Werf”, bij
een in vergadering te Amsterdam,
dringt er bij Uwe Excellentie op aan,
de slachtoffers van Jodenhaat en Ge
loofsvervolging door het toestaan van
immigratie en het bevorderen van trans
migratie te helpen.
De Centrale Commissie verklaart zich
bereid, in nader-overleg met de Regee
ring garant te zijn voor het onderhoud
en de verzorging van een vast te stellen
aantal slachtoffers.
2ij stelde ook de Tweede Kamer hier
mede in kennis met het verzoek dit zoo-
i Zwitserland den volgenden blief
i „Het Int. Verbond voor Vrijzinnig
I Christendom en Geloofvrijheid, vertegen-
woordigende 23 kerken of Federaties van
1 kerken en groepen te zamen met onge-
door Nederlanders mogelijk te maken
door een soepele toepassing van de
Vreemdelingenwet.
nadat de golf van terrorisme van thans
voorby is, zullen de eerlijke Duitschers nog
de nationale vernedering en schaamte voe
len.
KOMPLOT TEGEN HITLER.
Efnst Niekisch en 20 anderen
staan terecht.
Reeds 50 personen veroordeeld.
Naar de Daily 'leJegraph-coriespondent
te Berlijn meldt, wordt voor het volksge-
recht een wijdvertakt komplot 'behandeld,
dat ten doel had Hitler en andere nazilei-
ders te vermoorden.
Ernst Niekisch, een bekend schrijver en
20 anderen staan terecht. Reeds zijn 50 an
deren, die een minder belangrijke rol in de
samenzwering speelden, door andere recht
banken gevonnist.
Meer dan 200 getuigen zijn door de jus-
ttiie gehoord in verband met het complot,
dat vertakkingen had in het geheele land.
Op sommige plaatsen zijn wapens en ont
plofbare stoffen in beslag genomen.
De verdachten behooren tot de vroegere
Het Moderamen:
Mej. Dr. N. A. BRUINING.
Dr. J. A. DE KONING.
Mr. H. J. LOMAN.
Ds. J. YNTEMA."
Het Int. Verbond voor Vrijz. Chris
tendom en Geloofsvrijheid adres
seert aan twaalf regeeringen.
Het Int. Verbond voor Vrijzinnig Chris
tendom en Geloofsvrijheid verzond aan
de Regeeringen van België, Denemarken,
Engeland, Estland, Finland, Frankrijk,
Hongarije, Nederland, Noorwegen, Ver-
oegesproken door de|
[kamp, lid der Directie
-P Maatschappij, waai
en een fraai gouden
verden aangeboden.
het gezelschap waren
»t en keerden, zper vol-
rettige excursie, weer
erug.
de aandacht van onze
jr leder steeds de ge-
clit interessante groot,
i van minstens 20 per-
jen, waartoe men zich
ij de Sunlight Fabrle-
zoek te Vlaardlngeq
3.. verklaarde, dat zijn
had. Daar de man bij
ef, werd van zijn ver
baal opgemaakt.
onmiddellijk gearres-
in meineed.
i justitie requireerde
>uwer 6 maanden ge-
In de Ver. Staten is men zeer ontstemd.
Cordell Huil, de Ametrikaansche secreta
ris van staat, heeft gjsteren, naar Havas
meldt, den Duitschen ambassadeur op het
departement ontboden.
Volgens welingelichte kringen is het mo
gelijk, dat Huil tegenover den ambassadeur
uitdrukking heeft gegeven aan de bezorgd
heid, die de anti-semietische maatregelen in
de Veireenigde Staten wekken. Dezelfde
kringen wijzen er echter op, dat geen enkel
protest mogelijk is, aangezien het«een zui
ver binnenlandsche Duitsche zaak betreft.
Zeggende, dat hy meer dan iemand an
ders het recht heeft, een protest te laten
hooren, heeft oud-president Herbert Hoover
gisteren een waarschuwing laten hooren
aan het adres van Duitschland, in een bood
schap aan den federalen raad der kerken,
waarin hy zeide dat, indien de aanvallen op
de Joden aanhielden, het menschdom zyn
verootrdeeling over Duitschland voor eeuwen
in de toekomst zou uitspreken.
Ik ben blij, schrijft Hoover, dat ik in het
openbaar uiting kan geven aan mijn veront
waardiging. Het is niet het Duitsche volk,
dat gelaakt moet worden, maar de politici,
die aan het bewind zijn. Deze individuen
verplaatsen Duitschland vier en een halve
eeuw terug, in den tyd van de inquisitie en
van Toirquemada.
King, de democratische senator uit den
staat Utah, heeft de verbreking der diplo
matieke betrekkingen tusschen de Vereenig-
de Staten en Duitschland bepleit.
Michael Curley, de aartsbisschop van Bal
timore, heeft in een preek te Washington
gezegd: „In Duitschland wordt de menigte
beheerscht door een waanzinnige, die niet
alleen’ God verwerpt, doch zichzelf godde
lijk zou willen maken.”
Verder meldt Havas uit New-York, dat de
maatregelen, die in Duitschland tegen de
Joden genomen zyn, ook gisteren weer tot
een groot aantal krachtige protesten heb
ben geleid. O.a. hebben geestelijken in hun
Zondagspreeken „den slag, die aan de be
schaving is toegebracht” gelaakt en uiting
gegeven aan de verontwaardiging, die deze
„brutale pogrom” gewekt heeft by alle be
schaafde menschen, tot welken godsdienst
zij ook behooren.
De New-Yorksche Times kwalificeert de
aan de Duitsche Joden opgelegde boete als
„een duidelyken diefstal”. Deze maatregel,
zoo schrijft het blad, getuigt van een geest
van zorgeloosheid, krankzinnigheid en waan
zin, die een slecht teeken vormt voor de
toekomst en er op wyst, dat de „ziekte van
het Hilerisme een nieuwe crisis nadert.1”
Het blad besluit: „De demon van de waan- zinnig-Frotestantisme verzona gisteren
zin heeft zich meester gemaakt van een een telegram van onderstaanden inhoud
„ue vtuiutuc vuuMMwcuê vooi’ het Vrij
zinnig protestantisme, omvattende afge
vaardigden van den Ned. Protestanten
Bond, meerderheid uit de Alg. Doopsge
zinde Socltelt, Remonstrantsche Broeder
schap, Ver. van Vrijzinnige Hervormden
in Nederland, Alg Ver. van Vrijzinnige
Lutherschen, Vrije Gemeente te Amster
dam. Vrijzinnig Christelijke Jeugd Cen
trale, Oud-Leden Organisatie van den
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, overal waar de
bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwataal 3.15.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantooren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie en Redactie Telef.
[aterc 2745. Postrekening 48400.
rechter- en linkerpartyen. Verwacht wordt,
dat de meesten hunner ter dood veroordeeld
zullen worden.
De verdachten worden in de Moabitgevan-
genis te Berlijn afgezonderd gehouden van
de andere gevangenen. Zy worden be
schouwd als de gevaarlykste samenzweer
ders, die ooit in het Derde Ryk zijn ontmas
kerd.
Het bestaan van deze tenritoristische
groep, waarvan verscheidene honderden
personen deel uitmaakten, werd ontdekt
door den veiligheidsdienst, de organisatie,
die belast is met de bewaking van Hitler.
de dienstregeling op Schiphol moest lan
den, heenvioog.
Een der laatste berichten, die tusschen
het vliegtuig en den verkeerstoren wer
den gewisseld, was de vraag van de Ijs
vogel, of met het oog op de lage bewol
king een bakenlanding kon worden uit
gevoerd. Hierop werd oevestigend geant
woord, maar verzoent Werd even te wach
ten omdat de „Oeverzwaluw" juist ge
land was. Het vuegtuig verwijderde zich
in de richting der stad, om op de lijn
van het radiobaken op het vliegveld aan
ie vliegen.
Even puiten de bakenlijn, wat bij de
groote afmetingen van Schiphol geen
bezwaar is, koerste de Ijsvogel op het
vliegveld aan. Het is ongeveer op deze
lijn, tusschen Mafathontoren en Schip
hol, dat het toestel, voordat het op het
vliegterrein was aangekomen, den grond
raakte.
Wat er toen gebeurd Is, men weet het
niet. Men hoorde kort achter elkaar twee
klappen: de machine stiet op den grond,
twee maal, gleed een paar honderd meter
over de wellanden, daarbij twee slooten
passeerend en bleef tegen den rand van
de derde sloot steken, maakte een heelen
slag om en kwam met den neus te staan
In de richting van den zoo juist afgeleg-
den weg. Inmiddels waren onderweg de
schroefbladen, motoren, wielen van den
romp afgevlogen, de cabine was midden
door gebroken, de rechterzijwand open
gereten...
Verscheidene opvarenden waren uit
het toestel geslingerd; anderen zatën
bekneld in het wrak.
Van alle kanten schoot hulp toe, tech
nisch personeel van Schiphol en eerste
hulpdiensten uit Amsterdam. Met spoed
werden de slachtoffers naar de zieken
huizen gebracht.
Laat In den avond is het stoffelijk
overschot van gezagvoerder Dulmelaar
gevonden.
Het bleek, zooals men gevreesd had, te
liggen tusschen de onder het achterstuk
van den romp terechtgekomen resten
van de cockpit. Nadat het stoffelijk over
schot was uitgezaagd, is het per auto
van den G.G.D. naar het Wilhelmina-
gasthuls overgebracht.
De slachtoffers.
J. J. E. Dulmelaar werd 27 Sep
tember 1895 te Asperen (Z.H.) geboren.
Tijdens den oorlog was hij in militairen
dienst bij de wielrijders te Gouda. In
November 1916 verliet hij Gouda en trok
naar Soesterberg waar hij chauffeur-
monteur werd bij de luchtmacht. In
Augustus 1921 werd hij leerling-vlieger
en In 1922 behaalde hij zijn internatio
naal en militair brevet. Op 9 April 1922
trad hij in dienst der K.L.M.
De heer Dulmelaar bezat het onder-
scheidingsteeken voor 12|-jarigen dienst
bij de K.L.M. Hij maakte 25 Indische
vluchten, waarvan 24 als gezagvoerder.
K a p 11 e 1 n-v liegerW. vanGee-
meren was 43 jaar oud. Hij werd in
Juli 1923 in den rang van eerste luitenant
bij de L.V.A. geplaatst en 1 Januari j.l.
tot kapitein bevorderd. Als commandant
van de vllegschool volgde hij majoor
Versteegh op. Hij diende nu bij de K.L.M.
om zich In de practijk te bekwamen op
twee-motorige toestellen en in navigatie,
met het oog op de komst van tweemo-
torlge bommenwerpers.
De mecanicien Willem Jo
hannes van Huut werd geboren op
26 April 1907 te Enschede. Zes jaar lang
heeft hij dienst gedaan op de vliegvelden
de Kooy en de Mok als burgervllegtuig-
maker. Op 13 April 1931 trad hij In dienst
bij de K.L.M. waar hij bekend stond als
een uitstekende kracht. Gedurende een
half jaar lang is hij gedetacheerd ge
weest bij de Chargeurs réunles om het
personeel aldaar te instrueeren.
De marconist Cornells Jan
Willem Surber werd geboren op 1
Juli 1902 te Rotterdam. Hij heeft gevaren
als derde stuurman bij de groote vaart,
o.a. in dienst van den Rotterdamsche
Lloyd. Verder was hij reserve-luitenant
ter zee derde klasse. In 1935 is hij in op
leiding gekomen als radlo-telegrafist bij
de K.L.M., waar hij op 16 April 1936 een
aanstelling als zoodanig had vererven.
Rondom het wrak heeft men een niet
te beschrijven chaos aangetroffen. Hart
verscheurende tooneelen speelden zich
daar af. Onder de passagiers waren na-
De Nederlandsche beweging voor Een
heid door Democratie, heeft den volgen
den open brief tot de Nederlandsche
Regeering gericht:
„Onder den indruk van de gevoelens
van haat en wrok, die op een voor een
beschaafd volk ongekende wijze het lot
van duizenden schier ondragelijk ma
ken, wendt de Nederlandsche beweging
voor Eenheid door Democratie zich tot
de "Regeering met het verzoek maatrege- I
len van huipverleening te willen bevor- l
deren, althans de organisatie hiervan
KTrsHzïi’l n rtrlovo m/watitlr fn malznn --
I veel mogelijk te bevorderen.
groot volk. De rest van de wereld moet haar aan dr. H. Colijn, minister-president, en
verstand zoo goed het zal kunnen bijeen- aan mr. C. M. J. F. Goselïng, minister
houden en hopen, dat de dhg zal komen der van Justitie
beding van deze nachtmerrie, die de ge- Cemrale Commlssie
heele tegenwoordige wereld verduistert”. I nm,
De New York Tribune is van oordeel, dat
zelfs van zuiver economisch standpunt de
strafmaatregelen, door Duitschland geno
men, dom zijn. Het rijk zal meer verliezen
door de schade, die deze decreten aan het
oeconomische leven zullen toebrengen, dan
het hoopt te winnen door enkele minderhe
den onder zyn inwoners te berooven. Lang
ning van Trans-
n Luchtdienst.
>ver den Oceaan.
t New-York:
lie, de president van
atschapplj „American
eft verklaard, dat in
egelde Amerlkaansche
t over den Atlantl-
worden geopend. Tot
latschappij 450.000 dol
or de organisatie van
- Baltimore—Boston—
ren en Bordeaux, met
Berlijn, Rome, Athene
eerste vluchten zullen
geschieden en alleen
'ervoer van brief- en
wond;
de heer Mtillerhelm, Charlottenburg,
licht gewond;
Eys, steward K.L.M.;
en dan nog twee gewonden, wier na-
men bekend zijn.
Wrakstukken over honderden me
ters verspreid.
Reeds lang voor Schiphol bereikt was,
nad de marconist van de Ijsvogel ver-
“*bding met den Rljksweerberichten-
wenst op den verkeerstoren. Er hing een
aag wolkendek boven het vliegveld,
y^wover het toestel te circa 18.15 uur,
aeW minuten nadat het toestel volgens
De commandant J. J. E. Duimelaar.
Kapt. W. van Gemeten, de marconist
C. J. W. Surber, de mecanicien W. J.
van Huut en twee vrouwelijke
passagiers omgekomen.
Drie passagiers zwaar gewond.
Een vreeseljjk vliegongeluk heeft
gisteravond tegen 7 uur op drie kilo
meter afstand van Schiphol in het
licht van de veilige haven derhalve
- plaats gehad, De „Ijsvogel”, de
VH-ARY van de K.L.M. heeft, ko
llende van Berlijn, vermoedelijk bij ’n
|<oging om een mistbank te ontwijken
en koers op de lichtbakens te nemen,
den bodem van den Riekerpolder ge
taakt. Het toestel is over de weilan
den heengeschoven, motoren, schroef -
bladen en wielen knapten af en vielen
in het rond, de cabine brak midden
door. Dwars over een sloot bleef de
„Ijsvogel” steken.
Aan boord bevóndeh zich 19 per
sonen: 14 passagiers en 5 leden der
bemanning. Van de 14 passagiers wa
ren er 4 voor Amsterdam en 10 voor
Engeland bestemd.
Gezagvoerder was de populaire
vlieger J. J. E. Duimelaar en als twee
de bestuurder vloog met een bij
zondere missie: het testen van een
nieuw instrument kapitein W. van
Gemeren, commandant van de Vlieg-
school Soesterberg, mee; verder de
mecanicien W. J. van Huut, de mar
conist G. J. W. Surber en de heer Eys
als steward.
De heeren Duimelaar, Van Geme
ren, Van Huut en Surber zijn gedood;
de heer Eys is licht gewond. Van de
passagiers kwamen er twee om het
leven, t.w. de dames mevr. Schneider
DesnitzkiKirchbach en mevr. Wei-
demannMarx, beiden uit Duitsch
land.
Onder de passagiers waren geen
Nederlanders. Er bevonden zich 9
Duitschers en 4 Engelschen aan
boord
De dooden en gewonden zijn bijna
allen naar het Wilhelminagasthuis te
Amsterdam overgebracht.
De gewonden bij de vliegramp-
Hieronder volgen de namen der ge
wonden:
De heer Fairclough, 56 jaar, te Londen,
Nleuw-Zeelander, licht gewond;
Miss Cleyman, 34 jaar, Engelsch, vrij
ernstig gewond;
De heer Ingran, Londen, licht gewond,
38 jaar
mej. Zimmermann, Berlijn, 38 jaar,
ernstig gewond;
de heer Sllbersteln, 51 jaar, Berlijn,
niet ernstig gewond;
mevr. Sllbersteln, 56 jaar, ernstig ge-*
wond;
mej. Weldemann, 7 jaar, licht gewond;
I de heer Weldemann (wiens vrouw is
I overleden) Berlijn, ernstig gewond;
de heer J. Miller, Londen, zwaar ge-
ADVERTENTIEPRUS: Udt Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
—5 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
1—5 regels 1.55. elke regel meer f 0.30 Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den pry’s.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels 2.25, elke regel meer 0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van snliede Boek
handelaren, Advertentiebureaux en onze agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zyn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen by contract tot zeer gereduceerdeu
prijs Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
In het aangezicht v?n deze gevoelens
van haat en wrok treden overwegingen
van het behoud, van. eigen stoffelijke
welvaart op den achtergrond, om ruimte
te laten aan de werking van de meest
Christelijke gevoelens.
Verder zij er mot kracht op aange
drongen om, hetgeen is aangekondlgd als
geestelijke herbewapening van ons volk,
een zoodanigen inhoud te geven, dat 1
antl-semitische gevoelens, als waarvan de
wereld thans getuige is, zelfs In hun
eerste begin in ons volk onmogelijk zul- 1 eenigde Staten van Amerika, Zweden en
len zijn. I
Namens de Ned. beweging voor Een-
heid door Democratie,
(w.g. Prof. Ir. W. SCHERMERHORN."
Joodsche Vrouwenraad wendt zich 1 veer 20.000.000 leden, geschokt dooi’ de
tot de Regeering. I ontstellende gebeurtenissen, waartoe het
Het hoofdbestuur van den Joodschen Joodsche vraagstuk in sommige landen
Vrouwenraad in Nederland heeft giste- van Europa leidt, doet, in den naam van
Christendom en menschelijkheid, een be-
roep op de bovengenoemde regeeringen,
dat zij geen enkele mogelijkheid tot in-
de jongste gebeurtenissen die het 1 ternationale oplossing van dit brandende
Jodendom opnieuw hebben getroffen en vraagstuk onbeproefd zullen laten, en
honderdduizenden Joden met ondergang mtusschen al het mogelijke doen, ten
bedreigen, richt het hoofdbestuur van einde het lijden, dat door de getroffenen
den Joodschen Vrouwenraad in Neder- geleden wordt, te verzachten.
- (get.) L. J. VAN HOLK,
vice-president."
Een groote protest-vergadering
te Utrecht in voorbereiding.
Naar wij vernemen heeft zich te
Utrecht een comité gevormd dat nog deze
land zich namens 1700 Nederlandsche
Joodsche vrouwen tot U met de innige
smeekbede te willen bevorderen dat uwe
Regeering aan hen, die in hoogsten nood
een toevlucht zoeken in Nederland, het I
asyirecht zij het ook tijdelijk tot ge- 1
week in Tivoli een groote openbare pro-
testvergadering denkt te beleggen, waar
sprekers van alle gezindten en alle poli
tieke richtingen, denkelijk acht in getal,
het woord zullen voeren in verband met
de vervolging, welke de Joden in. Duitsch
land op het oogenbllk te verduren heb
ben.
Het presidium dezer vergadering zal
berusten bij Dr. J. P. Fockema Andreae,
oud-burgemeester van Utrecht en oud-
Commissarls der Koningin in Groningen.
Spoedig zullen nadere bijzonderheden
omtrent deze vergadering, die door koor
gezang zal worden opgeluisterd, worden
bekend gemaakt.
Kasteelen beschikbaar gesteld.
De stichting Nationaal Centrum, heeft
met medewerking van de eigenaars van
de steunpunten kasteel Nijentïuls te Hei
no (Overijscl) en kasteel Limpregt te
Sittard tijdelijk ter beschikking gesteld
van de Duitsche Joodsche vluchtelingen.